පාලි වචනය | සිංහල පරිවර්තනය |
---|---|
අ | වර්ණ මාලාවේ ආදි අකුරයි අටවැදෑරුම් ස්වර අතුරෙන් ප්රථම ස්වරයයි කණ්ඨජයි එකස්ථානජයි, විවෘත සංවෘත කියා දෙ ආකාරයි ප්රකෘති - ආදෙස - ආගම - විකරණ - ප්රත්යය - ශබ්දාන්ත කියා ආකාරය ස වැදෑරුම්ය ප්රතිෂෙධ, වෘද්ධි, තද්භාව, සමාන, විරුද්ධ, නින්දා, ශූන්ය, වියොග, අල්ප, තදභාවාදියෙහි පවත්නා අව්යය (න) නිපාතයට වන ආදෙශය. |
අං | (පු) විෂ්ණු අකාරස්වරය. |
අක | (භු) කුටිල ගමනෙහි, වක්ව යාමෙහි අකති, වක්ව යෙයි. |
අකක්කස | (ති) කර්කශ නොවන, රළු නොවන, මෘදු. |
අකක්කුකත | (න) තාවකාලික නොවූ එබඳු වස්ත්රය, කඨිනාන්තරයෙහි දී ලැබෙන්නා වූ සම්පත් 47 න් එකක්. |
අකච්ඡ | (ති) කථාවට නුසුදුසු, කථාවට අයොග්ය. |
අකට | (ති) (න+කට) නොකළ, අභිනව, “අකටවිසමුට්ඨානං” |
අකට | නො සෑදූ. |
අකට | (3) නො කළ. |
අකටභාග | (න) ආගන්තුක කොටස, අනුමෝදනා බණ සඳහා දෙනලද පිරිකර, නුදුන් පූර්වභාගය. |
අකට්ඨපාක | (ති) (න + කට්ඨපාක) කෘෂිකර්මාන්ත නොකළ භූමිප්රදේශයෙහි පැසෙන (පු) දර නැතුව පැසීම. |
අකඨින | (න) කඨිනය නොවූ, කඨින සිවුර නොවන. |
අකණ | (ති) (න + කණ) කුඩුරහිත, කුඩුනැති “අකණං අථුසං සුද්ධං සුගන්ධං තණ්ඩුලප්ඵලං”. |
අකණ්ටක | (ති) (න + කණ්ටක) කටුරහිත රාජද්රොහීන් රහිත, කුමන්ත්රණකාරයන් රහිත. |
අකණ්හ | (ති) (න + කණ්හ) කලු නොවූ පාපයක් නොවන නොකිලිටි. |
අකත | (ති) (න+කට) නොකළ, අභිනව, “අකටවිසමුට්ඨානං” |
අකත | නො සැදූ; (3) නො කළ. |
අකත | (ති) නොකළ ස්වාභාවික (න) නිවන. |
අකතඤ්ඤු | (3) අකෘතඥ; කෙළෙහි ගුණ නො දත්. |
අකතඤ්ඤූ | (ති) (න + කතඤ්ඤූ) කළගුණ නොදන්නා, කළ උපකාර නොසලකන. අකතඤ්ඤුස්ස පොසස්ස - නිච්චං විවර දස්සිනො, සබ්බං මෙ පඨවිං දජ්ජා - නෙව නං අභිරාධයෙ. |
අකතවෙදී | (ති) (න + කතවෙදී) කළ උපකාරය ප්රකටකොට නොදන්නා සුලු, කළගුණ නොදන්නා. |
අකත්තු | (පු) නොකරන්නා, කර්තෘ නොවන්නා. |
අකථංකථි | (පු) (න + කථංකථී) කෙසේද යන සැකනැත්තා. |
අකථිත | (ති) කර්මාදි ෂට්කාරක සංඥාවන් විසින් අසවල් කාරකයයි නොකියන ලද. |
අකනිට්ඨ | (පු) බුදුරජ (ති) බාල නොවන, ශ්රේෂ්ඨ. |
අකනිට්ඨ(ක) | (පු) එනම් බ්රහ්මලෝකය, අකනිටාබඹලොව. |
අකන්තික | (ති) (න + කන්තික) කැමති නොවන, රිසි නොකරන. |
අකප්ප | (ති) (න + කප්ප) නොකැප, කැප නැති, අයුතු. |
අකප්පකත | (ති) කප්බින්දු නොතබනලද, එසේ නොකළ සිවුර, |
අකප්පිත | (ති) (න + කප්පිත) නොකපනලද නොසරසන ලද, පිළියෙල නොකළ. |
අකප්පිය | (ති) (න + කප්පිය) කැප නැති, අයුතු, නුසුදුසු, කප්පතීති කප්පියො, - (න) කප්පියො, අකප්පියො, ශ්රමණ පරිභොගයට නුසුදුස්ස අකැපය ඒවා එක්විස්සෙකි. “දාරුං වෙඵං ඵලං පුප්ඵං චුණ්ණං නහාන මුඛොදකං - මත්තිකා දන්ත කඨංච නදදෙ කුල සංගහං.” |
අකප්පිය | (ති) (න + කප්පිය) කැප නැති. අයුතු, නුසුදුසු. |
අකමඤ්ඤතා | (ඉ) (න + කම්මඤ්ඤතා) අකර්මණ්යභාවය, කර්මයට නුසුදුසු බව. |
අකම්ප | (ති) (න + කම්ප) කම්පිත නොවන, අචල, නිශ්චල. |
අකම්පිය | (3) අකම්ප්ය; සෙලෙවිය නොහැකි. |
අකම්පිය | (ති) (න + කම්පිත) කම්පිත නොවන, සොලවන්ට නොහැකි. |
අකම්පියත්ත | (න) (න + කම්පියත්ත) නොසැලෙන බව, නිශ්චල බව. |
අකම්ම | (න) (න + කම්ම) අක්රියාව, කටයුතු නොකිරීම, ක්රියා නොකිරීම. |
අකම්මක | (ති) කර්මයක් නැති, (භු) ඨා, ආදිවූ ධාතූන්ට කර්මයන් නැත, |
අකම්මඤ්ඤ | (ති) (න + කම්මඤ්ඤ) අකර්මණ්ය, කර්මයට නුසුදුසු, ක්රියාවට අයොග්ය. |
අකම්මණිය | (ති) (න + කම්මණිය) අකර්මණ්ය, කර්මයට නුසුදුසු, ක්රියාවට අයොග්ය, කර්මානුරූප නොවන. |
අකම්මාස | (ති) අතරතුර කැලල් නැති, සිල් නොබිඳුනු, |
අකරණ | (න) (න + කරණ) නොකිරීම. නොඉපදවීම. |
අකරණ | (න) නො කිරීම. |
අකරණිය | (ති) නොකටයුතු, සිදු නොකටයුතු. |
අකරණීය | (3) නො කටයුත්ත. |
අකරණීය | (න) නො කළයුත්ත. |
අකරොන්ත. | (3) නො කරන; නො කරමින්. |
අකලු | (න) අගිල්, අඤ්ජනම. |
අකල්ය | (ති) (න + කල්ය) රෝගීබව, සුව නැති බව. නුසුදුසු බව. අදක්ෂබව. අනිපුණබව. |
අකල්ල | (න) (න + කල්ල) රෝගය (ති) නුසුදුසු. අදක්ෂ. අනිපුණ. |
අකසිර | (ති) (නි + කසිර) හිරිහැර රහිත, නිදුක්, පීඩා නැති, අනායාසයෙන්. |
අකසිරලාභ | (පු) (න + කසිරලාභ) නිදුකින් ලැබීම, හිරිහැර රහිතව ලැබීම, සුවසේ ලැබීම, කැමතිපරිදි ලැබීම. |
අකාච | (ති) (න + කාච) නිර්මල, පිරිසිදු මලරහිත |
අකාච | (3) පලුදු නැති. |
අකාචි | (ති) (න + කාචි) නිදොස් , කැලැල් නැති. |
අකාපුරිස | (පු) (න + කාපුරිස) නින්දිතපුරුෂ නොවන්නා, උත්තම පුරුෂයා. |
අකාම | (ති) (න + කාම) කැමති නොවන, රුචිනොවන, නොරිසි, - (න) නොකැමැති බව. |
අකාම. | (3) නො කැමති. |
අකාමක. | (3) නො කැමති. |
අකාර | (ති) (න + කාර) නොකරන, ක්රියා නොකරන. |
අකාර | (පු) අකාරය, (අ යන ස්වරාක්ෂරය.) (අ එව අකාරො) |
අකාරක | (ති) (න + කාරක) නොකරන, කාරක නොවන, කර්ම කර්තෘ ආදී වූ කාරක සංඥාවක් නොලබන්නා. |
අකාරන්ත | (ති) අකාරය අන්ත කොට ඇති. |
අකාරාදි | (පු) - (අ) යන අක්ෂරය ආදිකොට ඇති ශබ්ද, අකාරය ප්රධාන කොට අකුරුපිළිවෙළ ඇති ග්රන්ථවිශේෂය |
අකාරිත | (ති) නොකරන ලද. |
අකාරිය | (ති) (න + කාරිය) නොකට යුතු, සිදු නොකට යුතු, නොකටහැකි. |
අකාරී | (ති) (න + කාරී) නොකරනසුලු. |
අකාරුණික | (3) කරුණා නැති. |
අකාල | (පු) (න + කාල) නොකල, අවාරය, අවේලාව, අසමය, නුසුදුසු කාලය. |
අකාල | (පු) අයෝග්ය කාලය; නියමිත කාලයෙහි නොවූ. |
අකාලගහණ | (ති) එනම් නිසඟි පචිති ශික්ෂාපදය. |
අකාලික | (ති) (න + කාලික) කල් නොයවා විපාක දෙන, වහා විපාක දෙන. |
අකාසි | කළේය. |
අකාසික | (ති) (න + කාසික) කසීරටට නොඅයත්, කශීදේශයෙහි නූපන්, බරණැස් නුවරට අයිති නොවන. |
අකාසික(ය) | (පු) රජුන්ගේ අයබදු අයකරන පුරුෂයා, සුංකම් අය කරන තැනැත්තා. |
අකි | (භු) ලක්ඛණෙ - සලකුණු කිරීමෙහි, අඞ්කති-ලකුණු කෙරෙයි. |
අකි | (චු) ලක්ඛණෙ - සලකුණු කිරීමෙහි. අඞ්කෙති, අඞ්කයති, සලකුණු කෙරෙයි. |
අකිච්ච | (න) (න + කිච්ච) නොකටයුතු, කරන්නට නුසුදුසු දෙය. |
අකිච්චකාර | (ති) (න + කිච්චකාර) කටයුතු නොකරන. අකටයුතු කරන, යුතුකම නොකරන. |
අකිච්ඡ | (ති) (න + කිච්ඡ) පීඩාරහිත, වෙහෙස රහිත, දුක් නැති. |
අකිච්ඡලාභ | (පු) (න + කිච්ඡලාභ) පීඩාරහිත ලාභය, නිදුකින් ලැබීම. |
අකිච්ඡලාභී | (පු) (න + කිච්ඡලාභි) නිදුකින් ලබන සුලුතැනත්තා, කැමති පරිදි ලබන තැනැත්තා, ඇතිතාක් ලබන තැනැත්තා. |
අකිඤ්චන | (ති) (න + කිඤ්චන) රාගාදි කිසි පළිබෝධයක් නැති, හිරිහැර නැති. දිළිඳු. “අකිඤ්චනං අනාදානං තමහං බ්රැමි බ්රාහ්මණං.” |
අකිඤ්චන | (3) කිසිවක් නැති; කෙලෙස් නැති. |
අකිතති | (ඉ) (න + කිත්ති) අපකීර්තතිය, නුගුණ ප්රකාශය, අවගුණය |
අකිරිය | නො කිරීම. |
අකිරිය | (න) (න + කිරිය) අක්රියාව, නොකිරීම. කටයුතු නොකිරීම (ති) නොකටහැකි. නොකටයුතු. |
අකිරියදිට්ඨි | (ඉ) අක්රියාදෘෂ්ටිය, කර්මයට ඵලයක් විපාකයක් නැතැයි යන දෘෂ්ටිය, අක්රියවාදය. |
අකිරියරූප | (න) අක්රියස්වභාවය. |
අකිරියවාද | (පු) අක්රියවාදය, ක්රියාවෙන් ඵලයක් විපාකයක් නැතැයි යන මිථ්යාවාදය. |
අකිරියවාද | (පු) කර්ම විපාක නැතැයි කීම; ක්රියාවගේ ඵලය නැතැයි කීම. |
අකිරියවාදී. | (පු) කර්ම විපාක නැතැයි කියන්නා. |
අකිරියසමුට්ඨාන | (නි) සියලු ආපත්තීහු ක්රියා වශයෙන් පස්වැදෑරුම් වෙති. කයින් හෝ, වචනයෙන් කටයුතු ඉටීම් ආදිය නොකරන්නාට වන ආපත්තිය. |
අකිලන්ත | (ති) (න + කිලන්ත) ක්ලාන්ත නොවූ, වෙහෙස නොවූ. |
අකිලාසු | (3) පසුබට නොවූ. |
අකිලාසු | (පු) (න + කිලාසු) නොමැලි, කඩිසර, බුහුටි. |
අකුක්කුච්ච | (ති) කුකුස්නැති (න) කළනොකළ පින්පවු උදෙසා පසුතැවිලි නොවීම. “කළ නොකළ උදෙසා පසුතැවිලි වනු කුකුස”. |
අකුටිල | (3) අවඞ්ක; ඇදනැති. |
අකුටිල | (ති) (න + කුටිල) අවඞ්ක, වක් නොවූ, ඇද නොවූ, සෘජු. |
අකුතොභය | (ති) බියරහිත, කොයිනුත් භය නැති. |
අකුතොභය | (3) කිසිතැනකින් භය නැති. |
අකුප්ප | (3) වෙනස් කල නො හැකි; ස්ථිර. |
අකුප්ප | (ති) නොකිපෙන, කොප්ය නොවන, කුපිත නොවන, නොසෙල්වෙන. |
අකුප්පමාන | (3) නො කිපෙන; වෙනස් නො වන; නො කිපෙමින්. |
අකුසල | (න) (න + කුසල) කුසල් නොවූව, පාපය (ති) අදක්ෂ, අසමර්ථ, අනිපුණ. |
අකුසල | (න) දුශ්චරිතය; පව. |
අකුසලකම්ම | (න) පාපකර්මය, පව්කම. කුසල් නොවන කර්මය. |
අකුසලකම්මපථ | (පු) ප්රාණඝාතාදී දශ අකුශලකර්ම, ප්රතිසන්ධි විපාක දෙන අකුශලකර්මය. |
අකුසලපක්ඛික | (ති) අකුශල පක්ෂයෙහි වූ, අකුසල්වලට අයත්. |
අකුසලභාගිය | (ති) අකුසල් භජනය කරන, අකුසල් කොටසට අයිති. |
අකුසලමූල | (න) අකුසල්මුල, අකුසලයට මුල් වන ලෝභ මෝහ මෝහ යන හේතු තුණ. |
අකුසීත | (ති) (න + කුසීත) කුසීත නොවන, නොකම්මැලි. |
අකුහක | (ති) (න + කුහක) කුහක නොවන. නැතිගුණ නොපෙන්වන. |
අකොවිද | (3) දක්ෂ නොවූ. |
අකොසල්ල | (න + කොසල්ල) මෝහය, අසමර්ථ බව, නොවියත් බව. |
අක්ක | (චු) ස්තුතියෙහි. අක්කෙති, අක්කයති. ස්තුති කරයි. |
අක්ක | (පු) සූර්ය්යයා. වරාගස |
අක්ක | (පු) වරාගස; සූර්යයා. |
අක්කත්ත | (3) මඩින ලද; පෑගූ. |
අක්කන්ත | (ති) (ආ + කමු + න) ආක්රමණය කළ, පාගන ලද, යටත්කළ. |
අක්කමණ | (න) (ආ + කමු+ යු = අන) ආක්රමණය, පෑගීම. ළඟාවීම |
අක්කමති | (ආ+කමු+අ) කඩයි; පාගයි; යටපත් කරයි. |
අක්කමති | (ක්රි) (අභි+කමු. - (d) (භු) පදවික්ඛෙපෙ, යාමෙහි+ති) ඉදිරියට යෙයි. |
අක්කමන | (න) පෑගීම; මැඩීම. |
අක්කවාට | (න) දොරක් වෙනුවට වලඳිනා පැලැල්ල, පැලැලි දොර. |
අක්කුට්ඨ | (3) අක්රෝශ ලැබූ. |
අක්කුට්ඨ | (ති) (ආ + කුස + ත) = ට්ඨ) ආක්රෝශ කරනලද, නින්දා කරනලද, පරිභව කරනලද. |
අක්කුද්ධ | (ති) (න + කුද්ධ) - නොකිපුනු |
අක්කුල | (ති) ආකුල, අවුල් වූ. පටලැවුනු. |
අක්කොච්ඡි | (ආ+කුස+ඊ) අක්රෝශ කළේය; නින්දා කළේය. |
අක්කොධ | (ති) (නත්ථි කොධො යස්ස සො) ක්රෝධ නැති, නොකිපෙන |
අක්කොධ | (පු) (න + කොධ) ක්රෝධයට ප්රතිපක්ෂධර්මය, මෛත්රිය (න) ක්රෝධ නොකිරීම. |
අක්කොස | (පු) (ආ + කුස + භාවෙ - ණ) ආක්රෝශය, අපහාසය, නින්දාව. |
අක්කොස | (පු) ජාති ආදිය ගටා කරන අපහාසය. |
අක්කොසක | (ති) (ආ + කුස + ණවු) ආක්රෝශ කරන, නින්දා කරන. |
අක්කොසක. | (3) අක්රෝශ කරන්නා. |
අක්කොසකභාරද්වාජ | (පු) මේ නම ඇති බමුණා බුදුරජාණන් වහන්සේට නින්දා පරිභව කළ හෙයින් ‘අක්කොසක භාරද්වාජ’ නම් විය. “අක්කොසං වධ බන්ධං ච අදුට්ඨො යො තිතික්ඛති - ඛන්ති බලං බලාණිකං තමහං බ්රෑමි බ්රාහ්මණං” |
අක්කොසති | (ආ+කුස+අ) අක්රෝශ කෙරේ; ජාති ආදිය ගටා අපහාසය කෙරේ. |
අක්කොසන | (න) (ආ + කුස + භාවෙ - යු = අන) ආක්රෝශ කිරීම, පරිභව බිණීම. |
අක්කොසවත්ථු | (න) ඔට්ඨොසි, ගද්රෙභාසි (=ඔටුවෙක් වෙහි ය) කොටළුවෙක් වෙහි ය) යන මේ ආදී වශයෙන් ආක්රෝශ පිණිස ව්යවහාර කරන දශවිධ කරුණු. “දසවිධ අක්කොසවත්ථු” බලනු. |
අක්ඛ | (d) ව්යත්ති සඞ්ඛාතෙසු (භූ) ව්යත්ති සංඛාත අර්ථයෙහි, අක්ඛති. |
අක්ඛ | (න) ඇස ආදි ඉන්ද්රිය පස. |
අක්ඛ | (පු) කලඳෙන් 1/8 ක කොටස; දාදු කැටය; පස ඇටය; රථරෝද සම්බන්ධ කරන අලවංගුව. |
අක්ඛ | (පු) රථයෙහි රෝදදෙක එකාබද්ධකරන යකඩය, අලවංගුව. විසිවියටක බර හුණිඳ පසෙක බර පස ඇට. බුළුගස. සුවස ලුණු. පන්දුකෙළිය (න) චක්ෂුරාදි ඉන්ද්රිය. |
අක්ඛක | (පු) ගලග ඇටය, කණ්ඨයේ (බෙල්ලේ) කෙළවර පිහිටි ඇටය, ගලසර ඇටය. පසඇටින් කරන ක්රීඩාව සූදුකෙළිය |
අක්ඛක | (පු) (න) අකු ඇටය; උරහිස. |
අක්ඛකලා | (ඉ) අක්ෂක්රීඩාව (=දාදුකෙළිය). |
අක්ඛග්ගඛීල | (පු) රිය අකුර අග ගසන ඇණය, කඩඇණය, රථරෝද සවිවීමට අලවඞ්ගු කෙළවර ගසන ඇණය. |
අක්ඛචර | (පු) ඇතුළත හැසිරෙන්නා, අභ්යන්තරිකයා. |
අක්ඛණ | (පු) නුසුදුසු කාලය. |
අක්ඛණ | (පු) අයොග්ය අවස්ථාව. |
අක්ඛණවෙධී | (පු) විදුලි එළියෙන් විදිනසුලු තැනැත්තා, විදුලි එළිය පහවන්නට ප්රථම එම එළියෙන් ඉලක්කාදිය විදීමට සමර්ථයා |
අක්ඛණවෙධී. | (පු) විදුලි එළියෙන් දැක විදින්නා. |
අක්ඛණා | (ඉ) විදුලිය, අකුණ, විදුලියක් පවත්නා කාලය. අභාග්යය. |
අක්ඛණා | (ඉ) විදුලිය. |
අක්ඛත | (3) තුවාල නො කළ; පලුදු නො කළ; පලුදු නොවූ. |
අක්ඛත | (ති) (න + ඛත) උපද්රවරහිත. නොසාරණලද. ක්ෂය නොකළ. තුවාල නොවූ. නිදොස් (පු) විලඳ (න) නිවන. නොගෙවීම. |
අක්ඛදස්ස | (පු) ධර්මාධිකරණ ඇමතියා, විනිශ්චයකාරයා, දාදුකෙළියෙහි වියවුල් බේරා දෙන තැනැත්තා, තෝන්කාරයා. |
අක්ඛදස්ස | (පු) විනිෂ්චයකාරයා. |
අක්ඛදුත්ත | (පු) අක්ෂධූර්තයා, දාදුකෙළියෙහි ලොල් වූ තැනැත්තා. |
අක්ඛදුත්ථ | (3) සූදුවෙහි ලොල් (අය). |
අක්ඛදෙවී | (පු) දූකෙළින තැනැත්තා, සූදු කාරයා. |
අක්ඛන්ති | (පු) නොඉවසීම. |
අක්ඛම | (ති) (නත්ථි ඛමා යස්ස) නොඉවසන, ඉවසීම් නැති, අසමර්ථ (පු) වීකුරුල්ලා (ඉ) (න + ඛමා) නොඉවසීම, ක්ෂමා නොකිරීම |
අක්ඛය | (ති) (න + ඛය) ක්ෂය නොවන. නොදිරණ (න) නිවන. |
අක්ඛය | (3) ක්ෂයනො වන; ගෙවී නො යන. |
අක්ඛය | (න) නිවන. |
අක්ඛර | (පු) (න + ඛර) නක්ඛරන්තීති අක්ඛරා - නොගෙවීම (පු) - (න) - (අ) ආදි අක්ෂර. නිවන (ති) ස්ථිර, ක්ෂය නොවනදෙය. ප්රඥප්තිය, ව්යවහාරය. |
අක්ඛර | (3) ක්ෂයනො වන. |
අක්ඛර. | (න) අකුර. |
අක්ඛරකොසල්ල | (න) ස්ථාන කරණ ප්රයත්නාදියෙන් ද සිථිල ධනිතාදි දසවිධ ව්යඤ්ජනයන් නොපිරිහෙලා කීම් වශයෙන් ද අක්ෂරයන්හි දක්ෂ බව අක්ෂර කෞශල්ය නමි. |
අක්ඛරචඤ්චු | (පු) අකුරු ලියන තෙලිකූර, පන්හිඳ, පෑන් පැන්සල් ආදිය. |
අක්ඛරචින්තක | (පු) වෛයාකරණයා, වියරණ දත් තැනැත්තා. අකුරු ගැන සිතන්නා. |
අක්ඛරඵලක | (න) අකුරු ලියන ලෑල්ල. |
අක්ඛරරචන | (පු) ලිවීම. අක්ෂර වින්යාසය. අකුරු රචනා කිරීම, අකුරු ඇමිණීම. |
අක්ඛරවිපත්ති | (පු) සිථිල ධනිතාදි දශවිධ ව්යඤ්ජනයෙන් අසම්පූර්ණ බව. |
අක්ඛරවිපල්ලාස | (පු) අක්ෂර විපර්ය්යාශය, එක් අකුරක් පෙරලා තව අකුරක් යෙදීම. |
අක්ඛරසන්නිපාත | (පු) අක්ෂර සන්නිපාතය, අකාර කකාරාදී අක්ෂරයන්ගේ එක් රැස් වීම. |
අක්ඛරසමය | (පු) අකුරු ශාස්ත්රය; ලිවීම හා කියවීම. |
අක්ඛරාවයව | (පු) අක්ෂරයන්ගේ අවයවය, එකාදිමාත්රාවයව. |
අක්ඛරික | (පු) අහසෙහි හෝ පිටෙහි අකුරු ලියවෙන සේ ක්රීඩා කරන්නා. |
අක්ඛරිකා | (ඉ) අහසෙහි හෝ පිටෙහි අකුරු ලියවෙන පරිදි කරන ක්රීඩාවක්. |
අක්ඛවාට | (න) ක්රීඩාභූමිය අවට කරන ආරක්ෂාව, වැට |
අක්ඛාත | (3) කියන ලද; කී. |
අක්ඛාත | (ති) (ආ+ඛා+ත) ප්රකාශකළ, කියන ලද |
අක්ඛාත. | (න) කී දෙය. |
අක්ඛාති | (ආ+ඛා+ආ) කියයි. |
අක්ඛාතු | (පු) කියන්නා, ප්රකාශකරන්නා, දෙසන්නා |
අක්ඛාතු | (පු) කියන්නා. |
අක්ඛාන | (න) (ආ+ඛා+යු=අන) කීම, ප්රකාශය, කථාව, කථා කිරීම. |
අක්ඛාන | (න) කියවීම; කීම. |
අක්ඛායි | (ති) (ආ+ඛා+ණි) කියන, ප්රකාශකරන, කථා කරන. |
අක්ඛායික | (ති) ප්රකාශකරන, කියන. ‘ලොකක්ඛායික’ බලනු. |
අක්ඛායී | (පු) කියන්නා; ප්රකාශ කරන්නා. |
අක්ඛාසි | අ.ක්රි. කීවේය; දේශනා කළේය. |
අක්ඛාහත | (ති) (අක්ඛ+ආ+හන+ත) අකුරෙහි ප්රවේශ කළ, අලවඞ්ගුවෙහි ගසන ලද “යං පන තං චක්කං ඡහි මාසෙහි නිට්ඨිතං ඡාරතතූනෙහි තං පවට්ටේසි. තං පවිට්ටිතං සමානං යාවතිකා අභිසංඛාරස්ස ගති, තාවතකං ගනත්වා අක්ඛාහතං මඤ්ඤෙ අට්ඨාසි” |
අක්ඛි | (න) නයනය, නෙත්රය, ඇස. |
අක්ඛි | (න) ඇස. |
අක්ඛිඅඤ්ජන | (න) ඇසගානා අඳුන්, නෙත්රාඤ්ජනය, ඇසඳුන. |
අක්ඛික | (3) ඇස් ඇති. |
අක්ඛික | (ති) ඇස් ඇති. දැල් ඇසි (=ජාලාක්ෂි) |
අක්ඛිකූප | (පු) අක්ෂිකූපය, ඇස්ගෙඩි පිහිටි වළ, (ඇස්වළ.) |
අක්ඛිකූප | (පු) ඇස්වළ. |
අක්ඛිගණ්ඩ | (පු) ඇස්ගුලිය, ඇස්ගෙඩිය. ඇස. |
අක්ඛිගූථ | (පු) ඇස්කබ. (ඇසෙන් පිට වන මල.) |
අක්ඛිචජිද්ද | (න) අක්ෂිකූපය, (ඇස්වළ.) |
අක්ඛිතාරා | (ඉ) ඉංගිරියාව. |
අක්ඛිත්ත | (ති) (න=අ+ඛිප+ත) හෙලා නොදක්නා ලද, නොපිරිහෙළනලද. “අක්ඛිත්තො අනුපක්කුට්ඨො ජාතිවාදෙන” වීසි නොකරනලද, ඉවත නොදැමූ. |
අක්ඛිත්ත | (3) අපහාස නො ලැබූ; ඉවත නො දැමූ; වීසි නො කළ. |
අක්ඛිදල | (න) ඇසිපිය, ඇස්පිහාටු. |
අක්ඛිපාත | (පු) ඇස් හෙලීම, නිරීක්ෂණය, බැලීම. |
අක්ඛිපුත්තලිකා | (ඉ) ඉඟිරියාව, ඇහේ බබා. |
අක්ඛිමජ්ඣ | (පු) ඇහේ මැද, ටිඟිනිය, කලු ඉඟිරියාව. |
අක්ඛිමල | (න) කබ, අක්ඛිගූථය. |
අක්ඛිරොග | (පු) නෙත්රරොග, ඇස්ලෙඩ. |
අක්ඛීව | (පු) මුහුදුලුණු, සහිඳලුණු, මුරුංගා ගස. ලුණුමිදෙල්ලගස |
අක්ඛු | (භු) ව්යාප්තියෙහි, රැස්කිරීමෙහි. අක්ඛති, ව්යාප්ත කෙරෙයි, රැස් කෙරෙයි. |
අක්ඛුද්ධි | දැවකඩ දෙක, ගැල්බා දෙකෙහි අලවංගුව සවිකරන ඇණ |
අක්ඛොභ | (3) කැලඹිය නො හැකි; සෙලවිය නො හැකි. |
අක්ඛොභී | (ති) නොකැලඹෙන. නොකැලඹෙන සුලු. |
අක්ඛොහ | (පු) (න+ඛොහ) කම්පා නොවීම, නොකැලඹීම, චඤ්චල නොවීම. |
අක්ඛොහන | (ති) කම්පාරහිත, චඤ්චල නොවන - (න) නොකැලඹීම. |
අක්ඛොහිණී | (ඉ) අක්ෂෞහිණිය. 21870 ඇත් සේනාවද, 21870 රියසේනාවද 65610 අස්සේනාවද, 109350 පාබළසේනාවද ඇති යුද්ධ හමුදාව. “සට්ඨිවංසකලාපෙසු පච්චෙකං සණ්ඨිදැණ්ඩිසු ධූලීකතෙසු සෙනාය සන්තියාක්ඛො හිණීත්ථියං” එක එක මිටියෙහි හුණදඬු සැට සැට ඇති සැට මිටියක්, යන්නාවූ සේනාව විසින් දූලි කළ කල්හි, එපමණ සේනාව, අක්ඛොහිණී යයි කියති. 1000000000000000000000000000000000000000000 |
අක්රිය | (ති) නොකිරීම, අධිෂ්ඨාන නොකිරීමෙන් වන අක්රිය ආපත්ති. |
අඛණ්ඩ | (න) (න + ඛණ්ඩ) කඩනොවන, නොකැඩුනු. |
අඛණ්ඩඵුල්ල | (ති) නොසිදුරු. |
අඛත | (ති) (න + ඛත) නොසාරණලද, නොනසනලද, නොම උගුලන ලද. |
අඛාත | (න) වැස්සෙන් හෑරුණු වළ. |
අඛිල | (ති) සියලු, සකල ඛිලරහිත, රළුනැති. |
අඛෙත්ත | (න) (න + ඛෙත්ත) අක්ෂෙත්රය’ නොකෙත, නිසරුබිම, නුසුදුසුකෙත. |
අඛෙත්ත | (න) අයොග්ය ස්ථානය; නුසුදුසු තැන. |
අග | (පු) (න ගච්ඡතීති) වෘක්ෂය. පර්වතය, කන්ද. |
අග | (පු) ගස; පර්වතය. |
අග | (භු) වක්ව යාමෙහි. (කුටිල ගතියං) අගති. |
අගච්ඡි | (අ+ගමු+ඊ) ගියේය. |
අගඤ්ඡි | (ක්රි) (අ + ගමු - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි + ච්ඡ = ඤ්ච + ඊ. ඊහට හ්රස්වයි.) ගියේය. |
අගත | (ක්රි) (න = - (අ) + ගමු - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි + ත) නොගිය, නොපැමිණි, අසම්ප්රාප්ත. |
අගති | (ඉ) අගතිය; නො මග යාම. |
අගති | (ඉ) ඡන්ද - මෝහ - භය - මෝහ යන චතුර්විධ කරුණුවලින් නොමග යාම, නපුරු පුරුදුකිරීම, නපුරු ගතිය, - (ති) පිහිටක් නැති. |
අගති | (ක්රි) (අග - (d) (භු) කුටිලගතිම්හි, වක්ව යාමෙහි + ති) වක්ව යෙයි, ඇදව යෙයි. |
අගථිත | (පු) ග්රථිත නොවූ, ගැට නොගැසූ, ගැට නොගසනලද. ‘ගථිත’ බලනු. |
අගද | (පු) බෙහෙද, බෙහෙත, විස නසන බේත්. |
අගද. | (න) බෙහෙත. |
අගදකර | (පු) බෙහෙත් කරන්නා, වෛද්යවරයා. |
අගන්ධ | (ති) ගඳ නැති, සුවඳ නැති. ‘ගන්ධ’ බලනු. |
අගභෙද | (පු) කරගස |
අගමා | (ක්රි) (ආ + ගමු - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි + ආ) ගියේය. |
අගමාසි | (අ+ගමු+ඊ) ගියේය; ගියේය. |
අගමි | (අ+ගමු+ඊ) ගියේය. |
අගරු | (ති) නොබර, සැහැල්ලු. |
අගරු | (3) බරනැති; සැහැල්ලු; (පු) අගිල්. |
අගරු | (න) අගිල්යයි ප්රසිද්ධ සුගන්ධ ද්රව්යය. |
අගලු | (පු) අගිල්. |
අගහණ | (ති) (න = - (අ) + ගහණ) කෙලෙස් දෘෂ්ටි ආදි ග්රහණ රහිත, ගැනීම් නැති (න) නොගැනීම. |
අගළු | (න) අගිල් ‘අගරු’ බලනු. |
අගා | (අ+ගමු+ආ) ගියේය; ගියේලු. |
අගා | (ක්රි) (අ +ගමු - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි. ගමුහට ගා ආදේශයි + ඊ.) ගියේය. |
අගා | (d) තු - හැදෑරීම් ආදියෙහි. |
අගාධ | (ති) පතුල නොදැක්ක හැකි ගැඹුර ඇති, නොපොව්වන ජලය ඇති. |
අගාධ | (3) ඉතා ගැඹුරු; පිහිටක් නැති. |
අගාර | (න) ගෙය, ගෘහය වාසස්ථානය. ගිහිගෙය. |
අගාර | (න) ගෙය. |
අගාරක | (න) කුඩාගෙය, පැල, කුටිය, කිළිය. |
අගාරමුනි | (පු) ගෘහවාසී මුනියා, ගිහිගෙයි වැසි සිල්වතා, ගෙයි වෙසෙමින් ශීලව්රතාදිය රකින තැනැත්තා. |
අගාරව | (න) අගෞරවය, බුහුමන් නොකිරීම, අගරු කිරීම. |
අගාරික | (3) ගිහිගෙට අයත්; ගෙයක් ඇති; (පු) ගිහියා. |
අගාරික | (ති) ගෙට අයත්, ගිහිගෙට අයිති, අනගාරික නොවන. |
අගාරිනී | (ඉ) ස්වාමිදුව, ගෘහිණිය, ගෙහිමිතැනැත්ති. |
අගාරිය | (ති) ‘අගාරික’ බලනු. |
අගාරිය. | (3) ගිහිගෙය පිළිබඳ. |
අගි | (d) ගමනෙ (රු) යාමෙහි. අඞ්ගති. |
අගිද්ධ | (ති) (න = - (අ) + ගිද්ධ) ගිජු නොවන, කෑදර නොවන, කෑබැහි නොවන, ලොල් නොවන. |
අගුත්ත | (ති) (න = - (අ) + ගුත්ත) ගොපනය නොකළ, සංවරණය නොකළ, නොවසනලද. |
අගුත්ත. | (3) නො රක්නා ලද. |
අගොචර | (පු) (න = - (අ) + ගොචර) ගොචර නොවන, විසය නොවන, ගොදුරු නොවන, ගුණවතුන්ට යුතු නොවන. බ්රහ්මචාරීන් විසින් නොහැසිරියයුතු වෙසියගොචරාදි ස්ථාන. |
අගොචර | (3) විෂය නොවූ; සුදුසු නොවූ. |
අගොචරට්ඨාන | (න) අගෝචරස්ථානය, භික්ෂූන් විසින් පිණ්ඩපාතාදිය සඳහා නොඑළඹිය යුතු තැන. එබඳු තැන් සයකි. 1. හිමි නැති කුලය, 2. පණ්ඩක නපුංසකාදීන් ඇති තැන. 3. මෙහෙණින් වසන තැන, 4. සුරා සොඬුන් වසන තැන, 5. තීර්ථකයන් වසන තැන. 6. තීර්ථකප්රත්යයදායකයන් වසන තැන. |
අගොපිත | (3) නො රක්නා ලද. |
අග්ග | (ති) උතුම්, ප්රධාන (න) ආදිය. භාගය, කෙළවර, ඉදිරිපිට, දලුව, රාහුය, මහාමන්ධාතුය, මාරයා, තථාගතය යන වීර පුරුෂයෝ අග්රයෝ යයි පිළිගනිති, ඒ ඒ අයගේ ගතිගුණ ඇතිව මෙසේ අග්ර වීය යි ද කියති. |
අග්ග | (3) අග්ර වූ; උතුම්; ශ්රේෂ්ඨ; (පු) අග; කොණ; මුදුන. |
අග්ග | (භු) ගතිකොටිල්ලෙ වක්ව යාමෙහි, අග්ගති, වක්ව යෙයි. |
අග්ගඅඞ්ගුලි | (ඉ) ප්රධාන ඇඟිල්ල, ඩබර ඇඟිල්ල. ඇඟිලිඅග. |
අග්ගඋපට්ඨාක | (පු) ප්රධාන සෙවකයා, උපස්ථාන කරන්නවුන් ගෙන් ප්රධානයා, පළමුවෙනි උවටා. |
අග්ගකාරික | (න) ආදර්ශභාණ්ඩය, සැම්පල්බඩුව. |
අග්ගකුල | (න) උසස් කුලය, ප්රධාන කුලය, උතුම් කුලය. |
අග්ගකුලික | (3) උතුම් කුලැති. |
අග්ගකුලික | (පු) උසස්කුල ඇත්තා, කුලවතා වංශවතා, කුලීනයා. |
අග්ගජ | (ති) පළමුව උපන්, - (පු) ශ්රේෂ්ඨව උපන් තැනැත්තා, වැඩිමහල්ලා, වැඩිමහලු සහොදරයා. |
අග්ගඤ්ඤ | (ති) අග්රයයි දැනගතයුතු, උතුම්. ශ්රේෂ්ඨ. |
අග්ගඤ්ඤ | (3) ශ්රෙෂ්ඨ යයි පිළිගත්. |
අග්ගතා | (ඉ) ප්රධානබව, ශ්රේෂ්ඨබව, දෙටුගතිය. |
අග්ගතා | (ඉ) අග්රබව. |
අග්ගතො | (අ) අභිමුඛයෙන්, ඉදිරියෙන්. |
අග්ගතොසර | (පු) පෙරටුව යන්නා, පෙරටුව යන යෝධයා. |
අග්ගත්ත | (න) අග්රබව, ප්රධානබව. |
අග්ගත්ත | (න) අග්රබව. |
අග්ගදක්ඛිණෙය්ය | (3) දන්පිළිගැන්වීම සඳහා අග්ර වූ. |
අග්ගදාන | (න) අග්රදානය, උතුම්දානය, ධර්ම දානය. |
අග්ගද්වාර | (න) ප්රධානදොර, ඉදිරිදොර, අග්දෙරිය, නිසවත්ත. |
අග්ගධම්ම | (පු) අග්රධර්මය, ප්රධානධර්මය, උතුම්ධර්මය, නිර්වාණධර්මය. |
අග්ගනඛ | (පු) නඛාග්රය, නියඅග. |
අග්ගනික්ඛින්ත | (නි) උසස් කොට ප්රශංසා කරුණු ලැබූ, උසස් කොට තබනලද. |
අග්ගනීකාස | (පු) ගිනිවැනි තැනැත්තා. (සූර්ය්යයා) - (ති) ගිනිවැනි. |
අග්ගපිණ්ඩ | (න) ප්රධානපිණ්ඩය, උතුම්බත, ප්රණීතාහාරය. |
අග්ගපුග්ගල | (පු) අග්රපුද්ගලයා, බුදුරජානන් වහන්සේ. |
අග්ගපුග්ගල | (පු) ශ්රෙෂ්ඨ පුද්ගලයා. |
අග්ගපුරොහිත | (පු) ප්රධාන පුරොහිතයා, ප්රධාන අනුශාසකයා, රජුන්ට අනුශාසනා කරන ප්රධාන ඇමතියා. |
අග්ගප්පත්ත | (3) ශ්රේෂ්ඨ බවට පැමිණි. |
අග්ගප්පසාද | (3) උසස් දෙයට පැහැදීම. |
අග්ගප්පසාද | (3) උසස් පැහැදීම. |
අග්ගඵල | (න) අග්රඵලය, රහත්ඵලය. |
අග්ගඵල | (න) උසස් විපාකය; මුලින් හටගත් ගෙඩිය; රහත්ඵලය. |
අග්ගමග්ග | (පු) අග්රමාර්ගය. ප්රධානමාර්ගය. අර්හන් මාර්ගය ආර්ය්යමාර්ගය, ආර්ය්යඅෂ්ටාඞ්ගිකමාර්ගය. |
අග්ගමග්ග | (පු) උසස් මාර්ගය; රහත් මග; ශ්රේෂ්ඨ මාර්ගය. |
අග්ගමහෙසී | (ඉ) අගමෙහෙසිය, අගබිසව, රජහුගේ ප්රධාන දෙවිය. |
අග්ගමහෙසී | (ඉ) අගබිසව; අගමෙහෙසිය; ප්රධාන බිසව. |
අග්ගරාජ | (පු) ප්රධාන රජ, මහරජ, සක්විතිරජ. |
අග්ගල | (න) අගුල. |
අග්ගල | (න) අගුල, කෙස්ස, පරෙස්සම. |
අග්ගලකවාට | (න) යතුරුකපල්ල, අගුල්සිදුර, කෙසිසිදුර, යතුරු සිදුර. |
අග්ගලත්ථම්භ | (පු) අගුලුකණුව, අගුල සවිවන කණුව. |
අග්ගලදාන | (න) අමුතු පටක් ඇල්ලීම, අගුල් දැමීම, යතුරු දැමීම. |
අග්ගලඵලක | (න) අගුල් පුවරුව. |
අග්ගලවට්ටි | (ඉ) අගුල්වැට, අගුල්පුවරුව. |
අග්ගලසූචි | (න) යතුරු මුදුව, යතුරු, කුඤ්චිකාව, කෙස්ස. |
අග්ගවාද | (න) මූලවාදය, ථෙරවාදය, ස්ථවිරවාදය. |
අග්ගසාවක | (පු) අග්රශ්රාවක, අගසවු, සැරියුත් - මුගලන් දෙදෙනා වහන්සේ බුදුන් වහන්සේගේ අගසවු වූවෝ ය) |
අග්ගසාවක. | (පු) ප්රධානශ්රාවකයා. |
අග්ගි | (පු) ගින්න. |
අග්ගි | (පු) ගින්න. ගිනි පුපුර. කරඹගස. “රාගොහි තිඛිණො හුත්වා උප්පජ්ජමානො සත්තෙ අනුදහති ඣාපෙති, තස්මා අග්ගීති වුච්චති.” |
අග්ගිඅගාර | (න) ගිනිහල්ගෙය, ගිනි දල්වන ගෙය. |
අග්ගික | (පු) ගිනි ඇත්තා. ගිනි පුදන්නා. “අථ ඛො අග්ගික භාරද්වාජො බ්රාහ්මණො” |
අග්ගික්ඛන්ධ | (පු) ගිනිකඳ, ගිනිගොඩ, ගිනිමැලය. |
අග්ගික්ඛන්ධ | (පු) ගිනිකඳ; මහ ගින්න. |
අග්ගිජාලා | (ඉ) ගිනිජාලාව, ගිනිදැල්ල මලයිත්ත. |
අග්ගිජූහන | (න) ගිනි පිදීම. |
අග්ගිට්ඨාන | (න) අග්නිස්ථානය, ගිනි තිබෙන තැන, ලිප, උදුන. |
අග්ගිදත්ත | (පු) මහ කොසොල් රජුගේ පෙරෙවි බමුණු. |
අග්ගිදීපන | (ති) ගිනිදල්වන, සම්පයිය, මයිනාහම (න) ගිනි දැල්වීම. |
අග්ගිනි | (න) ගිනි, ගින්න, ගින්දර. |
අග්ගිපජ්ජොත | (පු) ගිනිඑළිය (න) ගිනි දැල්වීම. |
අග්ගිපරිචරණ | (න) ගිනි පිදීම, ගිනිදෙවියා පිදීම. |
අග්ගිපරිචරණ | (න) ගිනි පිදීම. |
අග්ගිමන්ථ | (පු) සිහින් මිදිගස. |
අග්ගිමුඛ | (පු) දෙවියා. බදුල්ලගස (න) ගිනිසිළුව. |
අග්ගිසඤ්ඤිත | (පු) රත්නිටුල්ගස. |
අග්ගිසඤ්ඤිත | (පු) රත්නෙටුල්. |
අග්ගිසාලා | (ඉ) ගිනිහල්ගෙය, ගිනි දල්වන ගෙය. |
අග්ගිසාලා. | (ඉ) ගිනිහල්ගෙය. |
අග්ගිසිඛ | (පු) එනම් නාගරාජයා. කොකුම්. |
අග්ගිසිඛ | (ඉ) ගිනි දැල්ල. |
අග්ගිසිඛා | (ඉ) ගිනිසිල. |
අග්ගිසිඛා | (ඉ) ගිනිසිළුව, ගිනිදලුව. |
අග්ගිහුත්ත | (න) ගිනි පිදීම, අග්නිහොමය, ගිනිදෙවියා පිදීම. |
අග්ගිහොත්ත | (න) ගිනි පිදීම, අග්නිහොමය, ගිනිදෙවියා පිදීම. |
අග්ගිහොම | (න) ගිනිදෙවියා පිදීම, ගිනි පිදීම. |
අග්ගුලු | (පු) අරළු. |
අග්ඝ | (පු) මිල. සත්කාරය, අගය, අමුත්තන් පිදියයුතු දේ. |
අග්ඝ | (න) ආගන්තුක සත්කාරය. |
අග්ඝ | (පු) වටිනාකම. |
අග්ඝ | (පු) ආගන්තුක සත්කාරය, අතිථි සත්කාරය, අමුත්තන්ට කරන සත්කාරය. |
අග්ඝ | (භු) මිල වැඩීමෙහි හෙවත් ඇගීමෙහි. අග්ඝති. |
අග්ඝක | (ති) වටිනාකම ඇති, අගය ඇති. |
අග්ඝක | (න) ඇගෑ, තොරණ. |
අග්ඝක. | (3) වටිනාකම ඇති. |
අග්ඝකාරක | (පු) (කර + ණවා = අක) අගය නියම කරන්නා, වන්නකුරාළ, තක්සේරු කාරයා, කුමතේරුකාරයා. |
අග්ඝකාරක | (පු) තක්සේරුකාරයා; මිල නියමකරන්නා. |
අග්ඝති | (අග්ඝ+අ) වටී; සුදුසු වේ. |
අග්ඝති | (ක්රි) (අග්ඝ - (d) (භු) අග්ඝනෙ, ඇගීමෙහි, මිල නියම කිරීමෙහි + ති) අගී, වටී, සුදුසුයි, මිල නියම කරයි, මිල වඩයි, වටිනාකම නියම කරයි. |
අග්ඝනක | (ති) (අග්ඝ + යු = අන + ක) වටිනා, අගනා, වටිනාකම ඇති. |
අග්ඝනක | (3) වටිනාකම ඇති. |
අග්ඝනීය | (ති) අගයකටහැකි, වටිනා, වටිනාකම ඇති, අගය ඇති. |
