බුදුරජාණන් වහන්සේ දෙව්රම වැඩ සිටිය දී අසදෘශ දානය පිරිනැමීම පිළිබදව දේශනා කළහ.
එක් දිනක් බුදුරජාණන් වහන්සේ චාරිකාවේ යෙදී පන්සියයක් භික්ෂූන් පිරිවරා ගෙන දෙව්රම් වෙහෙරට පිවිසියහ. රජතුමා විහාරයට ගොස් බුදුන්ට ආරාධනා කර දෙවන දිනයේ ආගන්තුක දානය සාදා මගේ දානය ඇවිත් බලන්නැයි නගර වැසියන් කැඳවීය. නුවර වැස්සෝ අවුත් රජුගේ දානය දැක දෙවන දිනය සඳහා බුදුන්ට ආරාධනා කර දානය සකසා අප දෙන දානය රජතුමා දකීවායි රජුට පණිවිඩ යැවුහ. රජතුමා නාගරිකයන්ගේ දානය දැක බලා – මෙම දානය මගේ දානයට වඩා උතුම් යයි නැවත දානයක් දෙන්නෙමි යි ඊළඟ දින දානයක් සුදානම් කළේ ය. එය බලා නාගරිකයෝ ද නැවත දානයක් සුදානම් කළහ. මෙලෙසින් රජුට නුවරුන් පරාජය කිරීමට නොහැකිවිය. හයවැනි වාරයේ දී නුවර වැස්සෝ සිය දහස් ගුණයෙන් වැඩි කර වඩා උතුම් දාන පිරිනැමූහ. රජු මේ දාන දැක මොවුන්ට වඩා වැඩිදාන පිරිනැමීමට නොහැකිය මගේ ජීවිතයෙන් වැඩක් නැතැයි සිතුවේ ය. මෙලෙස කලකිරි උපායක් සිතමින් නිදාගත්තේය. මේ අතර මල්ලිකා දේවිය පැමිණ ඇය මහරජ මෙලෙස වැතිරී සිටින්නේ ඇයි ! ඔබ කලාන්ත වී මෙන් සිටින්නේ කුමක් නිසාදැයි විමසුවාය. රජතුමා දේවිය ඔබ නොදනීද මම දන්නේ නැත දේවයනි. ඔහු ඇයට සිදුවූ දෙය පැවසුවේය.
අනතුරුව මල්ලිකා දේවිය මෙසේ පැවසුවාය – දේවයනි නො සිතන්න. පෘථවිශ්වර වූ ඔබ නාගරිකයින්ට පරාජය වීමක් අසන්න දකින්න ලැබෙයි ද? මම ඔබතුමන්ගේ දානය සංවිධානය කරන්නෙමි. අනතුරුව අසදෘශ දානය සංවිධානය කරමින් සල් ලෑලිවලින් පන්සියයක් භික්ෂූන්ට වැඩ සිටීම සඳහා රවුමට අසුන් පනවන්න. පන්සියයක් කුඩ තබන්නැයි පැවසුවාය. මේ කුඩ පන්සියයක් ඇතුන් විසින් දරණු ඇත. මැණික්මය වූ හෝ රන්මය වූ නැව් අටක් හෝ දහයක් කරවන්න. ඒවා මණ්ඩපය මැද තබනු ලැබේ. භික්ෂූන් වහන්සේලා දෙනමක් අතර ක්‍ෂත්‍රිය කන්‍යාවක් වාඩි කරවා සුවඳ අඹරනු ඇත. එක් එක් ක්‍ෂත්‍රිය කන්‍යාවක් විජිනි පතක් ගෙන පවන් සලනු ඇත. අනෙක් ක්‍ෂත්‍රිය දුවණිවරු ඇඹරූ සුවඳ නැවට දමනු ලැබේ. ඔවුන් අතරින් එක් දුවක් නිල් උපුල් කළඹක් ගෙන රන් නෞකාවල දමන ලද. සුවඳ කුඩු කළඹ සුවඳ පතුරුවති. නගරවාසීන්ට ක්‍ෂත්‍රිය දුවණිවරු නැත. සුදු කුඩද නැත. ඇතුන්ද නැත. මෙම කරුණු නිසා නුවර වැසියෝ පරාජයට පත්වෙති. ඔබ විසින් යහපත් දෙයක්ම කියනලදී. ඔබ කිව් අයුරින්ම සියල්ල කරමි. මෙලෙස සුදානම් කරන අතර එක් භික්ෂුවකට ඇතෙක් මදි විය. කුමක් කියන්නේද? ඇතුන් පන්සියයක් නැතිද? දේවිය ඇතුන් ඇත. එනමුත් අනෙක් ඇතුන් සැඩපරුෂය. ඔවුන් භික්ෂූන් වහන්සේලා දැක වේරම්භ වාතය සේ සැඩවන්නෝය. දේවයනි. මම එක් සැඩ පරුෂ ඇතෙක් සේසත දරමින් තැබිය යුතු තැනක් දනිමි. ඒ කොහිද දේවිය. අංගුලිමාල ආර්යයන් වහන්සේ ළඟයයි පැවසුවාය. රජතුමා එසේ තැබවීය. ඇත් පෝතකයා වලිගය කලවා අතර රුවාගෙන දෙකන් පොලාගෙන ඇස් වසා ගෙන සිටියේය. මහජනයා මෙබඳු සැඩ ඇතුන්ට නියම ආකාරයයි ඇතා දෙසම බලාසිටියහ.