අග්ඝභාති | (න) වටිනාකම අඩුවීම, අගය අඩුවීම. |
අග්ඝය | (පු) අතිථිසත්කාරය (ති) වටිනා. |
අග්ඝසමොධාන | (න) (සං + අව, ධා + යු = අන) තෙවැදෑරුම් සමොධාන පරිවාසයන්ගෙන් එකක්, පටිච්ඡන්න ඇවැත් ගණනින් දෙන පරිවාසය. |
අග්ඝාපනක | (පු) මිල නියම කරන්නා, වන්නකුරාළ. |
අග්ඝාපනක | (3) මිල නියම කරන්නා. |
අග්ඝාපනිය | (3) මිල නියම කළයුතු (දෙය). |
අග්ඝාපනීය | (ති) මිල නියම කටයුතු, වටිනාකම නියම කටයුතු, තක්සේරු කටයුතු. |
අග්ඝික | (න) මල් ඇගෑව; මලින් සැරසූ කනුව. |
අග්ඝිය | (3) වටිනා. |
අග්ඝිය | (න) ආගන්තුක සත්කාරය. |
අග්යාගාර | (න) ගිනිහල්ගෙය, ගිනි දල්වන ගෙය. |
අඝ | (චු) (පාප කරණෙ) පව් කිරීමෙහි. අඝෙති, අඝයති. |
අඝ | (න) අහස; දුක; පව; විපත; ස්කන්ධපස. |
අඝ | (න) ආකාශය, නිත්යවිවෘතවස්තු, පාපය, දුක, විපත, පඤ්චස්කන්ධය, දුඃඛවේදනාව. |
අඝට්ටන | (න) (න = - (අ) + ඝට්ටන) නොගැටීම, ඝට්ටනය නොකිරීම, එකට එක නොහැපීම, ස්පර්ශනොවීම. |
අඝට්ටිත | (ති) (න = - (අ) + ඝට්ටිත) නොගැටුනු, නොහැපුනු, ඝට්ටනය නොකළ. |
අඝාටි | (පු) දුක්ඛිතයා, දුක්ඇත්තා, විපතට පැමිණි තැනැත්තා. |
අඝෙති | (ක්රි) (අඝ + - (d) (චු) පාපකරණෙ, පව්කිරීමෙහි + ණෙ + ති) පව් කෙරෙයි. |
අඝොස | (පු) අඝොෂාක්ෂර, කඛ චඡ ටඨ තථ පඵ ස යන අකුරුවලට අඝොෂාක්ෂර යයි කියති. |
අඞගවාත | (පු) ශරීරාවයවයන්හි පවත්නා වාතය. |
අඞ්ක | (පු) සලකුණ. ඇකය. එනම්බෙරය. අංකරය. |
අඞ්ක. | (පු) ඇකය; ඉලක්කම; උකුල; සලකුණ. |
අඞ්කති | (ක්රි) (අකි හෝ අඞ්ක - (d) (භු) ලක්ඛණෙ, සලකුණු කිරීමෙහි + ති) ලකුණු කෙරෙයි. |
අඞ්කයති | (ක්රි) (අකි හෝ අඞ්ක - (d) (චු) ලක්ඛණෙ, ලකුණු කිරීමෙහි, + ණය + ති) ලකුණු කරයි. |
අඞ්කිත | (3) ලකුණුකරන ලද. |
අඞ්කිත | (ති) (අකි හෝ අඞ්ක - (d) (භු) ලක්ඛණෙ, සලකුණු කිරීමෙහි + ත) සලකුණු කළ. මුද්රණය කළ සටහන් කළ. |
අඞ්කුර | (පු) - (න) දලුව. මොටෙයියා ඉතා ලා පැලෑටිය. |
අඞ්කුර | (3) දිග නො හැරුණු දළුව; පැලය. |
අඞ්කුස | (පු) - (න) අකුස්ස, හෙණ්ඩුව. ඇතුන්ගේ මස්තකය විදිනා කටුව. |
අඞ්කුස | (පු) ඇතුන් හසුරුවන අකුස්ස; කෙක්ක; හෙන්ඩුව. |
අඞ්කුසක | (න) මල්ගෙඩි ආදිය කඩන කෙක්ක, පොල් ආදිය කඩන අඞ්කුසාකාර යකඩ කෙක්ක (පු) අකුසු දරන්නා. |
අඞ්කුසග්ගහ | (පු) අකුසු ගන්නා තැනැත්තා, ඇත්ගොව්වා, හස්ත්යාචාර්ය්යයා, කුරුනෑයකයා. |
අඞ්කුසනය | (පු) සීහවික්කීඩිතාදි අර්ථනයත්රයට දිසාභූත කුසලාකුසල ධර්මයන් දිශාලොචන න්යායයෙන් බලාගෙන ඒ අලෞකික ධර්මයන් වෙන් වෙන්ව ගෙන අර්ථනයත්රයෙහි යෙදීම. |
අඞ්කුසපච්ඡි | (ඉ) අකුස්ස හා පැස, කෙක්ක හා කූඩය. |
අඞ්කෙති | (අකි+ණෙ) අඞ්ක දමයි; ලකුණු කරයි. |
අඞ්කෙති | (ක්රි) (අඞ්ක හෝ අකි - (d) (චු) ලක්ඛණෙ, සලකුණු කිරීමෙහි + ණෙ + ති) සලකුණු කෙරෙයි. |
අඞ්කොල | (පු) රුක්අඟුණ ගස. |
අඞ්කොල | (ක) - (පු) රුක්අඟුන. |
අඞ්ක්ය | (පු) අරළුගෙඩියකට බඳු ආකාර ඇති මිහිඟු බෙරයක්. |
අඞ්ග | (න) ශරීරාවයවය. අවයවය. කාරණය. ආමන්ත්රණාර්ථයෙහි නිපාතයක්, කොට්ඨාසය, ප්රභෙද, එනම් විද්යාව, එනම් දේශය, අර්හත් ඵලය උපදවනු කැමැති යොගාවචර සත්වාදීන්ගෙන් කරුණු 250ක් ද සම්පූර්ණ විය යුතුයි, ඒවාටද අඞ්ගයයි කියති. “මිලින්ද ප්රශ්නය” |
අඞ්ග | (න) අවයවය; කොටස; ගුණය; ශරීරාවයවය. |
අඞ්ග | (පු) අඞ්ගදේශය. |
අඞ්ග | (පු) අඟුජනපදය. කොණ. මුල්ල. |
අඞ්ගජ | (න) ස්ත්රී පුරුෂ නිමිති. |
අඞ්ගජාත | (න) ස්ත්රී පුරුෂ නිමිති. |
අඞ්ගජාත | (න) රහසඟ; ස්ත්රී නිමිත්ත හෝ පුරුෂ ලිංගය. |
අඞ්ගණ | (න) මිදුල, කුඩාලපය, කලුෂය, ලෝභාදී කෙලෙස්, කැලෑවල හෝ පිට්ටනිවල එළි කළ භූමිභාගය |
අඞ්ගණ | (න) ක්ලේශය; කිලුට; පිට්ටනිය; මළුව; මිදුල. |
අඞ්ගණට්ඨාන | (න) මිදුල, මඩුව, මිනිසුන්ගේ සඤ්චරණස්ථාන වූ අනාවෘත භූමිභාගය, කැලෑවල හෝ පිට්ටනිවල එළි කළ භූමිභාගය. |
අඞ්ගද | (න) අඟුපලඳනාව, වැලමිටෙන් මතුභාගයෙහි පලඳින ආභරණය, කේයූරය. |
අඞ්ගද | (න) බාහුවේ දමන වළල්ල. |
අඞ්ගනා | (ඉ) ස්ත්රිය, අඟන, කාන්තාව. |
අඞ්ගනා. | (ඉ) ස්ත්රිය. |
අඞ්ගපච්චඞ්ග | (න) අඟපසඟ, ලොකුකුඩා ශරීරාවයව. |
අඞ්ගපච්චඞ්ග | (න) මහත් කුඩා අවයව. |
අඞ්ගරක්ඛ(ක) | (පු) අඞ්ග රක්ෂා කරන්නා, රජුන්ගේ ශරීරාරක්ෂක ඇමතියා. |
අඞ්ගරාග | (පු) ශරීරයෙහි ගාන විලවුන්, ඡවිරාගය පිණිස ශරීරයෙහි ගල්වන කොකුම් ආදිය. |
අඞ්ගරාග | (පු) ඇඟ ගාන විලවුන්. |
අඞ්ගලට්ඨි | (න) අඞ්කුරය, සාඛාව, පාරොහ, නුග ආදි අරළු |
අඞ්ගවිජ්ජා | (ඉ) ශරීරාවයවයන් බලා ශුභාශුභ දැනගන්නා (කියන) විද්යාව |
අඞ්ගවිජ්ජා. | (ඉ) ශරීර බලා සුභාසුභ කීම. |
අඞ්ගවෙකල්ල | (න) ශරීරාවයවයන්ගේ විකල බව, ඇස් - කන් - නාසාදී අවයවයන්ගේ විකාරය. |
අඞ්ගසත්ථ | (න) අඞ්ගවිද්යාව, ලක්ෂණවිද්යාව, ශරීරාවයවයන් බලා ශුභාශුභ දැනගන්නා විද්යාව. |
අඞ්ගාර | (පු) නිවි අඟුරු, ඇවිලෙන ගිනිඅඟුරු, කුජ ග්රහයා. |
අඞ්ගාර. | (පු) (න) අඟුරු. |
අඞ්ගාරක | (පු) ගිනිඅඟුරු වැනි පැහැය, රත් පැහැය, අඟහරුවා. |
අඞ්ගාරකටාහ | (පු) අඟුරුවළ අඟුරුකබල. |
අඞ්ගාරකටාහ | (පු) අඟුරු කබල. |
අඞ්ගාරකපල්ල | (පු) අඟුරු කබල. |
අඞ්ගාරකපල්ල | (න) අඟුරුකබල, ගිනිඅඟුරුකබල. |
අඞ්ගාරකාසු | (න) අඟුරුවළ, ගිනිඅඟුරු සහිත වළ. |
අඞ්ගාරපබ්බත | (පු) අඟුරුපර්වතය, ගිනිඅඟුරෙන් යුත් පර්වතය, ගිනිඅඟුරුගොඩ. |
අඞ්ගාරමංස | (න) බැදපුමස්, පුලුස්සනලද මස්. |
අඞ්ගාරමංස | (න) ගිනි අඟුරු මත තබා පිළිස්සූ මස. |
අඞ්ගාරමසි | (ඉ) අලු, ගිනිඅලු. |
අඞ්ගාරවස්ස | (න) ගිනිඅඟුරු වැස්ස, වර්ෂාකාරයෙන් අඟුරු වැටීම. |
අඞ්ගාරි | (ති) අවයවයන්හි පවත්නා, ගිනිඅඟුරු වැනි. |
අඞ්ගාරික | (පු) ගිනිඅඟුරුවලින් කටයුතු කරන්නා, අඟුරුපුලුස්සන්නා, - (න) අඟුරු පුලුස්සන තැන. |
අඞ්ගික | (3) කොටස් ඇති. |
අඞ්ගීකාර | (පු) ප්රතිඥාව, පොරොන්දුව, ගිවිසිල්ල, පිළිගැනීම, |
අඞ්ගීරස | (පු) ශරීරයෙන් රැස් විහිදෙන තැනැත්තා, බුදුරජ. වේද කර්තෘවූ එනම් ඍෂියා. |
අඞ්ගීරස. | (පු) බුදුරජ. |
අඞ්ගුට්ඨ | (පු) මාපටඇඟිල්ල. හස්තපාදයන්ගේ මහඇඟිලි. |
අඞ්ගුට්ඨ | (පු) අතේ හො පයේ මාපට ඇඟිල්ල. |
අඞ්ගුට්ඨක | (පු) පයේ මාපට ඇඟිල්ල. |
අඞ්ගුත්තරනිකාය | (න) දීඝ - මජ්ඣිම - සංයුත්ත - අඞ්ගුත්තර - ඛුද්දක යන නිකාය පසින් අඞ්ගුත්තරනිකාය. මීට අඞ්ගුත්තර සඞ්ගහ, අඞ්ගුත්තර ආගම යයිද කියති. අඞ්ගෙහි උත්තරො. අඞ්ගුත්තරො, නිබ්බිසෙසෙන විනොතීති නිකායො, අඞ්ගුත්තරොව සො නිකායො වෙති අඞ්ගුත්තරනිකායො. අඞ්ගයන් ගෙන් මතුමත්තෙහි අධිකව සිටි නිසා අඞ්ගුත්තර යයි කියති. |
අඞ්ගුල | (න) අඟල; ඇඟිල්ල. |
අඞ්ගුල(ක) | (න) අඟල, ධාන්යමාසකසතක්, ‘ධඤ්ඤමාස’ බලනු. |
අඞ්ගුලි | (ඉ) ඇඟිල්ල. |
අඞ්ගුලි(ලී) | (ඉ) ඇඟිල්ල. |
අඞ්ගුලික | (න) ඇඟිල්ල (ති) ඇඟිල්ලට අයත්. |
අඞ්ගුලිකචාරික | (න) දිදාලය, ඇඟිලි කස්ස. |
අඞ්ගුලිකා | (ඉ) රාජමුද්රාව, මුද්ද. |
අඞ්ගුලිපතොදක | (පු) ඇඟිලිවලින් ඇණීම, ඇඟිලිවලින් ගිරිති (= කිති) කැවීම. “අඞ්ගුලිපතොදකෙ පාචිත්තියං” |
අඞ්ගුලිපතොදක | (පු) ඇඟිල්ලෙන් ඇනීම. |
අඞ්ගුලිපද | (න) ඇඟිලිලකුණ |
අඞ්ගුලිපොඨ | (පු) අසුර ගැසීම. |
අඞ්ගුලිමාන | (න) අඟුල් පමණ, ඇඟිලි ප්රමාණය. |
අඞ්ගුලිමාල | (පු) අඞ්ගුලිමාල නමින් ප්රසිද්ධවූ බිහිසුණු පුරුෂයා, පෙර ඔහු අහිංසක කුමාරයාය. කොසොල් රජුගේ පුරොහිත බමුණාගේ පුතා, ගුරු පූජාව සඳහා මිනිසුන් 1000ක් මරා ඇඟිලි ගැනීමට සූදානම් වූ අහිංසක කුමරු, ඇඟිලි මාලයක් කරේ ඇත්තා. |
අඞ්ගුලිමාලපිටක | (න) තථාගත පරිනිර්වාණයෙන් අවුරුදු 235 ට පසුව ඇතිවූ රාජගිරි නම් තීර්ථක නිකායක් ධර්මවිනය විනාශ කිරීම සඳහා අඞ්ගුලිමාල පිටක නම් ග්රන්ථයක් ඇතිකෙළේය. එය අඞ්ගුලිමාල පිටක නමින් ප්රසිද්ධවිය. |
අඞ්ගුලිමුද්දා | (ඉ) නමේ මුලකුරු සහිත මුද්ද. |
අඞ්ගුලියක | (න) මුද්ද. |
අඞ්ගුලිසඞ්ඝට්ටන | (න) ඇඟිලි එකට ගැසීම, අසුරු ගැසීම. |
අඞ්ගුලීමුද්දා | (ඉ) ඇඟිලිමුද්ද, පේරැස්මුද්ද, ගල්බැඳිමුද්ද. |
අඞ්ගුලීයක | (න) මුද්ද, මුදුහිරුව. |
අඞ්ගුල්යාභරණ | (න) ඇඟිලි අබරණ, ඇඟිලි මුද්ද. |
අඞ්ඟි(ක) | (පු) අවයව ඇත්තා, කොටස් ඇත්තා (ති) අඟුජනපදයෙහි වූ. |
අඟීමත | (ති) කැමති වූ, රැස්වූ. |
අචක්ඛූ | (පු) අන්ධයා, දෑස්නැත්තා, ප්රඥානැත්තා. |
අචඞ්කම | (න) සක්මනට නුසුදුසුබිම. |
අචත්ත | (ති) (න = - (අ) + චත්ත) නොහරිණලද, පරිත්යාග නොකළ. |
අචරණ | (ති) නොහැසිරෙණ, සංවරණය නොකරන (න) නොහැසිරීම. |
අචරි | (ක්රි) (අ + චර - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි, + ඊ) හැසුරුණේය. “අචරි වතායං විතුදං වනානි.” |
අචරිම | (න) (න = - (අ) + චරිම) පසුනොවන. ‘චරිම’ බලනු. |
අචරියානී | (ඉ) ගරු භාර්යාව. |
අචල | (3) නො සෙල්වෙන. |
අචල | (පු) පර්වතය (ති) නිශ්චල. |
අචලධිති | (පු) එක පාදයක ලැබු 16 බැගින් ඇතිවෘත්තය, එනම් වෘත්තය. |
අචලාපාදාන | (පු) අපාදාන භේදයක්, රුක්ඛස්මා ඵලං පතති -- මෙහි රුක්ඛස්මා යනු අචලාපාදානයයි. |
අචලිත | (ති) (න = - (අ) + චරිත) නොසෙල්වුනු, වඤ්චල නොවන. |
අචාලෙති | (ක්රි) (න + - (d) චල + ණෙ + ති) නොසෙල් වෙයි. නොසැලෙයි. |
අචිත්තක | (ති) (න = - (අ) + චිත්තක) සිත්නැති, කල්පනාරහිත. |
අචිත්තීකත | (ති) (න = - (අ) + චිත්තීකත) විසිතුරු නොකළ, සිතියම් නොකළ. |
අචිත්තීකාර | (පු) චිත්තීකාර නොවූ, විසිතුරු නොවූ. |
අචින්තනීය | (ති) (න = - (අ) + චින්තනීය) නොසිතිය හැකි. නොසිතිය යුතු. බුද්ධ - ඍද්ධි - ධර්ම - ලොක විෂයන් නොසිතිය හැකි කරුණු සතරෙකි. |
අචින්තිය | (ති) (න = - (අ) + චින්තනීය) නොසිතිය හැකි. නොසිතිය යුතු. බුද්ධ - ඍද්ධි - ධර්ම - ලොක විෂයන් නොසිතිය හැකි කරුණු සතරෙකි. |
අචින්තෙය්ය | (ති) (න = - (අ) + චින්තනීය) නොසිතිය හැකි. නොසිතිය යුතු. බුද්ධ - ඍද්ධි - ධර්ම - ලොක විෂයන් නොසිතිය හැකි කරුණු සතරෙකි. |
අචිර | (න) (න = - (අ) + චිර) නොබෝකාලය, ටික කාලය. |
අචිර | (3) වැඩිකල් ගතනොවූ. |
අචිරං | (ක්රි.වි) නොබෝ කලකින්. |
අචිරපක්කන්ත | (3) ගොස් වැඩිකල් ගත නොවූ. |
අචිරප්පභා | (ඉ) (න = - (අ) + චිර + පභා) ටික කාලයක් පවත්නා ආලෝකය, විදුලිය. |
අචිරප්පභා | (ඉ) විදුලිය. |
අචිරවතී | (ඉ) පඤ්චමහා ගඞ්ගාවන්ගෙන් එකක් වූ එනම් නදිය. |
අචීවර | (ති) (න + - (අ) + චීවර) සිවුරු නැත්තා. සිවුරු නැති. |
අචෙතන | (3) සිත් නැති. |
අචෙල. | (3) නිගණ්ඨයා; වස්ත්රනැති. |
අචෙල(ක) | (පු) (න = - (අ) + චෙල) අචෙලකයා, නග්නයා, නග්නව සිටින තාපසයා. |
අචෙලක | (3) නිගණ්ඨයා; වස්ත්රනැති. |
අච්ච | (චු) පිදීමෙහි, අච්චෙති = අච්චයති. |
අච්ච | (පු) පූජාව, යාගය |
අච්ච | (භු) (පූජායං - පිදීමෙහි) අච්චති. |
අච්ච | (භු) අගතිනැසීමෙහි, අච්චති. |
අච්චගමා | (ක්රි) (අති + - (අ) + ගමු - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි + ආ) ඉක්ම ගියේය. ඉවත්ව ගියේය. “අච්චයො මං භන්තෙ අච්චගමා” |
අච්චගා | (අති+අ+ගමු+ආ) ඉක්ම ගියේය. |
අච්චගා | (ක්රි) (අති + ආ + ගමු - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි, ‘ගමු’හට ‘ගා’ ආදේශයි.) ඉක්ම ගියේය, පසුකර ගියේය. ‘උපච්චගා’ බලනු. |
අච්චඞ්කුස | (පු) (අති + අඞ්කුස) අඞ්කුසය ඉක්මවූ ඇතා, අඞ්කුසයට සමීප නොවන්නා, හික්මුනු ඇතා. |
අච්චට්ඨි | (පු) එනම් ඡන්දස, “අච්චට්ඨියං ද්විසත්තාධික එකතිංස සහස්සානි ච ලක්ඛමෙකං’’ යනාදීන් දක්වන සතළොස් අකුරකින් යුත් ඡන්දස. |
අච්චතරී | (ඉ) ඉක්මන්ගමන් ඇත්තී, වේගවත් ගමන් ඇත්තී. |
අච්චති | (ක්රි) (අච්ච. - (d) (භු) පූජායං, පිදීමෙහි + ති) පුදයි. වර්ණනා කෙරෙයි. |
අච්චත්ථ | (න) (අති + අත්ථ) අත්යර්ථය, අතිශය, ඉතා, බොහෝ. |
අච්චන | (න) (අච්ච. - (d) (භු) පූජායං, පිදීමෙහි + යු = අන) අර්චනය, පූජාව, යාගය. |
අච්චනා | (ඉ) පූජාව, යාගය. |
අච්චනා. | (ඉ) පිදීම. |
අච්චන්ත | (ති) එකාන්ත, නිශ්චිත, අවසාන, සම්පූර්ණ, බොහෝ, නිරන්තර. |
අච්චන්ත | (3) අතිශයෙන් අධික වූ; කෙළවර හෝ සීමාව ඉක්මවා ගිය. |
අච්චන්තං | (ක්රි.වි) අතිශයෙන්. |
අච්චන්තකොධන | (ති) (අති + අන්ත + කොධන) නොසන්සිඳෙන ක්රෝධ ඇති, නිතර කිපෙන. |
අච්චන්තතණ්හා | (ඉ) ප්රහීණනොවූ තෘෂ්ණාව, නොසන්සිඳුනු තෘෂ්ණාව. |
අච්චන්තදුස්සීල | (පු) එකාන්තදුශ්ශීලයා. |
අච්චන්තදුස්සීල්ය | (න) එකාන්ත දුශ්ශීලබව. |
අච්චන්තනිට්ඨා | (ඉ) අවසානනිෂ්ඨාව, සම්පූර්ණයෙන් කෙළවර වීම, නිවන. |
අච්චන්තයොගක්ඛෙම | (පු) අවසානය වූ නිර්වාණය. |
අච්චන්තයොගක්ඛෙමී | (පු) අවසානය වූ නිර්වාණය ඇත්තා. |
අච්චන්තසංයොග | (පු) නිරන්තර සංයොගය, කාල මාර්ග දෙදෙනා ද්රව්ය ගුණ ක්රියාවන් හා අතරක් නැතිව යෙදීමයි. |
අච්චන්තසුකුමාල | (ති) ඉතා සිවුමැලි, ඉතා සැපසේ වැඩුනු. |
අච්චන්තානුපපත්ති | (පු) අත්යන්ත අනුපපත්තිය, අතිශය අයොග්යත්වය. |
අච්චන්තාභාව | (පු) අත්යන්ත අභාවය, අතිශයින්ම නොවීම. |
අච්චය | (පු) මරණය, අපරාධය, අතීක්රමය, ඇවෑම. |
අච්චය | (පු) ඉක්මවා යාම; ඉකුත්වීම; දොෂය; වරද. |
අච්චයාභාව | (පු) (අච්චය + අභාව) නිදොස් බව, නිරවද්ය බව, නිවැරැදි බව. |
අච්චයේන | ඇවෑමෙන්. |
අච්චසරී | (ක්රි) (අති + ආ + සර - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි + ඊ) ඉක්ම ගියේය. |
අච්චා | (ඉ) ප්රතිරූපය, පිළිරුව. |
අච්චාධාන | (න) මදක් ආපසු ඇදීම, ටිකක් පසුපෙදෙසට ඇදීම. |
අච්චාධාය | (පු.ක්රි) (අති + ආ + ධා + - (d) (භු) පතිට්ඨායං, පිහිටීමෙහි + ත්වා = ය) මදක් ආපසු ඇද තබා. “දක්ඛිණෙන පස්සෙන සීහ සෙය්යං කප්පෙති පාදෙ පාදං අච්චාධාය” |
අච්චාභික්ඛන | (න) (අති + අභික්ඛණ) නිතොර, සැමවේලේම. |
අච්චායත | (ති) (අති + ආයත) ඉතා දිග. |
අච්චායික | (ති) ඉක්මන්, යුහුසුලු, වහා කටයුතු පිළිවෙළකට නැති, කඩිසර. |
අච්චායික. | (න) ඉක්මන් කටයුත්ත. |
අච්චාරද්ධ | (ති) (අති + ආරද්ධ) අධිකව පටන් ගන්නාලද, මහත් කොට ආරම්භ කළ. |
අච්චාවදති | (ක්රි) (අති + ආ + වද - (d) (භු) වචනෙ, බිණීමෙහි + ති) බොහෝ කොට කියයි, අනුන් මැඩපවත්වා කියයි. |
අච්චාසන | (න) (අති + ආසන) සමීපය, සමීපයෙහි හිඳීම, ඉතාකිට්ටුව හිඳීම. |
අච්චාසන්ත | (3) ඉතා ළංවූ. |
අච්චාසන්න | (ති) (අති + ආසන්න) ඉතා සමීප, ඉතාකිට්ටු, ඉතා ළඟ. |
අච්චාහිත | (ති) (අති + ආසන්න) ඉතා බිහිසුනු, අතිශය භයානක, ඉතා ලං වූ. |
අච්චි | (ක්රි) (අච්ච - (d) (භු) පූජායං, පිදීමෙහි + ඉ) පිදීය. |
අච්චි | (පු) - (ඉ) ගිනිසිළ, ගිනිදලුව, රශ්මිය. |
අච්චි. | (ඉ) ගිනිසිළ. |
අච්චිකා | (ඉ) ගිනිදලුව. |
අච්චිත | (ති) පුදනලද, යාග කළ. |
අච්චිත | (3) පිදූ; පුදන ලද. |
අච්චිබද්ධ | (න) ලියැදිබැඳි කෙත, කුඹුර. |
අච්චිමන්තු | (පු) ගින්න. |
අච්චිමන්තු | (පු) ගින්න. |
අච්චුග්ගච්ඡති | (ක්රි) (අති + උ + ගමු - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි + - (ති) ධාතුහුගේ අන්තයට ‘ච්ඡ’ ආදේශයි. අති + උග්ගච්ඡති) උස්ව නගී, ඉතා ඉහලට නගී. |
අච්චුග්ගත. | (පු) ඉතා උස්ව නැගී; ඉතා උසස්. |
අච්චුග්ගති | (ති) (අති + උග්ගත) ඉතා උස්ව නැගි, ඉතා ඉහලට නැගි. |
අච්චුග්ගමන | (න) (අති + උග්ගමන) ඉතා උස්ව නැගීම. උස්ව යාම. |
අච්චුණ්හ | (ති) (අති + උණ්හ) ඉතා උණු, - (න) අධික උෂ්ණය. |
අච්චුණ්හ. | (3) ඉතා උණුසුම්. |
අච්චුත | (3) නො මළ; පහ නොවූ. |
අච්චුත | (න) (න = - (අ) + (චු) - (d) (භු) වචනෙ, චුතවීමෙහි + ත) චුත වීමක් නැති තැන, නිවන (පු) විෂ්ණු. “නත්ථි එතස්මිං අධිගතෙ චුතං චවන්ති අච්චුතං” නිවනට පැමිණි කල්හි නැවත එයින් චුතවීමක් නොමැති හෙයින් අච්චුත යයි කියනු ලැබේ. |
අච්චුත. | (න) නිවන. |
අච්චුති | (ති) (න = - (අ) + චුති) චුතිරහිත, මරණ රහිත, නිවන (න) චුත නොවීම. |
අච්චුත්තා | (ඉ) අකුරු දෙකකින් යුත් ඡන්දස, අත්යුක්තා ඡන්දස. |
අච්චුස්සන්ත | (ති) (අති + උස්සන්න) ඉතා උසස්, ඉතා පිරුණු, ඉතා ඝන. |
අච්චුස්සන්ත. | (3) ඉතා අධික වූ; ඉතා බහුල වූ. |
අච්චුළාර | (ති) (අති + උළාර) ඉතා උදාර, ඉතා ප්රෞඪ. |
අච්චෙක | (ති) (අති + එක) ඉතිරි, වැඩි, බොහෝ, විශේෂ, අතිරෙක. |
අච්චෙකචීවර | (න) වැඩිසිවුර, ඉතිරිසිවුර. |
අච්චෙති | (අච්ච+ණෙ) පුදයි; (අති+ඉ+අ+) ඉක්ම යයි; ඉකුත් වේ. |
අච්චෙති | (ක්රි) (අති + - (ඉ) - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි + ති) - ඉක්මවා යෙයි, පසුකර යෙයි. “අච්චෙන්ති කාලා තරයන්ති රත්තියො” |
අච්චොගාළ්හ | (ති) (අති + අව + ගාළ්හ) ඉතා ගැඹුරු, ඉතා යටට බැස ගත්, ඉතා අධික. ‘අජ්ඣොගාළ්හ’ බලනු. |
අච්චොදක | (න) (අති + ඔදක) අධික ජලය, වැඩි වතුර. |
අච්චොදර | (පු) (අති + උදර) මහබඩක් ඇති තැනැත්තා, බොහෝ ආහාර අනුභව කරන්නා, කෑදරයා (=බඩජාරියා). |
අච්චොදාත | (ති) (අති + අවදාත) ඉතාසුදු. |
අච්චෝදක | (න) අධික ජලය. |
අච්ඡ | (ක්රි) (ආස - (d) (භු) උපවෙසනෙ, හිඳීමෙහි + භි. ධාත්වන්තයට ‘ච්ඡ’ආදේශයි. ආදියට හ්රස්වයි. ප්රත්යයට ලෝපයි.) සිටුව, නවතුව. “අච්ඡ තාව භන්තෙ යාව මමාගමනා” |
අච්ඡ | (ති) ප්රසන්න, ඝන නොවන, තුනී. ‘අච්ඡොදක’ බලනු. |
අච්ඡ | (3) පිරිසිදු; (පු) වලහා. |
අච්ඡ | (පු) වලහා, වලසා. |
අච්ඡක | (පු) වලසා. |
අච්ඡති | (ක්රි) (ආස - (d) (භු) උපවෙසනෙ, හිඳීමෙහි + - (ති) ධාත්වන්තයට ‘ච්ඡ’ ආදේශයි. ආදියට හ්රස්වයි.) හිඳියි, ළඟ හිඳියි. |
අච්ඡති | නැවතී සිටියි; වසයි; හිදියි. |
අච්ඡන්ත | (ති) (අ + ඡන්න) වැසුනු, ප්රතිඡන්න වූ. නොවැසුනු, නොවසනලද. |
අච්ඡම්භී | තැති ගැනීම් නැත්තා. |
අච්ඡම්හි | (ති) (න = - (අ) + ඡම්භි) බිය රහිත, තැති ගැනීම් රහිත. ‘ඡම්භි’ බලනු. |
අච්ඡරා | (ඉ) අහුර; ඇඟිලිතුඩ; ඇඟිලිතුඩු දෙක එකට ගසන තරම් කාලය; දෙවඟන. |
අච්ඡරා | (ඉ) අප්සරාව, දෙවඟන. “අථෙත්ථ අච්ඡරා ඔභාසයන්ති”. අසුර, ඇඟිලිදෙක එකතුකර නගන ශබ්දය. “කුක්කුච්චමත්තම්පි තෙ නත්ථිති අච්ඡරං පහරි”. |
අච්ඡරාසංඝාත | (පු) අහුර ගැසීම; ඇඟිලිතුඩු දෙක එකට ගැසීම. |
අච්ඡරාසඞ්ඝාත | (න) අසුරු ගැසීම, ඇඟිලිදෙක එකතු කර ශබ්ද නැගීම. |
අච්ඡරාසද්ද | (පු) අසුරුසන, අසුරු ගැසීමේ ශබ්දය. |
අච්ඡරික | (පු) දිව්යගන්ධර්වනාදයක්. |
අච්ඡරිය | (3) විස්මය ජනක. |
අච්ඡරිය | (න) පුදුමය; ආශ්චර්ය. |
අච්ඡරිය | (ති) ආශ්චර්ය්යය, මොහොතකදී සිදුවන පුදුමය. |
අච්ඡාදන | (න) (ආ + ඡාදන) වස්ත්රය, ඇඳුම. වැසීම, ඇඳීම. |
අච්ඡාදන | (න) ඇඳීම. |
අච්ඡාදන. | (න) ඇඳුම; වස්ත්රය. |
අච්ඡාදනා | (ඉ) වැසීම; සැඟවීම. |
අච්ඡාදෙති | (ආ+ඡද+ණෙ) වසා දමයි; හැඳගනී. |
අච්ඡාදෙති | (ක්රි) (ආ + ඡද - (d) (චු) අපවාරණෙ, මුවහකිරීමෙහි + ණෙ + ති) හඳියි, වස්ත්ර පරිධානය කෙරෙයි, රෙදි අඳියි. |
අච්ඡි | (න) ඇස. විස්මය, පුදුමය. |
අච්ඡි | නැවතී සිටියේය. |
අච්ඡි | හුන්නේය. |
අච්ඡි | (න) ඇස. |
අච්ඡි | (ක්රි) (ආස - (d) (භු) හිදීමෙහි + ඊ. ධාත්වන්තයට ‘ච්ඡ’ ආදේශයි. ආදියට හ්රස්වයි. සිටියේය, නැවතුනේය. |
අච්ඡිජ්ජ | (පූ.ක්රි) කඩාගෙන; බලෙන් පැහැර ගෙන. |
අච්ඡිද්ද | (ති) සිදුරු රහිත, කුහර නැති, එක ඝන. |
අච්ඡින්දති | (ආ+ඡිද+ංඅ) පැහැර ගනී; බලෙන් ගනී. |
අච්ඡින්දති | (ක්රි) (ආ + ඡිදි - (d) (රු) ද්වෙධාකරණෙ, දෙකඩ කොට කැපීමෙහි + ති) කඩා ගනී, පැහැර ගනී, බලාත්කාරයෙන් ගනී. |
අච්ඡින්දන | (න) (ආ + ඡිදි - (d) (රු) ද්වෙධාකරණෙ, දෙකඩ කොට කැපීමෙහි + යු + අන) පැහැර ගැනීම. |
අච්ඡින්න | (ති) පැහැර ගත්, පැහැර ගන්නා ලද. “අච්ඡින්න ඡීවරො වා හොති.” නොසුන්, නොකැපූ. |
අච්ඡින්න | (3) නො සිඳින ලද; පැහැරගත්. |
අච්ඡුපති | (ක්රි) (ආ + ඡුප - (d) තු. ඵස්ස, සිපගැන්මෙහි හෝ ස්පර්ශ කිරීමෙහි + ති) ස්පර්ශ කෙරෙයි, පිසදමයි, බාධා කරයි. |
අච්ඡුපන | (න) (න = - (අ) + ඡුපන) ස්පර්ශ නොකිරීම, නොහැපීම, නොගැටීම. |
අච්ඡෙච්ඡි | (ක්රි) (අ + ඡිදි - (d) (රු) ද්වෙධාකරණෙ, දෙකඩ කොට කැපීමෙහි + ඊ) සින්දේය. “අච්ඡෙච්ඡි තණ්හං ඉධ නාමරූපෙ.” |
අච්ඡෙච්ඡි | සිඳ දැම්මේය. |
අච්ඡෙජ්ජ | (3) නො කැඩිය හැකි; නො කැපිය හැකි. |
අච්ඡෙජ්ජි | සිඳ දැම්මේය. |
අච්ඡෙදන | (න) (ආ + ඡෙදන) සිඳීම, කැපීම, පැහැර ගැනීම. |
අච්ඡෙදන | (න) පැහැර ගැන්ම. |
අච්ඡෙර | (න) ආශ්චර්ය්යය, විස්මය, පුදුමය. |
අච්ඡෙර | (3) අශ්චර්යවත්. |
අච්ඡෙර. | (න) අශ්චර්ය. |
අච්ඡෙරක | (පු) - (න) ප්රාතිහාර්ය්යය, ආශ්චර්ය්ය ක්රියාව. |
අච්ඡොදක | (න) (අච්ඡ = උදක) ප්රසන්නජලය, පිරිසිදු වතුර. |
අච්ඡොදික | (ති) පිරිසිදුජලය ඇති, පැහැදුනු ජලය ඇති. |
අඡි | (රු) ආයාමෙ, දිගට සැසීමෙහි, අඤ්ඡති. |
අජ | (පු) එළුවා, තිරෙළුවා, පළෙළුවා. |
අජ | (භු) ඛෙපනෙ, දැමීමෙහි, ගමන්හි. අජති. |
අජ | (පු) එළුවා. |
අජ | (භු) බැහැරලීමෙහි. යාමෙහි. අජති. |
අජක | (පු) එළුවා. |
අජගර | (පු) එළුවන් ගිලින්නා, පිඹුරා. |
අජගර. | (පු) පිඹුරා. |
අජගල | (පු) අජගරයා, පිඹුරා. |
අජච්ච | (පු) (න = - (අ) + ජච්ච) උතුම්ජාති නැත්තා, නීචයා, උසස්කුල නැත්තා. |
අජජ්ජර | (ති) නොදිරණ, ස්ථිර, ශක්තිමත්. |
අජඣත්තකරණ | (න) අධ්යාත්මකරණය, ඇසින් රූප දැක්මෙහි ආධාර වන්නාවූ ඒ ඒ ක්රියා කරණයෙහි නියුක්තවූවහුගේ ආත්ම සම්බන්ධය ඇතිකිරීම. |
අජඤ්ඤ | (3) අපිරිසිදු. |
අජඤ්ඤ | (ති) උපද්රවරහිත, උවදුරුනැති. |
අජණ්ඩුක | (න) එළුකුරයක ආකාර ඇති අඬුව. |
අජඬුමාර | (පු) අනාථමරණය. |
අජද්ධුක | (න) නො කා හිඳීම. |
අජද්ධුමාරික. | (න) අනාථ මරණය. |
අජපථ | (පු) එළුවන්ගෙන් යා යුතු මාර්ගය, එළුවන්පිට නැගී හෝ එළුවන්පිට තවලම් පටවා හෝ යායුතු මාර්ගය. |
අජපාල | (පු) එළුවන් පාලනය කරන්නා, එළුවන් බලන්නා, උරුවෙල් දනව්වෙහි සෙනානි නම් නියම්ගම පිහිටි නුග ගස. |
අජපාල. | (පු) එළුවන් රකින්නා. |
අජපාලක | (පු) එළුවන් බලන්නා, උපුල්කොල. |
අජමොද | (පු) අසමොදගම්. |
අජර | (ති) (න = - (අ) + ජර) ජරා නැති (න) නිවන. |
අජරාමර | (ති) (අජර + අමර) නොදිරීම හා නොමැරීම, මේ ගුණ දෙක ඇත්තේ නිවනෙහි පමණක්ය. |
අජලක්ඛණ | (න) එළුලකුණු, එළුවන්ගේ ලකුණු බලා ගුණාගුණ හෙවත් පලාපල කීම. |
අජලණ්ඩිකා | (ඉ) එළුබෙටි, එළුවසුරු. |
අජලණ්ඩිකා. | (ඉ) එළුබෙටි. |
අජවත | (න) අජව්රතය, එළුවෙකු මෙන් හැසිරීමේ හා ක්රියාකිරීමේ ව්රතය, එළුගතිය. |
අජා | (ඉ) අජධෙනුව, එළුදෙන. |
අජා | (ඉ) එළුදෙන. |
අජාත | (ති) (න = - (අ) + ජාත) නූපන්, හටනොගත්, නොඉපදුනු. |
අජාතසත්තු | (පු) එනම්රජ. (මොහු බිහිවන්නටත් පළමු පියාට සතුරුවූයෙන් මේ නම ව්යයවහෘත විය). මගධ දේශාධිපති මහරජ. |
අජාති | (ඉ) නොඉපදීම (ති) ජාතිරහිත, හීන ජාතික, උසස් කුලනැති. |
අජානන | (න) (න = - (අ) + ජානන) නොදැන්ම, අඥානකම. |
අජානන. | (න) නො දැනීම. |
අජානන්ත | (ති) (න = - (අ) + ජානන්ත) නොදන්නා, නොදත්. |
අජානන්ත | (3) නො දනිමින්. |
අජානන්ත | (3) නො දන්නා වූ. |
අජානමාන. | (3) නො දන්නා වූ; නො දනිමින්. |
අජානිත්වා. | (පූ.ක්රි) නො දැන. |
අජි | (ඉ) එළුදෙන. |
අජිකා | (ඉ) එළුදෙන. |
අජින | (පු) අඳුන් දිවියා (න) අඳුන් දිවිසම. |
අජින | (න) අඳුන් දිවිසම. |
අජිනක්ඛිප | (න) දෙකට පලනලද කුරලොම් සහිත අඳුන් දිවිසම. |
අජිනක්ඛිප | (න) අඳුන් දිවිසම් පටියෙන් වියූ ඇඟ වැස්ම. |
අජිනපත්තා | (ඉ) වවුලා, දුවා. |
අජිනපත්තා | (ඉ) වවුලා. |
අජිනප්පවෙණි | (ඉ) අඳුන් දිවිසම් මසා ඇඳක ප්රමාණයට සෑදූ ඇතිරිය. |
අජිනප්පවෙණි | (ඉ) අඳුන් දිවිසමින් කළ ඇතිරිල්ල. |
අජිනයොනි | (පු) මුවා. |
අජිනසාටි | (ඉ) අඳුන් දිවිසමින් කල ඇඳුම. |
අජිනසාටි | (ඉ) අඳුන් දිවිසමින් කළ ඇඳුමක්. සම්ඇඳුමක්. |
අජිනි | දිනුවේය. |
අජිනි | (ක්රි) (අ + ජි. - (d) (භු) ජයෙ, දිනීමෙහි + නා + ඊ) දිනී, ජය ගත්තේය. |
අජිම්හ | (ති) (න = - (අ) + ජිම්හ) ඇදනැති, වක්නැති, ඍජු. |
අජිම්හ | (3) ඇද නැති; වක් නොවූ. |
අජිම්හග | (ති) ඍජුව යන (ඊය) (පු) ශරය. |
අජිර | (න) මිදුල, අඞ්ගණය. |
අජිර | (න) මිදුල. |
අජිවචම්ම | (න) අඳුන් දිවිසම. |
අජී | (ඉ) එළුදෙන. |
අජීරක | (පු) අජීර්ණරෝගය (න) අහර නොදිරීම. |
අජීරක. | (පු) අජීර්ණ රොගය; ආහාර නො දිරවීම. |
අජීවාලපන | (න) (අජීව + ආලපන) භො රුක්ඛ, භො පබ්බත යනාදීන් ජීවිතෙන්ද්රිය නැති දෙයකට කරන ආමන්ත්රණය. |
අජෙගුච්ඡ | (ති) (න = - (අ) + ජෙගුච්ඡ) නොපිළිකුල්, පිළිකුල්නොවන, ජුගුප්සා නොකටයුතු. |
අජෙය්ය | (ති) (න = - (අ) + ජෙය්ය) නොදිරණ, ස්ථිර. නොදිනිය හැකි, නොපැරදවිය හැකි. |
අජෙය්ය | (3) පැරදිවිය නො හැකි. |
අජ්ජ | (අ) වත්මන් කල, මේ දවස, අද. |
අජ්ජ | (චු) අජ්ජනෙ, සෑදීමෙහි, සැපයීමෙහි, අජ්ජෙති. |
අජ්ජ | (භු) සජ්ජනෙ, සෑදීමෙහි, අජ්ජති. |
අජ්ජ | (නි) අද. |
අජ්ජක | (පු) හෙලබටු, එළබටු, තළනබටු. |
අජ්ජතග්ග | (පු) (අජ්ජතො + අග්ග) අද පටන් මතු, අද සිට ඉදිරියට, “අජ්ජතග්ගෙදානි ථෙරො මය්හං භාරො.” |
අජ්ජතග්ගෙ | (නි) අද පටන්. |
අජ්ජතන | (3) අදදින පිළිබඳ. |
අජ්ජතන | (ති) (ඉම = - (අ) + ජ්ජ + තන) අද වූ, අදට අයත්, වර්තමානික. |
අජ්ජතනාය | (3) අද දවස සඳහා. |
අජ්ජතනී | (ඉ) අද වූ, අදට අයත්. එනම් ආඛ්යාත විභක්තිය. |
අජ්ජතා | (ඉ) අදට අයත්, මේ කාලය. |
අජ්ජති | ක්රී - (අජ්ජ + ති) සාදයි, සපයයි. |
අජ්ජව | (පු) අවඞ්කභාවය; ඍජුබව. |
අජ්ජව | (න) (උජු + ණ. පූර්ව ‘උ’ හට ආ හා සංයොගාදිය හෙයින් හ්රස්වයි. පර ‘උ’ හට ‘අව’ ආදේශයි.) ඍජුබව, ඇදනැතිබව. |
අජ්ජවතා | (ඉ) ඍජු බව, ඇදනැතිබව. |
අජ්ජාවර | (පු) ඉල්ලුම් කාරයා. |
අජ්ජිත | (ති) රැස්කළ, එකතුකළ. |
අජ්ජිත. | (3) රැස්කළ. |
අජ්ජුක | (පු) කුඹුක්ගස, අර්ජුන වෘක්ෂය. |
අජ්ජුණ්හ | (පු) සඳරැසින් යුත් මේ රාත්රිය. |
අජ්ජුන | (පු) කුඹුක් ගස. |
අජ්ජුන | (පු) කුඹුක්ගස. |
අජ්ජූකණ්ණ | පියාගස. |
අජ්ඣක්ඛ | (පු) පාලකාධිකාරියා. |
අජ්ඣක්ඛ | (පු) (අධි = අජ්ඣ + අක්ඛ) අධ්යක්ෂයා, කර්මාධ්යක්ෂයා, ක්රියාවෙහි ප්රධානයා, අදිකාරම, සතිස්වැදෑරුම් කර්මයෙහි නියුක්තයා. කිරිපලුරුක. |
අජ්ඣක්ඛික | (පු) අර්ධයක් ඇස් ඇත්තා, කණා, එක ඇසක් නැත්තා. |
අජ්ඣගා | (ක්රි) (අධි = අජ්ඣ + ගමු = ගා + ආ) පැමිණියේය, ගියේය. අධිගම කෙළේය. |
අජ්ඣගා | පැමිණියේය; ලැබුවේය. |
අජ්ඣට්ඨ | (3) ආරාධනා ලැබූ. |
අජ්ඣත්ත | (3) තමා පිළිබඳ; ශරීරය පිළිබඳ. |
අජ්ඣත්ත | (න) ආත්මය. |
අජ්ඣත්ත | (න) (අධි = අජ්ඣ + අත්ත) තමාගේ සන්තානය, තමා පිළිබඳ දෙය. |
අජ්ඣත්තරූප | (න) අධ්යාත්මිකරූපය, තමා පිළිබඳ රූපය. |
අජ්ඣත්තසමුට්ඨාන | (ත) තමා පිළිබඳව උපදින තමාට අයිතිව පවතින. |
අජ්ඣත්තසංයොජන | (න) අධ්යාත්මසංඛ්යාත කාමභවය පිළිබඳව පවත්නා ඡන්දරාගය, යටභාගයයි කියනලද කාමධාතුව ආශ්රය කරන සක්කායදිට්ඨි, විචිකිච්ඡා, සීලබ්බත පරාමාස, කාමරාග, ව්යාපාද යන සංයෝජන පස (ති) ඒ සංයොජන පස ඇති. |
අජ්ඣත්තාරම්මණ | (න) තමා පිළිබඳ අරමුණ. |
අජ්ඣත්තික | (3) තමා අයත්; ශරීරය පිළිබඳ. |
අජ්ඣත්තික | (ති) (අධි = අජ්ඣ + අත්ත + ණික) තමාට අයත්, තමාසතු. |
අජ්ඣප්පත්ත | (ති) (අධි = අජ්ඣ + ආ + පත්ත) අධිපති බවට පැමිණි. |
අජ්ඣප්පත්ත | (3) පැමිණි; හදිසියෙන් පහර දීමට පැමිණි. |
අජ්ඣභවී | (ක්රි) (අධි + ආ + භූ - (d) (භු) සත්තායං, වීමෙහි, අව + ඊ) මැඩ පැවැත්විය, යටත් කෙළේය. |
අජ්ඣභාසි | අ.ක්රි. (අධි+අ+භාස+ඊ) කීයේය. |
අජ්ඣභාසි | (ක්රි) (අධි = අජ්ඣ + භාස + ඊ) කීයේය, මොනවට කීයේය. |
අජ්ඣභූ | (පු) (අධි + - (අ) + භූ) මැඩපවත්වන්නා, අභිභවනය කරන්නා. |
අජ්ඣයන | (න) (අධි = අජ්ඣ + - (ඉ) - (d) (භු) අජ්ඣයනෙ, හැදෑරීමෙහි + යු = අන) අධ්යයනය, හැදෑරීම, ඉගෙනීම. |
අජ්ඣයන | (න) ඉගෙනීම; හැදෑරීම. |
අජ්ඣාගමන | (න) (අධි = අජ්ඣ + ආ + ගම + යු = අන) ඊම, ඉදිරියට ඊම, සම්මුඛයට පැමිණීම. |
අජ්ඣාගාර | (න) (අධි = අජ්ඣ + අගාර) ස්වකීය ගෘහය, ගෙය. |
අජ්ඣාචරති | (අධි+ආ+චර+අ) වරදවා හැසිරේ; ශික්ෂාපදාදිය ඉක්මවයි. |
අජ්ඣාචරති | (ක්රි) (අධි = අජ්ඣ + ආ + චර - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි + ති) ඉක්ම හැසිරෙයි. |
අජ්ඣාචාර | (පු) (අධි = අජ්ඣ + ආ + චාර) ශික්ෂාපද මැඩලීම, ඉක්ම හැසිරීම. වැරදි දේ කිරීම. |
අජ්ඣාචාර | (පු) කාම සේවනය; වැරදි හැසිරීම. |
අජ්ඣාචිණ්ණ | (ති) (අධි = අජ්ඣ + ආ + චිණ්ණ) බෙහෙවින් පුරුදුකළ, ප්රගුණ කළ. |
අජ්ඣාචිණ්ණ. | (3) මනාසේ පුහුණු කළ. |
අජ්ඣාජීව | (පු) දුෂ්කර ජීවිකාව, හිරිහැර සහිත ජීවිකාව. |
අජ්ඣාපජ්ජති | (ක්රි) (අධි = අජ්ඣ + ආ + පද. - (d) (දි) ගතියං, යාමෙහි + ති) වරද කරයි. වරදට පැමිණෙයි. |
අජ්ඣාපත්ති | (ඉ) (අධි = අජ්ඣ + ආ + පද + ති) වරදට පැමිණීම. |
අජ්ඣාපන | (න) (ආ + ඣාපන) දැවීම, පිලිස්සීම. |
අජ්ඣාපන | (න) අධ්යාපනය, හැදෑරවීම. |
අජ්ඣාපන. | (න) ඉගැන්වීම. |
අජ්ඣාපන්න | (ති) (අධි = අජ්ඣ + ආපන්න) ඇතුළත්, ඇතුළට පැමිණි. වරදට පැමිණි. |
අජ්ඣාපර | (පු) පරිවාර, පිරිවර. |
අජ්ඣාපීළන | (න) (අධි = අජ්ඣ + ආ + පීළ - (d) (චු) අවගාහනෙ, පෙළීමෙහි + යු = අන) පීඩා කිරීම, හිරිහැර කිරීම. |
අජ්ඣාපීළිත | (ති) (අධි = අජ්ඣ + ආ + පීළ - (d) (චු) අවගාහනෙ, පෙළීමෙගි + ත) පීඩා කළ, වෙහෙස කළ, විඩාවට පැමිණි. |
අජ්ඣාභව | (ති) ප්රධාන, ශ්රේෂ්ඨ. |
අජ්ඣාභවති | (ක්රි) (අධි = අජ්ඣ + ආ + භූ - (d) (භු) සත්තායං, වීමෙහි, ඔ = අව + ති) ප්රධාන වෙයි, උතුම් වෙයි. |
අජ්ඣාය | (පු) අධ්යායය, පරිච්ඡේදය, කාණ්ඩය, පාඩම. |
අජ්ඣාය. | (පු) පරිච්ඡේදය (පොතක). |
අජ්ඣායක | (පු) හදාරන්නා, උගන්වන්නා, වෙදය හදාරන්නා හෝ හදාරවන්නා. |
අජ්ඣායක | (පු) ඉගෙන ගන්නා; වේදය උගතා. |
අජ්ඣායකකුල | (න) මන්ත්ර හදාරන බ්රාහ්මණ කුලය. |
අජ්ඣාරුහ | (ති) නඟින, ආරූඪ වන. |
අජ්ඣාරුහති | ත්රි - (අධි = අජ්ඣ + ආ + රුහ - (d) (භු) ජනනෙ, හටගැනීමෙහි නොහොත් ඉපදීමෙහි + ති) ඉහළට නගී. අතිශයින් වැඩෙයි. |
අජ්ඣාරුළ්හ | (ති) (අධි = අජ්ඣ + ආ + රුහ - (d) (භු) අනනෙ, හටගැණී මෙහි + ත) = හ, ධාත්වන්ත හකාරයට ළකාරාදෙශ හා ළකාර හකාරයන්ට විපර්ය්යාසයි) ඉතාවැඩුනු, බොහෝසේ වර්ධනය වූ, වෘක්ෂාදියට නැඟි. |
අජ්ඣාරූළ්හ. | (3) උස්ව නැගුණු; උස්ව වැඩුණු. |
අජ්ඣාරොප | (පු) නැගීම. එනම් මහාමත්ස්යයා. |
අජ්ඣාරොහ | (පු) (අධි = අජ්ඣ + රුප) එක් පදාර්ථයක ස්වභාවය තවත් පදාර්ථයක් කෙරෙහි නගාලීම - අධ්යාරෝපණයකිරීම. |
අජ්ඣාරොහති | (අධි+ආ+රුහ+අ) උස්ව නැගේ. |
අජ්ඣාවසති | (අධි+ආ+වස+අ) නිත්යයෙන් වසයි. |
අජ්ඣාවසති | (ක්රි) (අධි = අජ්ඣ + ආ + වස. - (d) (භු) නිවාසෙ, වාසය කිරීම මෙහි + ති) වාසය කෙරෙයි. අධිපතිව වෙසෙයි. |
අජ්ඣාවුත්ථ | (ති) අධි = අජ්ඣ + ආ + වස. - (d) නිවාසෙ, වාසය කිරීමෙහි + ත) = උත්ථ) වාසය කළ. අධිපතිව විසූ. |
අජ්ඣාවුත්ථ. | (3) විසූ. |
අජ්ඣාසය | (පු) අදහස, අභිප්රාය, ආශාව. |
අජ්ඣාසය | (පු) අදහස. |
අජ්ඣාසයතා. | (ඉ) අදහස් ඇතිබව. |
අජ්ඣාසිත | (ති) (අධි = අජ්ඣ + අසා - (d) (භු) උපවෙසනෙ, ඉඳීමෙහි + ත) අදහස් කළ, අරමුණු කළ. හුන්. |
අජ්ඣාහාර | (පු) (අධි = අජ්ඣ + ආ + හර) අධ්යාහාර කිරීම, අවශ්යයෙන් කිවයුතු වූ පදයක් අමුතුවෙන් යොදා කීම, |
අජ්ඣිට්ඨ | (ති) (අධි = අජ්ඣ + ඉස - (d) (භු) පරියෙසනෙ, සෙවීමෙහි + ත) = ට්ඨ) ආරාධනය කළ, අරමුණු කළ. |
අජ්ඣුපගමන | (න) ළඟට පැමිණීම, සමීපයට යාම, එකඟ වීම, ගිවිස ගැනීම. |
අජ්ඣුපහත | (ති) (අධි = අජ්ඣ + උප + ගම - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි + ත) ලබනලද. ළඟට පැමිණි, ආශ්රයට පැමිණි. |
අජ්ඣුපහරති | (ක්රි) (අධි = අජ්ඣ + උප + හර - (d) (භු) හරණෙ, හැරීමෙහි + ති) උදාහරණ කෙරෙයි. කරුණු දක්වයි. තෙමේම කයි. |
අජ්ඣුපෙක්ඛණ | (න) (අධි + උපෙක්ඛණ) බැලීම, නිරීක්ෂණය, මධ්යස්ථව කල්පනා කිරීම. |
අජ්ඣුපෙක්ඛති | (අධි+උප+ඉක්ඛ+අ) මධ්යස්ථ වේ. |
අජ්ඣුපෙක්ඛති | (ක්රි) අධි = අජ්ඣ + උප + ඉක්ඛ + ති) මධ්යස්ථව බලාපොරොත්තු වෙයි, මධ්යස්ථ වෙයි, මැදහත් වෙයි. |
අජ්ඣුපෙක්ඛන | (න) මධ්යස්ථවීම. |
අජ්ඣුපෙක්ඛා | (ඉ) මධ්යස්ථභාවය, බැලීම, බලාපොරොත්තුවීම. |
අජ්ඣුපෙති | (අධි+උප+ඉ+අ) එළඹේ; පැමිණේ. |
අජ්ඣුපෙති | (ක්රි) (අධි = අජ්ඣ + උප + - (ඉ) - (d) (භු) ගතිම්හි, යාමෙහි + ති) යුක්ත වෙයි. බලාපොරොත්තු වෙයි, මධ්යස්ථ වෙයි. |
අජ්ඣූපගච්ඡති | (ක්රි) (අධි = අජ්ඣ + උප + ගමු = ච්ඡ + ති) ළඟට පැමිණෙයි. කැමැති වෙයි. |
අජ්ඣූපගත. | (3) පැමිණි. |
අජ්ඣූපගමන | (න) එළඹීම; පැමිණීම. |
අජ්ඣෙති | (ක්රි) (අධි = අජ්ඣ + - (ඉ) - (d) (භු) අජ්ඣානෙ, හැදෑරීමෙහි + ති) ආසා කෙරෙයි. බලා සිටියි. ප්රාර්ථනා කෙරෙයි. |
අජ්ඣෙසති | (අධි+ඉස+අ) ආරාධනාකෙරේ; ඉල්ලා සිටී. |
අජ්ඣෙසති | (ක්රි) (අධි = අජ්ඣ + ඉස. - (d) (භු) පරියෙසනෙ, සෙවීමෙහි + ති) ආරාධනා කෙරෙයි. සතුටු කෙරෙයි, යාච්ඤා කෙරෙයි. |
අජ්ඣෙසන | (න) (අධි = අජ්ඣ + එස) මෙය කළ මැනවැයි ගෞරව පූර්වකව ආරාධනා කිරීම. |
අජ්ඣෙසනා | (ඉ) (අධි = අජ්ඣ + ඉස. - (d) (භු) ගවෙසනෙ, සෙවීමෙහි + යු = අන + ආ) --- සත්කාර පෙරදැරිකොට කරන ආරාධනාව. ප්රාර්ථනාව, යාච්ඤාව. |
අජ්ඣෙසනා | (ඉ) ආරාධනාව. |
අජ්ඣෙසිත | (3) ආරධනා ලැබූ. |
අජ්ඣෙසිත | (ති) ආරාධනා කළ, සතුටු කළ. පැතූ. |
අජ්ඣොකාස | (පු) (අධි = අජ්ඣ + අව = ඔ + කාස) අනාවරණස්ථානය, අහස, හිස්තැන, අභ්යවකාශය. |
අජ්ඣොකාස | (පු) ආවරණයක් නැති තැන; එළිමහන. |
අජ්ඣොකිරති | (ක්රි) (අධි = අජ්ඣ + අව = ඔ + කිර - (d) (භු) විකිරණෙ, විසිරීමෙහි + ති) වගුරුවයි, විසුරුවයි. |
අජ්ඣොගාහති | (ක්රි) (අධි = අජ්ඣ + අව = ඔ + ගාහ. - (d) (භු) විලොළනෙ ඇලළීමෙහි + ති) බැසගනී, ඇතුළත් වෙයි. |
අජ්ඣොගාහති | (අධි+අව+ගාහ+අ) බැසගනී. |
අජ්ඣොගාළ්හ | (ති) (අධි = අජ්ඣ + අව = ඔ + ගාළ්හ) බැසගත්, ප්රවිෂ්ට වූ, දියේ ගිලුනු. “වත්තුකාමො අහං අජ්ජ - පච්චයාකාරවණ්ණනං, පතිට්ඨං නාධිගච්ඡාමි - අජ්ඣොගාළ්හොව සාගරං.” |
අජ්ඣොගාළ්හ | (3) ගිළුණු. |
අජ්ඣොගාළ්හ | (3) බැසගත්. |
අජ්ඣොත්ථට | (3) මැඩගත්; වසාපැතිර සිටි. |
අජ්ඣොත්ථට | (ති) (අධි = අජ්ඣ + අව = ඔ + ථර - (d) (භු) සන්ථරණෙ, ඇතිරී මෙහි + ත) = ට) වැසූ. යටත් කළ පොඩිකළ. |
අජ්ඣොත්ථරති | (අධි+අව+ථර+අ) මඩියි; වසාගෙන පැතිරේ. |
අජ්ඣොත්ථරති | (ක්රි) (අධි = අජ්ඣ + අව = ඔ + ථර - (d) (භු) සන්ථරණෙ, ඇතිරී මෙහි + ති) යටත් කෙරෙයි, පහත් කෙරෙයි, පෙළයි. |
අජ්ඣොපන්න | (ති) (අධි = අජ්ඣ + අව = ඔ + පද. - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි + ත) = අන්න) පැමිණි, ඇතුළත්. |
අජ්ඣොභවති | (ක්රි) (අධි = අජ්ඣ + අව = ඔ. - (d) (භු) සත්තායං, වීමෙහි. ධාත්වන්ත ‘ඌ’ හට ‘ඔ’ වෘද්ධියි. ඔහට අව ආදෙසයි + ති) යටත් කෙරෙයි, පීඩා කෙරෙයි. |
අජ්ඣොමද්දති | (ක්රි) (අධි = අජ්ඣ + අව = ඔ + මද්ද. - (d) (චු) මද්දනෙ, මැඩීමෙහි + ති) මිරිකයි. පාගයි පොඩිකරයි. |
අජ්ඣොමුච්ඡිත | (ති) (අධි = අජ්ඣ + අව = ඔ + මුච්ඡ + - (ඉ) + ත) අතිශයින් මූර්ඡිත වූ. |
අජ්ඣොලම්බති | (ක්රි - අධි = අජ්ඣ + අව = ඔ + ලම්බ. - (d) (භු) අවසංසනෙ, එලීමෙහි + ති) එල්බෙයි, එල්ලෙයි, අරමුණු ගනී. |
අජ්ඣොලම්බන | (න) එල්ලෙන, එල්ලීම. |
අජ්ඣොසාන | (න) අවසානය, කම්මුතුවීම, කෙළවර, කොණ. |
අජ්ඣොසාන | (න) ගිලගැන්ම; බලවත් ඇල්ම. |
අජ්ඣොසාය | (පු) එල්ලීම, ආලම්බනය. නිමවීම. |
අජ්ඣොසිත | (ති) (අධි = අජ්ඣ + අව = ඔ + සි. - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි + ත) අවසන්කළ, නිමවන ලද, සමාප්ත කළ. |
අජ්ඣොසිත. | (3) ගිලගත්; දමනලද. |
අජ්ඣොහට | (ති) (අධි = අජ්ඣ + අව = ඔ + හර. - (d) (භු) ආදානෙ, ගැනීමෙහි + ත) = ට) අනුභව කළ, වළඳනාලද, කනලද. |
අජ්ඣොහට. | (3) ගිලිනලද. |
අජ්ඣොහත | (ති) අනුභව කළ, ගිලිනලද, වැළඳු. |
අජ්ඣොහරණ | (න) ආහාරය අනුභවය. |
අජ්ඣොහරණ | (න) ගිලීම. |
අජ්ඣොහරණිය | (ති) (අජ්ඣොහර + අනීය) බුදියයුතු, අනුභව කටයුතු. |
අජ්ඣොහරණිය | (න) ආහාරය; ගිලිය යුතු දෙය. |
අජ්ඣොහරති | (අධි+අව+හර+අ) ගිලියි. |
අජ්ඣොහරති | (ක්රි) (අධි = අජ්ඣ + අව = ඔහර. - (d) (භු) ආදානෙ, ගැන්මෙහි + ති) අනුභව කරයි, වළඳයි. |
අජ්ඣොහාර | (පු) ගිලීම. |
අජ්ඣොහාර | (පු) ආහාරය, අනුභවය, බත්පිඩ, යැපෙන පමණ අහර. |
අජ්ඣොහිත. | (3) බැහූ; (පු) දැමූ. |
අඤ්ච | (චු) විසෙසණෙ, විශේෂණයෙහි, අඤ්චෙති, අඤ්චයති. |
අඤ්ච | (භු) පූජායං, පිදීමෙහි, අඤ්චති. |
අඤ්චති | (ක්රි) (අඤ්චු - (d) ගතිම්හි, පූජායං, යාමෙහි හෝ පිදීමෙහි + ති) යෙයි, පුදයි. |
අඤ්චු | (භු) ගතිපූජාසු, යාමෙහි හා පිදීමෙහි. අඤ්චති. |
අඤ්ඡ | (භු) ලක්ඛණෙ පූජායං ච, ලකුණු කිරීමෙහි, ඇඳිනීමෙහි, පිදීමෙහි. අඤ්ඡති. |
අඤ්ඡති | (ක්රි) (අඤ්ඡ. - (d) (භු) + ති) ලකුණු කරයි. පුදයි. |
අඤ්ඡි | (භු) අඤ්ඡනෙ, ඇඳීමෙහි, ලකුණු කිරීමෙහි, අඤඡති. |
අඤ්ඡී | (භු) ලක්ඛණාදිසු, ලකුණු කිරීමෙහි, ප්රකාශ කිරීමෙහි, යාමෙහි, බැලීමෙහි. |
අඤ්ජති | (අඤ්ජු+අ) සඳුන් ආදිය ගායි. |
අඤ්ජති | (ක්රි) (අඤ්ජු. - (d) (භු) බ්යත්ති. ගතිකන්ති - මක්ඛණෙසු, ප්රකාශ කිරීම, යාම, බැබලීම, ගෑම යන මෙහි + ති) ප්රකාශ කෙරෙයි, යෙයි, බබලයි, ගායි. |
අඤ්ජන | (න) අඳුන් (ඇසේ ගාන). |
අඤ්ජන | (න) අඳුන, ඇස ගාන අඳුන්. |
අඤ්ජන | (පු) එනම් දිග්ගජයා. කලුපාට. |
අඤ්ජනකරණ්ඩ | (පු) අඳුන් දමන භාජනය, අඳුන් හෙප්පුව දමන භාජනය. |
අඤ්ජනක්ඛි | (ති) අඳුන් ගාන ලද ඇස් ඇති. |
අඤ්ජනනාළි | (ඉ) අඳුන්දමන කුලාව, අඳුන් කුප්පිය. |
අඤ්ජනනාළි. | (ඉ) අඳුන් භාජනය. |
අඤ්ජනරුක්ඛ | (පු) එනම්ගස, අඳුන් රුක. |
අඤ්ජනවණ්ණ | (පු) අඳුන්වර්ණය, කලුපෑය (ති) ඒ ඇති. |
අඤ්ජනිසලාක | (පු) අඳුන්ලහ, අඳුන්ගාන කූර. |
අඤ්ජනිසාකා | (ඉ) අඳුන් කූර, අඳුන් ගාන පින්සලය. |
අඤ්ජනිසිපාටි | (න) අඳුන්කරබියලිය, වෑ ආදි භාණ්ඩ දමන පසුම්බිය. |
අඤ්ජනී | (ඉ) අඳුන් කුලාව, අඳුන් පෙට්ටිය, අඳුන් කූර. |
අඤ්ජනී | (ඉ) අඳුන් (ගාන) කූර. |
අඤ්ජය | (ති) ඍජු, ඇද නැති. |
අඤ්ජලි | (3) දෑතේ අඟිලි එකට තබා හිස දක්වා එසවීම. |
අඤ්ජලි | (පු) ඇඳිලි, - (න) ඇඳිලි බැඳීම. |
අඤ්ජලි. | (3) දොහොත. |
අඤ්ජලිකම්ම | (න) ඇඳිලි බැඳීම; දොහොත මුදුනේ තබා වැඳීම. |
අඤ්ජලිකම්ම | (න) ඇඳිලි බැඳීම, දෙ අත් එකතු කොට ආචාර කිරීම, දසනඛසමොධානයෙන් කරන වැඳීම. |
අඤ්ජලිකරණීය | (ති) (අඤ්ජලි + කර + අනීය) ඇඳිලි බැඳිය යුතු, ඇඳිලි කිරීමට සුදුසු. |
අඤ්ජලිකරණීය | (3) වැන්දයුතු. |
අඤ්ජලිකා | (ඉ) ඇඳලි බැඳීම, අඤ්ජලිකර්මය. |
අඤ්ජලිපුට | (පු) එක් කළ ඇඟිලි. |
අඤ්ජවණ්ණ | (3) කළුපැහැති. |
අඤ්ජස | (පු) මාර්ගය, පාර, ඍජුමාර්ගය, කුණු කටු නැති මඟ. |
අඤ්ජස. | (න) මාර්ගය. |
අඤ්ජිත | (ති) (අඤ්ජු - (d) (භු) - (ඉ) + ත) අඳිනලද. අඳුන් ගානලද, හු කටින ලද. |
අඤ්ජිත. | (3) ගාන ලද (අඳුන්). |
අඤ්ඤ | (ති) අන්ය, අනික්, වෙන. |
අඤ්ඤ. | (3) අන්ය; අනික්. |
අඤ්ඤතම | (ති) එක්තරා, සමූහයකින් එකෙක්, ඇතැම්. |
අඤ්ඤතම | (3) ඉතා අප්රකට; බොහෝ දෙනා අතුරෙන් එකෙක්. |
අඤ්ඤතර | (ති) එක්තරා, ඇතැම්. |
අඤ්ඤතර | (3) අප්රකට; එක්තරා. |
අඤ්ඤතාවින්ද්රිය | (න) අර්හත්ඵලඥානය. |
අඤ්ඤතිත්ථිය | (3) අන්යදෘෂටිඇති; අන්යදෘෂටිකයා. |
අඤ්ඤතිත්ථිය | (පු) (නිගණ්ඨාදී) අන්යතීර්ථකයෝ. |
අඤ්ඤත්ථ | (නි) අන් තැනක. |
අඤ්ඤත්ථ | (අ) අන්යස්ථානයක, අන්තැනෙක, වෙන තැනෙක. |
අඤ්ඤත්ථික | (ති) දැනගණුකැමැති, අවබෝධකරගණු කැමැති. |
අඤ්ඤත්ර | (අ) අන්තන්හි, මෙයින් පිටත් තන්හි, ඇර, හැර. |
අඤ්ඤත්ර | (නි) අන් තැනක. |
අඤ්ඤත්රඅධිමානා | (ඉ) අධිගත ධර්ම ඇත්තෙමි යන තද මාන නැතිව. |
අඤ්ඤථත්ත | (න) අන්යථාත්වය, අන්පරිද්දකින් වූව, සැකය. |
අඤ්ඤථත්ත | (න) අමුත්ත; වෙනස් ආකාරය. |
අඤ්ඤථා | (අ) අන්පරිද්දකින්, අන්යාකාරයකින්. |
අඤ්ඤථා | (නි) අන් ආකාරයකින්. |
අඤ්ඤථාභාව | (පු) අන්පරිද්දකින් වීම, විපර්ය්යාසය. |
අඤ්ඤදත්ථු | (අ) එකාන්තයෙන් යන අර්ථයෙහි. සහතිකලෙස යන අර්ථයෙහි. |
අඤ්ඤදත්ථු | (නි) අනික් අතට; ඒකාන්තයෙන්. |
අඤ්ඤදා | (අ) එක්කලෙක, වෙනකාලයක. |
අඤ්ඤදා. | (නි) අන්දිනක. |
අඤ්ඤදිට්ඨික | (ති) ශාසනයෙන් පිටත් අන්යලබ්ධි ගෙන සිටින. |
අඤ්ඤපදත්ථප්පධාන | (පු) සමාස වන පදයන්ගේ අර්ථය නොගෙන වෙන පදයක අර්ථය ගැනීම, අන්යපදාර්ථ ප්රධාන බහුබ්රිහි සමාසය. |
අඤ්ඤබ්යාකරණ | (ති) රහත්බව පැවසීම. |
අඤ්ඤමඤ්ඤ | (න) අන්යොන්ය, එකිනෙක. |
අඤ්ඤමඤ්ඤ | (3) අන්යොන්ය; එකිනෙක හා සම්බන්ධ. |
අඤ්ඤමඤ්ඤං | (ක්රි.වි) එකිනෙකා. |
අඤ්ඤවාද | (පු) අන්යවාදයක්, වෙනින් වාදයක්. |
අඤ්ඤවිහිත | (3) අන්තැනක සිත යෙදූ; වික්ෂිප්තවූ. |
අඤ්ඤවිහිත | (ති) අන්තන්හි පවත්වන ලද, අන්අරමුණුවල පවත්වනලද. නොයෙක් අරමුණුවල පැවැති. |
අඤ්ඤා | (ඉ) රහත්පලය, රහත්බව. “අඤ්ඤා තු අරහත්තඤ්ච” |
අඤ්ඤා | (ඉ) දැනීම; රහත්ඵලය. |
අඤ්ඤාකොණ්ඩඤ්ඤ | (පු) එනම් 1 වෙනි රහතන්වහන්සේ, කොණ්ඩඤ්ඤ තෙමේ චතුස්සත්යාවබෝධය කළ හෙයින් අඤ්ඤා කොණ්ඩඤ්ඤ නම් විය. |
අඤ්ඤාචිත්ත | (න) රහත්සිත, අර්හත්ඵල සිත, දැනගැනීම පිණිස යොදනලද සිත. |
අඤ්ඤාණ | (න) (න - - (අ) + ඤාණ) මෝහය, නොදැන්ම, අවිද්යාව. |
අඤ්ඤාණක | (පු) නොදන්නා තැනැත්තා |
අඤ්ඤාණි | (පු) අඥයා, නොදන්නා තැනැත්තා, අඥානයා. |
අඤ්ඤාණී | (පු) නුවණ නැත්තා. |
අඤ්ඤාත | (ති) (න = - (අ) + ඤා. - (d) (භු) අවබොධෙ, දැනගැන්මෙහි + ත) නොදැනගන්නාලද, අවබොධ නොකළ, අප්රකට. |
අඤ්ඤාත | (3) (අ+ඤාත) දනගත්; (3) (න+ඤාත) අප්රකට. |
අඤ්ඤාත | (ති) (ආ + ඤා. - (d) (භු) අවබොධෙ, දැනගැන්මෙහි + ත) දැනගන්නාලද, අවබොධකළ, දැනගත්. |
අඤ්ඤාතක | අප්රකට; නෑ නො වන; නො දත්. |
අඤ්ඤාතක | (ති) (න - - (අ) + ඤාතක) අප්රසිද්ධ. නොනෑ, ඤාති නොවන. ‘ඤාත’ බලනු. |
අඤ්ඤාතකවෙස | (පු) අප්රසිද්ධවෙශය, රහසිගතව හැසිරීමේ ආකාරය, වෙස්වළාගැන්ම. |
අඤ්ඤාතකවෙස | (පු) අප්රකට වේශය. |
අඤ්ඤාතාවී | (පු) දැනගත් තැනැත්තා, ප්රාඥයා. |
අඤ්ඤාතාවී | (පු) සම්පූර්ණ දැනුම ඇත්තා. |
අඤ්ඤාතු | (පු) දැනගත් තැනැත්තා, “ධම්මස්ස අඤ්ඤාතාරො භවිස්සන්ති” |
අඤ්ඤාතු | (පු) දැනගන්නා. |
අඤ්ඤාතුකාම | (ති) දැනගණු කැමැති. |
අඤ්ඤාතුකාම | (3) දැනගනු කැමති. |
අඤ්ඤාන | (න) නො දැනීම; මොඩකම. |
අඤ්ඤාපටිවෙධ | (පු) රහත්බව ප්රතිවේධ කිරීම |
අඤ්ඤාය | (පු.ක්රි) (අ + ඤා - (d) (භු) අවබොධෙ, දැනගැන්මෙහි + ත්වා + ආය) දැන, අවබොධ කොට, - (ති) න්යාය නොවන, (ඇන්නෑව) |
අඤ්ඤාය | (පූ.ක්රි) දැනගෙන. |
අඤ්ඤාවිමොක්ඛ | (පු) අඤ්ඤින්ද්රියයාගේ පර්ය්යවසානයෙහි උපදනා විමොක්ෂය, ප්රඥාවිමුක්තිය, අර්හත්ඵලය. “පහාණං කාමසඤ්ඤානං - දොමනස්සානචූභයං, ථීනස්ස ච පනූදනං - කුක්කුච්චානං නිවාරණං, උපෙක්ඛාසතිසංසුද්ධං - ධම්මතක්කපුරෙ ජවං, අඤ්ඤාවිමොක්ඛං පබ්රෑමි - අවිජ්ජායප්පභෙදනං” |
අඤ්ඤීන්ද්රිය | (න) ස්රොතාපත්තිඵලඥානය, සකෘදාගාමි මාර්ගඥානය, සකෘදාගාමිඵලඥානය, අනාගාමිමාර්ගඥානය, අනාගාමිඵල ඥානය, අර්හත්මාර්ගඥානය යන ඥාන සය. |
අඤ්ඤුද්දිස්ස | (ති) අනිකෙකු උදෙසා, අන්කෙනෙකු නිසා, වෙනකෙනෙකු වෙනුවෙන් දුන්. |
අඤ්ඤොඤ්ඤ | (න) (අඤ්ඤ + අඤ්ඤ) අන්යොන්ය, එකිනෙකා. |
අඤ්ඤොඤ්ඤ | (3) අන්යොන්ය; එකිනෙක හා සම්බන්ධ. |
අට | (භු) ගතියං, යාමෙහි, අටති. |
අට | (d) තු - අටනෙ, හැසිරීමෙහි, අටති. |
අටට | (න) එනම් නිරය. එනම් ගණන, අබබ. කෝටි සියක් ලක්ෂය. ‘අබ්බ’ බලනු. |
අටට. | (න) නරකයට නමක්. |
අටන | (න) හැසිරීම, ඉබාගාතේ යාම, එහෙ මෙහෙ යාම. |
අටන | (න) අවිදිම. |
අටනි. | (ඉ) විට්ටම. |
අටනි(නී) | (ඉ) ඇඳ, ඇඳවත, ඇඳවියල, ඇඳවිට්ටම. |
අටල | (න) ඝනදෙය, තුනී නොවන දෙය (ති) ශක්තිමත්, බලවත්. |
අටලි | (ඉ) ගණඞ්ගණූපාහනය, සම්පටකීපයක් ඇති වහන, ශක්තිමත් මිරිවැඩිය. |
අටවි | (ඉ) කැලය; වනය. |
අටවිමුඛ | (න) වන දොර, වනයට ඇතුළ්වන තැන. |
අටවිරක්ඛිත | (පු) කැලය රකින්නා, කැලෑ මුලාදෑනියා. |
අටවිසංකොප | (පු) වනචර සොරුන්ගේ කෝපය, පල්හොරුන්ගේ කිපීම, වල්හොරුන්ගේ කිපීම. |
අටවිසංඛෝහ. | (පු) වනවාසී මිනිසුන්ගේ කැළඹීම. |
අටවී | (ඉ) වනය, අරණ්යය, කැලෑව. |
අට්ට | (පු) අටල්ල, අටලුගෙය, යුක්තිය, ඩබරය, පීඩාව, මහත. |
අට්ට | (චු) අනාදරෙ, අනාදරයෙහි අට්ටෙති, අට්ටයති. |
අට්ට. | (3) පෙළුණු; මැඩුණු. |
අට්ට. | (න) නඩුව; පලන්චිය; මැස්ස. |
අට්ටක | (පු) අටල්ල, මහත, වෙදකර්තෘ වූ එනම් ඍෂියා. |
අට්ටක. | (පු) අටල්ල; මුර සිටීම සඳහා උස්ව සැදූ මැස්ස. |
අට්ටකාර | (පු) නඩුකියන්නා. |
අට්ටති | (ක්රි) (අට්ට - (d) (චු) පීළායං. පීඩා වෙහි + ති) පීඩාකෙරෙයි, ඩබර කෙරෙයි. |
අට්ටතිංසති | (ඉ) අටතිස. 38. |
අට්ටස්සර | (පු) (අට්ට + සර) මහානාදය, දුක්මුසු මහහඬ, “අට්ටස්සරං කරොන්නො විවරති” |
අට්ටස්සර. | (පු) බැගෑපත්හඬ. |
අට්ටහාස. | (පු) මහ සිනාව. |
අට්ටාල | (පු) අට්ටල්ල; උස්වූ මුරගෙය; මැස්ස. |
අට්ටාල(ක) | (පු) අටල්ල |
අට්ටාලක | (පු) අට්ටල්ල; උස්වූ මුරගෙය; මැස්ස. |
අට්ටිත | (ති) පීඩිත, පෙළුනු, විඩාවට පැමිණි. |
අට්ටිත | (3) පෙළුණු; මැඩුණු. |
අට්ටීයති | (අට්ට+ඊ+ය) කරදරයට පැමිණේ; පෙළේ. |
අට්ටීයති | (ක්රි) (අට්ට. - (d) (චු) අනාදරෙ, අනාදරයෙහි. ණය + ඊ + ති) පෙළෙයි, දුක්වෙයි. |
අට්ටීයන. | (න) පිළිකුල; භය. |
අට්ඨ | (ති) අට, අෂ්ට සඞ්ඛ්යාව. |
අට්ඨ. | (3) අට. |
අට්ඨ(ට්ඨ)නවුති | (ඉ) අටඅනූව, 98. |
අට්ඨඅභිභායතන | (න) විඤ්ඤාණ - ආකාස කසිණයන් හැර ඉතිරි අට, කසිණයන්හි අරමුණු අබිබවා උපදවාගත් රූපධ්යාන අට. “අභිභායතන” බලනු. |
අට්ඨක | (න) අෂ්ටකය - (පු) එනම් පසේබුදුවරයන් වහන්සේ. |
අට්ඨක. | (3) අටක් ඇති. |
අට්ඨක. | (න) අටේ සමූහය. |
අට්ඨකථා | (ඉ) අර්ථකථාව, අටුවාව, අර්ථප්රකාශ කරන ග්රන්ථය, “යායත්ථං අභිවණ්ණයන්ති බ්යඤ්ජනත්ථං පදානුගං නිදානවත්ථු සම්බන්ධං එසා අට්ඨකථාවතා.” |
අට්ඨකථා | (ඉ) අටුවාව; අර්ථ කීම. |
අට්ඨකවග්ග | (පු) සූත්ර නිපාතයෙහි ගාථා අට අට ඇති කාමසූත්රය ආදී සූත්ර සොළසකින් යුත් වර්ගය. |
අට්ඨක්ඛර | අකුරු අටක් ඇති. |
අට්ඨඞ්ග | (න) අඞ්ගඅට, අවයව අට, - (ති) අඞ්ග අටක් ඇති. |
අට්ඨඞ්ගඋපොසථ | (පු) අෂ්ටාඞ්ගශීලය, ශික්ෂාපද අටක් රක්ෂා කිරීම් වශයෙන් පොහෝදිනයන්හි රක්නා ශීලය. |
අට්ඨඞ්ගික | (3) කොටස් අටක් ඇති. |
අට්ඨඞ්ඟික | (ති) (අට්ඨ + අඞ්ග + ඉක) අඞ්ගඅටකින් යුත්, කරුණු අටක් ඇති. |
අට්ඨඞ්ඟිකසර | (පු) අඞ්ගඅටක් ඇති ස්වරය. විස්සට්ඨමඤ්ජුවිඤ්ඤෙය්යා - සවනීයා‘විසාරිනො, බින්දුගම්භීරනින්නාදිත්වෙවමට්ඨඞ්ගිකො සරො. විසට්ඨය, මඤ්ජුය, විඤ්ඤෙය්යය, සවනීයය, අවිසාරීය, බින්දුය, ගම්භීරය, නින්නාදිය යන ස්වරයෙහි අඞ්ග අටයි. |
අට්ඨචත්තාළීසා | (ඉ) අටසාළිස, |
අට්ඨතිංසා | (ඉ) අටතිස. 38. |
අට්ඨදස | අටළොස; දහඅට. |
අට්ඨනඛ | (පු) එක එක පාදයෙහි නියපොතු දෙක බැගින් පා සතරෙහි නිය අටක් ඇති සතා. |
අට්ඨපද | (න) එක එක පෙළට පද (=අල්ලි) අට අට සිටින්ට තනන ක්රීඩාපුවරුවක්, දූ පෝරුවක්. |
අට්ඨපද | (3) කට්ටි අටක් ඇති. |
අට්ඨපද | (න) පද අටක් ඇති. |
අට්ඨපදක | (න) අෂ්ටපදය, පා අටක් ඇත්ත. |
අට්ඨපාද | (පු) පා අටක් ඇත්තා, මකුළුවා, ශරභමෘගයා. “සරභ” බලනු. |
අට්ඨම. | (3) අටවෙනි. |
අට්ඨම(ක) | (ති) අටවෙනි. එනම් පසේබුදුන් වහන්සේ. |
අට්ඨමක | (3) අටවෙනි. |
අට්ඨමඞ්ගල | (න) අටමඟල; සඞ්ඛ, චක්ක, පුණ්ණකුම්භ, ගදා, සිරිවච්ඡ, අඞ්කුස, ධජ, සොවත්ථික යයි කියන ලද සක්ගෙඩිය, චක්රලක්ෂණය, පුන්කලසය, ගදායුධය, සිරිවසය, අකුස්සය, ධ්වජය, සෝවැතිය යන මඟුල් ලකුණු අට. බ්රාහ්මණ, ගො, හුතාශන, ස්වර්ණ, ඝෘත, ආදිත්ය, ජල, රාජ යන අට හෝ සිංහ, වෘෂ, හස්ති, ජලකුම්භ, ව්යඤ්ජන, ධ්වජ, සඞ්ඛ, දීප යන අට, පුමඟුල් ලකුණු අටක් පිහිටි අශ්වයා. |
අට්ඨමඞ්ගලස්ස | (පු) ඔලුව, වාලධිය, බෙල්ල, දෑලවර, සිවුකුරය යන අටතන්හි සුදු ලප පිහිටි ශ්රේෂ්ඨ අශ්වයා. |
අට්ඨමහාපුරිසවිතක්ක | (පු) 1. අප්පිච්ඡස්සායං ධම්මො, නායං ධම්මො මහිච්ඡස්ස; 2. සන්තුට්ඨස්සායං ධම්මො, නායං ධම්මො අසන්තුට්ඨස්ස; 3. පවිචිත්තස්සායං ධම්මො, නායං ධම්මො සඞ්ගණිකාරාමස්ස; 4. ආරද්ධවිරියස්සායං ධම්මො, නායං ධම්මො කුසීතස්ස; 5. උපට්ඨිතසතිස්සායං ධම්මො, නායං ධම්මො මුට්ඨස්සතිස්ස; 6. සමාහිතස්සායං ධම්මො, නායං ධම්මො අසමාහිතස්ස; 7. පඤ්ඤවතො අයං ධම්මො, නායං ධම්මො දුප්පඤ්ඤස්ස; 8. නිප්පපඤ්චාරාමස්සායං ධම්මො නිප්ප පඤ්චරතිනො, නායං ධම්මො පපඤ්චාරාමස්ස පපඤ්චරතිනො; යන විතර්ක අට. (අඞ්ගුත්තර. 8. නි) |
අට්ඨමිච්ඡත්ත | (න) මිච්ඡාදිට්ඨි, මිච්ඡාසඞ්කප්ප, මිච්ඡාවාචා, මිච්ඡාකම්මන්ත, මිච්ඡාආජීව, මිච්ඡාවායාම, මිච්ඡාසති, මිච්ඡාසමාධි යන අට. |
අට්ඨයොග | (පු) ගරුඩපක්ෂාකාර සෙවෙනි ඇති ගෘහය, ගුරුළා දෙපැත්තට තටු විහිදාගත් පරිදි වූ පියස්සෙන් යුත් ගෘහය, පලදෙකේ ගෙය. |
අට්ඨවිජ්ජා | (ඉ) විදර්ශනාදි ඤාණ අට. විපස්සනාඤාණමනොමයිද්ධි - ඉද්ධිප්පභෙදො ‘පිච දිබ්බසොතං, පරස්ස චෙතොපරියායඤාණං - පුබ්බෙනිවාසානුගතඤ්ච ඤාණං, දිබ්බඤ්ච චක්ඛාසවසඞ්ඛයො ච, එතානි ඤාණානි ඉධට්ටවිජ්ජා. විදර්ශනාඥානය, මනොමයඍද්ධිය, ඍද්ධිප්රභෙදඥානය, දිව්ය ශ්රොත්රඥානය, පරචිත්තවිජානනඥානය, පූර්වොනිවාසානුස්මෘති ඥානය, දිව්යචක්ෂුරභිඥානය, ආශ්රවක්ෂයකරඥානය යන නුවණ අට. |
අට්ඨවිධ | (ති) අෂ්ටප්රකාර, අටවැදෑරුම්. |
අට්ඨවිධකායපාගබ්භිය | (න) කය පිළිබඳ බුහුටි බැව් (=නොහික්මුනු කම්) අට. ‘කායපාගබ්භිය’ බලනු. |
අට්ඨවිධදුක්කට | (න) 1. පුබ්බයොග දුක්කට, සහපයොගදුක්කට, අනාමාසදුක්කට, දුරුපචිණ්ණදුක්කට, විනයදුක්කට, ඤාතදුක්කට, ඤාත්තිදුක්කට, පටිස්සවදුක්කට යන අට. |
අට්ඨවිධපාන | (න) අෂ්ටප්රකාර පානවර්ග. මී, මුද්දිරප්පලම්, බොරළුදමුනු, උපුල්අල, ඇටකෙහෙල්, මස්කෙහෙල්, අඹ, දඹ යන අෂ්ටවර්ගයෙන් කළ පානවර්ග අට. |
අට්ඨවිමොක්ඛ | (පු) විඤ්ඤාණ ආකාසකසිණයන් හැර ඉතිරි අට කිසුණුහි විමොක්ඛ වශයෙන් උපදවාගත් රූපාවචරධ්යාන අට. (අත්ථසාලිනී වීමොක්ඛ කථා බලනු.) |
අට්ඨවීසති | (ඉ) අටවිස්ස. 28. |
අට්ඨංස | (ති) (අට්ඨ + අංස) අටැස්, අටපැති ඇති, අටපට්ටම්. |
අට්ඨංස | (3) පැති අටක් ඇති. |
අට්ඨසත | (න) එකසිය අට, 108. |
අට්ඨසතතණ්හා | (ඉ) එකසිය අටක් ප්රභෙද ඇති තෘෂ්ණාව. රූපතණ්හා, සද්දතණ්හා, ගන්ධතණ්හා, රසතණ්හා, ඵොට්ඨබ්බතණ්හා, ධම්මතණ්හා යන සය කාම රූප අරූප යන තුණෙන් ගුණ කළ කල්හි 18ක් වේ. එය ආධ්යාත්මික බාහිර දෙකින් ගුණ කළ කල්හි 36ක් වේ. එය නැවත අතීත අනාගත වර්තමාන යන තුණෙන් ගුණ කළ කල 108ක් වේ. |
අට්ඨංසු | සිටියාහ. |
අට්ඨාදස | (ති) දස අට, 18. |
අට්ඨාන | (න) අයෝග්ය ස්ථානය. |
අට්ඨාන | (න) නිකරුණ, සිදුනොවන කාරණය, හේතුරහිත කාරණය. |
අට්ඨානරියවොහාර | (පු) අනාර්ය්යව්යවහාර අට, සදොස් කථා අට. එනම් : අදිට්ඨෙ දිට්ඨවාදිතා, අසුතෙ සිතවාදිතා, අමුතෙ මුතවාදිතා, අවිඤ්ඤාතෙ විඤ්ඤාතවාදිතා, දිට්ඨෙ අදිට්ඨවාදිතා, සුතෙ අසුතවාදිතා, මුතෙ අමුතවාදිතා, විඤ්ඤාතෙ අවිඤ්ඤාතවාදිතා = නොදක්නා ලද්ද දක්නා ලදැයි කීම, නොඅසන ලද්ද අසනලදැයි කීම, ඝාණ ජිව්හා කාය යන තුණෙන් ස්පර්ශ කොට නොදැනගන්නා ලද්ද එසේ දැනගන්නා ලදැයි කීම යන සතර හා දන්නා ලද්ද නොදන්නා ලදැයි කීම යනාදී වූ මිට ප්රතිපක්ෂ කීම් සතරද යන අටයි. |
අට්ඨානසම්පයොගනය | (පු) පදලාලිත්යාදිය සඳහා යෙදිය යුත්තන් නුසුදුසු තැනෙක්හි යෙදීමේ නීතිය. |
අට්ඨාරස | (3) අටළොස; දහඅට. |
අට්ඨාසි | (ක්රි) (අ + ඨා - (d) (භු) ගතිනිවුත්තියං = ගමන් නැවැත්මෙහි - ස + ඊ) සිටියේය. |
අට්ඨාසි | සිටියේය. |
අට්ඨි | (ති) (අට්ඨ + ඉ) අර්ථවත්, අර්ථ ඇති. |
අට්ඨි | (න) අස්ථි, ඇට, ඵලාදීන්ගේ බීජ. |
අට්ඨි | (රු) ගතියං, ගමන්හි, අණ්ඨති, ගමන් කෙරෙයි. |
අට්ඨි | (න) ඇටකටු; ඇටය. |
අට්ඨි | (පු) අකුරු දහසයකින් යුත් ඡන්දස, අෂ්ටි නම් ඡන්දස. |
අට්ඨි(ක)සඞ්ඛලිකා | (ඉ) ඇටසැකිල්ල. |
අට්ඨික | (න) ඇටය, අස්ථිකය, ඇටසැකිල්ල. |
අට්ඨිකඞ්කල | (පු) ඇටසැකිල්ල, අස්ථිපුඤ්ජය. |
අට්ඨිකඞ්කල | (පු) ඇටසැකිල්ල. |
අට්ඨිකත්වා | (පූ.ක්රි) මනාසේ මෙනෙහිකොට. |
අට්ඨිකදලි | (ඉ) ඇටකෙහෙල්, ඇටවලින් යුත් කෙහෙල්. |
අට්ඨිකල්යාණ | (න) උත්තම ස්ත්රීන්ගේ ශරීරයෙහි පිහිටන කල්යාණ ලක්ෂණවලින් එකක් - “පඤ්චකල්යාණ” බලනු. |
අට්ඨිකල්යාණ | (න) ඇට හෝ දත්වල යහපත් පිහිටීම. |
අට්ඨිකසඤ්ඤා | (ඉ) ඇටසැකිල්ලය යන සංඥාව. |
අට්ඨිත | (ති) (අ + ඨා - (d) (භු) ගතිනිවුත්තියං = ගමන් වැළැක්මෙහි - - (ඉ) + ත) නොසිටි. |
අට්ඨිත | (3) නො පිහිටි; නො සිටි. |
අට්ඨිමය | (3) ඇටවලින් සෑදූ. |
අට්ඨිමය | (ති) ඇටමුවා, ඇටවලින් නිපදවන ලද, ඇටවලින් කළ. |
අට්ඨිමිඤ්ජ | (න) ඇටමිදුලු, ඇටතුළ පවත්නා මොලය, |
අට්ඨිමිඤ්ජා | (ඉ) ඇට මිදුලු. |
අට්ඨිල්ල | (න) වටකුරු කුඩාගල, වටකුරු බොරලුකැටය. |
අට්ඨිසඞඝාට | (පු) ඇටසැකිල්ල. |
අට්ඨිසඞ්ඛලිකා | (ඉ) ඇටසැකිල්ල. |
අට්ඨිසඞ්ඝාට | (පු) ඇට ගැළපීම, ඇටසැකිල්ල. |
අට්ඨිසඤ්චය | (පු) ඇටරැස, ඇටගොඩ. |
අඩි | (රු) අණ්ඩත්ථෙ, අණ්ඩසංඛ්යත ලිඞ්ගාර්ථයෙහි, අණ්ඩති, |
අඩ්ඩ | (භු) අභියොගයෙහි, මනා යෙදීමෙහි, අඩ්ඩති, උත්සාහ කෙරෙයි, මනාව යොදයි. |
අඩ්ඪ | (ති) ආඪ්ය, උපභොග පරිභොග වස්තූන් ගෙන් සම්පූර්ණ, ධනවත්, - (පු) ඊශ්වරයා, ආඪ්යයා, කොටස, - (න) සමභාගය. |
අඩ්ඪ. | (3) ආඪ්ය; (පු) අඩ; දෙකෙන් කොටස; ධනවත්; භාගය. |
අඩ්ඪක | පි - ආඪ්යයා, ඊශ්වරයා, මහත් සම්පත් ඇත්තා. |
අඩ්ඪකුසි | (ඉ) සරස්නුවාව, සිවුරෙහි සරස් අතට ඇති නුවාපටිය. |
අඩ්ඪට්ඨ | (න) අටෙන් අර්ධය, සතර, අඩකින් අට පිරෙණ ගණන, හතහමාර. |
අඩ්ඪතිය | (පු) දෙකහමාර. |
අඩ්ඪතිය | (ති) අර්ධයක් අඩුතුණ, දෙකහමාර. “අඩ්ඪතියසික්ඛාපද සතානි” |
අඩ්ඪතෙය්ය | (ති) අර්ධයක් අඩුතුණ, දෙකහමාර. “අඩ්ඪතියසික්ඛාපද සතානි” |
අඩ්ඪතෙය්ය. | (පු) අඩකින් තුන පිරෙන; දෙකහමාරක් වූ. |
අඩ්ඪතෙය්යහත්ථ | (න) දෙරියන් වියත. |
අඩ්ඪතෙළස | (ති) අර්ධයක් සහිත තෙළෙස, අඩතෙළෙස, දොළහමාර. |
අඩ්ඪදණ්ඩ(ක) | (පු) දෙරියන් පමණ වූ මුගුර. “අඩ්ඪදණ්ඩකෙහිපි තාළෙන්ති” |
අඩ්ඪදණ්ඩක | (පු) දෙකට පැළු දණ්ඩ. |
අඩ්ඪමාස | (පු) අර්ධමාසය, දින පසළොස. |
අඩ්ඪමාස | අඩමස; දෙසතිය. |
අඩ්ඪමාසක | (පු) මස්ස නම් කාසියෙන් භාගය. |
අඩ්ඪමාසක | (න) අර්ධමාසකය, මාසක භාගය. ‘මාසක’ බලනු. |
අඩ්ඪමාසික | (ති) අඩමසකට සෑහෙන, අඩමසකට අයත්. |
අඩ්ඪමුණ්ඩක | (පු) හිස අඩක් මුඩු තැනැත්තේ (ති) අඩක්මුඩු, පැත්තක ඉසකෙස් කැපීම ඇති. |
අඩ්ඪයොග | (පු) ගුරුළු පියාපත් වැනි වහලක් ඇති ගෙය. |
අඩ්ඪයොජන | (න) අඩයොදුන, යොදුනෙන් බාගය, දෙගව්ව. |