රජතුමා බුද්ධ ප්‍රමුඛ මහා සංඝයාට වළඳවා දමා බුදුන්ට වැඳ ස්වාමීනි! මේ දානයේ කැප භාණ්ඩ හෝ අකැප භාණ්ඩ හෝ සියල්ල ඔබ වහන්සේට පුජා කරමියි පැවසුවේය. මෙම දානයේදී එක දිනකට වැය කළ මුදල කෝටි දාහතරක් විය. බුදුරජාණන් වහන්සේට පැනවූ සේසත වාඩිවන පුටුව මේසය පා පීඨය යන මේ භාණ්ඩ හතර ඉතා අධික වටිනාකමක් විය. එනිසාම අසදිස දාන නමින් ම ප්‍රසිද්ධ විය. එබඳු දානයක් බුදුවරුන්ට එක්වරක් පමණක් පවතී. සියල්ලම ස්ත්‍රීන් විසින් ම සංවිධානය කෙරෙති.
මේ කොසොල් රජතුමාට කාල හා ජුණ්හ යනුවෙන් ඇමතිවරු දෙදෙනෙක් සිටියහ. ඒ දෙදෙනා අතරින් “කාල” මෙලෙස සිතුවේ ය. අහෝ රාජ කුලයේ පරිහානිය සිදුවේ. එක් දිනකට කෝටි දාහතරක් වැයවේ. මෙම භික්ෂූන් මේ දානය වළදා ගොස් වැතිරි නිදාගන්නාහුය. අහෝ රාජකුලය වැනසේ. යනුවෙනි. “ජුණ්හ” මෙසේ සිතුවේය. අහෝ රජුගේ දානය රජ නොවන කෙනෙකුට මෙබඳු දානයක් සියළු සත්ත්වයන්ට ප්‍රාප්ති දෙන්නේ නම් නැත. එනිසා මම මේ දානයේ පිං අනුමෝදන් වෙමියි යනුවෙනි.
බුදුරජාණන් වහන්සේ දන් වළදා අවසානයේ අනුමෝදනය කරමියි පාත්‍රය ගත්හ. බුදුරජාණන් වහන්සේ මෙලෙස සිතූහ. මහරජ මහා සැඩ පහරක් මෙන් මහා දානයක් දෙන ලදී. මහජනයාට සිත ප්‍රසාදයට පත්වීමට හේතු වීද නොවීදැයි විමසා බලමින් ඇමතිවරු දෙදෙනාගේ සිත් ස්වභාය දැන ඉදින් රජුන්ගේ දානයට සුදුසු අනුමෝදනයක් කරන්නේ නම් කාල ඇමතිගේ හිස සක්කඩකට පැලේ. ජුණ්හ ඇමති සෝවාන් ඵලයට පත්වන්නේ යයි දැන – කාල කෙරෙහි අනුකම්පාවෙන් මෙතරම් මහත් දානයක් පිරිනැමු රජුට සතර පද ගාථාවක් පමණක් පවසා අසුනින් නැගිට විහාරයට වැඩ කළේ භික්ෂූන් විසින් අංගුලිමාල තෙරුන් විමසුහ. ඇවැත්නි. දුෂ්ටවූ ඇතා ජත්‍රය දරා සිටියදී ඔබ වහන්සේට බියක් ඇති නොවුවේද? නැහැ ඇවැත්නි මට බියක් ඇති නොවීය. එම භික්ෂූන් වහන්සේලා බුදුරජාණන් වහන්සේට ස්වාමීනි අංගුලිමාල තෙරුන් අනෙක් කරුණක් පවසන්නේ යයි පැවසුහ. මහණෙනි ! අංගුලිමාල බිය නොවේ රහත් උතුමෙකි. උතුම් වෘෂභ රාජයන් අතර ජ්‍යෙෂ්ඨ වෘෂභයා සමානව මගේ පුත් අංගුලිමාල බිය නොවේයි පවසා
ආජානීය වෘෂභ රාජයකු වැනි උතුම්වූ වීරිය වක්වූ මහර්ෂි වු මරුන් දිනු තෘෂ්ණා රහිත කෙළෙස්මල ශෝධා හල චතුරාර්යයට මුණිවරයා පත් බ්‍රාහ්මණයෙකැයි මම පවසමි.