අඩ්ඪරත්ත | (පු) අර්ධරාත්රිය, මධ්යම රාත්රියෙන් කොටසක්. |
අඩ්ඪරත්ත. | (පු) මධ්යම රාත්රිය. |
අඩ්ඪරත්ති | (ඉ) අධර්ධරාත්රිය, මධ්යමරාත්රිය. |
අඩ්ඪාළ්හක | (පු) ආළ්හකයෙන් අර්ධය, දෙපත. |
අඩ්ඪුඩ්ඪ | (ති) අර්ධයක් අඩු සතර, තුණහමාර. “අඩ්ඪුඩ්ඪානි පාටිහාරිය සහස්සානි දස්සෙත්වා”. |
අඩ්ඪුඩ්ඪ | (පු) තුනහමාර. |
අඩ්ඪුරක | (න) උදරයෙහි රොමරාජිය තැබීම. |
අණ | (න) ඍණ, නය. |
අණ | (භු) සද්දෙ, ශබ්ද කිරීමෙහි, අණති, ශබ්ද කරයි. |
අණිම | (පු) ඍද්ධියෙන් ශරීරය කුඩා බවට පැමිණවීම. |
අණී(නී)ක | (න) බලසෙනඟ, යුද්ධහමුදාව, ඇනිය. |
අණීකට්ඨ | (පු) රජුන්ගේ ශරීරාරක්ෂක සමුදාව, රජුන්ගේ ආරක්ෂක හමුදාව. |
අණීකිනී | (ඉ) සෙනාව, සෙනාභේදය. |
අණු | (ති) ස්වල්පය (පු) පරමාණු. “පරමාණු” බලනු. |
අණු | (3) අත්යල්පවූ; (පු) ඉතා කුඩා දෙය; පරමාණුව. |
අණුක | (ති) ස්වල්පමාත්රය, ටිකදෙය, මදපමණ. |
අණුක | (3) ඉතාකුඩා. |
අණුමත්ත | (3) අති ස්වල්ප වූ. |
අණුමත්ත | (ති) ස්වල්පමාත්රය, ස්වල්පප්රමාණය, මදපමණ. |
අණුසහගත | (ති) එකාබද්ධ, එකට බැඳී පවත්නා. |
අණ්ඩ | (පු) - (න) අණ්ඩකොෂය, පක්ෂි ආදීන්ගේ බිජුවට, පුරුෂ නිමිත්ත, දිය පසුම්බිය. |
අණ්ඩ | (න) පුරුෂ බීජය; බිත්තරය. |
අණ්ඩක | (3) ගැට සහිත. |
අණ්ඩක | (පු) බිජුවටින් උපන් සත්වයා, පක්ෂියා, මත්ස්යයා (ති) රළු. |
අණ්ඩක | (න) බිත්තරය. |
අණ්ඩජ | (ති) බිජුවටින් උපදනා (සත්වයා.) |
අණ්ඩජ | (පු) බිජුවටින් උපන්නහු, පක්ෂි සර්ප ආදීහු. |
අණ්ඩජ | පක්ෂියා; සර්පයා. |
අණ්ඩජ | (3) බිජුවෙන් හටගත්. |
අණ්ඩසම්භව | (පු) අණ්ඩජයා. |
අණ්ඩුපක | (න) දරණුව, සුඹුළුව. |
අණ්ඩුපක | (න) දරණුව. |
අණ්ණ | (න) ජලය, දිය. |
අණ්ණ | (පු) ජලය. |
අණ්ණව | (පු) මුහුද. |
අණ්ණව | (පු) සමුද්රය, මුහුද, යටත්පිරිසෙයින් යොදුනක් ගැඹුර හා පළල ඇති ජලාශයද අණ්ණව යයි කියනු ලැබේ. |
අණ්ණවකුච්ඡි | (ඉ) අණ්ණවකුක්ෂිය, සමුද්රය, මුහුද, “අණ්ණව කුච්ඡිං ඛොභයමානො බාලසුරියො විය.” |
අණ්හ | (පු) දවස. |
අත | (භු) සාත්තච්චගමනෙ, නිත්යගමනයෙහි; අතති, නිත්යයෙන් යෙයි. |
අතක්ක | (ති) තර්කරහිත, තර්කණය කිරීම් නැති. |
අතක්කාවචර | (ති) තර්කයෙන් බැසගත නොහැකි. |
අතක්කාවචර | (3) තර්කයට ගොදුරු නොවූ; තර්කයෙන් නො සෙවිය හැකි. |
අතක්කික | (ති) තර්කණය නොකරන, තාර්කික නොවන. |
අතක්කීත | (ති) තර්කණය නොකළ, තර්කණ රහිත - (ව) පැවති. |
අතග්ගුණසංවිඤ්ඤාණ | (පු) බහුව්රීහි සමාසයෙහි විශේෂණවූ අර්ථය අන්ය පදාර්ථ ග්රහණයෙන් නොගන්නා ලැබේ නම් එයයි. |
අතච්ඡ | (ති) අසත්ය, බොරු. |
අතච්ඡ | (න) අසත්ය; බොරුව. |
අතත්පටිලාභ | (පු) ඉපදීම. |
අතන්තතා | ඉ(න=අ+තන්ත) අප්රධාන භාවය. |
අතන්දි | (ති) (අ+තන්දි) අකුසීත, තෙමරි නැති. |
අතන්දි | (3) මැලි බවක් නැති. |
අතන්දිත | (3) මැලි බවක් නැති. |
අතප්ප | (න) බ්රහ්මලෝක 16න් 13 වැන්න අතප්පයි තැවීමක් නැති නිසා අතප්ප යයිද කියති මහා කල්ප 2000 ක් මෙහි ආයුෂ වෙයි. |
අතප්පිය | (ති) තෘප්තියට නොපැමිණවිය හැකි, තෘප්තිරහිත. |
අතප්පිය | (3) තෘප්තියට පැමිණිවිය නො හැකි. |
අතම්මය | (පු) තෘෂ්ණාදෘෂ්ටිමානරහිත, තණ්හා දිට්ඨිමානයෝ තම්මය නම් වෙත් ඔවුන්ගේ අභාවය අතම්මය නම් වේ. |
අතරමාන | (ති) ඉක්මන් නොවන, කඩිසර නොවන ‘තරමාන’ බලනු. |
අතරමාන | (3) ඉක්මන් නො වෙන; ඉක්මන් නො වෙමින්. |
අතරි | (ක්රි) (අ+තර - (d) (භු) තරණෙ, එතර වීමෙහි + ඊ) එතෙර වූයේ ය) පීනුයේ ය) |
අතලම්පස්ස | (ති) පතුල නොදතහැකි ගැඹුරු, ඉතාගැඹුරු. |
අතාණ | (ති) රක්ෂාස්ථානයක් නැති, ආරක්ෂා නැති. |
අතාරණ | (න) තරණය නොකිරීම, එගොඩ නොවීම, එතර නොවීම. |
අතාරි | (ක්රි) ‘අතරි’ බලනු. |
අති | (අ) අතිශය, අන්තර්භාව, භෘශාර්ථ, පූජා, අතික්රමණ, අතීතත්ව, ප්රශංසා, දෘඪ යනාදියෙහි. |
අති | (භු) බන්ධනෙ, බැඳීමෙහි අන්තති, බඳියි. |
අති | ඉක්මවීමාදිය ප්රකාශ කරන උපසර්ගයක්. |
අතිඉස්සර | (පු) අධිකෙශ්වරයා, ඉතා ඉසුරු ඇත්තා. |
අතිඋස්සුර | (පු) ඉර ඉතා ඉහලට නැගි උදය කාලය. |
අතිකඩ්ඪති | (ක්රි) (අති+කඩ්ඪ - (d) (භු) කඩ්ඪනෙ, ඇදීමෙහි+ති) ඉතා තදින් අදියි වේගයෙන් අදියි පස්සට අදියි. |
අතිකත | (ති) අධික - (ව) කළ, කළ උපකාරයට වැඩියක් කළ. |
අතිකර | (න) ප්රමාණය ඉක්මවූ ක්රියාව. |
අතිකස්සන | (න) ඉතා ඇදීම, නොනවත්වා ඇදීම, ඇදගෙනයාම. |
අතිකාල | (ති) ඉතාකලු, අධිකකලුපැහැය ඇති ඉතාකල්ඇතිව, වේලාසන. |
අතික්කන්ත | (3) ඉක්මගිය; ඉකුත්කළ. |
අතික්කන්න | (ති) ඉක්මවනලද, පහව ගිය ඉක්මවූ. |
අතික්කම | (පු) අතික්රමය, ඉක්මවා යාම. |
අතික්කම | (පු) ඉක්මවිම. |
අතික්කමණ | (න) ඉක්මවීම ඉක්මවා යාම. |
අතික්කමති | (අති+කමු+අ) ඉක්මවයි; ඉකුත්කෙරේ. |
අතික්කමති | (ක්රි) (අති+කමු - (d) (භු) පද-වික්ඛෙපෙ, පය නගා යාමෙහි + ති) ඉක්මවයි, පසුකර යෙයි. |
අතික්කමන | (න) ඉකුත්කිරීම. |
අතික්කමන්ත | (3) ඉකුත් කරන; ඉකුත් කරමින්. |
අතික්කමි | (ක්රි) (අති+කමු - (d) + ඊත ඊහට හ්රස්ව යි.) ඉක්මවූයේ ය) ඉක්ම ගියේය. |
අතික්කමිතුං | (අ) ඉක්මවන්ට, වෙනස් කරන්ට, කඩ කරන්ට. |
අතික්කමිත්වා | (පූ.ක්රි) ඉක්මවා; ඉකුත් කොට. |
අතික්කමිය | (පූ.ක්රි) ඉක්මවා; ඉකුත් කොට. |
අතික්කමෙති | (අති+කමු+ණෙ) ඉකුත්කරවයි. |
අතික්කම්ම | (පූ.ක්රි) ඉක්මවා. |
අතික්ඛණ | (න) (අති+ඛණ) ඉතා සැරීම වේලාව ඉක්මවීම. |
අතිඛාත | (ති) ඉතා සාරණලද. |
අතිඛිණ | (ති) (අ+තිඛිණ) අකර්කශ, තියුණු නොවන. |
අතිඛිණ | (3) තියුණුනොවූ. |
අතිඛිප්පං | (අ) (අති + ඛිප්පං) වහා, ඉතා ඉක්මනට. |
අතිඛිප්පං | (ක්රි.වි) ඉතා ඉක්මනින්. |
අතිඛීණ | (3) ඉතාගෙවී ගිය. |
අතිග | (ති) ඉක්ම ගිය, ඉවත්ව ගිය. |
අතිගච්ඡති | (අති+ගමු+අ) ඉක්මවා යයි. |
අතිගච්ඡති | (ක්රි) (අති + ගමු - (d) =ච්ඡ + ති) ඉක්මවා යෙයි. |
අතිගාළ්හ | (ති) ඉතා දැඩි, ඉතා තද, ඉතා සැර. |
අතිගාළ්හං | (ක්රි.වි) ඉතා දැඩි සේ. |
අතිගාළ්හ | (3) ඉතා දැඩි. |
අතිඝොර | (ති) ඉතා රළු, ඉතා කුරිරු, ඉතා නපුරු. |
අතිඝොර | (3) ඉතා දරුණු. |
අතිචරණ | (න) ඉක්මවා හැසිරිම, සීමා ඉක්මවා හැසිරීම, ස්වකීය ස්ත්රීපුරුෂයන් ඉක්මවා හැසිරීම, නොසිරිතෙහි යෙදීම, අනාචාරයෙහි හැසිරීම. |
අතිචරති | (අති+චර+අ) වරදවා හැසිරේ. |
අතිචරති | (ක්රි) ඉක්මවා හැසිරෙයි කාමයෙහි වරදවා හැසිරෙයි. |
අතිචරියා | (ඉ) ඉක්මවා හැසිරීම. |
අතිචරියා | (ඉ) කාම මිත්යාචාරය; වැරදි හැසිරීම. |
අතිචාර | (පු) අතිචරණය, ඉක්ම පැවැත්ම වරදවා හැසිරීම. |
අතිචාරිණි | (ඉ) සියහිමියා ඉක්මවා හැසිරෙන්නී, සොරහිමියන් සොයන්නී. |
අතිචාරිනී | (ඉ) ස්වපුරුෂයා ඉක්මවා හැසිරෙන්නී. |
අතිචාරී | (පු) වරදවා හැසිරෙන්නා. |
අතිචිරං | (අ) ඉතා බොහෝකාලය, ඉතා දීර්ඝ කාලය. |
අතිච්ච | (අ) ඉක්මවා, අතික්රාන්ත කොට. |
අතිච්ච | (පූ.ක්රි) ඉක්මවා. |
අතිච්ඡ(ත්ත)ත්ර | (න) මහකුඩය, මහහිරවරණය. |
අතිච්ඡති | (අති+ඉසු+අ) පසුකොට යයි. |
අතිච්ඡති | (ක්රි) (අති+ච්ඡ - (d) (භු) ඉච්ඡායං, කැමැත්තෙහි+ති) ඉක්ම කැමති වෙයි වෙන් - (ව) යෙයි. |
අතිඡත්ත | (න) ඉතා විසිතුරු කුඩය; උසස් කුඩය. |
අතිජහතී | (ඉ) එනම් ඡන්දස, පාදයෙක්හි අකුරු තෙළෙසෙක් ඇති ඡන්දස. |
අතිජාත | (ති) පියාට වඩා අධිකගුණයෙන් යුක්ත - (ව) උපන්. |
අතිතණ්හ | (ති) අධිකතෘෂ්ණා ඇති, එක අරමුණක නොයෙක්වර අධික ආසා උපදවන. |
අතිතරති | (ක්රි) (අති+තර - (d) (භු) තරණෙ එතෙර වීමෙහි + ති) පසු කර යයි එගොඩ යයි. |
අතිතුච්ඡ | (ති) ඉතානින්දිත, ඉතාහිස්. |
අතිතුට්ඨි | (ඉ) මහත්සන්තෝෂය, ඉතා සතුට. |
අතිත්ත | (ති) තෘප්තියට නොපැමිණි, තික්ත නොවන. |
අතිත්ත | (න) අතුරුසහිත තොට; නො තොට; නො මග. |
අතිත්ත | (3) තෘප්තියට නො පැමිණි. |
අතිත්ථ | (න) (න=අ+තිත්ථ) නොතොට, වැරදි තීර්ථය. |
අතිථි | (පු) ආගන්තුකයා. |
අතිථි | (පු) ආගන්තුගයා, අමුත්තා. |
අතිදා | (න) මහාදානය අධික කොට දීම. |
අතිදාරුණ | (ති) ඉතා දරුණු, ඉතා කුරිරු. |
අතිදාරුණ | (3) ඉතා දරුණු. |
අතිදිට්ඨි | (ඉ) මිථ්යාදෘෂ්ටිය. |
අතිදිවා | (අ) ඉතා දාවල. |
අතිදිවා | (නි) ඉතා දවල්. |
අතිදිසති | (අති+දිස+අ) විස්තර කරයි. |
අතිදිසති | (ක්රි) (අති+දිස+ති) බොහෝ විස්තර දක්වයි එවැනි කොට දක්වයි. |
අතිදුක්ඛ | (න) ඉතාදුක, මහදුක. |
අතිදූර | (න) ඉතාදුරවූ. |
අතිදූර | (3) ඉතාදුර තැන. |
අතිදූරෙ | (ති) ඉතාදුර. |
අතිදෙව | (පු) දෙවාතිදෙව, දෙවියන්ට දෙවි වූ තැනැත්තා දෙවෙන්ද්රයා සර්වඥයන්වහන්සේ. |
අතිදෙව | (පු) විශිෂ්ඨදෙවියා. |
අතිදෙස | (පු) (අති+දිස-උච්චාරණේ)කියාලීම කියාපෑම ව්යපදෙශාතිදෙශ, නිමිත්තාදි දෙශ, තද්රූපාතිදෙශ, තත්ස්වභාවාතිදෙශ, සූත්රාතිදෙශ, කාර්ය්යාතිදෙශ යයි අතිදෙසය සවැදැම්වේ. |
අතිධාවති | (අති+ධාවූ+අ) ප්රමාණය ඉක්මවා ගමන්කරයි; ප්රමාණය ඉක්මවා දුවයි. |
අතිධාවන | (න) ඉක්මවා දිවීම, සීමා ඉක්මවා යාම, කරුණ ඉක්මවා යාම. |
අතිධිති | (පු) අකුරු දහනවයකින් යුත් ඡන්දස, අතිධෘති නම් ඡන්දස. |
අතිධොන | (න) ඉක්මවා දිවීම, සීමා ඉක්මවා යාම, කරුණ ඉක්මවා යාම. |
අතිධොනචාරී | (ති) - (පු) සිවුපසය පස්විකා වළඳන, නුවණ ඉක්ම හැසිරෙණ. |
අතිධොවන | (න) ඉතා සේදීම. |
අතිනාමෙති | (අති+නම+නෙ) කල්යවයි. |
අතිනාමෙති | (ක්රි) (අති+නමු - (d) (භු) නමනෙ, නැමීමෙහි + ති) කල් ගත කරයි. |
අතිනීච | (පු) ඉතා නීච, ඉතා පහත්, ඉතා මිටි. |
අතිනෙති | (ක්රි) (අති+නී - (d) (චු) නයෙ, පැමිණ වීමෙහි+ති) ගෙන එයි, සපයයි. |
අතිපණ්ඩිත | (පු) සීමාව ඉක්මවූ පණ්ඩිතයා. |
අතිපත්ති | (පු) (අති+පති ගමනෙ) සළ පැනීම. |
අතිපපඤ්ච | (පු) අධික ප්රමාදය. |
අතිපරිච්චාග | (පු) අධික කොට දීම, මහාදානය. |
අතිපස්සති | (ක්රි) (අති+දිස - (d) භු=පස්ස+ති) සොයා බලයි, පරීක්ෂා කරයි. |
අතිපස්සති | හොඳින් දකී. |
අතිපාත | (පු) නැසිම. |
අතිපාත | (පු) හෙලීම, අතික්රමය, ඉක්ම යාම. |
අතිපාතන | (න) නැසිම. |
අතිපාතී | (පු) නසන්නා. |
අතිපාතෙති | (අති+පන+නෙ) නසයි; විදියි. |
අතිපාතෙති | (ක්රි) (අති+පත - (d) (චු) ගමනෙ, යාමෙහි+ණෙ+ති) හෙලියි, නසයි, වනසයි. |
අතිපිඞ්ගලක්ඛි | (ති) බළල් ඇස් ඇති. |
අතිප්පගො | (අ) වැඩි කාලය, අධිකකාලය, ඉතා වේලාසන. |
අතිප්පගො | (නි) ඉතා උදෑසන. |
අතිප්පඤ්ච | (පු) අධිකප්රමාදය බොහෝ පමාවීම අධික විස්තරය. |
අතිප්පදාන | (න) ඉතා දීම, බොහෝකොට දීම. |
අතිප්පසඞ්ග | (පු) කාර්ය්යකගේ වැඩිපුර පැනීම. |
අතිප්පසත්ථ | (ති) අතිප්රශස්ත, බොහෝ කොට පසසනලද. |
අතිබහල | (ති) ඉතා ඝන, බොහෝ ගනකම ඇති. |
අතිබහල | (3) ඉතා ඝනවූ. |
අතිබාධෙති | (ක්රි) (අති+බාධ - (d) (භු) බාධායං-පෙළීමෙහි+ණෙ+ති) අධික කොට පෙළයි. |
අතිබාහෙති | (ක්රි) (අති + වහ + ණෙ + ති) ඉක්මවයි දුරට එළවයි. |
අතිබාළ්හ | (ති) ඉතා දැඩි, ඉතා මහත්. |
අතිබාළ්හං | (ක්රි.වි) ඉතා දැඩිසේ. |
අතිබ්යත්ති | (පු) (අති + - (වි) + අප පාපුණනෙ) ප්රමාණය ඉක්මවා පැතිරී යාම). |
අතිබ්යාප්තදොස | (පු) වාක්යයෙක්හි අදහස් කළ කාර්ය්යය ඉක්මවා පැවැති දෝෂය. |
අතිබ්රහ්ම | (පු) බ්රහ්මයාටත් වඩා ශ්රේෂ්ඨයා බුදුරජ. |
අතිබ්රෑහෙති | (ක්රි) (අති+බ්රෑහ - (d) (භු) වඩ්ඪනෙ, වැඩීමෙහි + ණෙ + ති) අධික කොට වඩයි මහානාද කරයි. |
අතිභාර | (පු) ඉතාබර, අධිකබර. |
අතිභාරිය | (ති) ඉතා බර ඇති, ඉතා බරපතළ වූ නපුරු. |
අතිභාරිය | (3) ඉතා බැරෑරුම්; බරපතල. |
අතිභුඤ්ජති | (ක්රි) (අති + භුජ - (d) (රු) භොජනෙ, අනුභවයෙහි+ති) බොහෝ කොට බුදියි අධික කොට අනුභව කරයි. |
අතිභුත්ත | (ති) බොහෝ අනුභව කළ. |
අතිභොති | (අති+භූ+අ) ඉක්මවාසිටියි; මැඩපවත්වයි. |
අතිභොති | (ක්රි) (අති + (භු) - (d) (භු) සත්තායං, වීමෙහි+ති) අභිභවනය කරයි, ජය ගනියි රවටයි. |
අතිමඤ්ඤති | (අති+මන+ය) අවමන්කෙරෙ; පහත්කොට සිතයි. |
අතිමඤ්ඤති | (ක්රි) (අති+මන - (d) (දි) ඤාණෙ, දැනීමෙහි+ති) ඉක්මවා සිතයි නොසලකා සිතයි අතිමානය කෙරෙයි. |
අතිමඤ්ඤනා | (ඉ) අවමන්කිරීම. |
අතිමඤ්ඤනා | (ඉ) ඉක්මවා සිතීම අතිමානය. |
අතිමත්ත | (න) අතිශය, ඉතා බොහෝ, අධික, ද්රව්යවාචීකල-ති. |
අතිමත්ත | (3) අධික ප්රමාණ ඇති. |
අතිමනාප | (ති) ඉතා මන වඩන, ඉතා සතුටු එළවන. |
අතිමනොහර | (ති) ඉතා සිත් අලවන, ඉතා අගය ඇති. |
අතිමහත්ත | (ති) ඉතා මහත්, ඉතා ලොකු ‘ඉ-අතිමහතී(න්තී)’ |
අතිමහන්ත | (3) ඉතා මහත්. |
අතිමාන | (පු) අධිකමානය. |
අතිමානී | (ඉ) අධික මානය ඇත්තා. |
අතිමානී | (පු) ඉතා මානය ඇත්තා. |
අතිමානුසක | (පු) මිනිස්ගතිය ඉක්මවූ උත්තමයා. |
අතිමාපෙති | (ක්රි) (අති+මප - (d) (චු) මාපෙනෙ, මාවීමෙහි+ණෙ+ති) මවයි. |
අතිමුඛර | (ති) ඉතා දොඩමලූ, ඉතා රළුවචන ඇති, අතිශයින් මුඛර. |
අතිමුඛර | (3) ඉතා දොඩමලු. |
අතිමුත්තක | (පු) කෝඹුගස. |
අතිමුත්තක | (පු) යොහොඹු. |
අතිම්මායති | (ක්රි) ඉතා ආදරය කරයි, අතිශයින් ප්රේම කරයි. |
අතියක්ඛ | (පු) විජ්ජාකාරයා, යකදුරා, මන්ත්රකාරයා. |
අතියාචන | (න) අධික කොට ඉල්ලීම. |
අතියාති | (අති+යා+අ) ඉක්මවායයි. |
අතියුව | (පු) ඉතා තරුණයා. |
අතිරත්ති | (ඉ) මහරෑ, මධ්යම රාත්රිය. |
අතිරස්ස | (ති) ඉතා මිටි, ඉතා කෙටි. |
අතිරාකත | (3) දුරු නො කළ. |
අතිරාජ | (පු) මහරජ, රාජාධිරාජයා. |
අතිරිච්චති | (අති+රිව+ය) ඉතිරි වේ. |
අතිරිච්චති | (ක්රි) (අති+රිච - (d) (චු) වියොජනාදිසු, වෙන්වීම් ආදියෙහි+ති) ඉතිරි වෙයි. |
අතිරිත්ත | (ති) අධික, වැඩි ඉතිරි. |
අතිරිත්ත | (න) වැඩිදෙය. |
අතිරිත්ත | (3) ඉතිරි; ඉතිරි වූ; වැඩිවූ. |
අතිරිව | (අ) (අති+ඉව) ඉතා ම. |
අතිරිව | (නි) ඉතාමත්. |
අතිරීච්ච | (අ) ඉතිරිකොට. |
අතිරෙක | (පු) වැඩිපුර, අධික, වැඩි. |
අතිරෙකතා | (ඉ) අධිකබව. |
අතිරොචති | (අති+රුව+අ) ඉතා බබළයි. |
අතිරොචතී | (ක්රි) (අති+රුච - (d) (භු) දිත්තියං, බැබලීමෙහි+ති) බබලයි, අධික - (ව) බබලයි කැමති වෙයි. |
අතිරොචන | (න) ඉතා බැබලීම ඉතා දිලිසීම. |
අතිලීන | (ති) ඉතා ඇලුණු, ඉතා ම සැඟවුණු. |
අතිලූඛ | (ති) ඉතා රළු, ඉතා දුෂ්කර. |
අතිලොම | (ති) අධික ලොම් ඇතී. |
අතිවත්ත | (3) ඉකුත්කළ. |
අතිවත්තති | (අති+වතු+අ) ඉක්මවයි. |
අතිවත්තති | (ක්රි) (අති+වතු - (d) (භු) වත්තතෙ, පැවැත්මෙහි+ති) ඉක්ම පවතියි. |
අතිවත්තන | (න) ඉක්මවීම. |
අතිවත්තෙති | (අති+වතු+ණේ) ඉක්මවා යයි; ඉකුත්කරයි. |
අතිවස | (පු) යටත් - (ව) විසීම. |
අතිවාක්ය | (න) අටවැදෑරුම් අනාර්ය්යවචන, ව්යතික්රම, ප්රකාශකවචන, නින්දාපෙරදැරි වචන කීම. “අතිවාක්යං තිතික්ඛිස්සං - දුස්සීලො හි බහුජ්ජනො” |
අතිවාක්ය | (න) නින්දා සහගත වචනය. |
අතිවාත | (පු) අධිකවාතය, වේගවත්වාතය, කුණාටුව. |
අතිවායති | (ක්රි) (වා - (d) (දි) ගතිබන්ධනෙසු, යාමය, හැමීමය යන මෙහි + ති) අධික - (ව) හුළං හමයි. |
අතිවාහ | (පු) ඉසිලීම, ඉක්මවීම, උසුලන්නා. |
අතිවිකාල | (පු) ඉතා අවේලාව, සවස. |
අතිවිජ්ඣති | (අති+විධ+ය) අවබෝධ කරයි; විනිවිද දකියි. |
අතිවිජ්ඣති | (ක්රි) (අති + විධ - (d) (දි) + විජ්ඣතෙ, විදීමෙහි+ති) විනිවිදියි, සිදුරු කෙරෙයි- “යථාගාරං දුච්ඡන්නං වුට්ඨි සමතිවිජ්ඣති, එවං අභාවිතං චිත්තං රාගො සමතිවිජ්ඣති.” |
අතිවිජ්ඣන | (න) විනිවිදීම සිදුරු කිරීම. |
අතිවිය | (අ) ඉතා ම, වැඩියක්. |
අතිවිය | (නි) අතිශයෙන්. |
අතිවිසා | (ඉ) ඉවද; මහෞෂධ. |
අතිවිසුසුත | (ති) අති ප්රසිද්ධ, ඉතා පතළ. |
අතිවිස්සට්ඨ | (ති) ඉතා බහුලව හරණ ලද. |
අතිවිස්සාස | (ති) ඉතා විශ්වාස ඇති, - (පු) ඉතා ඇදහිල්ල, ඉතා විශ්වාසය. |
අතිවිස්සාසික | (ති) ඉතා විශ්වාස ඇති. |
අතිවුත්ත | (පු) (අති+වව-ව්යත්තියං) අලඞ්කාර ශාස්ත්රයෙහි දැක්වෙන වාක්ය දෝෂයක්, ලෞකික අර්ථය ඉක්මවා කියනලද්ද අත්යුක්ත නම් වේ. |
අතිවුද්ධ | (ති) ඉතා වෘද්ධ, ඉතා මහලු. |
අතිවෙඨෙති | (ක්රි) (අති+වෙ+ - (d) (චු) වෙඨනෙ, වෙළීමෙහි+ති) ඉතාම වෙළයි අධික කොට ගෙතීම කරයි. |
අතිවෙලං | (ක්රි.වි) අධිකවෙලාවක්. |
අතිවෙලා | (ඉ) බොහෝවේලා. |
අතිව්ය | (අ) (අති+විය) ඉතාම, අධික. |
අතිසක්කරී | (ඉ) අකුරු පසළොසකින් යුත් ඡන්දස, අතිසක්ඛරී නම් ඡන්දස. |
අතිසග්ග | (පු) (අති+සජ-සඞ්ගෙ) ම විසින් කුමක් කළයුතුදැයි විචාරණ ලද්දහුව මෙනම් දේ කරවයි කටයුත්ත පමණක්ම අනුදැනිම. |
අතිසඤ්චර | (පු) එහෙ මෙහෙ ඇවිදීම. |
අතිසණ්හ | (ති) ඉතා සිලුටු. |
අතිසන්ත | (ති) ඉතා සන්සිඳුනු, අතිශයින් සන්සුන් වූ. |
අතිසය | (පු) අත්යර්ථය, ප්රකර්ෂය, වැඩිබව. |
අතිසය | (3) අධික වූ; උසස් වූ; (පු) අධික බව. |
අතිසයති | (ක්රි) (අති+සි - (d) (භු) සයෙ, සයනය කිරීමෙහි+ණය+ති) ඉක්ම යෙයි. |
අතිසර | (පු) අතිචාරය, ඉක්මවා හැසිරීම. |
අතිසරති | (ක්රි) (අති+සර - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි+ති) අතිචාර කෙරෙයි. |
අතිසායං | (අ) ඉතා සවස, ඉතා හැන්දෑව. |
අතිසායං | (ක්රි.වි) ඉතා සවස්හි. |
අතිසායණ්හ | (පු) ඉතා සවස. |
අතිසායන | (න) (අති+සී-සයෙ) විශේෂය හෝ අත්යර්ථය. |
අතිසාර | (න) ඉක්මීම (පු) අතීසාරරෝගය. |
අතිසාර | (පු) අතීසාර රෝගය; ඉක්මවා යෑම. |
අතිසිථිල | (ති) ඉතා ලිහිල්, ඉතා බුරුල්. |
අතිසීත(ල) | (ති) ඉතා සීතල, අධික සීත. |
අතිසුණ | (පු) පිස්සු බල්ලා. |
අතිසුණ(න) | (පු) උමතු සුනඛයා. |
අතිසූර | (ති) ඉතා සූර, - (පු) ඉතා සූරයා, ඉතා දක්ෂයා. |
අතිසූරතා | (ඉ) ඉතා සූර බව. |
අතිහරණ | (න) බැහැර කිරීම, ඉවත ගෙන යාම. |
අතිහරති | (අති+හර+අ) ගමන් කරයි; ගෙන යයි. |
අතිහරති | (ක්රි) (අති+හර - (d) (භු) හරණෙ, හැරී මෙහි+ති) බැහැර ගෙනයයි. |
අතිහිත | (ති) බැහැර කළ, ඉවත් කළ, ගෙන එනලද. |
අතිහීන | (ති) ඉතාලාමක, ඉතා පහත්. |
අතිහීලයති | (ක්රි) (අති+හීළ+ - (d) (චු) අනාදරෙ, අනාදරයෙහි+ණය-ති) අතිශයින් නින්දා කරයි. |
අතීච | (නි) ඉතාම. |
අතීත | (ති) අතික්රාන්ත, ඉක්ම ගිය, පසු වී ගිය, ඉකුත්. |
අතීත | (3) ඉකුත් වූ; පසුගිය; (පු) පසුගිය කාලය. |
අතීතයොබ්බන | (ති) ඉක්ම ගිය තරුණභාවය ඇති. |
අතීතංස | (පු) අතීතකොටස, පසු ගිය කාණ්ඩය. |
අතීතාරම්මණ | (න) පසුගිය දේ අරමුණු කිරීම. |
අතීතිහ | (3) අනුන්ගේ කීම් නැතිව තමාම අවබොධ කළ. |
අතීරක | (ති) පරතෙරක් නැති මහත් පිරි සිඳීමක් නැති. |
අතීරදස්සී | (ති) පරතෙර නොදක්නාසුලු. |
අතීරදස්සී | (3) තෙරක් නො දක්නා. |
අතීරිත | (ති) තීරණය නොකළ, නිශ්චය නොකළ. |
අතීව | (අ) ඉතා ම, අතිශයින්. |
අතීහට්ඨ | (ති) ඉතා සන්තෝෂ ඇති. |
අතුරිතචාරිකා | (ඉ) බුදුරජාණන් වහන්සේ ගම් නියම්ගම් දනවු ආදියේ දිනකට යොදුන, අඩ යොදුන බැගින් පිඬු සිඟීම් ආදියෙහි යම් ගමනක් වැඩමවන සේක්ද ඒ ගමන අතුරිතචාරිකා නම් වේ. |
අතුල | (ති) අසමාන, අසදෘශ. |
අතුලතෙජ | (ති) අසමාන තෙදැති. |
අතුලිත | (ති) අසමාන, සම නොකටහැකි. |
අතුලිය | (ති) අසමාන, සම නොකටහැකි. |
අතෙකිච්ඡ | (ති) පිළියම් කිරීමට නොහැකි, පිළියම් නොකට හැකි ආනන්තරිය වැනි පවුකම්ද මේ ගණයට වැටේ. |
අතො | (අ) මෙහෙන්, මොහුගෙන්, මොහු කෙරෙන්. |
අතො | (නි) එහෙයින්; මෙතැනින්; මෙයින්. |
අත්ත | (පු) ආත්මය; තෙමේ. |
අත්ත | (පු) විඤ්ඤාණය, සිත ශරීරය ස්වභාවය පරකල්පිත ආත්මය පරමාත්මය. |
අත්තකත | (ති) තමා විසින් කළ, තමා විසින් උපදවන ලද. |
අත්තකාම | (පු) තමාට වැඩ කැමැති තැනැත්තා. |
අත්තකාම | (3) තමාගේ අභිවෘද්ධිය කැමති. |
අත්තකාර | (පු) අහඞ්කාරය. |
අත්තකාර | (පු) තමා කළදේ. |
අත්තකිලමථ | (පු) ආත්මක්ලමථය, තමාගේ ශරීරයට වෙහෙස දීම. |
අත්තකිලමථ | (පු) ශරීරයට දුක්දීම. |
අත්තකිලමථානුයොග | (පු) ශරීරය ක්ලාන්ත කිරීමෙහි යෙදීම, ශරීරයට දුක් දීමේ යෙදීම, පුරාණ කාශ්යපාදී තීර්ථකයන් විසින් කෙලෙස් තැවීමේ උපායයි ලොව ප්රකට කළ තමාට පීඩා පමුණුවන තවුස් දම්හි යෙදීම්, අත්තකිලමථානුයොගය හා කාමසුඛල්ලිකානුයොගයත් අත්හලයුතු අන්ත දෙකකැයි බුදුහු වදාළ සේක. |
අත්තගුත්ත | (ති) තමා පිණිස රැකගන්නාලද. |
අත්තගුත්ත | (3) තමාවිසින් රක්නාලද. |
අත්තගුත්තා | (ඉ) වඳුරු මෑ. |
අත්තගුත්ති | (ඉ) ආත්මගොපනය, තමා රැක ගැනීම. |
අත්තඝඤ්ඤ | (ති) ආත්මවධය, තමා නැසීම. |
අත්තඝඤ්ඤ | (න) ආත්ම විනාශය; තමාට විපත් පැමිණවීම. |
අත්තඝොස | (පු) තමාගේ නාමය ඝොෂා කරන්නා, තමාගේ නම කියා ගන්නා, කොහා, කවුඩා. |
අත්තජ | (පු) තමාගෙන් උපන් දරුවා, තමාට දා දරුවා. |
අත්තජ | පුත්රයා. |
අත්තජ | (3) තමාගෙන් හටගත්. |
අත්තඤ්ඤූ | (පු) තමන් දන්නා තැනැත්තා, තමාගේ තත්ත්වය දත් තැනැත්තා. |
අත්තත්ථ | (පු) (අත්ත + ත්ථ) ආත්මාර්ථය, දිට්ඨ ධම්මික - සම්පරායික - ලෞකික ලොකොත්තර වූ තමා පිළිබඳ - (ව) පවත්නා අර්ථය. |
අත්තත්ථ | (පු) තමාගේ යහපත. |
අත්තදණ්ඩ | (පු) තමාට දඬුවම් දීම, තම ශරීරයට දුක් දීම. |
අත්තදත්ත | (පු) ආත්මාර්ථය. |
අත්තදන්ත | (පු) ආත්මදමනය කළ තැනැත්තා. |
අත්තදන්ත | (3) තමාගේ සිත දමනය කල. |
අත්තදිට්ඨි | (ඉ) ආත්මදෘෂ්ටිය, සක්කායදිට්ඨිය. |
අත්තදිට්ඨී | (ඉ) ආත්මයක් ඇත යන දෘෂ්ඨිය. |
අත්තදීප | (පු) තමාගේ ප්රතිෂ්ඨාව (ති) තමාම පිහිටකොට ඇති. |
අත්තදීප | (3) තමාම තමාට පිහිට කොට ඇති. |
අත්තනිය | (ති) තමා අයත්, ස්වකීය, තමා සතු. |
අත්තනිය | (3) තමාට අයත්. |
අත්තනොපද | (න) වත්තමානාදි අට්ඨ විභක්තීන්ගේ පරව ඇති පද සය ස්වකීය ප්රයොජනය සඳහා වූ පද අත්තනො පද නමි මේ වෛයාකරණයන්ගේ ව්යවහාරයකි. |
අත්තන්තප | (පු) තමා තැවීම කරන්නේ, අත්මක්ලමථය කරන්නේ. |
අත්තන්තප | (3) තමාට දුක් දෙන. |
අත්තපච්චක්ඛ | (3) තමාට ප්රත්යක්ෂ වූ. |
අත්තපටිලාභ | (පු) ආත්මභාව ප්රතිලාභය, උත්පත්තිය ලැබීම. |
අත්තපටිලාභ | (පු) ආත්මයක් ලැබීම. |
අත්තපරිතාපන | (න) ආත්මක්ලමථානුයොගය, තමා තැවීම. |
අත්තපරිතාපන | (න) ශරීරයට දුක් දීම. |
අත්තපරිත්ත | (න) ආත්මාරක්ෂාව, තමා රැකීම. |
අත්තපරිභව | (පු) තමාට ලැබෙන පරිභවය. |
අත්තභාව | (පු) ආත්ම භාවය; ශරීරය. |
අත්තභාව | (පු) ආත්මභාවය, උත්පත්තිය, ශරීරය. |
අත්තභු | (පු) බ්රහ්මයා මහාබ්රහ්මයා. |
අත්තමන | (ති) සතුටුසිත් ඇති, ප්රසන්නසිත් ඇති. |
අත්තමන | (3) සතුටුසිතැති. |
අත්තමනතා | (ඉ) ප්රසන්නසිත් ඇතිබව, සතුටුසිත් ඇතිබව. |
අත්තමනතා | (ඉ) සතුට; සතුටු සිතැතිබව. |
අත්තමාන | (පු) “මම මෙබඳු කෙනෙක්මි”යි තමා කෙරෙහි පවත්නා මානය. |
අත්තවධ | (පු) ආත්මවධය, ශරීරයට හෝ තමාට ලැබෙන වධය. |
අත්තවධ | (පු) තමා නැසීම. |
අත්තවාද | (පු) ආත්ම දෘෂ්ඨිය. |
අත්තවාද | (පු) ආත්මවාදය, ආත්මදෘෂ්ටිය, සක්කායදිට්ඨිය. |
අත්තවෙතනහත | (පු) තමාගේම මහන්සියෙන් ජීවත් වන තැනැත්තා. |
අත්තව්යාබාධ | (පු) ශරීරපීඩාව තමාට ලැබෙන පීඩාව. |
අත්තසම්භව | (ති) තමාගෙන් උපන්, තමාගෙන් හටගත් (පු) ආත්මභාවලාභය. |
අත්තසම්භව | (3) තමාගෙන් හටගත්. |
අත්තසම්භූත | (ති) තමාගෙන් උපන්. |
අත්තසරණ | (න) තමාගේ හෝ තමාට පිහිට කොට ඇති. |
අත්තහිත | (ති) තමාට වැඩ කැමති, තමාගේ අභිවෘද්ධිය කැමති. |
අත්තහිත | (න) තමාට යහපත. |
අත්තහෙතු | (නි) තමා පිණිස. |
අත්තාණ | (3) පිහිට නැති. |
අත්තාධිප | (පු) තමාම අධිපති කොට පවත්වන තැනැත්තා. |
අත්තාධිපක | (පු) තමා අධිපති කොට පවත්නා බව, - (පු) තමාගේ ගුණය අධිපති කොට (ප්රධාන කොට) ගෙන දුසිරිතෙන් මිදී සුසිරිතෙහි යෙදී වාසය කරන තැනැත්තා. |
අත්තාධීන | (ති) තමාට අයිති, තමා පිළිබඳ. |
අත්තානත්ථ | (පු) (අත්ත + අනත්ථ) ආත්මානර්ථය, තමහට අවැඩ. |
අත්තානුදිට්ඨි | (ඉ) ආත්මදෘෂ්ටිය, සක්කායදිට්ඨිය. |
අත්තානුයොග | (පු) තමා යෙදීම, තමා ක්රියාවක යෙදවීම. |
අත්තානුවාද | (පු) තමාට අපවාද කීම, තමාට දොස් පහළ කිරීම. |
අත්තානුවාදභය | (න) තමාට අන්යයාගෙන් ලැබෙන ගැරහීම් ආදියට බිය වීම. |
අත්තිච්ඡත්ථ | (පු) තමන් පිණිස යමක් කැමති වීම. |
අත්තිලිඞ්ග | (ති) (නත්ථි ලිඞ්ගං = අත්තිලිඞ්ගං) පුල්ලිඞ්ග ස්ත්රී ලිඞ්ගාදි ව්යවහාරයක් නැති දෙය, ආඛ්යාතය. |
අත්තුක්කංසණ | (න) තමා උසස්කොට කීම. |
අත්තුක්කංසන | (න) (අත්ත + උ + කංසන) තමා උසස් කිරීම. |
අත්තුක්කංසන | (න) බහුශ්රැත බවක් හෝ සමාදන්වූ ධුතඞ්ගාදි ගුණයක් නිසා මා වැනි කවරෙක් ඇද්දැයි තමා උසස් කොට ගැනීම. |
අත්තුද්දෙස | (ති) තමා උදෙසා පැවති, තමා නිසා පවත්නා. |
අත්තූපනායික | (පු) (අත්ත + උප + නායික) තමාවෙත එළවන ලද, තමා වෙත පමුණුවන ලද. |
අත්තොසා | (ඉ) ඔසප් වූ ස්ත්රී, මල්වර වූ තැනැත්තී. |
අත්ථ | (අ) මෙහි. |
අත්ථ | (චු) යාචනෙ, ඉල්ලීමෙහි අත්ථෙති, අත්ථයති, ඉල්වයි. |
අත්ථ | (පු) ධනය; අභිවෘද්ධිය; අර්ථය; අස්ත (පර්වත) ය; තේරුම; ප්රයෝජනය; විනාශය. |
අත්ථ | (පු) ප්රයෝජනය, ශබ්දාර්ථය, අභිවෘද්ධිය, ධනය, ද්රව්යය, ගුණය කර්මාදීපදාර්ථ, කරුණු, විනාශ, පථ්ය, අවරපර්වතය යනාදියෙහි (න) අස්තයට යාම. |
අත්ථ | වව්. |
අත්ථං | (අ) විනාශය, නැසීම. |
අත්ථකථා | (ඉ) අටුවාව, පදාර්ථවර්ණනාව. |
අත්ථකථා | (ඉ) අටුවාව; අර්ථකීම. |
අත්ථකර | (පු) වැඩකරු, හිතවත් තැනැත්තා, යහපත කරන්නා. |
අත්ථකර | (3) අභාවෘද්ධිදායක. |
අත්ථකරණ | (ති) වැඩ කරන, අභිවෘද්ධිය සිදුකරන. |
අත්ථකාම | (ති) වැඩ කැමැති, හිතකැමැති. |
අත්ථකාම | (3) අභිවෘද්ධිය කැමති. |
අත්ථකුසල | (ති) අර්ථයෙහි දක්ෂ, වැඩෙහි දක්ෂ. |
අත්ථකුසල | (3) අර්ථයෙහි දක්ෂ. |
අත්ථක්ඛායි | (3) හිතවත් දෙය කියන්නා. |
අත්ථඛ්යත්ති | (ඉ) අර්ථයාගේ පැහැදිලි බව. |
අත්ථගම | (පු) අස්තයට යාම, ඉරහ බැස යාම විනාශය. |
අත්ථගම | (පු) අස්තයට යාම; විනාශයට යාම. |
අත්ථංගම | (පු) අස්තයට යාම ඉරහඳ බැහීම. |
අත්ථගමන | (න) අස්තයට යාම, විනාශයට යාම. |
අත්ථග්ගහණ | (න) සූත්රයන්හි අත්ථ ශබ්දයාගේ ගැනීම. |
අත්ථඝාත | (ති) සිය පණ නැසීම, තමා මැරීම. |
අත්ථඞ්ගම | (පු) අස්තයට යාම; විනාශයට යාම. |
අත්ථචර | (පු) අභිවෘද්ධියෙහි හැසිරෙණ තැනැත්තා. |
අත්ථචර | (3) යහපත පිණිස හැසිරෙන. |
අත්ථචරියා | (ඉ) යහපතෙහි හැසිරීම. |
අත්ථචරියා | (ඉ) හිතවත් හැසිරීම. |
අත්ථජ්ජොතක | (පු) අර්ථය බබුලුවන්නා. |
අත්ථඤ්ඤු | (3) අර්ථ දන්නා. |
අත්ථඤ්ඤූ | (පු) අර්ථය දත් තැනැත්තා. |
අත්ථත | (ති) අතුළ, අතුරණලද. |
අත්ථත | (3) අතුරන ලද. |
අත්ථත්ථනය | (පු) නිද්දෙස වශයෙන් දක්වන ලද අර්ථයෙහි විස්තර ප්රතිනිදේශ වශයෙන් දැක්වීමේ ක්රමය. |
අත්ථදස | (පු) හිත අනුව බලන්නා, වැඩක් දන්නා තැනැත්තා. |
අත්ථදස්සි | (පු) අර්ථය දක්නා සුලු තැනැත්තා. |
අත්ථදස්සී | (3) අර්ථය දක්නා. |
අත්ථධම්ම | (පු) අර්ථය හා ධර්මය. |
අත්ථනය | (පු) අර්ථ වශයෙන් ශබ්දයන් දැනගැනීම හා ප්රත්යක්ෂ, අවකල්පන, අනුමාන වශයෙන් අර්ථය දැන ගැනීමේ ක්රමය-රීතිය-නියමය. |
අත්ථනා | (ඉ) යාච්ඤාව, ඉල්ලීම. |
අත්ථන්තර | (න) අර්ථන්තරය, අනික් තේරුම. |
අත්ථන්තරවිඤ්ඤාපන | (න) වෙන අර්ථයක් ඇඟවීම. |
අත්ථපටිසම්භිදා | (ඉ) අර්ථාවබෝධය, අර්ථයෙහි ඥානය. |
අත්ථපටිසංවෙදී | (පු) අර්ථය දන්නා සුලු තැනැත්තා. |
අත්ථපද | (න) අර්ථ හා පද අර්ථය පිළිබඳ ෂඩ්විධ පද සඞ්කාසනා, පකාසනා, විවරණා, විභජනා, උත්තානීකම්ම, පඤ්ඤත්ති යන සය. |
අත්ථපදත්ථකනය | (පු) ඉති ශබ්දය හා නොයෙදී තනිව යෙදෙන අර්ථාවබොධක පද ක්රමය. |
අත්ථපූරණ | (න) අත්ථි, සක්කා, අඤ්ඤදත්ථු, එව ආදී අර්ථ පූරණය සඳහා යෙදෙන නිපාත. |
අත්ථභඤ්ජන | (න) අර්ථය නැසීම, වැඩ නැසීම, අභිවෘද්ධිවිනාශය. |
අත්ථභඤ්ඤක | (3) යහපතනසන. |
අත්ථමත්ත | (න) පුරිසආත්ම ආදී වූ ලිඞ්ගයා ගේ අභිධෙය්ය මාත්රය. |
අත්ථමත්ත | (න) පුරුෂ, රක්ඛ ආදි ලිඞ්ග අභිධෙය මාත්රය. |
අත්ථමිත | (ති) අස්තයට පැමිණි, අවරගිරට ගිය. |
අත්ථර | (පු) ඇතිරිල්ල; මත්තෙහි අතුරන ලද දෙය. |
අත්ථරක | (න) ඇතිරිල්ල. |
අත්ථරක | (පු) අතුරන්නා. |
අත්ථරක | (පු) ඇතිරීම කරන්නා. |
අත්ථරණ | (න) ඇතිරිල්ල; ඇතිරීම. |
අත්ථරණ | (න) ඇතිරීම, ඇතිරිල්ල, ඇතුන් පිට අතුරණ චිත්ර කම්බිලිය. |
අත්ථරති | (ආ+ථර+අ) අතුරයි. |
අත්ථරති | (ක්රි) (අ + ථර - (d) (භු) + ති) අතුරයි, ඇතිරිලි එළයි. |
අත්ථරන්ත | (3) අතුරන; අතුරමින්. |
අත්ථරස | (පු) අර්ථ රසය, අර්ථය දැනගැනීමෙන් ඇතිවන ප්රීතිරසය සෝවාන් ආදි සතරමගපල ලැබීමෙන් ඇතිවන රසය. |
අත්ථරාපෙති | (ආ+ථර+ණාපෙ) අතුරවයි. |
අත්ථරිත්වා | (පූ.ක්රි) අතුරා. |
අත්ථරිත්වා | (පූ.ක්රි) පතුරුවා. |
අත්ථවන්තු | (3) අර්ථ ඇති. |
අත්ථවස | (පු) කාරණය; ඵලය. |
අත්ථවසික | (ති) අර්ථයට වසඟ, කාරණයෙහි ඇලුණු. |
අත්ථවාදී | (පු) අර්ථවාදියා, අර්ථය කියන සුලු තැනැත්තා. |
අත්ථවාදී | (3) හිතවත්දෙය කියන්නා. |
අත්ථසත්ථ | (පු) අර්ථශාස්ත්රය, ධන ඉපයීම පිළිබඳ ශාස්ත්රය. |
අත්ථසන්දස්සන | (න) අර්ථ දැක්වීම, අර්ථය ප්රකාශ කර දීම. |
අත්ථසන්ධි | (පු) ක්රියා කාරක ආදිවශයෙන් අර්ථයා ගේ සංඛ්යාතය. |
අත්ථසම්පච්චය | (පු) අර්ථය හොඳ හැටි තේරුම් ගැනීම. |
අත්ථසංවණ්ණනා | (ඉ) අර්ථවර්ණණනාව අර්ථ කථාව, අටුවාව. |
අත්ථසංහිත | (ති) අර්ථයෙන් යුක්ත, අර්ථය හා යෙදී පවත්නා. |
අත්ථසිද්ධි | (ඉ) අර්ථසිද්ධිය මනොරථ සිද්ධිය අදහස් සම්පූර්ණ වීම. |
අත්ථසො | (අ) අර්ථ වශයෙන්, කරුණු වශයෙන්, හේතු වශයෙන්. |
අත්ථානතිදෙස | (පු) අර්ථය නොකියා හැරීම. |
අත්ථාභිසමය | (පු) අර්ථාවබෝධය අර්ථඥානය. |
අත්ථාර | (පු) ඇතිරීම, පතුරුවා හැරීම, දිග හැරීම. |
අත්ථාර | (පු) ඇතිරීම; එළීම. |
අත්ථාරක | (පු) අතුරන්නා. |
අත්ථාලඞ්කාර | (පු) එනම් අලඞ්කාරය. |
අත්ථි | (අ) ඇත, ඇත්තේය, විද්යමානභාවයෙහි. |
අත්ථි | (අස+අ+ති) ඇත්තේය; (3) ඕනෑකම ඇත්තා. |
අත්ථි | (පු) යාචකයා (ති) ඉල්වන. |
අත්ථික | (පු) යාචකයා (ති) අර්ථ ඇති, පල ඇති, ප්රයොජන ඇති. |
අත්ථික | (3) ඕනෑකම ඇති. |
අත්ථිතා | (ඉ) ඇතිබව. |
අත්ථිතා | (ඉ) විද්යමානභාවය, ඇතිබව. |
අත්ථිභාව | (පු) ඇතිබව. |
අත්ථිභාව | (පු) විද්යමානභාවය, ඇතිබව. |
අත්ථිය | (පු) ‘අත්ථික’ බලනු. |
අත්ථු | (අස+අ+තු) වේවා. |
අත්ථු | (ක්රි) (අස - (d) (භු) භුවි, වීමෙහි+ත්ථු ධාත්වන්තයට ලෝපයි.) වේවා, සිදු වේවා. |
අත්ථු | ආ-ඊර්ෂ්යාපූර්වක උපගමනයෙහි. |
අත්ථුද්ධාර | (පු) අර්ථොද්ධාරය, අර්ථ උපුටා ගැන්ම. |
අත්ථුප්පත්ති | (ඉ) අර්ථොත්පත්තිය, කාරණයක් ඇති වීම. |
අත්ථූපපරික්ඛා | (ඉ) අර්ථ පරීක්ෂා කිරීම. |
අත්ථූපසංහිත | (ති) අර්ථයෙන් යුක්ත, අර්ථවත්. |
අත්ථ්යත්ථතද්ධිත | (න) අසත්යර්ථ ප්රත්යයන් ගේ තද්ධිතය. |
අත්ර | (අ) මෙහි යන අර්ථයෙහි. |
අත්ර | (නි) මෙහි. |
අත්රජ | (පු) තමාට දා - (ව) උපන් තැනැත්තා, දරුවා. |
අත්රජ | (පු) පුත්රයා. |
අත්රජා | (ඉ) දුවණියෝ. |
අත්රිච්ඡ | (ති) අධික ආශා ඇති. |
අත්රිච්ඡතා | (ඉ) අධික ආශා ඇතිබව. |
අත්රිච්ඡතා | (ඉ) අධිකආශා ඇතිබව, බලවත් ආශා ඇතිබව. |
අත්රිච්ඡා | (ඉ) අධික ආශාව. |
අත්රිච්ඡා | (ඉ) අධිකාශාව, බලවත් තෘෂ්ණාව. |
අථ | (අ) අනන්තරාර්ථ, පදපූරණ, ප්රාරම්භ ප්රශ්න, යනාදියෙහි. “අධිකාරෙ මඞ්ගලෙ වෙව - නිප්ඵන්නෙ අවධාරණෙ, අනන්තරෙ චපාදානෙ - අථ සද්දො පවත්තති” |
අථ | (නි) ඉක්බිති. |
අථබ්බ | (න) අථර්වවෙදය, චතුර්වෙදයෙන් සතර වන වෙදය. |
අථබ්බණ | (න) චතුර්වෙදයෙන් එකක්වූ අථර්වණ වේදය, “ආථබ්බණ මන්තො නාම ආථබ්බණක වෙද විහිතො පරූපඝාත කරොමන්තො” අශ්වාදි සතුන් මරා යාග කරන පිළිවෙළ උගන්වන වෙදයෙකි තිරශ්චීන විද්යාවක් ලෙස බුදුසමය උගන්වයි. |
අථවා | (අ) අනියමාර්ථයෙහි, නොහොත් නැතහොත් යන අර්ථයෙහි. |
අථුල්ලවජ්ජ | (න) (න+ථුල්ලවජ්ජ) - (d) විද + ණ්ය, ද+ණ්ය ජ්ජ.) අථුල්ලවජ්ජාති ලහුතා ආපත්ති යයි කියූ බැවින් සුළු වරදෙහි පැණවූ ඇවැත් විශේෂයෙකි එනම්:-ථුල්ලච්චය, පාචිත්තිය, පාටිදෙසනීය, දුක්කට, දුබ්හාසිත යන පඤ්චා පත්තීන් අථුල්ලවජ්ජ නමින් කියවෙයි. |
අථෙන | (ති) නොසොර, පවිත්ර- “අථෙනෙන සුචිභූතෙන අත්තනා විහරති” |
අථො | (අ) අතන්තරාර්ථ, ප්රාරම්භ, ප්රශ්න, පද පූරණ යන මෙහි. |
අථො | (නි) ඉක්බිති. |
අද | (භු) භක්ඛණෙ, කෑමෙහි අදිති, කයි, අනුභව කරයි. |
අදක | (පු) අනුභව කරන්නා, කන්නා. |
අදක | කන (කෑම). |
අදක | (3) කන්නා; (පු) කන්නා. |
අදඩ්ඪ | (ති) ගින්නෙන් දනලද, පිලිස්සුනු දේ. |
අදණ්ඩ | (පු) නො දඬුවම (ති) දඬුවම් නොවන දඬුවමට නුසුදුසු. |
අදති | (අද+අ) අනුභව කරයි; කයි. |
අදත්තාදාන | (න) වස්තු හිමියා විසින් කයින් හෝ වචනයෙන් නොදෙන ලද යම් කිසිවක් ගැනීම, අදින්නාදාන යනුද මීටම නමකි. |
අදදි | අ.ක්රි දුන්නේය. |
අදන | (න) අනුභවය ආහාරය. |
අදන | (න) කෑම. |
අදන්ත | (ති) අදමිත, දමනය නොකළ, නොදැමුනු. |
අදන්ත | (3) කන; කමින්; නො හික්මුණු. |
අදසක | (න) (අ+දසක) දාවලු රහිත වස්ත්රය. |
අදස්සන | (න) අදර්ශනය, නොදැක්ම, විනාශය, ලෝපය. |
අදස්සන | (න) නො දැක්ම. |
අදා | (ක්රි) දානය කෙළේය, දුන්නේය - “දානං අදා ධාරයි නිච්චසීලං” |
අදා | අ.ක්රි දුන්නේය. |
අදාන | (න) නොදීම, පරිත්යාග නොකිරීම. |
අදාස | (පු) දාසකමින් මිදුනු තැනැත්තා, නිදහස් වූ තැනැත්තේ, ස්වච්ඡාචාරියා. |
අදි | (භු) බන්ධනෙ, බැඳීමෙහි අන්දති, බඳියි. |
අදිට්ඨ | (ති) නොදක්නාලද, නුදුටු. |
අදිට්ඨ | (3) නො දුටු. |
අදිට්ඨජොතනා | (ඉ) නොදක්නා ලද්දහුගේ ප්රකාශය, පිළිවිසීම් වෙසෙසක්. |
අදිට්ඨසහාය(ක) | (පු) නුදුටු යහළුවා, සන්දේශ ආදිය ගණුදෙනු කර ගැනීමෙන් මිත්ර - (ව) සිටින්නා. |
අදිති | (ඉ) දේවමාතාව. |
අදිති | (ඉ) සුරමව, දෙවමාතාව. |
අදිතිනන්දන | (පු) සුරමවගේ පුතා, දෙවියා. |
අදිත්ත | (3) අවිල ගත්. |
අදින්ත | (ති) දානය නොකළ, නුදුන්, පරිත්යාග නොකළ. |
අදින්න | (3) නො දුන්. |
අදින්නපුබ්බ | (ති) නුදුන්විරූ, පෙර නොදෙන ලද, දානය නොකළ. |
අදින්නාදාන | (න) (අ=න+දින්න+ආ+දාන) නුදුන්දෙය ගැනීම. |
අදින්නාදාන | (න) නො දුන්දෙය ගැනීම; සොරකම. |
අදින්නාදායී | (පු) හිමියන් විසින් නුදුන්දෙය ගන්නා තැනැත්තා. |
අදීන | (ති) (අ=න+දීන) ජඩ නොවන, බැගෑ නොවන, දිළිඳු නොවන, කෙලතොලු නොවන. |
අදු | (අ) නොහොත්, නැතහොත්. |
අදු | (3) අසවල්. |
අදුක්ඛ | (ති) දුක් නොවන, නිදුක්. |
අදුක්ඛමසුඛ | (ති) (අ=න+දුක්ඛ + - (අ) + සුඛ) දුක්සැප නොවන, සැපත් නොවූ දුකත් නොවූ, උපේක්ෂාවේදනාව. |
අදුට්ඨුල්ල | (ති) ද්වෙආපත්තික්ඛාන්ධා දුට්ඨුල්ලා, අවසෙසා අදුට්ඨුල්ලා, ථුල්ලච්චය, පාචිත්තිය, පාටිදෙසනීය, දුක්කට, දුබ්භාසිත යන ඇවැත් පස අදුට්ඨුල්ල නමි. |
අදුතිය | (ති) තමාට දෙවැනියෙක් නැති, දෙවැනි නොවන තෘෂ්ණා රහිත “දුතිය” බලනු. |
අදුභය | (ති) මිත්රද්රොහි නොවූ, පොරොන්දු කඩ නොකරන. |
අදූබ්හ | (ති) අහිංසක, පීඩා නොකරන ද්රොහ නොකරන. |
අදූර | (ති) දුරනොවන, සමීප, ළඟ. |
අදූසක | (ති) නොකෙලෙසන නිරපරාධ. |
අදූසක | (3) දූෂණය නො කරන. |
අදූසිය | (ති) දූෂණය නොකටයුතු නිදොස් නිරපරාධ. |
අදූහක | (3) මිත්රද්රෝහී නොවූ. |
අදූහල | (න) සතුන් ඇල්ලීමට යොදන උගුලක්. |
අදෙය්ය | (ති) (අ=න+දා+ණ්ය) නොදියයුතු, දෙන්නට නොවටින. |
අදොස | (පු) ද්වෙෂ නො කිරීම; මෛත්රිය. |
අද්ද | (චු) හිංසායං, හිංසාවෙහි අද්දෙති, අද්දයති, හිංසා කරයි පෙළයි. |
අද්ද | (ති) ආර්ද්ර, තෙත (න) ඉඟුරු. |
අද්ද | (භු) ගමනයාචනෙ, ගමනෙහි, ඉල්ලීමෙහි අද්දති, යෙයි ඉල්ලයි. |
අද්ද | (3) අමු; නො වේළුණු. |
අද්දක | (න) අමු ඉඟුරු. |
අද්දක | (න) ආර්ද්රක, අමුඉඟුරු. |
අද්දක්ඛි | (ක්රි) (දිස - (d) (භු) පෙක්ඛණෙ-බැලී-මෙහි+ ඊ දිසධාතුවට ‘දක්ඛ ආදේශ යි ආදියෙහි අකාරය ආගම යි.) දුටුයේ ය) බැලුයේ ය) |
අද්දක්ඛි | දුටුවේය. |
අද්දබ්බවුත්තී | (පු) ද්රව්යයෙහි නොපවත්නේ අද්රව්ය වෘත්ති නමි ආඛ්යාත භාවයයි. |
අද්දස | ඉක්බිති. |
අද්දස(සා) | (ක්රි) දුටුයේ ය) දැක්කේ ය) |
අද්දසා | ඉක්බිති. |
අද්දා | (ඉ) අදනැකත. |
අද්දායති | (ක්රි) (අද්ද - (d) (චු) තෙමනෙ, තෙත් කිරීමෙහි + ණය + ති) තෙමයි, තෙක් කෙරෙයි. |
අද්දාරිට්ඨක | (න) පෙනෙල මල්, කළුපැහැය. |
අද්දාවලෙපන | (න) (අද්ද+අව+ලෙපන)තෙත් දෙයින් ආලේප කිරීම, දියසෙවෙල් ආදිය කෑම (ති) එය ඇති “අද්දාවලෙපනා උපඛාරියො පක්ඛන්දින්ති” |
අද්දි | (පු) පර්වතය, පව්ව. |
අද්දි | (පු) පර්වතය. |
අද්දිත | (පු) අර්දිතයා, පීඩිතයා (ති) මඩනාලද. |
අද්දිත | (3) පෙළුණු; වැඩුණු. |
අද්දුභක | (ති) ද්රොහ නොකරන. |
අද්ධ | (පු) අඩ; භාගය. |
අද්ධ | (පු) අර්ධය, අසමභාගය, මාර්ගය, කාලය, අඩාළ, - (න) සමභාගය. |
අද්ධග | (පු) මගියා, පථිකයා. |
අද්ධගත | (ති) කල් ගිය, වයස් ගිය, පරණ වූ. |
අද්ධගු | (පු) මගියා, පථිකයා. |
අද්ධගූ | (පු) මඟියා. |
අද්ධචන්ද | අර්ධචන්ද්රයා, අඩසඳ, අටවක් දින සඳ. |
අද්ධචන්දා | (ඉ) කලුතිරැස්සවාලු. |
අද්ධදණ්ඩ | (පු) අර්ධදණ්ඩ, සතර රියන් දිග දණ්ඩක් දෙකට පලාගත් දඬුකඩ. |
අද්ධනිය | (ති) මාර්ගයෙහි වූ, මග නියුතු, මාර්ගයෙහි යෙදුනු, කලක් පවත්නා. |
අද්ධනිය | (3) ගමනට සුදුසු; දීර්ඝ කාලයක් පවත්නා. |
අද්ධමණ්ඩල | (න) කුඩාමැඩිලි, සිවුරේ කුඩා අතුකැබලි. |
අද්ධමත්ත | (පු) අර්ධමාත්රය, අඩමත, ව්යඤ්ජනා ක්ෂරය. |
අද්ධමාස | (පු) අඩමස; දෙසතිය. |
අද්ධමාසික | (ති) අඩමසකට (හෝ අඩමස්සකට) සුදුසු. |
අද්ධමාසික | (3) අඩමසක් පාසා පවත්වන. |
අද්ධයොග | (පු) ඒ ඒ ඡන්දසුන්ගේ ප්රස්තාර ගමන මාර්ගය. |
අද්ධයොජන | (න) අඩයොදුන, යොදුන්බාගය “යොජන” බලනු. |
අද්ධසමවුත්ත | (න) සතර පාදයන්ගෙන් පාද දෙකක් සමව සිටින ලෙස බදින වෘත්තය, අර්ධසමවෘත්තය. |
අද්ධා | (අ) එකාන්තයෙහි, නිශ්චිතාර්ථයෙහි. |
අද්ධා | (නි) ඒකාන්තයෙන්. |
අද්ධා | (පු) කාලය; මාර්ගය. |
අද්ධාන | (න) දීර්ඝ මාර්ගය. |
අද්ධාන | (න) මාර්ගය, පාර, දීර්ඝමාර්ගය, කාලය. |
අද්ධානදරථ | (පු) මාර්ගක්ලාන්තභාවය, ගමන් වෙහෙස, ගමන්විඩාව. |
අද්ධානපරිස්සම | (පු) ගමන් වෙහෙස, අද්ධාන දරථය. |
අද්ධානමග්ග | (පු) දීර්ඝමාර්ගය |
අද්ධාර | (න) දොරනැති සෙනසුන. |
අද්ධි | (ඉ) විනිවිද ගිය හැකි වීථිය. |
අද්ධික | (පු) මඟියා. |
අද්ධික | (පු) මාර්ගිකයා, මගියා. |
අද්ධුව | (ති) අස්ථිර, ශාශ්වත නොවන, තිරනැති. |
අද්ධුව | (3) අස්ථිර; නිත්ය නොවූ. |
අද්ධෙන්ද්රපාසාණ | (පු) (අද්ධ + ඉන්ද්ර + පාසාණ) අර්ධචන්ද්රාකාරපාෂාණය සඳකඩපහණ. |
අද්වය | (ති) දෙපරිද්දකින් නොවන, එකක් ම වන, සත්ය |
අද්වයවාදී | (පු) දෙපරිද්දකින් පවත්නා කථා නොකියන තැනැත්තා, සත්යකථා ඇත්තා, තථාගතයන් වහන්සේ. |
අද්වෙජ්ඣ | (3) දෙයාකාරයක් නැති. |
අද්වෙජ්ඣමනස | (පු) (අ+ද්වෙජ්ඣ + මනස) දෙපරිද්දකින් නොවන සිත් ඇත්තා. |
අද්වෙජ්ඣවචන | (පු) එකාකාරයකින් පවත්නා වචන ඇත්තා, සත්ය වචන ඇත්තා. |
අද්වෙළ්හකවචන | (පු) සැකරහිත වචන ඇත්තා, සත්යවාදියා. |
අධම | (ති) නින්දිත නීච පහත් අසම්පූර්ණ. |
අධම | (3) නීච; පහත්. |
අධමණ්ණ | (පු) ණය ගත් අය, ණය ගැතිය. |
අධමණ්ණ | (පු) ණයගත් අය. |
අධමිණ | (පු) අනුන්ට ණයගැති වන්නා. |
අධම්ම | (පු) - (න) අධර්මය, පාපය, ධර්මනොවන පදාර්ථය. |
අධම්ම | (පු) අධර්ම; දුශ්චරිතය. |
අධම්මකම්ම | (න) අධර්මකර්මය, ධර්මයට විරුද්ධ කර්මය. |
අධම්මචරියා | (ඉ) අධර්මයෙහි හැසිරීම, ධර්මයට විරුද්ධ හැසිරීම. |
අධම්මරාග | (පු) අධර්මරාගය, අයුතුරාගය, අන්සතුදෙයෙහි ආලය ඉපදවීම. |
අධම්මවාදි | (ති) අධර්මවාදි, අධර්මය කියනසුලු. |
අධම්මික | (ති) අධාර්මික අන්දමින් යුත්. |
අධර | (ති) යට, නීච, පහත්. |
අධර | (පු) දන්තාවරණය, ඕෂ්ඨය, තොල. |
අධර | (3) පහත්; යට; (පු) තොල. |
අධාගත | (3) යටට පැමිණි. |
අධි | (අ) අධික, ප්රධාන, අධ්යයන, අධිෂ්ඨාන, ප්රාප්ති, නිශ්චය, උපරිභාව, අභිභවන, යන අර්ථයන්හි. |
අධික | (ති) වැඩි, ඉතා, බොහෝ. |
අධික | (3) ඉතා; උසස්; වැඩි. |
අධිකත | (පු) අධිකාරම, සතිස්වැදෑරුම් කර්මයෙහි නියුක්තයා, - (ති) අධිකාර කරනලද, සම්බන්ධ කරනලද. |
අධිකත | (3) භාරව සිටින. |
අධිකතර | (ති) ඉතා වැඩි, ඉතා බොහෝ. |
අධිකතර | (3) ඉතා අධික වූ. |
අධිකතාපරවචන | (පු) ප්රස්තුත සම්මුඛයා හැර අනිකෙකු කීම සම්බන්ධ වචන. |
අධිකත්ථවචන | (න) නින්දා ප්රශංසා පිණිස වැඩිය ආරොපනය කරනලද වචන. |
අධිකරණ | (න) ආධාරය හේතුව, විනිශ්චය, නඩුව, විවාදාධිකරණ, අනුවාදාධිකරණ, ආපත්තාධිකරණ, කිච්චාධිකරණ යන සතර “යං අධිකිච්ච සමථා වත්තන්ති තං අධිකරණන්ති වෙදිතබ්බං. |
අධිකරණ | (න) නඩුව. |
අධිකරණං | (ක්රි.වි) හේතුකොට ගෙන. |
අධිකරණකාරක | (ති) නඩුකියන, - (න) සත්වන ආධාරකාරකය. |
අධිකරණකාරක | (පු) නඩු කියන්නා; පැමිණිලි කාරයා. |
අධිකරණය | (න) විවාදය; හේතුව. |
අධිකරණසමථ | (පු) අධිකරණ(=නඩු) සන්සිඳවීම ‘සත්තාධිකරණ සමථ’ බලනු. |
අධිකරණසමථ | (පු) නඩු විනිශ්චය; විවාද සංසිඳවීම. |
අධිකරණික | (පු) විනිශ්චයකාරයා, නඩු විසඳන්නා. |
අධිකරණික | (පු) විනිශ්චයකාරයා. |
අධිකරණී | (ඉ) කිණිහිර. |
අධිකරණී | (ඉ) යකඩ වැඩ කරන්නාගේ කිණිහිර. |
අධිකවචන | (න) ව්යාකරණ සූත්රාදියෙහි දැක්වෙන අසිම්භි, අන්තග්ගහණ ආදිය. |
අධිකාර | (පු) - (න) ධුරය, තනතුර, ව්යාකරණයෙහි සවැදෑරුම් සූත්රයන් අතුරෙන් එක් සුතුරක් හා අනික් සුතුරක් හෝ පදයක් සම්බන්ධ කිරීම. |
අධිකාර | (පු) අධිකක්රියාව, අධ්යක්ෂම, කළ මනාකාරකම, අධික කොට කිරීම, පරිත්යාගය, ප්රාර්ථනාව. |
අධිකාර | (පු) ප්රාර්ථනාව; පාලනය. |
අධිකාරික | (පු) අධ්යක්ෂයා, ඒ ඒ කටයුත්තෙහි ප්රධානයා. |
අධිකාරී | (පු) අධ්යක්ෂයා, ඒ ඒ කටයුත්තෙහි ප්රධානයා. |
අධිකිච්ච | (ති) (කර+රිච්ච) අරභයා, උදෙසා. |
අධිකුට්ටන | (න) කෙටීම දන්ගෙඩිය මස් ලොඹුව, මස් කපන කොළොම්බුව. |
අධිකුසල | (න) ශ්රේෂ්ඨකුශලය සමථවිපස්සනා අධිකුසලතාව. |
අධිකොට්ටන | (න) කෙටීම මස්ලොඹුව, දන්ගෙඩිය. |
අධිකොට්ටන | (න) දංගෙඩිය; මස් තබා කපන කොටය. |
අධිකොට්ටිත | (ති) කෙටූ, කොටනලද මස් කරන ලද. |
අධිකොධිත | (ති) ඉතා කුපිත කළ, අධිකලෙස කොප කළ. |
අධිගච්ඡති | (අධි+ගමු+අ) අවබොධකරයි; ලබයි. |
අධිගච්ඡති | (ක්රි) (අධි + ගමු - (d) (භු) ගතිම්හි - යාමෙහි (ධාත්වන්තයට ‘ච්ඡ’ ආදේශය + ති) පැමිණෙයි, ලබයි. |
අධිගණ්හාති | (අධි+ගහ+ණ්හ) අධිගෘහිත වෙයි; අයිතිකරගනී. |
අධිගණ්හාති | (ක්රි) (අධි + ගහ - (d) (කි) උපාදානෙ ගැනීමෙහි + ණ්හා + ති) පිළිගනියි, අධිගෘහිත වෙයි. |
අධිගත | (න) පැමිණීම - (පු) ආර්ය්යයා (ති) ලොකොත්තරධර්මාධිගමය කළ, පැමිණෙන ලද, ප්රතිවේධ කළ. |
අධිගත | (3) අවබෝධකළ; ලැබූ. |
අධිගම | (පු) අවබෝධය, මාර්ගඵලාවබෝධය ඤාණය, පිළිගැනීම. |
අධිගම | (පු) අවබෝධය; ලැබීම. |
අධිගමන්තරධාන | (න) අධිගම නම් වූ සතර මගය සතරපලය සිවු පිළිසිඹියාය ෂඩභිඥාය ත්රිවිද්යාය යන මොවුන්ගේ අතුරුදන් වීම අධිගමය විනාශ වීම. |
අධිගමෙති | (අධි+ගමු+ණෙ) අවබෝධකරයි. |
අධිගමෙති | (ක්රි) (අධි+ගමු - (d) (භු) + ණෙ + ති) ලබවයි පමුණුවයි. |
අධිග්ගහ | (පු) අධිපති වීම, ප්රධාන වීම, අධිගෘහීත වීම. |
අධිග්ගහිත | (ති) (අධි + ගහ-ත) අධිගෘහීත වූ, ආවිෂ්ටවූ, අධිපති භාවයට පැමිණි. |
අධිග්ගහිත | (3) අයිතිකරගත්. |
අධිචිච්චසික්ඛා | (ඉ) අධිචිත්තය පිළිබඳ ඉගැන්වීම, සූත්රපිටකය. |
අධිචිණ්ණ | (ති) පුරුදු කළ රැස්කළ. |
අධිචිත්ත | (න) උත්තම චිත්තය, භාවනාසිත, විදර්ශනාපාදක අෂ්ට සමාපත්ති සිත, මාර්ගඵලසම්ප්රයුක්ත සිත. |
අධිචිත්ත | (න) උසස්සිත; සමාධිය. |
අධිචෙත | (න) උසස්සිත, අර්හත්ඵල චිත්තය. |
අධිච්ච | (අ) නිසා ඉගෙන. |
අධිච්ච | (පූ.ක්රි) ඉගෙන; හදාරා. |
අධිච්චකා | (ඉ) පර්වතමුදුන, පර්වතශිඛරය. |
අධිච්චසමුප්පත්ති | (ඉ) හේතුආදියක් නොමැතිව නිකරුණේ හටගැනීම, ඉබේම ඉපදීම. |
අධිච්චසමුප්පන්න | (ති) (අධිච්ච + සං + උප්පන්න) නිකරුණේ උපන්, - (පු) හේතුප්රත්යය රහිතව තමාද ලෝකයද උපන්නේය යන වාදය. |
අධිච්චසමුප්පන්න | (3) හේතුවක් නැතිව හටගත්. |
අධිච්චාපත්තික | (පු) කලින්කට ඇවතට පැමිණෙන භික්ෂුව, “අධිච්චාපත්තිකොති යො කදාවි කදාව ආපත්තිං ආපජ්ජති.” |
අධිජෙගුච්ඡ | (ති) ඉතාපිළිකුල්, ඉතාකැත. |
අධිට්ඨක | (පු) ඉටාගන්නා තැනැත්තා. |
අධිට්ඨහති | (අධි+ඨා+අ) අධිෂ්ඨාන කරයි; සිත ස්ථිර ලෙස පිහිටුවයි. |
අධිට්ඨහන්ත | අධිෂ්ඨාන කරන; අධිෂ්ඨාන කරමින්. |
අධිට්ඨහිත්වා | (පූ.ක්රි) අධිෂ්ඨාන කොට; ඉටා. |
අධිට්ඨාතබ්බ | (3) අධිෂ්ඨාන කළයුතු. |
අධිට්ඨාති | (අධි+ඨා+අ) අධිෂ්ඨාන කරයි. |
අධිට්ඨාති | (ක්රි) අධි+ ඨා - (d) (භු) ගතිනිවුත්තියං=ගමන්නැවැත්මෙහි+ති) ඉටාගනී. |
අධිට්ඨාන | (න) ඉටාගැන්ම, ස්ථිරව සිතාගැන්ම, ආධාරය, සිටීම. |
අධිට්ඨාන | (න) ස්ථිර නිශ්චය. |
අධිට්ඨානාහාර | (පු) සූත්රාගත දුක්ඛ, සමුදය, ජාති, ජරා, කාමතණ්හා, භවතණ්හාදී ධර්මයන්ගේ අවිකල්පන සංඛ්යාත විශේෂයෙන් විකල්පනය නොකොට දැක්වීම අධිට්ඨානාහාර නමි. |
අධිට්ඨාය | (පූ.ක්රි) අධිෂ්ඨාන කොට; ඉටා. |
අධිට්ඨායක | (පු) අධිෂ්ඨාන කරන්නා, අධ්යක්ෂයා. |
අධිට්ඨායක | (පු) පාලකයා. |
අධිට්ඨිත | (ති) ඉටාගත්, අධිෂ්ඨාන කළ. |
අධිට්ඨිත | (3) අධිෂ්ඨාන කළ; නිත්යවාසයට පත්. |
අධිට්ඨිති | (ඉ) ඉටීම, අධිෂ්ඨාන කරගැන්ම. |
අධිදෙව | (පු) දෙවාතිදෙවයන්වහන්සේ, දෙවියන්ගේ දෙවියා, බුදුරජ. |
අධිප | (පු) අධිපතියා; ස්වාමියා. |
අධිප(ක) | (පු) අධිපති, නායක, ප්රධාන වූ, ඉසුරු ඇති. |
අධිපජ්ජති | (ක්රි) (අධි = පද - (d) (දි) ගතියං=යාමෙහි+ය (ධාත්වන්තය සහිත ‘ය’ හට ‘ජා’ ආදේශ හා ද්විත්වයි.)=ජ්ජ + - (ති) පැමිණෙයි. |
අධිපඤ්ඤා | (ඉ) උත්තමප්රඥාව, තිලකුණුආකාර පිරිසිඳීම ඇති විදර්ශනා ප්රඥාව, මාර්ගඵල සම්ප්රයුක්තප්රඥාව. |
අධිපඤ්ඤා | (ඉ) උසස් ප්රඥාව. |
අධිපඤ්ඤාසික්ඛා | (ඉ) උත්තමප්රඥාව පිළිබඳ ශික්ෂාව, අභිධර්මපිටකය. |
අධිපත | (පු) හෙලීම, වැටීම. |
අධිපතති | (අධි+පත+අ) අධික සේ වැටේ; වහා ඉක්මවයි. |
අධිපතති | (ක්රි) (අධි + පත - (d) (භු) ගමනෙ=යාමෙහි+ති) හෙයි, වැටෙයි. |
අධිපතන | (න) පහරදීම; මත්තෙහි වැටීම. |
අධිපතන | (න) වැටීම, පහත්වීම, පාතට වැටීම. |
අධිපති | (පු) අධිපති, නායක, ප්රධාන වූ, ඉසුරු ඇති. |
අධිපති | (පු) නායකයා; පාලකයා; ස්වාමියා. |
අධිපතිකා | (ඉ) මදුරුවා. |
අධිපත්ථිත | (ති) අධිකව ප්රාර්ථනා කළ, නිතර පැතූ. |
අධිපන්ත | (3) අතුළට වැදුණු; පෙළුණු. |
අධිපන්න | (පු) සම්ප්රාප්ත, පැමිණි, යටත් කළ. |
අධිපාත | (පු) කැඩීම, වැටීම, හෙලීම. |
අධිපාත | (පු) විනාශකිරීම; හෙළීම. |
අධිපාතක | (පු) පනින කුඩා සතා; බලුමැක්කා. |
අධිපාතිකා | (ඉ) පනින කුඩා සතා. |
අධිපාතෙති | (අධි+පත+ණෙ) නසයි; බිඳදමයි. |
අධිපාතෙති | (ක්රි) (අධි+පත - (d) (භු) ගමනෙ=යාමෙහි+ණෙ+ති) හෙළයි, කඩයි. |
අධිප්පාය | (පු) අදහස. |
අධිප්පාය | (පු) අභිප්රාය, අදහස. |
අධිප්පායත්ථ | (පු) ව්යාකරණ සූත්රයන්හි දැක්වෙන ප්රධාන අර්ථය පමණක් නොගෙන වෘත්තිකාරකයන් විසින් අදහස් කරන ලද අර්ථය. |
අධිප්පෙත | (ති) අදහස් කරන ලද. |
අධිප්පෙත | (3) අදහස් කළ. |
අධිබාධෙති | (ක්රි) (අධි+බාධ - (d) (චු) බාධායං=පෙළීමෙහි + ණෙ + ති) බාධා කෙරෙයි, පෙළයි. |
අධිබ්රහ්ම | (පු) ප්රධානබ්රහ්මයා, මහබඹා. |
අධිභවති | (අධි+භු+අ) මැඩපවත්වයි. |
අධිභවති | (ක්රි) (අධි + භූ - (d) (භු) සත්තායං=වීමෙහි, උ ඔ=අව+ති) අභිභවනය කරයි, මැඩපවත්වයි, ප්රධාන වෙයි. |
අධිභවන | (න) අභිභවනය, මැඩපැවැත්වීම. |
අධිභාසති | (ක්රි) (අධි + භාස - (d) (භු) වාචායං=කීමෙහි+ති) කියයි, මනාකොට ප්රකාශ කරයි. |
අධිභු | (පු) ඉසුරුඇත්තා, ප්රධානයා. |
අධිභූත | (ති) අධිපතිබවට පැමිණි. |
අධිභූත | (3) මඩිනලද. |
අධිභොසි | (ක්රි) (අධි භූ - (d) (භු) සත්තායං=වීමෙහි, ඌ=ඔ+ඊ) අභිභවනය කෙළේය සි-අභිභවනය කෙරෙහි. |
අධිමත්ත | (ති) අධික, බොහෝ, පමණ ඉක්ම ගිය. |
අධිමත්ත | (3) අධික ප්රමාණ ඇති. |
අධිමත්තතා | (ඉ) අධිකබව. |
අධිමත්තොහා | (ඉ) අධික උත්සාහය. |
අධිමන | (න) අධිචිත්තය. |
අධිමාන | (පු) අධික මානය; මාර්ගඵල නො ලබා ලැබුවෙමියි සිතීම. |
අධිමාන | (පු) අධිකමාන්නය, මාර්ගඵලයන්ට නොපැමිණ ද විදර්ශනොපක්ලේශයන් නිසා රැවටී මාර්ගඵලයන්ට පැමිණියෙමියි සිතා ගැනීම. |
අධිමානික | (ති) (අධි+මාන+ඉක) අධිමානය ඇති. |
අධිමානික | (3) අධිමාන ඇති. |
අධිමාස | (ති) අධිකවූ මාසය, සමහර අවුරුදු වලදී පසළොස්වක් පොහොය දෙකක් වෙති, එසේ වූ විට අධිමාසයයි කියති අධික අවුරුද්ද අවුරුදු 4 කට වරක් එයි අධි එති ගච්ඡතීති අධිකො, අධිකො මාසො අධිමාසො. |
අධිමුච්චති | (අධි+මුච+ය) අමනුශ්යයෙක් ආරූඪ වේ; ඇලේ; ස්ථිර ලෙස සිතාගනී. |
අධිමුච්චති | (ක්රි) (අධි+මුච - (d) (දි) මොචනෙ=මිදීමෙහි+ති) මිදෙයි නිශ්චය කෙරෙයි. |
අධිමුච්චන | (න) ආවේශ වීම; ස්ථිර ලෙස පිහිටීම. |
අධිමුච්චන | (න) මිදීම, බන්ධනයෙන් මිදීම නිශ්චය කිරීම. |
අධිමුච්චන්ත | (3) ආවේශ වන; ස්ථිර සේ පිහිටමින්. |
අධිමුච්චිත | නි) නිශ්චය කරන ලද, ඉටනලද. |
අධිමුච්චිත්වා | ආවේශ වී; (පූ.ක්රි) ස්ථිර සේ පිහිටා. |
අධිමුච්චිය | ආවේශ වී; (පූ.ක්රි) ස්ථිර සේ පිහිටා. |
අධිමුච්ඡිත | (ති) මූර්ච්ඡා වූ, අධිගෘහීත වූ. |
අධිමුච්ඡිත | (3) ඉතා ඇලුණු; මුසපත්. |
අධිමුත්ත | (ති) මිදුනු, බන්ධනමොචනය කළ නිශ්චය කළ. |
අධිමුත්ත | (3) අධික ලෙස යෙදුණු හෝ ඇලුණු. |
අධිමුත්ති | (ඉ) අදහස; අධිෂ්ඨානය; ස්වභාවය. |
අධිමුත්ති | (ඉ) ඉගැනීම, ප්රාර්ථනාව, අභිප්රාය, ඡන්දය, ඊට නැමුනු බව, නිශ්චය. |
අධිමුත්තික | (3) අධිමුක්ති ඇති. |
අධිමුත්තිකකාලකිරියා | (ඉ) බොධිසත්වවරයන්ට පමණක් සාධාරණ කළුරිය කිරීම මෙයින් හඟවයි බොහෝ ආයු ඇති දෙව් ලොවක උපන් බුදුවන බෝසත්වරයෙකු බොහෝ කලක් දිව සැප විදීම සත්ත්වයන්ට හිත පිණිස වැඩ කිරීමට බාධකයයි කල්පනා කොට එයින් චුතවනු කැමතිව තම දෙව් විමනට පිවිස දිව යහන්හි සැතපී මෙයින් මතු මාගේ මේ දෙව්ලොව ජීවිතය නොපවතීවයි අදිටන් කොට ඇස වසා ගැනීමත් සමගම වන කාලක්රියාවට - කළුරිය කිරීමට අධිමුත්තික කාලකිරියා යයි කියනු ලැබේ මේ විශේෂ කාලක්රියාව සර්වඥ බොධිසත්ත්වයන්ට පමණක්ම සිදුවන හෙයින් අනික් පසේ බුදුවරයන් වහන්සේලාට සාධාරණ නොවන බවත් දේශනාවෙන් පෙණේ මේ නිසා මේ අධිමුත්තික කාලකිරියාව සර්වඥ බොධිසත්වවරයන්ට පමණක් සීමිතයි. |
අධිමොක්ඛ | (පු) නිශ්චය අධිකශ්රද්ධාව ඉටා ගැන්ම. |
අධිමොක්ඛ | (පු) නිශ්චය; සිතේ ස්ථිරත්වය. |
අධිමොක්ඛතා | (ඉ) අධිමොක්ෂබව. |
අධිරොහ | (පු) ආරොහණය, නැඟීම. |
අධිරොහිණි | (ඉ) හිණ, ඉණිමග. |
අධිවචන | (න) නාමය, ප්රඥප්තිය, නාමාන්තරය, සංඥාව. |
අධිවචන | (න) නාමය; සඤ්ඤාව. |
අධිවචනපථ | (පු) අර්ථය නොසලකා ආරූඪ වශයෙන් කරන නාම ව්යවහාරය. |
අධිවත්ත | (3) අධිගෘහිත; විසූ. |
අධිවත්තති | (අධි+වතු+අ) මැඩපවත්වයි. |
අධිවත්තති | (ක්රි) (අධි+වතු+ති) පවතී නික්මෙයි. |
අධිවත්තන | (න) ඉවසීම. |
අධිවත්ථ | (ති) අධිපතිව විසූ. |
අධිවර | (ති) ඉතාහොඳ, අත්යූත්තම. |
අධිවාස | (පු) නිවාසය, සුවඳ කැවීම් ආදි සංස්කරණය, ගිවිසීම, උපද්රවය, අනර්ථය, ඉවසීම, විඳීම. |
අධිවාසක | (පු) ඉවසන්නා. |
අධිවාසක | (3) ඉවසන; ඉවසන්නා. |
අධිවාසන | (න) ඉවසීම, සහනය, ක්ෂමාව. |
අධිවාසන | (න) ඉවසීම; බාරගැනීම. |
අධිවාසනතා | (ඉ) ඉවසනබව, ක්ෂමා කරණබව, |
අධිවාසනා | (ඉ) ඉවසීම; බාරගැනීම. |
අධිවාසෙති | (අධි+වස+ණේ) ඉවසයි; බාරගනී. |
අධිවාසෙති | (ක්රි) (අධි + වස - (d) (චු) සිනෙහාදිසු=ස්නෙහාදියෙහි + ණෙ + ති) ඉවසයි. |
අධිවාසෙති | (ක්රි) (අධි+ වස - (d) (චු) උපවාසෙ=සමීපවාසයෙහි+ණෙ+ති) වාසය කරයි. |
අධිවාසෙත්වා | (පූ.ක්රි) ඉවසා. |
අධිවාසෙත්වා | (පූ.ක්රි) බාරගෙන. |
අධිවාහ | (පු) ඉසිලීම. |
අධිවාහන | (න) ඉසිලීම. |
අධිවාහන | (න) ඉසිළීම; ගෙනයාම. |
අධිවාහන | (3) උසුළන; එළවන. |
අධිවුත්ත | (3) විසූ. |
අධිවුත්ති | (ඉ) කීම, අදහස. |
අධිවුත්තිපද | (න) අධිවචන පද, භුතාර්ථය මැඩ යථාස්වභාය නොගෙන පවත්නා දෘෂ්ටීන් පිළිබඳ පද, දෘෂ්ටි ප්රකාශක වචන. |
අධිවුත්ථ | (ති) ප්රධානව වාසය කළ, විසූ. |
අධිසයන | (න) වැතිරගෙන හොවීම, සයනා සනයෙහි වැතිර නිදීම. |
අධිසීල | (න) උතුම් සීලය, මහාසීලය, ප්රාතිමොක්ෂසංවරශීලය, මාර්ග ඵල සම්ප්රයුක්ත ශීලය. |
අධිසීල | (න) උසස් ශීලය. |
අධිසෙති | (අධි+සි+ණේ) අනුව පවතී. |
අධිසෙති | (ක්රි) (අධි+සි - (d) (භු) සයෙ=සයනය කිරීමෙහි+ති) සයනය කරයි, හොවියි. |
අධීන | (3) අයත්; සම්බන්ධවූ. |
අධීයති | (අධි+ඉ+ය) ඉගෙනගනී; හදාරයි. |
අධීයති | (ක්රි) (අධී + - (ඉ) - (d) (භු) අජ්ඣයතෙ=හැදෑරීමෙහි+ය+ති) හදාරයි. |
අධීර | (ති) (න=අ+ධීර) බැගෑපත්වූ. |
අධුනා | (අ) මේ කාලයෙහි, දැන්. |
අධුනා | (නි) අළුතෙන්; දැන්. |
අධුනාගත | (3) අළුතෙන් පැමිණි. |
අධුර | (ති) ධුර රහිත, ඉසිළිය යුතු බරරහිත. |
අධො | (අ) යට, පහත. |
අධොඅක්ඛක | (පු) යටි හක්ක. |
අධොක්ඛජ | (පු) යටි හක්කෙන් උපන් තැනැත්තහු, විෂ්ණු. |
අධොගම | (පු) ශරීරයෙහි පහතට බස්නා වාතය, පහතට යාම. |
අධොගල | (න) බෙල්ලෙන් පහල. |
අධොඨිත | (ති) යට සිටියක් කොට. |
අධොත | (ති) නොසේදු. |
අධොදෙස | (පු) පහත්දෙසය, මිටි දෙසය. |
අධොභාග | (පු) යට භාගය, පහත කොටස. |
අධොභාව | (පු) යටභාවය, පහත් විම. |
අධොභුවන | (න) යට ලෝකය, නාගභවනය පාතාලය. |
අධොමුඛ | (ති) මුහුණ පාතට හෙලූ, බිම බලාගත්. |
අධොවිරෙචන | (න) ශරීරයාගේ යටභාගය පිළිබ විරෙචනය, විරෙක කිරීම. |
අධෝ | (නි) යට. |
අධෝකත | (3) යටිකුරුකළ. |
අධෝගම | (3) පහතට යන. |
අධෝභාග | (පු) යට කොටස. |
අධෝමුඛ | (3) මූණ පහතට හැරවූ; යටිකුරු වූ. |
අධෝසිර | (3) හිස යටිකුරු වූ. |
අධ්යත්ථ | (න) විශේෂණය හේතු කොටගෙන විශේෂ්යයාගේ අර්ථය අධික වීම. |
අන | (න) ගැල, ගොවුද. |
අන | (භු) ජීවත් වීමෙහි අනති, ජීවත් වෙයි. |
අන | (භු) සුසුම් හෙලිමෙහි, අනති, සුසුම් හෙලයි “අථො අපාණං පස්සාසො අස්සාසො ආනමුච්චතෙ”. |
අනක්ඛාත | (ති) නොකියන ලද, ‘අක්ඛාත’ බලනු. |
අනගාර | (ති) ගෘහ නැති, ගෙයක් නැති, ගෘහොපකරණ රහිත. |
අනගාරික | (පු) ගිහිකටයුතු රහිතයා, තාපසයා. |
අනගාරිය | (පු) අනගාරිකයා (ති) ගිහිගෙට නොඅයිති (න) ශාසනය, ශාසන ධර්මය “නත්ථි එත්ථ අගාරියන්ති අනගාරියං පබ්බජ්ජාය එති අධිවචනං.” |
අනග්ග | (ති) කෙළවරක් නැති. |
අනග්ගි | (ති) ගිනිරහිත, ගිනි නැති. |
අනග්ගිපක්තික | (පු) ගින්නෙන් පිසූ ආහාර නොවළදන කොල ගෙඩී ආදියෙන් යැපෙන තාපස කොටසක්. |
අනඞ්ග | (පු) කාමදෙවයා. |
අනඞ්ගන | (ති) අඞ්ගන රහිත, පව් රහිත, කෙලෙස් රහිත. |
අනඞ්ගන | (3) කෙලෙස් නැති. |
අනච්ඡ | (ති) නොපැහැදුනු, කිලුටු, නොපෑදි. |
අනච්ඡරිය | (ති) ආශ්චර්ය්ය නොවන, පුදුම නොවන. |
අනජ්ජතන | (පු) අද නොවන, අවිද්යමානාද්යතනයයි ප්රසිද්ධ අද්යතන කාලය. |