රජු ද දොම්නසට පත්ව මෙබඳු පිරිසකට දන්දී සිටි මට සුදුසු අනුමෝදනයක් නො කොට ගාථාවක් පමණක් පවසා නැගිට යන ලදී මවිසින් බුදුන්ට සුදුසු දානයක් නොකොට නුසුදුසු කථාවක් වන්නේය. කැප වු භාණ්ඩ නොදී අකැප භාණ්ඩ හෝ දෙන ලද්දේදැයි බුදුන් වහන්සේ මා කෙරෙහි කුපිතවුයේ වන්නේ යැයි ද සිව් කෙනෙකුන්ට දානයට අනුරූපව අනුමෝදනා කිරීම වටීයයි විහාරයට ගොස් බුදුන් වැඳ මෙලෙස පැවසීය.
ස්වාමීනි ඇයි මවිසින් යුතු දානයක් නොදෙන ලද්දේද නොඑසේනම් නොදිය යුතු අකැපවු දේ දෙන ලද්දේද ඇයි මහරජ මම ඔබට සුදුසු වු අනුමෝදනයක් කරන ලදී ඔබ විසින් සුදුසු ම දානයක් දෙනලදී මෙබඳු අසදිස දානයක් බුදු කෙනෙක්ට ලැබෙන්නේ එක් වරක් පමණි. නැවත මෙබඳු දානයක් පිරිනැමීම අපහසු ය. එසේ නම් ස්වාමීනි දානයට සුදුසු අනුමෝදනයක් නොකරන ලද්දේ කුමක් හෙයින්ද?
මහරජ පිරිස අපිරිසිදු හෙයිනි. ස්වාමීනි පිරිසේ කවර වරදක් ද මෙසේ විමසුවිට බුදුහු ඇමතිවරු දෙදෙනාගේ අදහස් සිතුවිලි දන්වා කාල කෙරෙහි අනුකම්පාවෙන් අනුමෝදනා දේශනය නොකළ බව පැවසුහ. රජතුමා කාල ඇමතිගෙන් මෙලෙස සිතුවේදැයි විමසා සත්‍යය බව පැවසුවිට ඔබ අයත් දේ නො ගෙන මගේ අඹුදරුවන් සමග මා සතු දේ දෙනවිට ඔබට කවර පීඩාවක්ද? ම විසින් දෙන ලද දෙය එලෙසම වේවා මගේ රටින් පිටව යන්නයි. ඔහු රටින් පිටුවහල්කර ජුණ්හ ඇමති කැඳවා ඔබ මෙලෙස සිතීම සත්‍යක් දැයි විමසා සැබෑ බව පැවසුවිට තොප කෙරෙහි මම පැහැදුනෙමි. ඔබ මගේ සේවකයින් පරිවාර ජනයා සමග මම දෙන ලද ක්‍රමයෙන්ම සත් දිනක් දන් දෙන්න යයි සත් දිනකට රාජ්‍යය පවරාදී බුදුන්ට මෙසේ පැවසුවේය.
ස්වාමීනි බලන්න අඥානයන්ගේ ස්වභාවය මා විසින් මෙලෙස දෙන ලද දානයට පහර ගැසීය. එසේය මහරජ අනුවණයෝ නම් අන් අයගේ දන්දීමට අසතුටුවී දුගති පරායන වෙති. උතුමෝ නම් අන් අයගේ දානයද අනුමෝදන් වී වර්ග පරායන වෙතියි පවසා මෙම ගාථාව දේශනා කළහ.
“න වෙ කදරියා දෙවලොකං වජන‍්ති, බාලා හවෙ නප‍්පසංසන‍්ති දානං;
ධීරො ච දානං අනුමොදමානො, තෙනෙව සො හොති සුඛී පරත්‍ථා”ති.
ලෝහී අය කිසි දින දෙලොව නොයති අනුවණයෝ කිසිදා දානය ප්‍රශංසා නොකරති.
නුවණැත්තෝ දානය අනුමෝදන් වී අන් අයගේ පිනෙන් පරලොව දී සුවය ලබති.
දේශනය අවසන ඒ ජුණ්හ ඇමති සෝවාන් ඵලයට පත් විය. පැමිණි පිරිසද යහපතට පත් වූහ. ජුණ්හද සෝවාන් ඵලයට පත්ව සත් දිනක් රජතුමා දෙන ලද ආකාරයට ම දන් දුන්නේ ය.