අනජ්ඣාපන්න | (ති) යටත් වීමට නොපැමිණි. |
අනජ්ඣිට්ඨ | (ති) ආරාධනා නොකළ, නිමන්ත්ර ණය නොකළ. |
අනජ්ඣිට්ඨ | (3) අරාධනා නො ලැබූ. |
අනඤ්ඤජ | (පු) අනඞ්ගයා. |
අනඤ්ඤනෙය්ය | (ති) අනිකෙකු විසින් නොපැමිණ වියයුතු. |
අනඤ්ඤපොස | (ති) අනුන් පොෂණය නොකරන. |
අනඤ්ඤාත | (ති) නොදැනගන්නා ලද, අවබෝධ නොකළ. |
අනඤ්ඤාතඤ්ඤස්සාමිතින්ද්රිය | (න) සෝවාන් මාර්ගඥානය. |
අනඤ්ඤාථා | (අ) අන්පරිද්දකින් නොවන, වෙනස් නොවන. |
අනණ | (ති) නයනැති. |
අනණ | (3) ණයනැති. |
අනතිමාන | (ති) අධිකමානය නැති, වැඩියක් මාන්නය නැති. |
අනතිමානී | (පු) තමන් උසස් කොට හෝ අනුන් පහත් කොට නොසිතන තැනැත්තා. |
අනතිරිත්ත | (3) ඉතිරි නොවූ. |
අනතිසාර | (ති) නිදොස්, වරදක් නැති. |
අනත්ත | (පු) අනාත්මය, ආත්මයක් නැති. |
අනත්ත | (3) අනාත්ම; ආත්මයක් නැති. |
අනත්තමන | (ති) (අන්=න+අත්තමන) නොසතුටුසිත් ඇති ‘අත්තමන’ බලනු. |
අනත්තමන | (3) නො සතුටු සිතැති. |
අනත්තමනතා | (ඉ) නොසතුටුසිත් ඇතිබව. |
අනත්ථ | (පු) අනර්ථය, අවැඩ, විපත, අහිත දේ. |
අනත්ථ | (පු) අනර්ථය; විපත. |
අනත්ථක | (න) අර්ථයක් නොසලකා පදයාගේ සතරවන අංගය සම්පූර්ණ කිරීමට පමණක් යොදන පදය. |
අනද්ධනික(ය) | (ති) (අන්=න+අද්ධ+ඉක) දීර්ඝ කාලයක් නොපවතින, වැඩිකාලයක් නොතිබෙන. |
අනධිවර | (පු) බුදුරජ, තමාට වඩා උත්තමයෙකු නැත්තා. |
අනධිවර | (පු) බුදුරද. |
අනධීවාසන | (න) නොඉවසීම, නොපිළිගැන්ම. |
අනනුගිද්ධ | (ති) ගිජු නොවූ, ලොල් නොවන, කෑදර නොවන. |
අනනුච්ඡවික | (3) නුසුදුසු. |
අනනුබොධ | (පු) අනවබෝධය, නොදැන්ම. |
අනනුයොග | (පු) නොයෙදීම. |
අනනුලොම | (ති) අනුලොම් නොවන, එකඟ නොවන, සුදුසු නොවන, පිළිවෙළට නොපවතින. |
අනනුවජ්ජ | (ති) (අන්=+අනු+වජ්ජ) නොකියයුතු, උපවාද රහිත, නින්දා නොකටයුතු, නොගැරහියයුතු. |
අනනුවිච්ච | (අ) (අන්=න+අනුවිච්ච) නොදැන, නොසලකා. |
අනනුස්සුත | (ති) අනුශ්රව (ආරංචි) යෙන් වත් නොඅසන ලද. |
අනන්ත | (ති) අන්තරහිත (න) නිවන (පු) අහස අනන්තනාරජ. |
අනන්ත | (3) කෙළවර නැති. |
අනන්තනෙය්ය | (පු) කෙළවරක් නැති දැනගත යුතු ධර්මය (ති) එය ඇති. |
අනන්තර | (ති) අතරක් නැති. |
අනන්තර | (පු) අතරක් නැති, ව්යවධාන රහිත, අනතුරු. |
අනන්තරං | (ක්රි.වි) ඊට අනතුරුව; එය ළඟට. |
අනන්තර | (3) අතර නැති; ඉතාළංවූ. |
අනන්තරජාති | (ඉ) අනතුරු අත්බව, දෙවන ජාතිය |
අනන්තරභව | (පු) අනන්තරජාතිය, අනතුරු අත්බව. |
අනන්තරිත | (ති) අතර ඇති නොකළ. |
අනන්තා | (ඉ) හීතණ, කුසතණ. |
අනන්දන | (න) අසන්තෝෂය, නොසතුට, අමනාපය. |
අනන්වය | (ති) අනුගත නොවන ‘අන්වය’ බලනු. |
අනන්වාහත | (ති) නොනසන ලද “අනවස්සුතචිත්තස්ස අනන්වාහත චෙතසො.” |
අනපාය | (ති) ප්රදූෂ්ය නොවූ (පු) දූෂ්යනොවූ සිත් ඇත්තා. |
අනපායිනී | (ඉ) නොහැර පවත්නා, අත්නොහැර පවතින “ඡායාව අනපායිනී.” |
අනපායී | (3) අත් නො හැර යන්නා. |
අනපුංසක | (න) නපුංසක නොවූ ලිඞ්ග, පුල්ලිඞ්ග ස්ත්රී ලිඞ්ගද්වය. |
අනපෙක්ඛ | (ති) අපේක්ෂා රහිත, බලාපොරොත්තු නැති. |
අනපෙක්ඛ | (3) අපේක්ෂා රහිත; බලාපොරොත්තු නැතිවූ. |
අනප්පක | (ති) අල්ප නොවන, අධික, බොහෝ. |
අනප්පක | (3) බොහෝවූ. |
අනබ්භිත | (ති) (අන=න + අබ්භිත) නැවත ඇතුළත් කර නොගන්නා ලද, අබ්භාන කර්මය නොකළ. |
අනභාව | (පු) නැවත නොවීම, සිදුනොවීම. |
අනභාව | (3) (අනු+අභාව) සම්පූර්ණ අභාවය. |
අනභිජ්ඣා | (ඉ) දැඩිලෝභයට ප්රතිපක්ෂ ධර්මය. |
අනභිජ්ඣාලූ | (ති) අභිධ්යා බහුලකොට නැත්තහු. |
අනභිජ්ඣිත | (පු) (අන්=න + අභිජ්ඣිත) දැඩි ලෝභ නොකළ, අභිධ්යා නොකළ. |
අනභිනන්දන | (න) නොසතුට. |
අනභිනිවෙස | (පු) අභිනිවෙස රහිත ‘අභිනිවෙස’ බලනු. |
අනභිරත | (ති) නොඇලුණු, අභිරති නොකළ. |
අනභිරත | (3) නො ඇලුණු. |
අනභිරති | (ඉ) උකටලීබව; නො ඇලීම. |
අනභිරති | (ඉ) නොඇලීම, උකටලී වීම, ශාසනශික්ෂාවෙහි නොඇල්ම. |
අනභිරද්ධ | (ති) නොසතුටුවූ, නොඇලුණු. |
අනභිරද්ධි | (ඉ) අන්සැපතෙහි නොඇල්ම, කෝපය, නොඇලීම. |
අනභිරාම | (පු) නොඇල්ම, සිත් නොඇලවීම. |
අනභිසමය | (පු) අනවබෝධය, අවබෝධ නොවීම. |
අනභිසම්බුද්ධ | (ති) අවබෝධ නොකළ, ප්රතිවේධ නොකළ, නොදත්. |
අනභිසම්භුණමාන | (ති) නොලැබෙන, නොහැකිවන. |
අනභිසිත්ත | (ති) අභිෂේක නොකළ, කිරීටධාරණය නොකළ. |
අනමතග්ග | (ති) (අනු + - (අ) + මත + අග්ග) අනවරාග්ර, කෙළවර නැති. |
අනමතග්ග | (3) නො දත් කෙළවර ඇති. |
අනය | (පු) (අන්=න + අය) අයනැති, අනර්ථය, උවදුර. |
අනය | (පු) විපත. |
අනයව්යසන | (න) අනය හා ව්යසනය, අභාවය හා විනාශය. |
අනරහ | (ති) රහත් නොවන, නොරහත්, ‘අරහන්ත’ බලනු. |
අනරිය | (ති) (අන්=න + අරිය) ආර්ය්ය නොවන, උත්තම නොවන, පෘථග්ජන. |
අනරිය | (3) අනාර්ය; පහත්; ලාමක. |
අනරියවොහාර | (පු) අටවැදෑරුම් වූ අනාර්ය්ය ව්යවහාරය. |
අනල | (පු) ගින්න. |
අනල | (පු) ගින්න. |
අනලංකත | (3) අලංකාර නො කළ; තෘප්තියට නො පැමිණි. |
අනලංකරිත්වා | (පූ.ක්රි) තෘප්තියට නො පැමිණ; නො සෑහී. |
අනලංකරිත්වා | (පූ.ක්රි) ප්රමාණයයි නො සිතා. |
අනලස | (ති) (අන්=න + අලස) අලස නොවන, කුසීත නොවන. |
අනල්ලීයන | (න) නො ඇලෙන. |
අනව | (ති) අලුත් නොවූ, පරණ. |
අනව(වො)සිත | (පු) අවසන් නොකළ, නොනිම වූ. |
අනවකාස | (ති) අවකාශරහිත, අවකාශ නැති, ඉඩ නැති. |
අනවකාසවිධි | (පු) පෙරකී කාර්ය්යයාගේ විෂය පසුව කියන කාර්ය්යයෙහි නොලැබෙන ක්රමය, අනවකාස නය යනුද මෙම අර්ථයි. |
අනවජ්ජ | (ති) අනවද්ය, නිවද්ය, නිවැරදි දෝෂ නැති. |
අනවඤ්ඤත්ති | (ඉ) අවමන් නොකිරීම. |
අනවට්ඨිත | (ති) අනවස්ථිත, එක් අරමුණක නොපිහිටන. |
අනවට්ඨිත | (3) චඤ්චල වූ; ස්ථිරව නො පිහිටි. |
අනවබොධ | (පු) (අන්=න + අවබොධ) අවබොධ නොවීම, නොතේරීම. |
අනවය | (ති) (අන්=න + අවය) අනූන, සම්පූර්ණ. |
අනවය්හ | (ති) ආවාහයට නුසුදුසු. |
අනවරත | (ති) නිරන්තරය, නිතර. |
අනවරතං | (ක්රි.වි) නිතර. |
අනවරත | (3) නිතර වූ. |
අනවසෙස | (ති) (අන්=න + අවසෙස) ශේෂ රහිත, ඉතුරු නැති. |
අනවසෙසං | (ක්රි.වි) ඉතිරිනො කොට. |
අනවසෙස | (3) ඉතිරිනොවූ; සියලු. |
අනවස්සුත | (ති) නොතෙත්, ආර්ද්ර නොවන “අනවස්සුත චිත්තස්ස” |
අනවහිත | (ති) නොකැඳවනලද, ආමන්ත්රණය නොකළ. |
අනවාහ | (පු) ගොණා. |
අනසක | (පු) නොකන තැනැත්තා, බඩගින්නේ සිටින අය, නිරාහාරව සිටින අය. |
අනසන | (න) අනුභව නොකිරීම, නොකෑම. |
අනසන | (න) ආහාර නො ගැනීම; නො කෑම. |
අනසනාදික | (පු) අභොජනාදිය. |
අනසිත්වාවන | (අ) නොකා, අනුභව නොකොට. |
අනස්සන | (ති) අනතුරට නොපැමිණෙන, අනතුරු නොවන - (න) නොනැසීම. |
අනස්සාසික | (ති) සැනසිලි නැති. |
අනස්සාසික | (3) සැනසීම නැති. |
අනස්සාසී | (පු) සැනසිලි නැත්තා. |
අනස්සුං | (ක්රි) (අ+නස - (d) (දි) අදස්සනෙ, නොදැක්මෙහි+උං) විනාශ වූහ, නැසුනාහ, නොපෙණී ගියාහ. |
අනස්සුං | නැසුණාහ. |
අනාකිණ්ණ | (ති) ආකීර්ණ නොවන, සමූහයා හා එකට හැනී නොපවතින. |
අනාකුල | (ති) ආකුල නොවන, පටලැවිලි රහිත. |
අනාකූල | (3) අවුල් නොවූ; නිරවුල්. |
අනාගත | (පු) මතුකාලය (ති) නොපැමිණි. |
අනාගත | (3) නො ආ; නො පැමිණි; (පු) අනාගත කාලය. |
අනාගතද්ධ | (පු) අනාගතකාලය, මතු ලැබෙන කාලය. |
අනාගමන | (න) නො පැමිණීම. |
අනාගමන | (න) නොඊම, නොපැමිණීම. |
අනාගාමි | (පු) (න+ආගාවි) අනාගාමිපුද්ගලයා, උත්පත්තිවශයෙන් කාමභවයට නොඑන ස්වභාව ඇත්තා. |
අනාගාමි | (3) තෙවෙනි ඵලය ලැබූ අය; නො එන්නා (මෙලොවට). |
අනාගාමිතා | (ඉ) අනාගාමී බව; නො එන බව. |
අනාගාමිතා | (ඉ) නොඑන ගතිය, උත්පත්ති වශයෙන් කාම භවයට නොඑන බව. |
අනාගාමිඵල | (න) එනම් ඵලය, තුන්වැනි ලොකොත්තරවිපාකසිත. |
අනාගාමිමග්ග | (පු) අනාගාමිමාර්ගය. |
අනාගාර | (න) ශ්රමණභූමීය, තාපසභූමිය, - (පු) ගෙයක් නැත්තා. |
අනාඝාත | (ති) ක්රෝධ නැති, විෂ්කම්භන වශයෙන් ක්රෝධය නසන ලද. |
අනාචාර | (ති) ආචාර රහිත, යහපත් හැසිරීම් නැති (පු) නරක හැසිරීම. |
අනාචාරය | (පු) වැරදි හැසිරීම. |
අනාජානීය | (ති) උත්තම නොවන, ශ්රේෂ්ඨ නොවූ ‘ආජානීය’ බලනු. |
අනාත්ම | (ති) - (න) අත්තාති=අනත්තා ආත්මය නොවන්නේ අනාත්ම නමි එය තමන් වශයෙහි නොපවත්නාවූ අර්ථයෙන්ද ස්වාමියෙක් නැති අර්ථයෙන්ද ශුන්යතා අර්ථයෙන්ද ආත්මය ප්රතික්ෂෙප කරන්නාවූ අර්ථයෙන් දැයි අනාත්ම නමි. |
අනාථ | (ති) (අ=න + නාථ) නාථ රහිත, අසරණ. |
අනාථ | (3) අසරණ; පිහිට නැති. |
අනාථපිණ්ඩික | (පු) (අ=න + නාථ + පිණ්ඩ + ඉක) අනාථයින්ට දියයුතු පිඩුඇත්තා, එනම් සිටුතුමා. |
අනාදර | (ති) ආදර රහිත (පු) පරිභවය, නොසැලකීම. |
අනාදර | (3) සැලකිලි නැති; (පු) නො සැලකිල්ල. |
අනාදරිය | (ති) ආදර නැති (න) ආදරනැතිබව. |
අනාදරිය | (න) අගෞරවය. |
අනාදාතු | (පු) නොගන්නා. |
අනාදාන | (න) නො ගැනීම. |
අනාදාන | (න) නොගැන්ම. |
අනාදාය | (අ) නොගෙන. |
අනාදාය | (පූ.ක්රි) නො ගෙන. |
අනාදිය | (පූ.ක්රි) නො ගෙන. |
අනාදියන | (න) නොගැනීම. |
අනාදියිත්වා | (අ) නොගෙන, ග්රහණය නොකොට. |
අනාදියිත්වා | (පූ.ක්රි) නො ගෙන. |
අනාදීනවදස්සාවී | (ති) දෝෂ නොදක්නාසුලු. |
අනානාකථික | (පු) (න + නානා+කථා+ඉක) නන්වැදෑරුම් අනර්ථ කථා නොකරන්නා, එවැනි කථා නොකරන්නා. |
අනානුවජ්ජ | (ති) චෝදනා නොකළ. |
අනාපත්ති | (ති) ආපත්ති රහිත, ඇවැත් නැති නිරව්ය (ඉ) නොපැමිණීම. |
අනාපාථග | (ති) (අන්=න + ආපාථග) ආපාථයට නොපැමිණි, ඉදිරියට නොපැමිණි. |
අනාපාථගත | (ති) ආපාථගත නොවූ. |
අනාපාද | (ති) අවිවාහක. |
අනාපායික | (ති) අපායෙහි නූපදින, ආපායික නොවන. |
අනාපුච්ඡන | (න) නොවිචාරීම, නොපිළිවිසීම. |
අනාපුච්ඡා | (පූ.ක්රි) නො විචාරා. |
අනාපුච්ඡිත | (ති) නොවිචාළ, නොපිළිවිසි. |
අනාබාධ | (ති) ආබාධරහිත, නීරොගි. |
අනාමට්ඨ | (ති) ස්පර්ශනොකළ, ආමර්ශනය නොකළ. |
අනාමට්ඨ | (3) අත නො ගෑ; ස්පර්ශ නො කළ. |
අනාමත | (ති) නොමළ, කාලක්රියා නොකළ. |
අනාමන්තචාර | (පු) දොළොස්රියනකින් සමීපයෙහි සිටින උපසපන් කෙනෙකුන්ට නොදන්වා ආරාමයෙන් බැහැර යාම, අවසර නොමැතිව හැසිරීම. |
අනාමන්තනා | (ඉ) අනාමන්ත්රණය, අනාරාධනාව, නොපැවරීම. |
අනාමය | (ති) (අන්=න + ආමය) ආමයරහිත, නීරොගි. |
අනාමය | (න) නිරෝගි බව. |
අනාමය | (3) නිරෝගී. |
අනාමසන | (න) ස්පර්ශ නොකිරීම. |
අනාමසික | (ති) ස්පර්ශ නොකළ, අත නොගෑ. |
අනාමසිත | (3) අත නො ගෑ; ස්පර්ශ නො කළ. |
අනාමස්ස | (ති) ස්පර්ශ නොකටයුතු, අත නොගෑයුතු භික්ෂූන් විසින් ඇල්වීමට අයොග්ය වස්තු:- එනම් දශවිධ රත්න, ස්ත්රීරූප, සප්තවිධ ධාන්ය, ස්ත්රීපළඳනා, පිඹිනා සක්කුලල් බෙර ආදිය හා අවශේෂ ක්රීඩා භාණ්ඩ, කඩු දුනු ආදිය. |
අනාමාස | (ති) ස්පර්ශ නොකටයුතු, අත නොගෑයුතු භික්ෂූන් විසින් ඇල්වීමට අයොග්ය වස්තු:- එනම් දශවිධ රත්න, ස්ත්රීරූප, සප්තවිධ ධාන්ය, ස්ත්රීපළඳනා, පිඹිනා සක්කුලල් බෙර ආදිය හා අවශේෂ ක්රීඩා භාණ්ඩ, කඩු දුනු ආදිය. |
අනාමාස | (3) ස්පර්ශ නො කට යුතු. |
අනාමිකා | (ඉ) නමක් නැති ඇඟිල්ල, වෙදැඟිල්ල, මුදුඇඟිල්ල. |
අනාමිකා | (ඉ) වෙදැගිල්ල. |
අනායතන | (න) අස්ථානය. |
අනායතන | (න) ආයතන නොවන ධර්මය ‘ආයතන’ බලනු. |
අනායස | (ති) සැපනොවන, නොසැප (නත්ථි අයො සුඛන්ති=අනායසො) |
අනායාස | (ති) හිරිහැර රහිත (පු) නොවෙහෙසීම. |
අනායාස | (3) කරදර නැති. |
අනායාසෙන | (ක්රි.වි) අපහසුවක් නැතිව. |
අනායූහන | උත්සාහ නො කිරීම; රැස් නො කිරීම. |
අනාරක්ඛා | (ඉ) නොරැක්ම. |
අනාරම්භ | (පු) පටන් නොගැන්ම, ආරම්භ නොකිරීම. |
අනාරම්භ | (3) අනුන්ට හිරිහැර නැති. |
අනාරාධක | (ති) සතුටු නොකරන. |
අනාරාධක | (3) අදක්ෂ; අනුන්ගේ සිත් නො ගත්. |
අනාරිය | (ති) ආර්ය්ය නොවන, උත්තම නොවන. |
අනාලම්බ | (3) එල්ලීමක් නැති; පිහිට නැති. |
අනාලම්බන | (න) අරමුණු නැති, නොඑල්ලෙන, ප්රතිෂ්ඨාරහිත. |
අනාලය | (ති) ආලය නැති, තෘෂ්ණා රහිත (න) නිවන. |
අනාලය | (පු) තෘෂ්ණා නැති බව; නිවන. |
අනාලොචන | (න) ඇසින් නොදැකීම. |
අනාවට | (ති) අනාවෘත, නොවැසූ, නොවසන ලද. |
අනාවට | (3) නො වසන ලද; විවෘත. |
අනාවත්තන | (න) නොනැවතීම, නොපැවතීම. |
අනාවත්ති | (3) නො පෙරළෙන; හැරී නො එන. |
අනාවත්තී | (ති) පෙරළා නොඑන, ආපසු නොඑන. |
අනාවරණ | (3) බාධා නැති; වැස්මක් නැති. |
අනාවාස | (ති) ආවාසරහිත, වාසයක් නැති (පු) නොවැසීම. |
අනාවිකත | (ති) ප්රකාශ නොකළ, නොදක්වන ලද. |
අනාවිකම්ම | (න) ප්රකාශ නොකිරීම. |
අනාවිණ්ණ | (ති) පුරුදු නොකළ, ප්රගුණ නොකළ. |
අනාවිල | (ති) නොකැලඹුනු, චඤ්චල නොවන මඩරහිත, කෙලෙස් රහිත. |
අනාවිල | (3) නො කැලඹුණු. |
අනාවුත්ථ | (ති) වාසය නොකළ, නොවිසූ |
අනාවුත්ථ | (3) නො විසූ. |
අනාසක | (ති) නිරාහාරව වසන (පු) ආහාර නොගන්නා තැනැත්තා. |
අනාසන්න | (ති) ආසන්න නොවන, සමීප නොවන, - (න) අසමීපය. |
අනාසව | (ති) ආශ්රව රහිත, කෙලෙස් නැති (න) නිවන. |
අනාසව | (3) ආශ්රව නැති; රහතන් වහන්සේ. |
අනාසවසුඛ | (න) ආශ්රව රහිත සැපය, නිවන සැපය. |
අනාහට | (ති) ළඟට නොපැමිණි, වෙත නොපත්. |
අනාහාර | (පු) ආහාර නොගැන්ම (ති) ආහාර නැති. |
අනාළ්හික | (3) දිළිඳු; සහල් නැළියක්වත් නැති. |
අනාළ්හික(ය) | (ති) කාලකණ්ණි, පින්මද. |
අනිකාම | (ති) නොකැමැති, අරුචි. |
අනිකෙත | (ති) කෙලෙස් රහිත, නිකෙලෙස්. |
අනිකෙතසාරී | (ති) පලිබොධරහිත (පු) තෘෂ්ණා රහිතව හැසිරෙන්නා, බුදුරජ. |
අනික්කඩ්ඪන | (න) නොකැඩීම, නොඇදීම. |
අනික්කසාව | (ති) බැහැර නොකළ කසට ඇති, මාර්ගපරිපාටියෙන් බැහැර නොකළ කෙලෙස් ඇති. |
අනික්කසාව | (3) කෙලෙස් කසටෙන් වෙන් නොවූ. |
අනික්ඛිත්ත | (ති) නොදමනලද, බැහැර නොකළ. |
අනික්ඛිත්තධුර | (න) නොහරිණලද වීර්ය්යය (ති) එය ඇති. |
අනිචින්තෙති | (ක්රි) (අනු + චින්න - (d) (චු) චින්තායං, සිතීමෙහි + ණෙ + ති) අනුව චින්තනය කරයි, කරුණු අනුව සිතයි. |
අනිච්ච | (ති) නිත්ය නොවන, සෑමකල්හි නොපවතින. |
අනිච්ච | (3) නිත්ය නොවූ; හැම කල්හි නො පවත්නා. |
අනිච්චවිධි | (පු) නිත්ය නොවන කාර්ය්ය්ය පිළිබඳ නියමය. |
අනිච්චසඤ්ඤා | (ඉ) සියලු සංස්කාරයන් අනිත්යයයි සැලකීම. |
අනිච්චසමාස | (පු) ස්වපද විග්රහ ඇති මහාවීර ආදිය අනිත්ය සමාස නමි. |
අනිච්ඡ | (ති) ආසා රහිත, තෘෂ්ණා නැති. |
අනිච්ඡන්ත | (3) නො කැමති; නො කැමති වෙමින්. |
අනිච්ඡමාන | (3) නො කැමති; නො කැමති වෙමින්. |
අනිච්ඡය | (ති) නිශ්චය නැති, නියම නැති, එකාන්ත නොවන. |
අනිච්ඡා | (ඉ) නො කැමැත්ත. |
අනිච්ඡිත | (ති) අභිමත නොවූ, නොකැමැති. |
අනිච්ඡිතකම්ම | (න) කර්තෘ ක්රියාව හා සම්බන්ධ කිරීමට නොකැමැති කර්මය, අනීප්සිත කර්මය. |
අනිඤ්ජන | (ති) කම්පා නොවන, නොසෙල්වෙන. |
අනිඤ්ජන | (න) කම්පා නො වීම. |
අනිඤ්ජිත | (ති) කම්පානොවන, නොසෙල්වෙන ‘ඉඤ්ජිත’ බලනු. |
අනිඤ්ජිත | (3) චඤ්චල නොවූ. |
අනිට්ටගන්ධ | (පු) දුර්ගන්ධය, දුගඳ. |
අනිට්ඨ | (ති) නොනිමි, සමාප්ත නොවූ. |
අනිට්ඨ | (න) අප්රිය දෙය. |
අනිට්ඨ | (3) ප්රිය නොවූ. |
අනිට්ඨඞ්ගත | (ති) නිමාවට නොපැමිණි, සමාප්ත නොවූ. |
අනිට්ඨඞ්ගත | (3) නිමාවට නො පැමිණි. |
අනිට්ඨප්පසඞ්ග | (පු) අභිමත නොවූ කාර්යකගේ පැමිණීම, අනිෂ්ටප්රසඞ්ගය. |
අනිට්ඨිත | (ති) නිම නොකළ, නොනිමි. |
අනිට්ඨිත | (3) නො නිමි. |
අනිට්ඨුර | (ති) ක්රෑර නොවන. |
අනිත්ථි | (ඉ) ස්ත්රීගති නැති ස්ත්රී, ස්ත්රීස්වභාව නැත්තී. |
අනිත්ථි | (පු) ස්ත්රීලිඞ්ග නොවූ නාමය, පුල්ලිඞ්ග නපුංසකලිඞ්ගද්වය. |
අනිත්ථිගන්ධ | (පු) ස්ත්රීගන්ධය නොකැමැත්තා - (පු) එනම් කුමාරයා. |
අනිදස්සන | (න) නොදැක්වියහැකි පදාර්ථය, නිවන. |
අනිද්දෙස | (ති) නොදක්වනලද, නිර්දේශ නොකරන ලද. |
අනිද්ධන්ත | (ති) මිඹ නොහළ, පිරිසිදු නොකළ. |
අනිධානගත | (ති) නිදන්ගත නොවූ තැන්පත් නොවූ. |
අනින්දි | (ක්රි) (අ+නින්ද - (d) (භු) ගරහායං, ගැරහීමෙහි+ඊ) නින්දා කෙළේය, ගැරහීය. |
අනින්දිත | (ති) (අ=න+නින්දිත) නින්දා නොකළ, නිගා නොකළ. |
අනින්දිත | (3) නින්දා නො ලැබූ. |
අනින්දිය | (3) නින්දා නො කට යුතු. |
අනිපඵන්න | (ති) නූපන් නිෂ්ඵන්න නොවූ. |
අනිප්ඵල | (ති) නිෂ්ඵල නොවන, ඵලසහිත, ප්රයොජනවත්. |
අනිබන්ධ | (ක්රි) නොබඳනා ලද. |
අනිබ්බිද්ධ | (ති) විනිවිද නොගිය, පසාරු කරගෙන නොගිය, දෙපළු නොකළ. |
අනිබ්බිද්ධා | (ඉ) විනිවිද නොගිය වීථිය, හරස් වීථිය. |
අනිබ්බිස | ත) පව්රහිත, පීඩාරහිත, නිදුක්. |
අනිමිත්ත | (න) විපල්ලාස හෙවත් නිත්යය යන වැටහීමෙන් මුදන මාර්ගය, අනිත්යාදිවශයෙන් විදර්ශනා කරන්නාහට උපදනා මාර්ගය - (ති) නිමිති රහිත. |
අනිමිත්තවිමොක්ඛ | (පු) සංස්කාරයන් අනිමිත්තවශයෙන් හෙවත් අනිත්යවශයෙන් විදර්ශනා කොට ලැබගත් මාර්ගය. |
අනිමිස | (ති) ඇසිපිය හෙලීම් රහිත, ඇසිපිය නොගසන (පු) දෙවියා, මතස්යයා. |
අනිමිස | (3) ඇසිපිය හෙළීම නැති. |
අනිමිසලොචන | (න) ඇසිපිය නොහෙලන ඇස. |
අනිමිසලොචනපූජා | (ඉ) ඇස්පිය නොහෙලා ගෞරවයෙන් බලා සිටිම, තථාගතයන් වහන්සේ බුදුව දෙවනසතියෙහි දී අනිමිසලොචනයෙන් කළ බොධි පූජාව. |
අනියත | (ති) නියත නොවූ, නිශ්චයක් නැති, එකාන්ත නොවන. |
අනියත | (3) නිත්ය නොවූ; නියමිත නොවූ. |
අනියතද්වය | (න) “න නියතො අනියතො” යන අදහස අනුව එකැතින් වන බවක් නැති හෙයින් නියන නොවේනුයි අනියත නම් වේ, ඉමෙඛොපනායස්මන්තො ද්වෙ අනියතා ධම්මා උද්දෙසං ආගච්ඡන්ති, යනුවෙන් දැක්වෙන ප්රාතිමොක්ෂයෙහි එන ඇවැත් දෙකකි. |
අනියතමිච්ඡාදිට්ඨි | (ති) නියතමිථ්යාදෘෂ්ටි නොවන, කම්මස්සකතා සච්චානුලොමික යන ඥානද්වයෙන් කම්මස්සකතාඤාණය පමණකින් සම්යක්දෘෂ්ටි ඇති. |
අනියම | (පු) නිශ්චිත නොවූ කාර්ය්යය නියම නොවූ වැඩය. |
අනියමත්ථ | (ති) නියම අර්ථයක් නැති. |
අනියමප්පසඞ්ග | (පු) අනියමින් පැමිණීමේ කාර්ය්යය. |
අනියමවිධි | (පු) අනියම විධිය. |
අනියමිත | (ති) නියම නොකළ, පමණ නොකළ හැකි. |
අනියාමිත | (ති) නියම නැති, නිශ්චය නැති, අනිශ්චිත. |
අනිරාකත | (ති) (අ=න+නිරාකත) බැහැර නොකළ, නොවැළැක්වූ. |
අනිරාකතජ්ඣාන | (ති) බැහැර නොකළ ධ්යාන ඇති. |
අනිරාකත්තු | (පු) කර්තෘහු විසින් දෙනුලබන දෙය ප්රතික්ෂෙප නොකරන්නා, සම්ප්රදාන විභක්තිය. |
අනිල | (පු) වාතය, සුළඟ. |
අනිල | (පු) වාතය; සුළඟ. |
අනිලඤ්ජස | (න) (අනිල+අඤ්ජස) වාතමාර්ගය, අහස. |
අනිලපථ | (පු) අහස. |
අනිලපථ | (පු) වාතමාර්ගය, අහස. |
අනිලොද්ධුත | (ති) (අනිල+උ+ධුත) වාතයෙන් ඔසවන ලද, පවනින් කම්පිත, සුළඟින් සෙලවෙන. |
අනිවත්තන | (ති) නොනවත්නා, නොපවතින. |
අනිවත්තන | (න) නො නැවතීම. |
අනිවත්තන | (3) නො නවතින. |
අනිවත්ති | (ති) නොනවතින, එකතැනක නැවතී නොසිටින. |
අනිසම්මකාරී | (ති) (අ=න + නි) + සම්මකාරී) අපරීක්ෂාකාරී, අපරීක්ෂාවෙන් ක්රියා කරන. |
අනිසම්මකාරී | (පු) පරීක්ෂාවක් නැතිව ක්රියා කරන්නා. |
අනිස්සට්ඨ | (ති) බැහැර නොකළ තුබූ තැනින් වෙනස් නොකළ ඇස. |
අනිස්සය | (ති) නිරාශ්රය, පිහිට නැති, ආධාර රහිත. |
අනිස්සර | (ති) ප්රධානයෙක් නැති, ඊශ්වර රහිත. |
අනිස්සර | (3) ස්වාමී නොවූ. |
අනිස්සරණපඤ්ඤ | (ති) ඡන්දරාගය ප්රහීණ කරන ප්රඥා නැති. |
අනිස්සිත | (ති) ආශ්රය නොකළ, සේවනය නොකළ. |
අනිස්සුකී | (පු) ඊර්ෂ්යා නොකරන්නා ‘ඉස්සුකී’ බලනු. |
අනිස්සුකී | (3) ඊර්ෂ්යා නැති; නො මසුරු. |
අනීක | (න) බල ඇණිය; යුද්ධ සේනාව. |
අනීක | (න) යුද්ධසෙනාව, භටහමුදාව. |
අනීකග්ග | (න) සේනාවන්ගේ පෙරමුණු කොටස. |
අනීකග්ග | (පු) යුද්ධසෙනාවගේ පෙරමුණ, යුද්ධයෙහි ඉදිරියෙහි යන්නා. |
අනීකට්ඨ | (පු) රජුගේ ශරීරාරක්ෂකයා. |
අනීකට්ඨ | (පු) රජුන්ගේ ශරීරාරක්ෂකහමුදාව. |
අනීකදස්සන | (ති) බලසෙන් දැක්ම. |
අනීකදස්සන | (න) සේනාව පිරික්සා බැලීම. |
අනීඝ | (ති) දුක් නැති, පව් නැති. |
අනීඝ | (න) නිවන. |
අනීඝ | (3) කෙලෙස්නැති; දුක් නැති; දුක් නැති. |
අනීති | (ති) (අන්=න + ඊති) උවදුරු නැති, විපත් නැති. |
අනීතික | (ති) ගෙලෙස්බිය නැති, නිරුපද්රැත (න) නිවන. |
අනීතික | (න) (න+ඊනික) නීවන. |
අනීතික | (3) (න+ඊනික) උවදුරු නැති. |
අනීලක | (ති) මැස්සන් නැති. |
අනු | (අ) පශ්චාද්ර්ත්ථ, අතිශය, සදෘශත්ව අනුපච්ඡින්න, අනුවෘත්ති, හීන, ද්විතියාර්ත්ථ, අධොභාව, අනුගතාර්ත්ථ, හිතාර්ත්ථ, දෙශ, ලක්ෂණ, වීප්සා, ඉත්ථම්භුත, භාග යන මෙහි. |
අනුක | (පු) කාමියා. |
අනුකංඛී | (3) බලාපොරොත්තු වන්නා. |
අනුකඞ්ඛී | (පු) සැක කරන්නා. |
අනුකඩ්ඪන | (න) සූත්රයකින් සූත්රයකට අනුවර්තනය වූ පදයක් මතු අනුවර්තනය නොවන පරිදි ආපසු ගැනීම අනුකර්ෂණය. |
අනුකන්තති | (අනු+කන්ත+අ) හාරා කපයි. |
අනුකන්තති | (ක්රි) (අනු+කති - (d) (රු) ඡෙදෙ, සිඳීමෙහි + ති) කැබලි කරයි, තීරු කරයි. |
අනුකම්පක | (ති) (අනු + කම්ප - (d) (භු) කම්පනෙ කම්පාවීමෙහි + ණුවු=අක) අන්යයා කෙරෙහි අනුකම්පා කරන, දයාව පෙන්වන, කරුණා ඇති. |
අනුකම්පක | (3) අනුකම්පා කරන්නා; කාරුණික. |
අනුකම්පති | (අනු+කම්ප+අ) කරුණා කෙරේ. |
අනුකම්පති | (ක්රි) අනුකම්පා කෙරෙයි, දයා කෙරෙයි. |
අනුකම්පන | (න) අනුකම්පාව, දයාව, කරුණා කිරීම. |
අනුකම්පන | (න) කරුණාකිරීම. |
අනුකම්පන්ත | (3) අනුකම්පාකරන. |
අනුකම්පා | (ඉ) කරුණාව, දයාව. |
අනුකම්පා | (ඉ) කරුණාව. |
අනුකම්පිත | (ති) අනුකම්පා කළ, කරුණා කළ. |
අනුකම්පිත | (3) අනුකම්පා ලැබූ. |
අනුකම්පිත්වා | (පූ.ක්රි) අනුකම්පා කොට. |
අනුකම්පිය | (පූ.ක්රි) අනුකම්පා කොට. |
අනුකම්පී | (ති) අනුකම්පා ඇති, දයා ඇති. |
අනුකම්පී | (3) අනුකම්පාකරන්නා. |
අනුකරණ | (න) අනුව කිරීම, එකඟව කිරීම, යමක් සමානව කිරීම ‘චිටි’ ‘චිටි’ යනාදි ශබ්දමාත්රයක් කිරීම. |
අනුකරණසද්ද | (පු) අර්ථ විරහිත ශබ්දමාත්රය ‘චිටි’ ‘චිටි’ යනාදිය, අර්ථය නොසලකා ගතයුතු ශබ්දමාත්රය. |
අනුකරොති | (අනු+කර+ඔ) කළදෙය අනුව කරයි. |
අනුකරොති | (ක්රි) (අනු+කර - (d) ත) කරණෙ, කිරීමෙහි විකරණ ඔ+ති) අනුව කරයි, එකඟව කරයි. |
අනුකරොන්ත | (3) අනුව ක්රියා කරන. |
අනුකස්සති | (ක්රි) (අනු+කස්ස - (d) (භු) ගතියං, යාමෙයි+ති) ආපදු අදියි පස්සට අදියි. |
අනුකාම | (පු) ආදරයට ආදරය දැක්වීම. |
අනුකාර | (පු) ප්රත්යුපකාරය අනුකරණය ස්වර්ථක්රියාව. |
අනුකාරී | (ති) අනුව ක්රියා කරන. |
අනුකිණ්ණ | (ති) ආකීර්ණ, ගැවසීගත්. |
අනුකිණ්ණ | (3) විසුරුවන ලද. |
අනුකුබ්බති | (අනු+කර+අ) {කර_ හට කුබ්බ ආදේශ වේ} අනුව කරයි. |
අනුකුබ්බති | (ක්රි) (අනු+කර - (d) ත) කරණෙ, කිරීමෙහි රකාර අ=උ ර් ලොප විකරණ- ඔ=උ=ව් ව්=හට ද්විත්ත-ව්ව+බ්බ+ති) අනුව කරයි. |
අනුකුබ්බන්ත | (3) අනුව ක්රියා කරන; අනුව ක්රියා කරමින්. |
අනුකුල්ර | (ති) එකඟ, යමෙකුගේ ක්රියාවට එකඟ වන. |
අනුකූල | (3) අවනත; අවිරුද්ධ; යෝග්ය. |
අනුකූලභාව | (පු) අවිරුද්ධ බව. |
අනුකූලවාත | නැව්ගමනට උපකාර වන වාතය. |
අනුක්කණ්ඨන | (න) උකටළී නොවීම, නොකලකිරීම. |
අනුක්කණ්ඨනා | (ඉ) නො කලකිරීම. |
අනුක්කම | (පු) අනුක්රමය, පිළිවෙළ, පටිපාටිය. |
අනුක්කම | (පු) පිළිවෙළ. |
අනුක්කමති | (ක්රි) (අනු+කමු - (d) (භු) පද-වික්ඛෙපෙ, යාමෙහි+ති) පිළිවෙළින් යයි ඉක්මවයි. |
අනුක්ඛිපන | (න) උත්ක්ෂෙප නොකිරීම, නොඑසවීම. |
අනුඛනති | (ක්රි) (අනු+ඛන - (d) (භු) අවදාරණෙ, සෑරීමෙහි+ති) අනුව සාරයි. |
අනුඛනන | (න) අනුව සෑරීම, කැනීම. |
අනුඛුද්දක | (ති) අනුක්ෂුද්රක ඉතා කුඩා “ඛුද්දානුඛුද්දකසික්ඛා.” |
අනුඛුද්දක | (3) ඉතා කුඩා. |
අනුග | (ති) අනුගමනය කරන, අනුව යන, සහචර. |
අනුග | (3) අනුවගිය. |
අනුගඝාත | (පු) (අන්=න+උ+ඝාත) නොසෙල් වියහැකි, නොඉදිරියහැකි. |
අනුගච්ඡති | (අනු+ගමු+අ) අනුව යයි; පසුපස්සේ යයි. |
අනුගච්ඡති | (ක්රි) (අනු+ගමු - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි+ච්ඡ+ති) අනුව යෙයි, කැටුව යෙයි, එක්ව යෙයි. |
අනුගච්ඡති | අනුව ගියේය. |
අනුගච්ඡන්ත | (3) අනුව යන. |
අනුගණ්හාති | (ක්රි) (අනු + ගහ + ණ්හා + ති) අනුග්රහ කරයි. |
අනුගත | (ති) අනුගතාර්ථ, අනුකූල, අනුව ගිය, අනුව උපන්. |
අනුගත | (3) අනුව ගිය. |
අනුගති | (ඉ) අනුව යාම, අනුකූලගතිය. |
අනුගති | (ඉ) අනුව යාම. |
අනුගන්තබ්බ | (3) අනුව යා යුතු. |
අනුගන්තු | (පු) අනුව යන්නා. |
අනුගන්තුං | (නි) අනුවයන්ට. |
අනුගන්ත්වා | (පූ.ක්රි) අනුව ගොස්. |
අනුගම | (පු) අනුව යාම, කැටුව යාම, ගියවුන් අනුව යාම, පසුපස්සේ යාම, සහාය වීම, එළඹීම. |
අනුගමන | (න) අනුව යාම, කැටුව යාම, ගියවුන් අනුව යාම, පසුපස්සේ යාම, සහාය වීම, එළඹීම. |
අනුගමන | (න) අනුවයාම. |
අනුගාමික | (ති) අනුව යන්නා, අනුව යන පින, අනුගච්ඡතීති අනුගාමිකො. |
අනුගාමිකනිධාන | (න) කැටුව යන නිධානය, කුශලක්රියාව. |
අනුගාමිනී | (ඉ) අනුව යන්නී. |
අනුගාමී | (ති) කැටුව යන, අනුව යන. |
අනුගාමී | (3) අනුව යන; අනුව යන්නා. |
අනුගායති | (ක්රි) (අනු+ගායති) අනුව ගායනා කරයි, ගායනා කළ පරිදි ගායනා කරයි. |
අනුගායන | (න) අනුව ගායනා කිරීම. |
අනුගාහති | (අනු+ගාහු+අ) බැසගනී. |
අනුගාහති | (ක්රි) (අනු + ගාහ - (d) (භු) විලොළනෙ, කැලඹීමෙහි+ති) දියට බැසගනී ඇතුළත් වෙයි. |
අනුගිජ්ඣති | (අනු+ගිද්ධ+ය) අශා කෙරේ; ඇලේ. |
අනුගිජ්ඣති | (ක්රි) (අනු+ගිධු - (d) (දි) අභික්ඛායං, ගිජු වීමෙහි+ති) ගිජු වෙයි, ලොල් වෙයි, කෑදර වෙයි. |
අනුගිජ්ඣන | (න) ගිජු වීම, ලොල් වීම. |
අනුගිද්ධ | (ති) ගිජු වූ, ලොල් වූ, සොඬ වූ. |
අනුගිද්ධ | (3) තදින් ඇලුණු. |
අනුගීති | (ඉ) අනුව ගැයීම, පදයෙන් කීවක් ගාථාවෙන් කීම. |
අනුග්ගණ්හන | (න) අනුග්රහ කිරීම. |
අනුග්ගණ්හාති | (අනු+ග්ග+ණ්හා) අනුග්රහ කෙරේ. |
අනුග්ගහ | (පු) (අනු_ගහ) අනුග්රහය, උදව් කිරීම. |
අනුග්ගහ | (පු) උපකාරය. |
අනුග්ගහණ | (න) අනුග්රහ කිරීම, උදව් කිරීම. |
අනුග්ගහබුද්ධි | (ඉ) අනුග්රහ කිරීම පිණිස පවත්නා අදහස, අනුග්රහ බුද්ධිය. |
අනුග්ගහිත | (ති) අනුග්රහ කළ. |
අනුග්ගහිත | (3) අනුග්රහ ලැබූ; නූගත්; නූගත් දෙය. |
අනුග්ගාහක | (ති) අනුග්රහ කරන, උදව් කරන. |
අනුග්ගාහක | (3) උපකාර කරන. |
අනුග්ගිරත්ත | (3) කථා නො කරන. |
අනුග්ඝාටෙති | (අනු+උ+ඝට+ණෙ) විවෘත කරයි. |
අනුග්ඝාත | (පු) නො හැපීම. |
අනුඝර | (න) ගෙයක් පාසා, ගෙපිළිවෙළ. |
අනුචඞ්කමති | (අනු+කමු+අ) සක්මන් කරන්නෙකු අනුව සක්මන් කරයි. |
අනුචඞ්කමති | (ක්රි) අනුව සක්මන් කෙරේ, කෙණ්ඩාවල ආබාධ වළකනු පිණිස ඔබමොබ සක්මන් කරයි. |
අනුචඞ්කමන | (න) අනුචඞ්ක්රමණය, අනුව සක්මන් කිරීම. |
අනුචර | (ති) අනුවරයා, අනුව හැසිරෙන්නා, පසුපස්සේ යන්නා. |
අනුචර | (3) අනුවයන; (පු) ශ්රාවකයා; සේවකයා. |
අනුචරණ | (න) අනුව හැසිරීම; අනුවයාම. |
අනුචරණ | (න) අනුසඤ්චරණය, අනුව හැසිරීම. |
අනුචරති | (අනු+චර+අ) අනුව හැසිරේ; පස්සෙන් යයි. |
අනුචරති | (ක්රි) (අනු+චරති) හැසිරේ, එක්ව හැසිරේ. |
අනුචරන්ත | (3) අනුව හැසිරෙන. |
අනුචරිත | (ති) හැසිරෙණලද, - (න) නැවත නැවත හැසිරීම. |
අනුචරිත | (3) පුරුදු කළ; හැසිරුණු. |
අනුචරිතබ්බ | (3) පිළිපැදිය යුතු. |
අනුචාරිකා | (ඉ) අනුව හැසිරෙන්නී, භාර්ය්යාව. |
අනුචිණාති | (අනු+චි+ණා) රැස්කෙරේ. |
අනුචිණ්ණ | (ති) හැසිරෙණලද පුරුදු කළ, පැමිණි. |
අනුචිණ්ණ | පුරුදුකළ. |
අනුචිත | (3) අයෝග්ය; නුසුදුසු. |
අනුචින්තන | (න) අනුව සිතීම, අනුමානඥානයෙන් සැලකීම. |
අනුචින්තෙති | (අනු+චිති+ණෙ) අනුව සිතයි. |
අනුච්චාරණ | (න) (අන්=න+උච්චාරණ) උච්චාරණය නොකිරීම, නොකීම, නොඋසුරුවීම. |
අනුච්චාරිත | (ති) උච්චාරණය නොකළ, නොකී, නොඋසුරුවනලද. |
අනුච්චාරිත | නො එසවූ. |
අනුච්චාරිත | (3) ශබ්ද නො කළ. |
අනුච්චාවච | (න) (අන්=න+උච්චාවච) උස් පහත් නොවන, හීන ප්රණීත නොවන. “අනුච්චාවචසීලස්ස නිපකස්ස ච ඣායිනො.” |
අනුච්චිට්ඨ | (3) ඉඳුල් නො කළ. |
අනුච්ඡවික | (ති) සුදුසු, යුතු, යොග්ය |
අනුච්ඡවික | (3) යෝග්ය; සුදුසු. |
අනුච්ඡවිය | (ති) සුදුසු, යුතු, යොග්ය |
අනුච්ඡිට්ඨ | (ති) (අන්=න+උච්ඡිට්ඨ) ඉඳුල් නොකළ, පරිභොගයෙන් ඉඳුල් නොවූ. |
අනුජ | (පු) බාලසහෝදරයා - (ඉ) බාලසහෝදරී. |
අනුජ | (3) ඍජු නොවූ; වක්වූ; (පු) බාලසොහොයුරා. |
අනුජග්ඝති | (ක්රි) (අනුජග්ඝ - (d) (භු) හසනස්මිං, සිනාවෙහි+ති) සිනාසෙයි, යමක් අනුව සිනාසෙයි, කවටකම් කරයි. |
අනුජග්ඝන | (න) සිනාසීම, කවටකම් කිරීම. |
අනුජවති | (ක්රි) (අනු+ජු - (d) (භු) ජවෙ, ශීඝ්ර ගමනෙහි+ති)අනුව දුවයි කැටුව යෙයි. |
අනුජවන | (න) පස්සෙන් දිවීම, කැටුව දිවීම. |
අනුජා | (ඉ) බාලසොහොයුරිය. |
අනුජාත | (ති) පියාට සමාන ගුණ ඇතිව උපන්. |
අනුජාත | (3) සමානව උපන්. |
අනුජානන | (න) අනුදැනීම, අවසරදීම. |
අනුජානාති | (අනු+ඤා+නා) අනුදනී; කැමැත්ත දෙයි. |
අනුජානාති | (ක්රි) අනු+ඤා - (d) (කි) ‘ඤා’ හට ‘ජා’ ආදේශ යි.+විකරණ-නා+ති) අනුදනී අවසර දෙයි. |
අනුජානිතුං | (නි) කැමැත්ත දෙන්නට. |
අනුජානිත්වා | (පූ.ක්රි) අනුදැන; කැමැත්ත දී. |
අනුජීවති | (අනු+ජීව+අ) අනිකෙකු ආශ්රය කොට ජීවත් වේ. |
අනුජීවති | (ක්රි) අනු+ජීව - (d) (භු) පාණධාරණෙ, ජීවත්වීමෙහි+ති) අනුව ජීවත් වෙයි, යමෙකු නිසා ජීවත් වෙයි. |
අනුජීවන | (න) අනුව ජීවත්වීම, මවුපිය ආදීන් නිසා ජීවත්වීම. |
අනුජීවිත | (න) අනුව ජීවත්වීම. |
අනුජීවී | (ති) යමෙකු ඇසුරු කොට ජීවත් වන්නා, දාසයා, සෙවකයා. |
අනුජීවී | (3) ආශ්රය කොට ජීවත් වන්නා; සේවකයා. |
අනුජු | (ති) ඍජු නැති, ඇද ශඨ. |
අනුජුක | (3) ඍජු නොවූ; වක්වූ. |
අනුජ්ජු(ක) (ති) | (අන්=න + උජු(ක) ඍජු නුවූ, ඇද, වඞ්ක. |
අනුජ්ඣාන | (න) (අනු+ඣාන) නැවත නැවත සිතීම, අනුව සිතීම, (අන්=න+උජ්ඣාන) අවඥා නොකිරීම. |
අනුඤ්ඤා | (ඉ) අනුඥාව, අනුදැනීම. |
අනුඤ්ඤා | (ඉ) අනුදැනීම; කැමැත්ත දීම. |
අනුඤ්ඤාත | (ති) අනුදන්නාලද. |
අනුඤ්ඤාත | (3) අනුදත්; අවසරලත්. |
අනුඤ්ඤාතත්ත | (න) අනුදත්බව, අවසර ගත් බව. |
අනුට්ඨහන | (න) නොනැගිටීම, මැලිව සිටීම, වීර්ය්ය නොකිරීම. |
අනුට්ඨහන්ත | (3) නො නැගිටින. |
අනුට්ඨහාන | (3) නො නැගිටින; වීර්ය නො කරන. |
අනුට්ඨාතු | (පු) උත්සාහ නැත්තා. |
අනුට්ඨාතු | (පු) නොනැගිටින්නා, වීර්ය්ය නොකරන්නා. |
අනුට්ඨාන | (න) නො නැගිටීම. |
අනුට්ඨාන | (න) නොනැගිටීම, නැගී නොසිටිම, මැලිව සිටීම. |
අනුට්ඨාන | (3) නො නැගිටින. |
අනුට්ඨිත | (ති) (අනු+ඨිත) කරන ලද (ති) (අන්=න+උඨිත) නොනැගිටි. |
අනුට්ඨිත | (3) කරනලද; නො නැගිටි. |
අනුට්ඨුනන | (න) අවශොචනය, යමක් නිසා වැලපීම. |
අනුට්ඨුනාති | (ක්රි) (අනු+ථු - (d) (කි) නිත්ථුනනෙ, වැලපීමෙහි+විකරණ-නා+ති) යමක් නිසා කණගාටු වෙයි, ශොක කරයි. |
අනුට්ඨුභ | (ඉ) අකුරු අටකින් යුත් එනම් ඡන්දස. |
අනුට්ඨුභති | (ක්රි) (අනු+ට්ඨුභ - (d) තු නිට්ඨූභනෙ, කාරා දැමීමෙහි+ති) කාරා දමයි, කෙලගසයි. |
අනුට්ඨුභන | (න) කාරා දැමීම. |
අනුට්ඨුභි | (පු) කාරා කෙල ගසන්නා. |
අනුට්ඨුභී | (ක්රි) (අනු+ඨුභ + - (d) තු ඊ) කෙල ගැසීය. |
අනුඩසති | (ක්රි) (අනු+ඉංස - (d) (භු) ඩංසනෙ, දෂ්ට කිරීමෙහි+ති) ඩැහැ ගනී, හපා කයි, දෂ්ට කරයි. |
අනුඩහති | (අනු+දහ+අ) තැවීම කරයි; දවයි. |
අනුඩහති | (ක්රි) (අනු+දහ - (d) (භු) භස්මීකරණා දිසු, හළු කිරීම් ආදිසෙහි+ති ‘ද’ හට ‘ඩ’ ආදේශයි) අනුදහනය කරයි, අනුව දවයි. |
අනුඩහන | (න) තැවීම; දැවීම. |
අනුණ්හ | (පු) අලසයා. |
අනුතපති | (ක්රි) (අනු+තප - (d) (භු) සන්තාපෙ, තැවීමෙහි+ති) පසුතැවිලි කරයි. |
අනුතප්පති | (අනු+තප+ය) පසුතැවේ. |
අනුතප්පති | (ක්රි) (අනු+තප - (d) (භු) සන්තාපෙ, තැවීමෙහි+ති) තැවෙයි, අනුව තැවෙයි, කර්මානුරූපව තැවෙයි. |
අනුතප්පන | (න) තැවීම, අනුතාපය, පසු තැවිල්ල. |
අනුතස්සන | (න) රා බොන ඔඩම, බොන භාජනය. |
අනුතාප | (පු) පසුතැවිල්ල. |
අනුතාපිය | (ති) අනුව තැවිය යුතු. |
අනුතාපී | (ති) පශ්චාත්තාප වන්නා, පසුතැවිලි කරන්නා. |
අනුතාපී | පසුතැවෙන්නා. |
අනුතාළෙති | (ක්රි) (අනු+තාළ - (d) ඩු තාඩනෙ, තැළීමෙහි + ණෙ + ති) තාඩනය කරයි, තළයි, පහර දෙයි. |
අනුතිට්ඨති | (අනු+ඨා+අ) අනුව සිටියි ; එකඟව සිටියි. |
අනුතිට්ඨති | (ක්රි) (අනු+ඨා - (d) (භු) ගතිති වුත්තියං, ගමන් නැවැත්මෙහි, ‘ඨා’ හට ‘තිට්ඨ’ ආදෙසයි+ති) සිටියි, රකියි. |
අනුතීර | (න) ඉවුරට ළං වූ පෙදෙස. |
අනුතීර | (න) තීරය, ගං හෝ ආදීන්ගේ ඉවුර, සමීපය; ඉවුරක් පාසා. |
අනුතීරං | (ක්රි.වි) අවුර අසළ; ඉවුරට අනුව. |
අනුත්තකාල | (පු) නොකියන ලද කාලය, ආඛ්යාත පඤ්චමීසප්තමී විභක්තීන්ගේ කාලය, වර්තමාන කාලය, කියනලද කාලය. |
අනුත්තර | (ති) උත්තර රහිත, ශ්රේෂ්ඨ, තමාට වඩා උසස් කෙනෙකු නැති, උත්තරදිසාවට විරුද්ධ දිසාව නොහොත් දකුණ. |
අනුත්තර | (3) ඉතා උතුම්; ශ්රේෂ්ඨයෙකු නැති. |
අනුත්තරිය | (න) ශ්රේෂ්ඨ බව. |
අනුත්තරිය | (පු) ඊට වඩා උසස් ධර්මයක් නැති ජ්යෙෂ්ඨධර්ම සය එනම්:- 1 දස්සානානුත්තරිය, 2 සවණානුත්තරිය, 3 ලාභානුත්තරිය, 4 සික්ඛානුත්තරිය, 5 පාරිචරියානුත්තරිය, 6 අනුස්සතානුත්තරිය (සූ: ව: සඞ්ගීතිසු ත්රි: මු: 759 ම: පූ: එ: නි: ව:). |
අනුත්තසමුච්චය | (අනුත්ත+සං+උ+චි) නොකීවක් පිඬුකර ගැනීම, අනුක්තාර්ථය පිණ්ඩණය කිරීම. |
අනුත්තාන | (ති) (=අන්+න+උත්තාන) උඩුකුරු නොවන, අප්රකට. |
අනුත්තාන | (3) අප්රකට; ගැඹුරු. |
අනුත්තාන | (3) නො පැහැදිලි. |
අනුත්තානීකත | ති=අන්+න+උත්තාන+ඊ+කත) උඩුකුරු නොකළ. |
අනුත්ති | (ති) නොකීම. |
අනුත්ථුත | (ති) පිළිවෙළින් ස්තුති කළ පිළිවෙළින් පසසන ලද. |
අනුත්ථුනත්ත | (3) ශෝකාතුර වචන කියන. |
අනුත්ථුනන | (න) අනුශොචනය, විලාපය. |
අනුත්ථුනාති | (අනු+ථු+ණා) ශෝකාතුර වචන කියයි. |
අනුත්ථුනාති | (ක්රි) (අනු+ථු - (d) (කි) නිත්ථුනනෙ, වැලපීමෙහි+විකරණ න+ති) විලාප කියයි, නන් දොඩයි. |
අනුත්රා(ත්තා)ස | (ති) (=අන්+න+උත්රාස) තැති ගැණුම් රහිත, මහ බිය නැති. |
අනුත්රා(ත්තාසී | (පු) උත්රාස නැත්තා, තැති ගැනීම් නැත්තා. |
අනුත්රාසි | (3) තැතිගැනීම් නැත්තා. |
අනුථෙර | (පු) උපස්ථවිර. |
අනුථෙර | (පු) ද්විතීය ස්ථවිර, දෙවෙනි තෙර, - (න) ථෙරපටිපාටිය. |
අනුදදාති | (ක්රි) (අනු+දදාති) දෙයි, අනුදානය කරයි, දුන් දෙයට අනුව දෙයි. |
අනුදයතා | (ඉ) අනුදයාව. |
අනුදස්සිත | (ති) අනුව දක්වනලද, පෙන්වන ලද. |
අනුදස්සෙති | (ක්රි) (අනු+දස්සෙති) (යම් අරමුණක්) අනුව දක්වයි. |
අනුදහති | (අනු+දහ+අ) තවයි; දවයි. |
අනුදහති | (ක්රි) (අනු+දහති) දවයි, පුලුස්සයි. |
අනුදහන | (න) දැවීම, තැවීම. |
අනුදාන | (ක්රි) අනුව දීම, දානය. |
අනුදිට්ඨ | (ති) දක්නාලද, දැනගත්. |
අනුදිට්ඨ | (3) නො කී; නො පෙන්වූ. |
අනුදිසති | (ක්රි) (අනු+දිස - (d) තු අතිසජ්ජනෙ, දීමෙහි+ති) අනුව දක්වයි, පෙන්වයි. |
අනුදිසා | (ඉ) විදිසාව, අනුදිග, ගිනිකොණ නිරිත වයඹ ඊශාන යන සිවුදිගුන් අතර පිහිටි අනුදිසා සතර. |
අනුදිසා | (ඉ) සතර කොන්හි වු දිශාවෝ. |
අනුදිස්සති | (ක්රි) (අනු+දිස්සති) දක්නා ලැබෙයි, පෙණෙයි. |
අනුදීපෙති | (ක්රි) (අන්+දීපෙති) අනුව දක්වයි, ප්රකාශ කරයි. |
අනුදුත | (පු) දෙවෙනි දූතයා, දෙවැනිව යන්නා, කැටුව යන පණිවුඩකාරයා. |
අනුද්දයතා | (ඉ) අනුකම්පා ඇති බව. |
අනුද්දයා | (ඉ) අනුකම්පාව, කරුණාව. |
අනුද්දයා | (ඉ) කරුණාව. |
අනුද්ධට | (3) නො ඉදරූ. |
අනුද්ධත | (ති) උඩඟු නොවූ, උද්ධත නොවූ, උද්ධච්චයට නොපැමිණි. |
අනුද්ධත | (3) උඩඟු නොවු; සන්සුන්. |
අනුද්ධරී | (ක්රි) (අනු+උ+ධර - (d) (භු) ධාරණෙ, දැරීමෙහි+ඊ ඊ හට හ්රස්වයි.) අනුව උද්ධරණය කෙළේය. |
අනුද්ධංසති | (ක්රි) (අනු+උ+ධංස - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි+ති) පරිභව කරයි, අබිබවයි, චෝදනාදිවශයෙන් දෝෂාරෝපණය කෙරෙයි. |
අනුද්ධංසන | (න) ආක්රෝශය, පරිභවය, අභිභවනය, පීඩාව, නැසීම. |
අනුද්ධංසිත | (ති) උද්ධංසනය නොකළ, පීඩා නොකළ නොනැසූ. |
අනුද්ධංසෙති | (අනු+ධංස+ණෙ) දුර්වල කරයි. |
අනුද්ධංසෙති | (ක්රි) (අනු+ධංස - (d) (චු) පධංසනෙ, නැසීමෙහි+ණෙ+ති) අබිබවයි, චෝදනාදි වශයෙන් දෝෂාරෝපණය කරයි, අනුද්ධංසනය කරයි. |
අනුද්ධස්ත | (ති) ආක්රෝශ පරිභව කරණු ලැබූ (න=අන්+උද්ධස්ත) නොනැගි. |
අනුධම්ම | (පු) අනුධර්මය, ධර්මයට අනුව පැවැති, ධර්මානුකූල. |
අනුධම්ම | (පු) සුළු ශික්ෂාපද හා ප්රතිපත්ති. |
අනුධම්මචාරී | (ති) ධර්මානුකූලව හැසිරෙණ. |
අනුධම්මතා | (ඉ) අනුධර්මතාව, ධර්මානුකූල බව. |
අනුධාරණ | (න) අනුව දැරීම. |
අනුධාරිත | (ති) අනුව දරණ ලද, උසුලන ලද. |
අනුධාරෙති | (ක්රි) (අනු+ධාරෙති) අනුව දරයි, උසුලයි. |
අනුධාවති | (අනු+ධාවු+අ) පසුපස්සේ දුවයි. |
අනුධාවති | (ක්රි) (අනු + ධාවති) අනුව දුවයි. |
අනුධාවන | (න) අනුව දිවීම, පස්සෙන් දිවීම. |
අනුධාවී | (ති) අනුව යන, අනුව දුවන. |
අනුනදි | (ක්රි) (අනු+නදි) අනුව නාද කෙළේය. |
අනුනමති | (ක්රි) (අනු+නමති) අනුව නැමෙයි. |
අනුනමන | (න) නැමීම. |
අනුනය | (පු) අනුකූල බව; මිත්රබව. |
අනුනය | (පු) නැළවීම, ඇල්ම. |
අනුනයති | (ක්රි) (අනු+නී - (d) (භු) පාපුණනෙ, පැමිණවීමෙහි, ඊ=එ=අය+ති) පමුණුවයි ගෙන යයි. |
අනුනයන | නා-පැමිණවීම, ගෙන යාම. |
අනුනාසික | (පු) නාසිකාව අනුව පවත්නා හඬ අනුනාසිකාක්ෂර. |
අනුනාසික | (3) නාසය අනුව ශබ්ද කළයුතු; වර්ගාන්තාක්ෂර හා බින්දුව. |
අනුනීත | (ති) පමුණුවනලද, ගෙන යනලද. |
අනුනීත | (3) පැමිණ වූ. |
අනුනෙති | (අනු+නී+එ) සමාදානය කරයි; හික්මවයි. |
අනුනෙති | (ක්රි) (අනු+නී - (d) (භු) පාපුණනෙ, පැමිණවීමෙහි ඊ=එ+ති) පමුණුවයි. |
අනුනෙතු | (පු) පමුණුවන්නා, නායකයා. |
අනුනෙතු | (පු) සමාදාන කරන්නා; හික්මවන්නා. |
අනුන්නත | (ති) උන්නත නොවන, උඩඟු නොවන. |
අනුප | (පු) ජලබහුල භූමිය. |
අනුපක්කම | (පු) උපක්රමරහිත, ප්රයොගරහිත. |
අනුපක්කුට්ඨ | (ති) (අන්=න+උප+කුස - (d) (භු) ත=ට්ඨ) උපවාද රහිත, නින්දා රහිත “අනුපක්කුට්ඨො ජාතිවාදෙන.” |
අනුපක්කුට්ඨ | (3) නින්දිත නොවූ. |
අනුපක්ඛන්දති | (ක්රි) (අනු+ඛදි - (d) (භු) පක්ඛන්ද නාදිසු, පැනයාම් ආදියෙහි) අනුව පැන යයි. |
අනුපඛජ්ජ | (පූ.ක්රි) (අනු+උප+ඛද+ය) අන්යයෙකුට හිරිහැර වනසේ ඉතා ළං වී; ළඟට වැදී. |
අනුපඛ්වජ්ජ | (අ) ළඟට පැමිණ, ළඟට වැද. |
අනුපඝාත | (පු) (අන්=න+උප+ඝාත) පහර නොදීම, නොනැසීම. |
අනුපඝාත | (පු) අහිංසාව. |
අනුපඝාත | ප්රාණවධ නො කිරීම. |
අනුපචය | (පු) (අන්=න+උප+චය) නොවැඩීම, රැස් නොකිරීම. |
අනුපචිත | (ති) නොවැඩුනු, රැස් නොකළ. |
අනුපචිත | (3) රැස් නො කළ. |
අනුපචින්න | (න) රැස් නොකිරීම. |
අනුපච්ඡින්න | (ති) (අන්=න+උපච්ඡින්න) උපච්ඡින්න නොවූ, නොසිඳි, නොසිඳිනලද. |
අනුපච්ඡින්න | (3) කඩනොවූ. |
අනුපජග්ඝන | (න) මහත් කොට නොසිනාසීම. |
අනුපජ්ජති | (ක්රි) (අනු+පද - (d) (දි) ගතියං, යාමෙහි, පද=ජ්ජ+ති) අනුව යෙයි. |
අනුපඤ්චාහ | (න) පස්දිනක් පාසා. |
අනුපඤ්චාහං | (ක්රි.වි) පස් දිනකට වරක්. |
අනුපඤ්ඤත්ති | (ඉ) අනුප්රඥප්තිය, පළමු පැණවූ ශික්ෂාවට අනුව කළ පැණවීම. |
අනුපඤ්ඤත්ති | (ඉ) උපාඞ්ග නීතිය. |
අනුපටිපාටි | (ඉ) අනුපිළිවෙළ. |
අනුපටිපාටි | (ඉ) ක්රමානුගත පිළිවෙල. |
අනුපට්ඨිත | (ති) එළඹ නොසිටි. |
අනුපට්ඨිත | (3) එළඹ නො සිටි. |
අනුපතති | (අනු+පත+අ) මත්තෙහි වැටේ. |
අනුපතති | (ක්රි) (අනු+පතති) වැටෙයි, ළඟට පැමිණෙයි. |
අනුපතිත | (ති) පතනය වූ වැටුනු. |
අනුපතිත | (3) පෙළුණු; මත්තෙහි වැටුණු. |
අනුපද | (ක්රි.වි) පියවර අනුව; වචනයක් පාසා. |
අනුපද | (න) පාඅනු, දෙවෙනි පාදය, පදයක් පාසා. |
අනුපදජ්ජති | (ක්රි) (අනු+උප+දා - (d) (භු) දානෙ, දීමෙහි දා=ජ්ජ+ති) අනුව දෙයි, දානය කරයි. |
අනුපදජ්ජන | (න) දීම, ආපසු දීම, අනුව දීම. |
අනුපදාතු | (පු) අනුව දෙන්නා, දුන්දෙය අනුව දෙන තැනැත්තා. |
අනුපදාන | (න) අනුව දීම, වෙනුවට දීම. |
අනුපදිට්ඨ | (ති) නොකියන ලද්ද, ප්රකාශ නොකළ දෙය. |
අනුපදින්න | (ති) දෙනලද, පරිත්යාග කළ. |
අනුපදෙති | (ක්රි) (අනු+උප+දෙති) අනුව දෙයි. |
අනුපද්දව | (ති) උවදුරු රහිත. |
අනුපද්දව | (3) උපද්රව නැති. |
අනුපද්දුත | (ති) උපද්රවයට නොපැමිණි, උපද්රැත නොවූ. |
අනුපධාරණ | (න) නොබැලීම, නොසැලකීම, පරීක්ෂා නොකිරීම. |
අනුපධාරෙත්වා | (පූ.ක්රි) පරික්ෂා නො කොට; සොයා නො බලා. |
අනුපධික | (ති) උපධිරහිත, කරදර නැති, දුක් නැති. |
අනුපපත්ති | (පු) සිදුනොවීම, නොලැබීම, අයොග්යත්වය. |
අනුපපන්න | (න) අයොග්යය, අයුක්තය. |
අනුපබ්බජති | (අනු+ප+වජ+අ) අනිකෙකු අනුව පැවිදි වේ. |
අනුපබ්බජි | (ක්රි) (අනු+ප+ - (d) වජ + - (ඉ) ව=බ) අනුව පැවිදිවීය, පැවිදිබව අසා පැවිදිවීය. |
අනුපබ්බජ්ජා | (ඉ) පළමු පැවිදි වූවෙකු අනුව පැවිදි වීම. |
අනුපමෙය | (3) උපමා නො කළ හැකි. |
අනුපරත | (ති) නොවැලැකුනු. |
අනුපරිගමන | (න) අනුසඞ්ක්රමණය. |
අනුපරිධාවති | (අනු+පරි+ධාවු+අ) වටේ දුවයි. |
අනුපරිධාවති | (ක්රි) (අනු+පරි+ධාවති) අනුව දුවයි, කැටුව දුවයි. |
අනුපරියාති | (අනු+පරි+යා+අ) හාත්පස හැසිරේ. |
අනුපරියාති | (ක්රි) (අනු+පරි+යාති) කැටුව යෙයි, යෙයි. |
අනුපරියාය | (පු) අනුව පිරිවැරීම, සමිපව පිරිවරා ගැනීම. |
අනුපරියාය | (පු) වටේ යාම. |
අනුපරියායති | (ක්රි) (අනු+පරි+යායති) යෙයි, කැටුව යෙයි. |
අනුපරිවත්තක | (පු) කෙනෙකුන්ගේ ධුරයක් ලැබ එලෙස කටයුතු කරන්නා. |
අනුපරිවත්තති | (අනු+පරි+වතු+අ) වටේ පෙරළේ. |
අනුපරිවත්තති | (ක්රි) (අනු+පරි+වත්තති) අනුව පිරිවරයි, අනුව පෙරළෙයි. |
අනුපරිවත්තන | (න) අනුව පිරිවැරීම, අනුව පෙරළීම. |
අනුපරිවත්තන | (න) අනුව පෙරළීම හෝ පැවතීම. |
අනුපරිවත්තන්ත | (3) අනුව පෙරළෙන. |
අනුපරිවත්ති | (පු) අනුව පෙරළෙන්නා. |
අනුපරිවත්තී | (ති) අනුව පෙරළෙන. |
අනුපරිවාර | (පු) කැටුව සිටින පිරිවර. |
අනුපරිවාරෙති | (ක්රි) (අනු+පරි+වර - (d) (චු) ආවරණෙ, වැළකීමෙහි+විකරණ-ණෙ+ති) අනුව පිරිවරයි. |
අනුපරිවෙණ | (න) පිරිවෙණක් පාසා. |
අනුපරිවෙණිය | (ති) පිරිවෙණක් පාසා. |
අනුපරිසක්කති | (ක්රි) (අනු+පරි+සක්කති) උත්සාහ කෙරෙයි, තැත්කෙරෙයි. |
අනුපරිසක්කන | (න) වීර්ය්ය කිරීම, තැත් කිරීම “වධාය පරිසක්කනං පනස්ස ආරබ්භ කථෙසි.” |
අනුපරිහරණ | (න) අනුපරිභොගය. |
අනුපරිහරති | (ක්රි) (අනු+පරි+හරති) පිළිවෙළින් පරිහරණය කරයි. |
අනුපරොධ | (පු) අවිරුද්ධ, අනුකූල, අනුගත. |
අනුපලිත්ත | (3) නො තැවරුණු. |
අනුපවජ්ජ | (ති) උපවාද රහිත, නින්දා රහිත. |
අනුපවජ්ජ | (3) දොස් නො නැගිය යුතු; නිදොස් වූ. |
අනුපවත්තෙති | (අනු+ප+වතු+ණෙ) අනුව පවත්වයි. |
අනුපවාද | (ති) උපවාද රහිත “අනුපවාදො අනුපඝාතො පාතිමොක්ඛෙ ච සංවරො.” |
අනුපවාදක | (පු) නොගරහන්නා, නින්දා නොකරන්නා. |
අනුපවාදී | (ති) උපවාද නොකරන්නා. |
අනුපවිට්ඨ | (ති) අනුව ප්රවේශ කළ, ඇතුළත් වූ. |
අනුපවිට්ඨ | (3) ඇතුළට වැදුණු. |
අනුපවිසති | (අනු+ප+විස+අ) ඇතුළට යයි. |
අනුපවිසති | (ක්රි) (අනු+ප+විසති) ප්රවිෂ්ට වෙයි ඇතුළත් වෙයි. |
අනුපවිසන | (න) අනුප්රවේශය, ඇතුළත් වීම. |
අනුපවෙසෙති | (ක්රි) (අනු+ප+විස - (d) (භු) පවෙසනෙ, ප්රවේශයෙහි, ණෙ+ති) ප්රවේශ කරයි, ඇතුළත් කරයි. |
අනුපසඞ්කමන | (න) සමීපයට නොඑළඹීම. |
අනුපසණ්ඨපන | (න) නොතැමීම, නොපිහිටුවීම. |
අනුපසම්පන්න | (3) උපසම්පදාව නො ලැබූ. |
අනුපස්සක | (පු) බලන්නා, අනුව බලන්නා. |
අනුපස්සක | (3) විමසා බලන. |
අනුපස්සති | (අනු+දිස+අ) විමසා බලයි. |
අනුපස්සති | (ක්රි) (අනු-දිස - (d) (භු) පෙක්ඛණෙ, බැලීමෙහි, දිස=පස්ස+ති) දකී, බලයි. |
අනුපස්සනා | (ඉ) නුවණින් බැලීම. |
අනුපස්සනා | (ඉ) බැලීම, අනුව බැලීම, කායානුපස්සනාදිය “අනුපුනප්පුනං පස්සන්ති එතායාති අනුපස්සනා.” නාමරූප ධර්මයන්ගේ දිරීම් සිවභාවය දන්නා චින්තාමය ඤාණයද, නාමරූපයන්ගේ පීඩාකරන බව දැන ගන්නා චින්තාමය ඤාණයද, නාමරූපයන්ගේ අනාත්මතාව දැනගන්නා, චින්තාමය ඤාණයද යන ත්රිවිධ ඤාණය අනුපස්සනා නමි. |
අනුපස්සන්ත | (3) අනුව බලන; අනුව බලමින්. |
අනුපස්සිත්වා | විමසා බලා. |
අනුපස්සී | (පු) අනුව බලන්නා, කායානුපස්සනාදිය කරන්නා. |
අනුපස්සී | (3) විමසා බලන්නා. |
අනුපහච්ච | (පූ.ක්රි) (න+උප+හන+ය) තුවාල නො කොට; නො නසා. |
අනුපහත | (ති) (අන්=න+උප+හත) නොනසන ලද, නොනැසූ. |
අනුපහත | (3) නො නසන ලද; පලුදු නොවූ. |
අනුපාත | (පු) වැටීම, පතනය. |
අනුපාත | (පු) වැටීම; විවාදයෙහි වාක්ප්රහාර. |
අනුපාතී | (ති) කෙනෙක් අනුව යන්නා කොන් තබන්නා ඇනුම්පද කියන්නා. |
අනුපාද | (න) - (පු) පා අනුව, පාදයක් අනුව, පියවරක් පාසා. |
අනුපාදන | (න) සම්පාදනය, පිළියෙන කිරීම. |
අනුපාදය | (අ) නොගෙන, ග්රහණය නොකොට. |
අනුපාදාන | (3) කෙලෙස් නැති; දර හෝ ආහාර නැති. |
අනුපාදානිය | (ති) තෘෂ්ණාදිවශයෙන් නොගත යුතු. |
අනුපාදාපරිනිබ්බාන | (න) උපාදාන රහිතව පිරිනිවීම. |
අනුපාදාය | අල්වා ගැනීමක් නැතිව; (පූ.ක්රි) දැඩිකොට නො ගෙන (තණ්හාදියට). |
අනුපාදිත | (ති) පමුණුවනලද, ගෙනයනලද. |
අනුපාදින්න | (ති) උපාදාන ග්රහණය නොකළ. |
අනුපාදියති | (ක්රි) (අන්=න+උප+ආ+දා - (d) (දි) දානෙ, දීමෙහි+ය+ති) තෘෂ්ණාදිවශයෙන් නොගනී. |
අනුපාදියාන | (ති) ග්රහණය නොකිරීම, තෘෂ්ණාදි වශයෙන් නොගැනීම “අනුපාදියානො ඉධ වා හුරං වා.” |
අනුපාදිසෙස | (ති) (අන්=න+උපාදිසෙස) උපාදි සඞ්ඛ්යාත ස්කන්ධ ශේෂය රහිත, උපාදිශේෂ නැති. |
අනුපාදිසෙස | (3) ඉතිරි වූ; ග්රහණයක් නැති. |
අනුපාදිසෙසපරිනිබ්බානධාතු | (ඉ) ස්කන්ධ පරිනිර්වාණය, රහතුන් වහන්සේලාගේ කාලක්රියා සඞ්ඛ්යාත පිරිනිවීම (උපාදීයති කාමූපාදානාදීහීති උපාදි, පඤ්චක්ඛන්ධස්සෙතං අධිවචනං; උපාදි යෙව සෙසො කිලෙසෙහීති උපාදිසෙසො; තෙන සහ වත්තතීති සඋපාදිසෙසා, සා එව නිබ්බාණධාතුති සඋපාදිසෙස නිබ්බාණධාතු - (වි) ටීකා.) |
අනුපාපුණන | (න) පැමිණීම එළවීම. |
අනුපාපුණන්ත | (3) ලබන; ලබමින්; ළඟට පැමිණෙන. |
අනුපාපුණාති | (අනු+ප+අප+උණා) ලබයි; ළඟට පැමිණෙයි. |
අනුපාපුණාති | (ක්රි) (අනු+ප+අප - (d) - (පු) පාපණෙ, පැමිණීමෙහි,+උණා+ති) පමුණුවයි, එළවයි. |
අනුපාපුණිත්වා | (පූ.ක්රි) පැමිණ; ලබා. |
අනුපාපෙති | (අනු+ප+අප+ණෙ) පමුණුවයි. |
අනුපාපෙති | (ක්රි) (අනු+අප - (d) (චු) පාපණෙ පැමිණීමෙහි+ණෙ+ති) පමුණුවයි, සමීපයට එළවයි. |
අනුපාය | (ති) (අන්=න+උපාය) උපාය රහිත. |
අනුපාය | (පු) වැරදි ආකාරය. |
අනුපායාස | (ති) (අන්=න+උප+ආයාස) වෙහෙස රහිත, දැඩි ආයාස නැති. |
අනුපායාස | (3) උපායාස නැති; බලවත් ශෝක නැති. |
අනුපාලක | (ති) පාලනය කරන, රක්ෂා කරන. |
අනුපාලක | (3) පාලකයා; රකින; රකින්නා. |
අනුපාලන | (න) ආරක්ෂාව, පාලනය කිරීම. |
අනුපාලන | (න) රැකීම. |
අනුපාලිත | (ති) පාලනය කළ, රක්ෂා කළ. |
අනුපාලෙති | (අනු+පාල+ණෙ) පාලනය කරයි; රකියි. |
අනුපාලෙති | (ක්රි) (අනු+පාල - (d) (චු) රක්ඛණෙ, රැකීමෙහි+ණෙ+ති) පාලනය කරයි, රකී. |
අනුපාහන | (ති) (අන්=න+උපාහන) වහන් රහිත, මිරිවැඩි නැති. |
අනුපියභාණී | (3) ඉච්චාබස් කියන්නා. |
අනුපියම්බවන | (න) මල්ල රජුන්ගේ අනුපිය නම් අඹ උයන. |
අනුපිළිත | (ති) පීඩා කළ පෙළූ |
අනුපීළන | (න) අනුපීඩනය, පෙළීම මිරිකීම. |
අනුපීළෙති | (ක්රි) (අනු+පීළ - (d) (චු) පීළනෙ, පීඩා කිරීමෙහි+ණෙ+ති) පෙළයි, පීඩා කරයි. |
අනුපුච්ඡති | (අනු+පුච්ඡ+අ) විචාරයි. |
අනුපුච්ඡති | (ක්රි) (අනු+පුච්ඡ - (d) (භු) සම්පූච්ඡනෙ පිළිවිසීමෙහි+ති) අනුව විචාරයි, අනුව පිළිවිසී. |
අනුපුච්ඡා | (ඉ) අනුපිළිවිසීම, ප්රතිපෘච්ඡාව. |
අනුපුච්ඡිත | (3) විචාරන ලද. |
අනුපුට්ඨ | (ති) (අනු+පුච්ඡ+ත - ධාත්වන්තය සහිත ‘ත’ හට ‘ට්ඨ’ ආදෙසයි) විචාළ, විචාරණලද, පිළිවිසූ. |
අනුපුට්ඨ | (3) විචාරන ලද. |
අනුපුබ්බ | (3) පිළිවෙළ අනුව ගිය. |
අනුපුබ්බ(ක) | (ති) අනුපටිපාටිය, අනුපිළිවෙළ, අනුක්රමය. |
අනුපුබ්බනින්ත | (ති) කුමයෙන් පහත්ව නැමුනු. |
අනුපුබ්බනිරොධ | (පු) පිළිවෙළින් නිරුද්ධවීම, ප්රථමධ්යානයට සමවන්නහුට නිරුද්ධවන 1 කාමසංඥාව, ද්විතීයධ්යානයට සමවන්නහුට 2 විතක්කවිචාර, තෘතීය ධ්යානයට සමවන්නහුට නිරුද්ධවන 3 ප්රීතිය, චතුර්ථධ්යානයට සමවන්නහුට නිරුද්ධ වන 4 ආශ්වාස-ප්රශ්වාස, ආකාසානඤ්චායතනයට සමවන්නහුට නිරුද්ධවන 5 රූපසංඥාව, විඤ්ඤාණඤ්චායතනයට සමවන්නහුට නිරුද්ධවන 6 ආකාසානඤ්චායතන සංඥාව, ආකිඤ්චඤ්ඤායතනයට සමවන්නහුට නිරුද්ධවන 7 විඤ්ඤානඤ්චායතන සංඥාව, නෙවසඤ්ඤා නාසඤ්ඤායතනයට සමවන්නහුට නිරුද්ධවන 8 ආකිඤ්චඤ්ඤායතන සංඥාව, සඤ්ඤා වෙදයිත නිරොධයට සමවන්නහුට නිරුද්ධවන 9 සංඥා - වෙදනා යන නවය මොව්හු පිළිවෙළින් නිරුද්ධවෙත්නුයි අනුපුබ්බනිරොධ නම් වෙත් (දීඝ නිකාය, සඞ්ගීති සුත්ත) |
අනුපුබ්බපටිපදා | (ඉ) 1 දුක්ඛාපටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා, 2 දුක්ඛාපටිපදා ඛිප්පාභිඤ්ඤා, 3 සුඛාපටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා, 4 සුඛාපටිපදා ඛිප්පාභිඤ්ඤා යන ප්රතිපදා සතර (දීඝ නිකාය, සඞ්ගීති සුත්ත) |
අනුපුබ්බවිහාර | (ඉ) රූප ධ්යාන සතරය, අරූපධ්යාන සතරය, සඤ්ඤාවෙදයිත නිරොධය යන නවය (දීඝ නිකාය, සඞ්ගීති සුත්ත) |
අනුපුබ්බවිහාරසමාපත්ති | (ඉ) රූප ධ්යාන සතරය, අරූපධ්යාන සතරය, සඤ්ඤාවෙදයිත නිරොධය යන නවය (දීඝ නිකාය, සඞ්ගීති සුත්ත) |
අනුපුබ්බේන | (ක්රි.වි) පිළිවෙලින්. |
අනුපෙක්ඛණ | (න) අනුව බැලීම, බැලීම. |
අනුපෙක්ඛති | (අනු+ප+ඉක්ඛ+අ) විමසා බලයි. |
අනුපෙක්ඛති | (ක්රි) (අනු+ප+ඉක්ඛ - (d) (භු) දස්සන අඞ්කෙසු, දැකීමෙහි හා සලකුණු කිරිමෙහි+ති) බලයි, අනුව බලයි. |
අනුපෙක්ඛනා | (ඉ) විමසා බැලීම. |
අනුපෙසෙති | (අනු+පෙසු+ණෙ) අනුව යයි. |
අනුපෙසෙති | (ක්රි) (අනු-පිස - (d) වු පෙසනෙ, යැවීමෙහි+ති) අනුව යවයි, පසුව යවයි, පිළිවෙළින් යවයි. |
අනුපොසථ | (පු) (අන්=න+උපොසථ) උපෝසථ (=පෝය) නොවන දවස. |
අනුප්පත්ත | (ති) පිළිවෙළින් පැමිණි “අනුප්පත්තසදත්ථො.” |
අනුප්පත්ත | (3) පැමිණි. |
අනුප්පත්ති | (ඉ) අනුප්රාප්තිය, පැමිණීම. |
අනුප්පත්ති | (ඉ) නො ඉපදීම; පැමිණීම. |
අනුප්පත්වා | (පූ.ක්රි) පැමිණ. |
අනුප්පදාතු | (පු) දෙන්නා. |
අනුප්පදාන | (න) අනුව දීම, අනුදානය, පොලී දීම. |
අනුප්පදාන | (න) දීම. |
අනුප්පදින්න | (3) දුන්; දෙන ලද. |
අනුප්පදියමාන | (3) දෙනු ලබන. |
අනුප්පදෙති | (අනු+ප+දා+ණෙ) දෙයි. |
අනුප්පදෙන්ත | (3) දෙන; දෙමින්. |
අනුප්පන්න | (ති) (අන්=න+උප්පන්න) නූපන්, හටනොගත්. |
අනුප්පන්න | (3) නූපන්. |
අනුප්පබන්ධ | (පු) නො සිඳී පැවැත්ම. |
අනුප්පවෙච්ඡති | (ක්රි) (අනු+ප+වෙසු - (d) (භු) දානෙ, දීමෙහි ධාත්වන්තයට ‘ච්ඡ’ ආදසයි+ති) දෙයි, ප්රදානය කෙරෙයි, සපයයි. |
අනුප්පවෙච්ඡන | (න) අනුප්රවේශය, අනුව ඇතුළත් වීම, දීම. |
අනුප්පාස | (පු) ගද්යපද්යයන් පිළිබඳ වර්ණයන්ගේ පුනරාවාත්ති වශයෙන් නොලංවූ උච්චාරණය මෙය දශ විධ කාව්ය ප්රාණයන් අතුරෙන් මාධුර්ය්යයෙහි අඩංගුය. |
අනුප්ලව | (පු) ඉල්පීම, ඉලිප්පීම, අනුචරයා, යහළුවා, දාසයා. |
අනුඵරණ | (න) අනුව පැතිරීම, පැතිර යාම. |
අනුඵරති | (ක්රි) (අනු+එර - (d) (භු) ඵරණෙ, පැතිරීමෙහි+ති) පැතිරෙයි, පුරා පැතිරෙයි. |
අනුඵුසති | (ක්රි) (අනු+ඵුස - (d) (භු) සම්ඵස්සෙ, ස්පර්ශයෙහි+ති) ස්පර්ශ කෙරෙයි, ගටයි. |
අනුඵුසන | (න) අනුස්පර්ශය, පහස, ගැටීම. |
අනුඵුසිත | (ති) අනුස්පර්ශය කළ, ස්පර්ශ කළ. |
අනුඵුසීයති | (ක්රි) (අනු+ඵුස (d) (භු) සම්ඵස්සෙ, ස්ඵර්ශ කිරිමෙහි) ඊ+ය+ති) අනුස්ඵර්ශ කරණු ලබයි. |
අනුබජ්ඣති | (ක්රි) (අනු+බධ, - (d) (දි) බන්ධනෙ, බැඳීමෙහි, ධ=ජ්ඣ+ති) බඳියි. |
අනුබද්ධ | (3) ලුහු බඳින ලද; සම්බන්ධ වූ. |
අනුබන්ධ | (න) අනුව බැඳීම, කාර්ය්යකාලයෙහි ලොප්වන අකුර. |
අනුබන්ධ | (පු) අනුව බැඳීම, ලුහුබැඳීම, කාර්ය්ය කාලයෙහි ලොප්වන අකුර වෘද්ධි ආදි කාර්ය්යයක් පිණිස පමණක් කියනු ලබන්නාවු ණකාරාදි අක්ෂරය අනුබන්ධ නමි. |
අනුබන්ධ | (පු) මැකී යන අකුරක්; ලුහු බැඳීම. |
අනුබන්ධති | (අනු+බන්ධ+අ) අල්ලා ගැනීමට දුවයි; ලුහුබඳී. |
අනුබන්ධති | (ක්රි) (අනු+බන්ධ - (d) (භු) බන්ධනෙ, බැඳීමෙහි+ති) අනුබඳියි, ලුහුබඳියි. |
අනුබන්ධන | (න) පසුපස්සේ යාම; ලුහුබැඳීම. |
අනුබල | (න) උදවුව, පශ්චාද් බලය, රුකුල්-දීම. |
අනුබල | (න) උපකාරය; උපස්ථම්භය. |
අනුබුජ්ඣති | (අනු+බුධ+ය) අවබෝධ කෙරේ. |
අනුබුජ්ඣති | (ක්රි) (අනු+බුධ - (d) (දි) අවගමනෙ, අවබෝධයෙහි, ධ=ජ්ඣ+ති) අවබොධ කෙරෙයි. |
අනුබුජ්ඣන | (න) අවබෝධ කිරීම, දැනගැනීම. |
අනුබුජ්ඣන | (න) අවබෝධ කිරීම. |
අනුබුජ්ඣිතුං | (නි) අවබෝධ කරන්නට. |
අනුබුද්ධ | (පු) දෙවෙනි බුදුරජ, බුදුවරයෙකුට දෙවැනි තැනැත්තා (ති) ප්රතිවේධ කළ. |
අනුබුද්ධ | (3) අවබෝධ කළ; බුදුන්ට දෙවෙනි වූ. |
අනුබොධ | (පු) අවබෝධය, ප්රතිවේධය, දැනීම, ඥානය. |
අනුබොධ | (පු) අවබෝධය. |
අනුබොධති | (ක්රි) (අනු+බුධ - (d) (භු) බොධනෙ, අවබෝධයෙහි+උ=ඹ+ති) අවබෝධ කරයි, ප්රතිවේධ කරගනියි. |
අනුබොධන | (න) අවබෝධය, ප්රතිවේධය, ඥානය. |
අනුබ්බජති | (ක්රි) (අනු+වජ - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි, ව=බ=බ්බ+ති) අනුව යෙයි. |
අනුබ්බත | (න) (අනු+වත+ව=බ) අනුව්රතව, ව්රතය අනුව, ව්රතානුකුලව, ව්රතයට සුදුසු පරිදි. |
අනුබ්බිල්ලාවිතත්ත | (න) (අනු=න+උබ්බිල්ලවිත+ත්ත) උඩඟු ගති නැති බව. |
අනුබ්යඤ්ජන | (න) කුඩාලකුණු. |
අනුබ්යඤ්ජන | (න) මහා පුරුෂ ලක්ෂණයන්ට දෙවෙනි වූ ලක්ෂණ. |
අනුබ්රෑහණ | (න) වැඩීම, නැවත නැවත වැඩීම, මනසිකාරය. |
අනුබ්රෑහිත | (ති) වඩනලද, නැවත නැවත මෙනෙහි කළ. |
අනුබ්රෑහිත | (3) වඩන ලද. |
අනුබ්රෑහෙති | (අනු+බ්රෑහ+ණෙ) වඩයි. |
අනුබ්රෑහෙති | (ක්රි) (අනු+බ්රෑහ - (d) (භු) වඩ්ඪනෙ, වැඩීමෙහි+ණෙ+ති) වඩයි, නැවත නැවත මෙනෙහි කරයි. |
අනුබ්රෑහෙන්ත | (3) වඩන; වඩමින්. |
අනුභණන | (න) අනුකථනය, අනුව බිණීම, එකට එක කීම. |
අනුභවති | (අනු+භූ+අ) අනුභව කරයි. |
අනුභවති | (ක්රි) (අනු+භු - (d) (භු) සත්තායං, වීමෙහි (ඌ=ඔ=අව+ති) වලඳයි, අනුභව කරයි, ප්රයොජනය ගනියි පරිභොග කරයි. |
අනුභවන | (න) අනුභව කිරීම. |
අනුභවන | (න) අනුභවය, වැලඳීම. |
අනුභවන්ත | (3) අනුභව කරන; විඳින. |
අනුභවිතබ්බ | (3) අනුභව කරළයුතු. |
අනුභවිතුං | (නි) අනුභව කරන්ට. |
අනුභවිත්වා | (පූ.ක්රි) අනුභව කොට; විඳ. |
අනුභවිය | (පූ.ක්රි) අනුභව කොට; විඳ. |
අනුභවිය | (3) අනුභව කොට; විඳින ලද. |
අනුභාග | (පු) දෙකෙන් කොටස, දෙකෙන් පංගුව. |
අනුභායති | (ක්රි) (අනු+භී, - (d) (භු) භයෙ, බිය වීමෙහි+ඉ=එ=අය+ති) බියපත් වෙයි. |
අනුභාව | (පු) බලය, තෙජස, ආනුභාවය නව නාට්ය රසාත්මකවූ ස්ථායී භාව ආදි ත්රිවිධ භාවයන් අවබෝධ කරවීම අනුභාව නමි. |
අනුභාසති | (ක්රි) (අනු+භාස, - (d) (භු) වාචායං, කීමෙහි+ති) කියයි, ප්රකාශ කරයි අනුව කියයි. |
අනුභාසන | (න) අනුකථාව, කථාවකට අනතුරුව කරන කථාව. |
අනුභාසිත | (ති) අනුභාසනය කළ. |
අනුභුත | (ති) අනුභව කළ, අවබෝධ කළ, ප්රයොජන ගත්. |
අනුභුතවිසය | (පු) අනුභුතාර්ථය විෂය කොට පවත්නා ‘ත’ ශබ්දය ‘ය’ ශබ්දයා අපේක්ෂා නොකිරීම ත) ශබ්ද යොග ප්රභෙද ව්යාකරණ විධිය. |
අනුභුත්වා | (පූ.ක්රි) අනුභව කොට; විඳ. |
අනුභුයමාන | (3) අනුභව කරමින්; විඳිනු ලබන. |
අනුභූත | (3) අනුභව කළ; විඳින ලද. |
අනුභොති | (අනු+භු+අ) අනුභව කෙරේ; විඳියි. |
අනුභොති | (ක්රි) (අනු+ (භු) - (d) (භු) සත්තායං, වීමෙහි+ඌ=ඔ+ති) අනුභව කරයි. |
අනුභොන්ත | (3) අනුභව කරන; අනුභව කරමින්. |
අනුම | (පු) ස්පල්පය, ටික. |
අනුමග්ග | (පු) අනුමාර්ගය, අඩමග, මාර්ගය අනුව. |
අනුමජ්ජති | (අනු+මද+ය) අතගායි; පිරිමදියි; මිරිකයි. |
අනුමජ්ජති | (ක්රි) (අනු-මජ්ජ - (d) (භු) සංසුද්ධියං, පිරිසිදු බැව්හි+ති) පිරිමදියි, මිරිකයි. |
අනුමජ්ජන | (න) අතගෑම; පිරිමැදීම; මරිකීම. |
අනුමජ්ජන | (න) පිරිමැදිම, ඔප දැමීම. |
අනුමජ්ජිත්වා | (පූ.ක්රි) අතගා; පිරිමැද. |
අනුමජ්ඣ | (පු) මධ්යය, මැදභාගය. |
අනුමඤ්ඤති | (අනු+මන+ය) අනුමත කරයි; එකඟ වේ. |
අනුමඤ්ඤති | (ක්රි) (අනු+මන - (d) (දි) ඤාණෙ, දැනීමෙහි+ය=ඤ්ඤ+ති) අනුමත කෙරෙයි. |
අනුමඤ්ඤන | (න) අනුදැනීම, සම්මත කිරීම. |
අනුමත | (ති) අනුදන්නාලද (න) අනුමත කිරීම. |
අනුමත | (3) අනුදත්; අවසර දුන්. |
අනුමති | (ඉ) අනුමතිය, අනුදැනීම, ආඛ්යාත සප්ත විභක්තීන්ගේ විෂය භේදයක්. |
අනුමති | (ඉ) එකඟ බව; කැමැත්ත. |
අනුමන්තු | (පු) ඔබට මේ දෙය දෙමියි කී කල යහපත එසේ කරවයි දන්දෙන්නහුට අනුදැනීම අනුමන්තු, සම්ප්රදාන විශේෂයක්. |
අනුමසති | (ක්රි) (අනු+මස - (d) (භු) ආමසෙනෙ, ස්පර්ශ කිරීමෙහි+ති) ස්පර්ශ කරයි ගටයි. |
අනුමාන | (ති) අනුව කල්පනා කිරීම, අනුව ප්රමාණ කිරීම, අනුමාන ඥානය, එකට එක ගලපා කල්පනා කිරීමේ ඤාණය, ව්යාප්ති ඥානය. |
අනුමාන | (න) අනුමාන කිරීම; නිශ්චය වශයෙන් නො දැන සතීම. |
අනුමිත | (ති) අනුව ප්රමාණ කරන ලද්ද, අනුමත කරන ලද්ද. |
අනුමිති | (ඉ) අනුව ප්රමාණ කිරීම පර්වතය ගින්නෙන් ව්යාප්යවූ දුම් ඇත්තේයයි පැතුරුනාවූ ධූමයාගේ පක්ෂවෘත්තිත්වයෙහි පවත්නා ඥානය පරාමර්ශ නමි ඒ පරාමර්ශයෙන් උපදනා නුවණ අනුමිති නම් වේ. |
අනුමිත්ත | (පු) දෙවැනි මිත්රයා (න) මිත්රයා අනුව. |
අනුමිනාති | (ක්රි) (අනු+මා - (d) (කි) පරිමානෙ, ප්රමාණ කිරීමෙහි-ආ+ඉ+නා+ති) අනුව ප්රමාණ කරයි, මණියි. |
අනුමීයති | (අනු+මා+ඊ+ය) අනුමාන කරනු ලැබේ. |
අනුමීයති | (ක්රි) (අනු+මා - (d) (භු) පමාණෙ, මිණීමෙහි+ආ=ඊ+ය+ති) ප්රමාණ කරණු ලැබේ. |
අනුමෙය්යවිසය | (න) අපාදානයාගේ ක්රියා විශේෂය අනුමානයෙන් ගැනීම, අපාදාන ප්රභේදයෙකි. |
අනුමොදක | (පු) අනුමෝදනා කරවන්නා; සතුටු වන්නා. |
අනුමොදක | (පු) අනුමෝදන් වන්නා, සමාදන් වන්නා. |
අනුමොදති | (අනු+මුද+අ) කළ දෙයක් ගැන සතුටු වේ. |
අනුමොදති | (ක්රි) (අනු+මු - (d) (භු) සන්තොසෙ සතුටුවීමෙහි+ති) අනුමොදන් වෙයි. |
අනුමොදන | (න) අනුමෝදන් වීම. |
අනුමොදනා | (ඉ) අනුමෝදන් වීම; අනුමෝදනා බණ; අනුව සතුටු වීම. |
අනුමොදනා | (ඉ) දන්දී අවසන්හි දෙසන ධර්මය, අනුමෙවැනි බණ. |
අනුමොදනීය | (ති) අනුමෝදන් වියයුතු. |
අනුමොදිත | (ති) අනුමොදන් කරවනලද. |
අනුමොදිත | (3) අනුමොදන් කල; අනුමෝදන් වූ; සතුටු වූ. |
අනුමොදිතබ්බ | (3) අනුමෝදන් විය යුතු; සතුටු විය යුතු. |
අනුමොදෙති | (අනු+මුද+ණෙ) අනුමෝදන් කරවයි; සතුටු කරවයි. |
අනුමොදෙත්වා | (පූ.ක්රි) අනුමෝදන් කරවා. |
අනුම්මත්ත | (ති) (අන්=න+උ+මද - (d) (දි) උම්මාදෙ, උමතු වීමෙහි+ත) උමතු නොවන, පිස්සු නොවන. |
අනුයන්ත | (3) අනුව යන; අනුව යමින්. |
අනුයාගී | (පු) අනුව යාග කරන තැනැත්තා. |
අනුයාත | (ති) අනුව යනලද, අනුගමනය කළ. |
අනුයාත | (3) අනුව ගිය. |
අනුයාති | (අනු+යා+අ) අනුව යයි; පස්සෙන් යයි. |
අනුයාති | (ක්රි) (අනු+යා - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි+ති) අනුව යෙයි කැටුව යෙයි. |
අනුයාතුං | (නි) අනුව යන්නට. |
අනුයායි | (3) අනුව යන්නා. |
අනුයායී | (ති) අනුව යන, නොහැර යන. |
අනුයුඤ්ජති | (අනු+යුජ+ංඅ) පිළිපදී; යෙදේ. |
අනුයුඤ්ජති | (ක්රි) (අනු+යුජ - (d) (රු) යොගෙ, යෙදීමෙහි+ති) අනුව යෙදෙයි. |
අනුයුඤ්ජන | (න) අනුයොගය, අනුව යෙදීම. |
අනුයුඤ්ජියමාන | (ති) අනුයොග කරණු ලබන, යොදනු ලබන, ප්රශ්න කරණු ලබන. |
අනුයුත්ත | (ති) අනුව යොදනලද, ප්රශ්න කරන ලද. |
අනුයුත්ත | (3) යෙදුණු; (පු) සේවකයා. |
අනුයොග | (පු) පිළි පැදීම; යෙදීම. |
අනුයොග | (පු) ප්රශ්නය, අනුව යෙදීම. |
අනුයොගවත්තු | (පු) අනුයොග ඇත්තා. |
අනුයොගී | (ති) අනුයොග ඇති. |
අනුයොගී | (3) පිළිපදින්නා; යෙදෙන්නා. |
අනුරක්ඛක | (ති) ආරක්ෂා කරන, රකින. |
අනුරක්ඛක | (3) රකින; රකින්නා. |
අනුරක්ඛණ | (න) රැකීම, අනුරක්ෂණය. |
අනුරක්ඛති | (අනු+රක්ඛ+අ) රකියි. |
අනුරක්ඛති | (ක්රි) (අනු+රක්ඛ - (d) (භු) රක්ඛණෙ, රැකීමෙහි+ති) අනුරක්ෂණය කරයි. |
අනුරක්ඛන | (න) රැකීම. |
අනුරක්ඛන්ත | (3) රකින; රකිමින්. |
අනුරක්ඛමාන | (3) රකින; රකිමින්. |
අනුරක්ඛා | (ඉ) අනුව රැකීම. |
අනුරක්ඛා | (ඉ) රැකීම. |
අනුරක්ඛි | (ති) රකින, අනුව රකින. |
අනුරක්ඛි | (3) රකින්නා. |
අනුරක්ඛිතබ්බ | (3) රැක්ක යුතු; රැක්ක හැකි. |
අනුරක්ඛිය | (ති) අනුව රැක්කයුතු, - (අ) රක්ෂා කොට, රැක, ගොපනය කොට. |
අනුරක්ඛිය | (3) රැක්ක යුතු; රැක්ක හැකි. |
අනුරඤ්ජිත | (ති) අනුව රැඳුනු. |
අනුරඤ්ජිත | (3) බැබලෙන; යුක්ත වූ. |
අනුරත්ත | (ති) අනුරක්ත, රාගයෙන් රත, ඇලුණු. |
අනුරත්ත | (3) ආශා ඇති; ඇලුණු. |
අනුරමති | (ක්රි) (අනු+රමු - (d) (භු) කීළායං, ක්රීඩාවෙහි+ති) ඇලෙයි. |
අනුරවති | (ක්රි) (අනු+රු - (d) සද්දෙ, ශබ්ද කිරීමෙහි+ති) ප්රතිශබ්ද කරයි, පිළිරැව් දෙයි. |
අනුරහො | (අ) රහස, රහසෙහි. |
අනුරාධපුර | (න) අනුරනැකතින් රාධ නම් ඇමතියා විසින් පිහිටුවනලද ලක්දිව පිහිටි එනම් නුවර. |
අනුරාධා | (ඉ) අනුරේ නැකත. |
අනුරාව | (න) පිළිරැව්, ප්රතිනාදය, දෝංකාර ශබ්දය. |
අනුරාව | (පු) දෝංකාර ශබ්දය. |
අනුරුජ්ඣති | (ක්රි) (අනු+රුධි - (d) (දි) ආවරණෙ, වැළකීමෙහි+ය+ති) ආවරණය කෙරෙයි. |
අනුරුද්ධ | (ති) ආවරණය කළ, වළකනලද. |
අනුරුධ | (දි) කාමෙ, කැමතිවීමෙහි, අනුරුජ්ඣති (අනු+රුධ-අනුපූර්ව රුධ ධාතුව මයි) කැමති වෙයි. |
අනුරූප | (ති) සුදුදු, යොග්ය, අභිමත වන, යොග්ය ස්වරූපය. |
අනුරූප | (3) යෝග්ය; සුදුසු. |
අනුරොදති | (අනු+රුදි+අ) කිසිවක් පිණිස හඬයි. |
අනුරොදති | (ක්රි) (අනු+රුදි - (d) (භු) අස්සු විමොචනෙ, කඳුලු හෙලීමෙහි+ති) කඳුලු හෙලයි, හඬයි. |
අනුරොධ | (ති) අනුකූල, එකඟ අනුව පැවතීම - (පු) ආවරණය. |
අනුරොධ | (පු) අනුකූලත්වය; එකඟ බව. |
අනුරොධති | (ක්රි) (අනු+රුධි - (d) (දි) ආවරණෙ, වැළැක්මෙහි+ති) වළක්වයි, ආවරණය කරයි. |
අනුලපන | (න) අනුකථාව, අනුලාපය, දෙවෙනි කථාව |
අනුලාප | (පු) කී තෙපුල් නැවත කිම, කෙණෙහි කෙණෙහි බිණීම. |
අනුලාසී | (පු) මොනරා. |
අනුලිත්ත | (ති) සඳුන් ආදිය ගානලද, සුණු ආදිය ආලේප කළ. |
අනුලිත්ත | (3) ගාන ලද; තවරන ලද; තැවරුණු. |
අනුලිම්පති | (අනු+ලිප+ංඅ) ආලේප කරයි; තවරයි. |
අනුලිම්පති | (ක්රි) (අනු+ලිප - (d) (රු) ලිම්පනෙ, ආලේප කිරීමෙහි+ති) ආලේප කරයි, තවරයි. |
අනුලිම්පන | (න) ආලේපනය, ලෙපනය. |
අනුලිම්පන | (න) ගෑම; තැවරීම. |
අනුලිම්පෙති | (අනු+ලිප+ණෙ) ගායි; තවරයි. |
අනුලිම්පෙත්වා | ගා; තවරා. |
අනුලෙප | (පු) තැවරීම, ගෑම, ආලේප කිරීම. |
අනුලොකන | (න) අවලොකනය, බැලීම. |
අනුලොකී | (පු) අනුව බලන්නා- “සීසානුලොකී පච්ඡතො පච්ඡතො අනුබන්ධි.” |
අනුලොම | (න) අනුලොම් බව, එකඟ බව, - (පු) පිළිවෙළ. |
අනුලොම | (3) ක්රමානුකූල වූ; යෝග්ය වූ; විරුද්ධ නොවු. |
අනුලොමඤාණ | (න) අනුලොමඥානය. |
අනුලොමික | (ති) අනුලොම්ව පවත්නේ. |
අනුලොමික | (3) යෝග්ය වූ; විරුද්ධ නොවූ. |
අනුලොමෙති | (ක්රි) (අනුලොම+ණෙ+ති) අනුලොම් කෙරෙයි. |
අනුල්ලපන | (ති) (අ+න+උ+ - (d) ලප+යු=අන) නොකීම, චෝදනා නොකිරීම අනාපත්ති භික්ඛු අනුල්ලපනාධිප්පායස්ස. |
අනුවජ්ජ | (පු) උපවාදය, පරිභවය, නින්දාව, අනුවදනය. |
අනුවත්තක | (පු) අනුව පවතින තැනැත්තා. |
අනුවත්තක | (3) අනුව පවතින; අනුව යන්නා. |
අනුවත්තති | (අනු+වතු+අ) අනුව පවතී; අවනත වේ. |
අනුවත්තති | (ක්රි) (අනු+වතු - (d) (භු) වත්තනෙ, පැවතීමෙහි+ති) අනුව පවතී. |
අනුවත්තන | (න) අනුව පැවතීම; එකඟ වීම. |
අනුවත්තන | (න) අනුව පැවැත්ම, අනුවර්තනය ව්යාකරණයෙහි යම් සූත්රයකින් තව සූත්රයකට කිසි පදයකගේ වැටීම අනුවර්තන නමි. |
අනුවත්තන්ත | (3) අනුව පවතිමින්; අනුව පවතින. |
අනුවත්තමාන | (3) අනුව පවතින; අනුව පවතිමින්. |
අනුවත්ති | (ඉ) අනුවෘත්තිය අනුව පැවැත්ම. |
අනුවත්තිත | (ති) අනුවර්තනය කළ, අනුව පැවති. |
අනුවත්තිතුං | (නි) අනුව පවතින්ට; එකඟ වන්නට. |
අනුවත්තිත්වා | (පූ.ක්රි) අනුව පැවතී; එකඟ වී. |
අනුවත්තෙති | (අනු+වතු+ණෙ) අනුව පෙරළයි; එකඟ කරවයි; එකඟව පවත්වයි. |
අනුවත්තෙති | (ක්රි) (අනු+වතු - (d) (භු) වත්තනෙ, පැවැත්මෙහි+ණෙ+ති) පවත්වයි. |
අනුවත්තෙත්වා | (පූ.ක්රි) එකඟ කරවා. |
අනුවදති | (අනු+වද+අ) දෝෂාරෝපණය කරයි. |
අනුවදති | (ක්රි) (අනු+වද, - (d) (භු) වචනෙ, කීමෙහි+ති) කියයි, බිණියි. |
අනුවදන | (න) අනුවාදයන, අනුකථනය. |
අනුවසති | (ක්රි) (අනු+වස - (d) (භු) නිවාසෙ, විසීමෙහි+ති) වාසය කෙරෙයි. |
අනුවසන | (න) වාසය කිරීම, විසීම. |
අනුවස්ස | (න) වර්ෂයක් අනුව, අවුරුද්දක් පාසා. |
අනුවස්සං | (ක්රි.වි) අවුරුදු පතා. |
අනුවස්සික | (3) අවුරුද්දක් පාසා සිදු වන. |
අනුවාචෙති | (ක්රි) (අනු+වච - (d) (චු) භාසනෙ, කීමෙහි+ණෙ+ති) අනුව කියයි. |
අනුවාත | (න) අනුවාතය, යටිසුළඟ, සිවුරෙහි නුවාව. |
අනුවාත | (පු) පස්සෙන් හමන සුළඟ; සිවුරේ නුවා පටිය. |
අනුවාද | (පු) දෝෂාරෝපණය. |
අනුවාද | (පු) නු(අ)ගුණ කීම, අනුකථනය එකභාෂාවකින් පැවැති වාක්යාදියක් අන්ය භාෂාවකින් කීම. |
අනුවාදාධිකාරණ | (න) ‘චතුබ්බිධ අධිකරණ’ බලනු. |
අනුවාස(න) | (න) සුවඳ කැවීම, සුවඳ ගැල්වීම. |
අනුවාසන | (න) සුවඳ කැවීම. |
අනුවාසෙති | (අනු+වස+ණෙ) සුවඳ කවයි. |
අනුවාසෙති | (ක්රි) (අනු+වස - (d) (චු) සිනෙහාදිසු ස්නෙහාදියෙහි+ණෙ+ති) සුවඳ කවයි. |
අනුවික්ඛිත්ත | (ති) (අනු+වි+ඛිප - (d) (භු) ඛෙපනෙ, දැමීමෙහි ‘ප’ ලොප්+ත=ත්ත) විසුරුවනලද, විවිධ දිසාවන්හි දමනලද, එක අරමුණක නොපිහිටුවනලද. |
අනුවිචරණ | (න) හැසිරීම, සඤ්චාරය, අනුව හැසිරීම. |
අනුවිචරති | (අනු+වි+චර+අ) අනුව ඇවිදී; හැසිරේ. |
අනුවිචරති | (ක්රි) (අනු+වි+චර - (d) (භු) චරණෙ, හැසිරීමෙහි + ති) හැසිරෙයි, සක්මන් කරයි. |
අනුවිචරන | (න) ඇවිදීම; හැසිරීම. |
අනුවිචරන්ත | (3) අනුව හැසිරෙමින්. |
අනුවිචරිත | (ති) හැසිරෙණලද, අනුව හැසිරෙණ ලද. |
අනුවිචරිත | (3) පුරුදු කළ; සිතූ. |
අනුවිචාර | (පු) හැසිරීම, පරීක්ෂාව. |
අනුවිචිනක | (පු) සොයන්නා, පරීක්ෂා කරන්නා. |
අනුවිචිනාති | (අනු+විච+ණා) පරික්ෂා කරයි; විමසයි. |
අනුවිච්ච | (අ) දැන. |
අනුවිච්ච | (පූ.ක්රි) (අනු+වි+චි+ය) පරික්ෂා කොට; විමසා. |
අනුවිච්චකාර | (පු) විමසා ක්රියා කිරීම. |
අනුවිජ්ජක | (පු) නඩු විසඳන්නා; පරීක්ෂකයා. |
අනුවිජ්ජක | (පු) විසඳන්නා, විනිශ්චය කරන්නා, පරීක්ෂා කරන්නා. |
අනුවිජ්ජති | (ක්රි) (අනු+විද - (d) (දි) සත්තායං, වීමෙහි, ද=ජ=ජ්ජ+ති) විද්යමාන වේ ඇති වේ. |
අනුවිජ්ඣති | (අනු+විධ+ය) අවබෝධ කරයි; විදී. |
අනුවිජ්ඣති | (ක්රි) (අනු+විධ - (d) (දි) වෙධනෙ, විදීමෙහි, ධ=ජ්ඣ+ති) විදියි. |
අනුවිතක්ක | (පු) අනුව සිතීම, නැවත නැවත සිතීම. |
අනුවිතක්කන | (න) නැවත කල්පනා කිරීම. |
අනුවිතක්කෙති | (අනු+වි+තක්ක+ණෙ) නැවත කල්පනා කරයි. |
අනුවිතක්කෙති | (ක්රි) (අනු+වි+තක්ක - (d) (චු) විතක්කනෙ, විතර්කණයෙහි+නෙ+ති) අනුවිතර්කණය කරයි, සිතයි. |
අනුවිතක්කෙත්වා | (පූ.ක්රි) නැවත කල්පනා කොට. |
අනුවිදිත | (ති) දන්නාලද, අවබෝධ කළ. |
අනුවිදිත | (3) අනුදත්; දන්නා ලද; ප්රකට. |
අනුවිද්ධ | (ති) විදිනලද, සිදුරු කළ. |
අනුවිද්ධ | විදන ලද. |
අනුවිධාන | (න) විධානය, නියොගය, නියම කිරීම. |
අනුවිධායති | (ක්රි) (අනු+වි+ධා - (d) (චු) ධාරණෙ දැරීමෙහි+ණය+ති) විධාන කරයි, නියම කරයි. |
අනුවිධීයති | (අනු+වි+ධා+ඊ+ය) කරනු ලැබේ; විධාන කරනු ලැබේ. |
අනුවිධීයති | (ක්රි) (අනු+වි+ධා - (d) (භු) ධාරණෙ දැරීමෙහි + ආ = ඊ + ය+ති) අනුවිධානය කරණු ලබයි, නියම කරණු ලබයි. |
අනුවිධීයන | (න) විධානය කිරීම, නියොග කිරීම. |
අනුවිධීයමාන | (3) කරනු ලබන. |
අනුවිලොකන | (න) බැලීම, නැවත නැවත සෙවීම, පරීක්ෂා කිරීම. |
අනුවිලොකෙති | (අනු+වි+ලොක+ණෙ) හාත්පස බලයි. |
අනුවිවට්ට | (පු) සිවුරේ නුවාව. |
අනුවිසට | (න) පැතිරෙණ ලද, පතළාවු- “විසටං සප්ප විසංව ඔසධෙහි” |
අනුවුත්ති | (ති) අනුවැ වැටීම, සුත්රයෙක්හි නොපෙණෙන කාර්ය්ය කාර්යී නිමිත්ත පදයන්ගෙන් එකක් හෝ කීපයක් අන්ය සුත්රයකින් වැටීමයි. |
අනුවුත්ථ | (ති) වාසය කළ විසු. |
අනුවුත්ථ | (3) විසූ. |
අනුවුත්ථ | (3) සමඟ විසූ. |
අනුව්යඤ්ජන | (න) මහා පුරුෂ ලක්ෂණයන්ට දෙවෙනි වූ ලක්ෂණ. |
අනුව්යඤ්ජන | (න) ව්යඤ්ජන අනුව, කුඩා ව්යඤ්ජන, කුඩා ලකුණු. |
අනුව්යඤ්ජනග්ගාහී | (ති) ව්යඤ්ජන අනුව ගන්නා. |
අනුසඤ්චරණ | (න) ඔබිනොබ හැසිරීම. |
අනුසඤ්චරති | (අනු+සං+චර+අ) ඔබිනොබ හැසිරේ. |
අනුසඤ්චරති | (ක්රි) (අනු+සං+චර - (d) (භු) චරණෙ, හැසිරීමෙහි+ති) හැසිරෙයි. |
අනුසඤ්චරිත | (ති) හැසිරෙණ ලද. |
අනුසඤ්චරිත | (3) නිතර පැවති. |
අනුසඤ්චෙතෙති | (ක්රි) (අනු+සං+චිත - (d) (චු) සඤ්චෙතනෙ, සිතීමෙහි+ණෙ+ති) සිතයි, අනුස්මරණය කරයි. |
අනුසඤ්ඤත්ති | (ඉ) විධානය, නියොගය. |
අනුසඤ්ඤාති | (ක්රි) (අනු+සං+ඤා - (d) (භු) අවබොධස්මිං, දැන්මෙහි+ති) අඟවයි, මෙහෙයයි. |
අනුසඤ්ඤායමාන | (ති) අඟවනු ලබන, දන්වනු ලබන. |
අනුසට | (3) විසුරුවන ලද. |
අනුසදති | (ක්රි) (අනු+සං+ධා - (d) (භු) ධාරණෙ, දැරීමෙහි+ධ=ද+ති) සංසන්දනය වෙයි. |
අනුසන්දති | (අනු+සන්දු+අ) ගලාබසී; වැගිරේ. |
අනුසන්ධති | (ක්රි) (අනු+සං+ධා - (d) (භු) ධාරණෙ දැරීමෙහි+ති) සන්ධි කෙරේ, ගැළපීම කෙරෙයි. |
අනුසන්ධි | (ඉ) ගැළපීම. |
අනුසන්ධි | (ඉ) සන්ධිය, ගැළපීම, මුට්ටු කිරීම, දෙකක් එකට හැමැන්නවීම. |
අනුසන්ධි | අනිකක් හා ඇති සම්බන්ධය. |
අනුසන්ධිවචන | (පු) බුද්ධවචනයට ගළපා-සුදුසු ලෙස පවත්නා වචනය, ශ්රාවක භාෂිතය. |
අනුසංපවඞ්ක | (න) අවවාදයට අනුව නැමීම. |
අනුසම්පවඞ්ක | (ති) අවනතවීම, කයින් සිතින් හා වදනින් නැමීම. |
අනුසය | (පු) අනුසහගතරාගාදිය, පසුතැවිල්ල ප්රස්තුතයාගේ අනිවෘත්තිය, සත්ත්වයන්ගේ සිතුතුළ නැවත නැවත උපදනා කාමරාග, පටිඝ, මාන, දිට්ඨි, විචිකිච්ඡා, භවරාග, අවිජ්ජා යන ක්ලේශයෝ සත්දෙන අනුසයෝය අප්පහීනට්ඨෙන අනු අනු සන්තානෙ සෙනතීති=අනුසයා. |
අනුසය | (පු) සත්වයන්ගේ සිත්හි අප්රකටව පවත්නා රාග ද්වේෂාදිය. |
අනුසංයායති | (ක්රි) (අනු+සං+යායති) අනුසඤ්චරණය කරයි, ඇවිදියි. |
අනුසංයායන | (න) හැසිරීම, අනුසඤ්චාරණය. |
අනුසයිත | (ති) අනුව සයනය කළ නොහැර පැවති. |
අනුසයිත | (3) කලක් පැවති. |
අනුසරණ | (න) අනුස්මරණය, සිහිකිරීම. |
අනුසරති | (ක්රි) (අනු+සර - (d) (භු) චින්තායං, සිතීමෙහි+ති) සිහිකෙරෙයි, ගමන් කෙරෙයි. |
අනුසංවච්ඡර | (ක්රි.වි) අවුරුද්දක් පාසා. |
අනුසංවච්ඡර | (න) අවුරුද්දක් පාසා, අවුරුද්දක් ගානේ. |
අනුසවති | (අනු+සු+අ) ගලාබසී; වැගිරේ. |
අනුසවති | (ක්රි) (අනු+සව - (d) ගතියං, යාමෙහි+ති) වැගිරෙයි, ගලාබසියි. |
අනුසවති | (න) ගලාබැසීම. |
අනුසවන | (න) වැගිරීම, ගලා බැසීම. |
අනුසංසරණ | (න) හැසිරීම, අනුසඤ්චාරය. |
අනුසහගත | (ති) කුඩාව පැවති, එක්ව පැවති. |
අනුසායික | නිධාන ගතව පවත්නා. |
අනුසාර | (පු) අනුව යාම, අනුව පැවැත්ම, අනුව විසීම. |
අනුසාර | (පු) අනුවයාම; ආකාරය. |
අනුසාරී | (ති) අනුව පවතින, අනුව යන. |
අනුසාරී | (3) අනුව යන්නා; පිළිපදින්නා. |
අනුසාරෙති | (ක්රි) (අනු+සර - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි+ණෙ+ති) අනුව යෙයි අනුව පවතියි. |
අනුසාවක | (පු) අස්වසන්නා; ප්රකාශ කරන්නා. |
අනුසාවන | (ති) කර්ම වාක්යය ඇස්වීම. |
අනුසාවන | (න) ඇස්වීම; ප්රකාශය. |
අනුසාවෙති | (අනු+සු+ණෙ) අස්වයි; පකාශ කරයි. |
අනුසාවෙතුං | (නි) දැනුම් දෙන්නට; ප්රකාශ කරන්නට. |
අනුසාවෙත්වා | (පූ.ක්රි) අස්වා; දැනුම් දී. |
අනුසාවෙන්ත | (3) අස්වන; දැනුම් දෙමින්. |
අනුසාසක | (පු) අනුශාසනා කරන තැනැත්තා. |
අනුසාසක | (3) අනුශාසනා කරන්නා. |
අනුසාසති | (අනු+සාස+අ) අවවාද දෙයි. |
අනුසාසති | (ක්රි) (අනු+සාස - (d) (භු) අනුතිට්ඨියං, අනුශාසනා කිරීමෙහි+ති) අනුශාසනා කරයි. |
අනුසාසන | (න) අනුශාසනා කිරීම, නැවත නැවත අවවාද දීම. |
අනුසාසන | (න) අවවාද කිරීම. |
අනුසාසනී | (ඉ) අනුශාසනාව, නැවත නැවත කරන අවවාදය. |
අනුසාසනී | (ඉ) අවවාදය. |
අනුසාසන්ත | (3) අවවාද කරන. |
අනුසාසිත | (ති) අනුශාසනා කරන ලද. |
අනුසාසිත්වා | (පූ.ක්රි) අවවාද කොට. |
අනුසාසිය | (පූ.ක්රි) අවවාද කොට. |
අනුසික්ඛති | (අනු+සික්ඛ+අ) අනුව පිළිපදී; ඉගෙනගනී. |
අනුසික්ඛති | (ක්රි) (අනු+සික්ඛ - (d) (භු) සික්ඛණෙ, හික්මීමෙහි+ති) හික්මෙයි, ඉගෙන ගනී. |
අනුසික්ඛන | (න) පුහුණු කිරීම. |
අනුසික්ඛන්ත | (3) පුහුණු කරමින්. |
අනුසික්ඛමාන | (ති) හික්මෙන. |
අනුසික්ඛමාන | (3) පුහුණු කරමින්. |
අනුසික්ඛිත්වා | (පු) ක්රි පුහුණු කොට. |
අනුසික්ඛිය | (පූ.ක්රි) පුහුණු කොට. |
අනුසික්ඛී | (ති) ශික්ෂා අනුව හික්මෙන. |
අනුසිට්ඨ | (ති) අනුශාසනා කරනුලැබූ “අනුසිට්ඨො සො මයා.” අනුශ්රවණය කළ. |
අනුසිට්ඨ | (3) අනුසාසනා ලැබූ. |
අනුසිට්ඨි | (ඉ) අවවාදය, අනුශාසනාව. |
අනුසිට්ඨී | (ඉ) අවවාදය. |
අනුසිබ්බති | (ක්රි) (අනු+සිවු - (d) (දි) තන්තු සන්තානෙ, විවීමෙහි+ති) වියයි, නූල් කටියි. |
අනුසුණාති | (ක්රි) (අනු+සු - (d) (සු) සවණෙ, ඇසීමෙහි+උණා+ති) අසයි ශ්රවණය කරයි. |
අනුසුම්භති | (ක්රි) (අනු+සුම්භ - (d) (භු) භාසනෙ, බැබලීමෙහි+ති) සරසයි, බබලයි. |
අනුසූයක | (ති) (අන්=න+උසූයක) ඊර්ෂ්යා නොකරන. |
අනුසූයක | (3) ඊර්ෂ්යා නැති. |
අනුසූයන | (න) ඊර්ෂ්යා නොකිරීම. |
අනුසෙට්ඨි | (පු) දෙවෙනි පන්තියේ සිටාණෝ. |
අනුසෙට්ඨි | (පු) ධනවතා, ධන රැස්කරන්නා, සිටුවරයා. |
අනුසෙති | (අනු+සි+ණේ) අත්නොහැර පවතී. |
අනුසෙති | (ක්රි) (අනු+සි - (d) (භු) සයෙ, සයනය කිරීමෙහි+ති) සයනය කරයි. |
අනුසෙන්ත | (3) අත්නොහැර පවත්නා. |
අනුසො | (අ) අනුව, එකඟව. |
අනුසොචති | (අනු+සුව+අ) ශෝක කෙරේ. |
අනුසොචති | (ක්රි) (අනු+සොච+ - (d) (භු) සොකෙ, ශොක කිරීමෙහි+ති) තමාගේ අපරාධය අනුව ශොක කරයි, විපාකය අනුව ශොක කරයි. |
අනුසොචන | (න) පාපකර්මයට අනුව ශොක කිරීම. |
අනුසොචන | (න) ශෝක කිරීම. |
අනුසොචිත්වා | (පූ.ක්රි) ශෝක කොට. |
අනුසොත | (ති) ශ්රොතස අනුව. |
අනුසොත | (3) දියපහර අනුව යන. |
අනුසොතගාමී | (ති) ශ්රොතස අනුව යන. යෙ කෙචි කාමෙසු අසඤ්ඤතා ජනා අවීතරාගා ඉධ කාමභොගිනො, පුනප්පුනං ජාති විරූප ගාහිනො තණ්හාධිපන්නා අනුසොතගාමිනො. |
අනුසොතගාමී | (3) දියපහර අනුව යන්නා. |
අනුස්සති | (ඉ) නැවත නැවත සිහි කිරීම. |
අනුස්සති | (ඉ) සිහිකිරීම, ආවර්ජනා කිරීම, “දසානුස්සති” බලනු. |
අනුස්සද | (ති) උද්ධත නොවූ, උඩඟු නොවූ. |
අනුස්සරණ | (න) සිහි කිරීම. |
අනුස්සරණ | (න) සිහිකිරීම, මෙනෙහි කිරීම. |
අනුස්සරති | (අනු+සර+අ) සිහි කෙරේ. |
අනුස්සරති | (ක්රි) (අනු+සර - (d) (භු) චින්තායං, සිතීමෙහි+ති) සිහිකරයි. |
අනුස්සරන්ත | (3) සිහි කරන; සිහි කරමින්. |
අනුස්සරමාන | (3) සිහි කරන; සිහි කරමින්. |
අනුස්සරිත | (ති) සිහිකළ, මෙනෙහි කළ. |
අනුස්සරිත | (න) සිහි කළ දෙය. |
අනුස්සරිත | (3) සිහි කළ. |
අනුස්සරිතු | (පු) සිහි කරන්නා. |
අනුස්සරිතුං | (නි) සිහි කරන්ට. |
අනුස්සරිත්වා | (පූ.ක්රි) සිහි කොට. |
අනුස්සරිය | (පූ.ක්රි) සිහි කොට. |
අනුස්සව | (පු) ආශ්රව, ආරංචියෙන් ඇසීම, පරම්පරා කථාව. |
අනුස්සව | (පු) පරම්පරාගත කථාව. |
අනුස්සවණ | (න) මේ මෙසේලුයි ආරංචියෙන් ඇසීම. |
අනුස්සවික | (ති) ආරංචියෙන් අසන. |
අනුස්සවිත | (ති) අස්වනලද, ඇසුවූ. |
අනුස්සාර | (පු) නිග්ගහීතයට පරියාය නාමයකි. |
අනුස්සාවක | (පු) අස්වන්නා, කථිකයා, මෙරමා හට කියන්නා. |
අනුස්සාවණ | (න) ඇස්වීම, ශ්රවණය කරවීම. |
අනුස්සාවික | (පු) (අනුස්සාව+ඉක) අස්වන්නා. |
අනුස්සාවෙති | (ක්රි) (අනු+සු - (d) (සු) සවණෙ, ඇසීමෙහි+උ=ඔ=ආව+ණෙ+ති) අස්වයි. |
අනුස්සාහික | (පු) උත්සාහ නැත්තා, වීර්ය්ය නැත්තා. |
අනුස්සාහිත | (ති) උත්සාහ රහිත, අලස, නොඔසවනලද. |
අනුස්සුක | (ති) (අ=න+උස්සුක) උත්සාහ නැති, වීර්ය්ය රහිත. |
අනුස්සුක | (3) උත්සාහ නැති. |
අනුස්සුත | (ති) (අනු+සුත) අසනලද, ඇසු. |
අනුස්සුත | (3) අසන ලද. |
අනුස්සුති | (ඉ) අනුස්මෘතිය, යමක් අනුව උපන් සිහිය. |
අනුස්සුතික | (පු) (අනු+සු+ණික) ආරංචියෙන් කියන්නා. |
අනුස්සුයක | (පු) ‘අනුසුයක’ බලනු. |
අනූන | (ති) (අන්=න+ඌන) නොඅඩු, සම්පූර්ණ, පිරුණු. |
අනූන | නො අඩු. |
අනූනක | (ති) (අන්=න+ඌන) නොඅඩු, සම්පූර්ණ, පිරුණු. |
අනූනතා | (ඉ) අනූනතාව, පිරුණුබව. |
අනූනතා | නො අඩුබව. |
අනූනාධික | (ති) අඩුවැඩි නැති. |
අනූප | (පු) ජලබහුල භූමිය, දෙනියාවත, දියාරු බිම. |
අනූපඝාත | (පු) අහිංසාව. |
අනූපඝාත | ප්රාණවධ නො කිරීම. |
අනූපඝාත=අනුපඝාත | (ති) නො නසන ලද, හිංසා නොකළ. |
අනූපජ | (ති) ජලබහුල පෙදෙස්හි උපන්. |
අනූපධික=අනුපධික | (ති) උපධිරහිත ‘උපධි’ බලනු. |
අනූපනාහි=අනුපනාහී | (ති) උපනාහ රහිත, බද්ධවෛර නැති. |
අනූපනීත=අනුපනීත | (ති) උපමාරහිත, උපමා කිරීමට අනෙකෙකු හෝ අනෙකක් නැති. |
අනූපම | (3) උපමා රහිත; සමාන කළ නො හැකි. |
අනූපලිත්ත=අනුපලිත්ත | (ති) නොතැවරුණු, නොගෑවුනු. |
අනූපවාද=අනුපවාද | (ති) උපවාද රහිත, නින්දා නොඑළවනලද. |
අනූහත | (ති) (අන්=න+ඌහත) නොනසන ලද, නොනැසූ. |
අනූහත | (3) දුරු නො කළ; නො නැසූ. |
අනෙක | (ති) (අන්=න+එක) එකසඞ්ඛ්යාවක් නොවන, එකක් නොවන. |
අනෙක | (3) නානාවිධ; නොයෙක්. |
අනෙකකම්මක | (පු) දුහාදි හා න්යාදි ද්විකර්මක ධාතුහු අනෙකකර්මක නමි. |
අනෙකත්ථ | (පු) නොයෙක් අර්ථ ඇත්තා, උපසර්ග නිපාත ධාතුප්රත්යය ආදිය. |
අනෙකන්තික | (පු) එකාන්ත නොවන්නේ අනෙකාන්තිකයි පඤ්චවිධ හේත්වාභාෂයන් අතුරෙන් ප්රධානවූයේ අනෙකාන්තිකය. |
අනෙකපරියාය | (පු) (අන්=න+එකපරියාය) නොයෙක් ප්රකාරය, බොහෝ ක්රමය. |
අනෙකප්පකාර | (3) නොයෙක් ආකාර ඇති. |
අනෙකවිධ | (ති) එකවිධියක් නොවන, නානා ප්රකාර. |
අනෙකවිධ | (3) නානාවිධ; නානාවිධ. |
අනෙකවිහිත | (ති) (අන්=න+එක+විහිත) නානාතැන පිහිටි, නානාප්රකාර. |
අනෙකවිහිත | (3) නානාකාර ඇති; නානාකාර ඇති. |
අනෙකංස | (පු) (අන්=න+එකංස) එකක් නියම කරගත නොහැකි, එකක් නියම නැති, සැකය, එකාන්ත නොවන කරුණ. |
අනෙකසඞ්ඛ්යා | (ඉ) මිස්සක ගුණිත ආදි පඤ්ච විධ සංඛ්යා අතුරෙන් අනෙක අර්ථයන් ප්රකාශ කරන සංඛ්යා-සහස්සරංසි සතතෙජ ආදියයි. |
අනෙකංසික | (3) එක් නිශ්චයක් නැති. |
අනෙකාකාර | (3) නොයෙක් ආකාර වූ. |
අනෙජ | (ති) (අන්=න+එජ) එජා විරහිත, ආශා නැති, තෘෂ්ණා නැති. |
අනෙජ | (3) තෘෂ්ණා නැති. |
අනෙධ | (පු) (අන්=න+එධ) දර රහිත. |
අනෙධ | (3) දර නැති. |
අනෙරිත | (ති) (අන්=න+ඊරිත) කම්පා නොකළ, චඤ්චල නොවූ. |
අනෙලක | (ති) ජඩ නොවන, නිවැරදි, නිදොස්. |
අනෙසනා | (ඉ) අයෝග්ය සෙවීම; නුසුදුසු ජීවිකාව. |
අනෙසනා | (ඉ) භික්ෂුන්ට අයොග්ය ප්රත්ය සෙවීම අනෙසනා නමින් හඳුන්වයි එනම් 21 ආකාර වූ අනෙසනයි 1 හුණ දඬු දීම 2 තාම්බූලාදි පත්ර දීමය 3 මල් දීමය 4 ඵල වර්ග දීමය 5 දැහැටි දඬු දීමය 8 ඇඟ උලන සුණු ආදිය දීම 9 මැටි දීමය 10 චාටු කමින් උපස්ථායකයන් ඉදිරියෙහි සිටීම 11 මුග්ගසූපතාවය, පිසූ මුං මෙන් මඳක් සැබෑත් වැඩියත් බොරුත් කීමය12 පාරිභට්ටනා නමින් දැක්වූ කුලදරුවන් නැලවීම ආදිය 13 ජඞ්ඝපෙසනිකා නම් ලද ගිහියන්ගේ ලියුම් කියුම් හුවමාරු කිරීම 14 ගිහියන්ට වෙදකම් කිරීම 15 දූත කර්ම වූ ගිහියන්ගේ පණිවුඩ කීමය 16 පහෙණ ගමන නම්වූ මෙහෙවර පිණිස කෙත්වත් ආදිය ලබාගැනීම 17 පිණ්ඩප්රතිපිණ්ඩනයයි කියනු ලබන තමා ලද දෙය ගිහියන්ට දී ඔවුන් ලද දෙය තමා ලබාගැනීම 18 ලාභාශාවෙන් අල්ලස් දීම 19 ගෙබිම් ආදිය පෙන්වන වාස්තුවිද්යාව දැක්වීම 20 තිථි හෝරාදිය දක්වන නක්ෂත්ර විද්යාවෙහි යෙදීම 21 අඞ්ගප්රත්යඞ්ගයන්ගේ ලක්ෂණාදිය විස්තර කර දෙන අඞ්ග විද්යාවෙහි යෙදීමය යන මේ 21 ක්රමයකින් ප්රත්යය සෙවීම අනෙසන නම් වේ. |
අනෙසනා | (ඉ) සෙවීම, අන්වෙසනය, වැරදි ලෙස ප්රත්යය සෙවීම. |
අනෙළ | (ති) (අන්=න+එළ) කෙලතොලු නොවන, ජඩ නොවන, නිදොස්. |
අනෙළ | (3) නිදොස්. |
අනෙළක | (3) නිදොස්. |
අනෙළගල | (ති) (අන්=න+එළ+ගල) කෙල වැගිරෙන තොල් නැති, ජඩ නොවන, නිදොස්වචන ඇති. |
අනෙළගල | (3) කෙළතොලු නොවූ. |
අනෙළමූග | (ති) (අන්=න+එළමූග) කෙලතොලු නොවූ, නිදොස් බස් ඇති. |
අනොක | (පු) (අන්=න+ඔක) ඔක රහිත, අනගාරික, වාසස්ථාන නැති, ආලය රහිත, අවකාශ නැති ‘ඔක’ බලනු. |
අනොක | (3) ජලය නැති; වාසස්ථාන නැති. |
අනොකප්පන | (ති) නො අදහන, විශ්වාස නොකරන. |
අනොකාස | (3) අවකාශ නැති. |
අනොඝ | (පු) (අන්=න+ඔඝ) ඔඝ විරහිත, චතුර්විධ කාමොඝාදිය නැති. |
අනොජක | (පු) එනම් ගස. |
අනොජග්ඝති | (ක්රි) (අනු+උ+ජග්ඝ - (d) (භු) හසනස්මිං, සිනාසීමෙහි+ති) උජ්ජග්ඝනය නොකරයි, අත්පොළසන් ගසා මහත් කොට සිනා නොවෙයි. |
අනොජග්ඝන | (න) උජ්ජග්ඝනය නොකිරීම, මහත්කොට සිනා නොවීම. |
අනොජව | (ති) තෙජස් රහිත, තෙද නොමැති. |
අනොජවන්තු | (3) ඕජස් නැති. |
අනොජා | (ඉ) කටු කරඬු. |
අනොජා | (න) එනම් ගස. |
අනොතත්ත | (පු) රත්නොවන ජලය ඇති එනම් විල හිරු රැසින් නොතැවෙන දිය ඇති හෙයින් අනොතත්ත නම් ලද මේ විල හිමාල වනයෙහි මහ විල් සත අතුරෙන් ප්රධාන එකයි, ගැඹුරින් හා පළලින් පනස් යොදුන් වෙයි පඤ්ච පර්වතයන්ගෙන් වටවී තිබේ එනම්:- ස්වර්ණමය සුදර්ශන පර්වතය, සර්වරත්නමය චිත්රකූට පර්වතය, අඤ්ජනමය කාලකූට පර්වතය, මාඤ්ජෙෂ්ටමය ගන්ධමාදන පර්වතය, රජතමය කෛලාස කූට පර්වතය යන පඤ්ච පර්වතයන්ගෙන් වට වී තිබේ මේ විලෙහි සතර පැත්තේ සිංහ මුඛය, අශ්ව මුඛය, හස්තිමුඛය, වෘෂභ මුඛයයි ජලය නික්මෙන සොරොව් සතරක් වෙත් පහාරාද සූත අටුවාව බලන්න. |
අනොතත්ත | (3) රත් නොවූ; (පු) (න) අනවතප්ත විල. |
අනොත්තප්ප | (න) ඔතප් නැති බව. |
අනොත්තප්ප | (පු) (අන්=න+ඔත්තප්ප) පාපයට බිය නැති, ඔතප් නැති (න) ඔත්තප්පං=අනොත්තප්පං. |
අනොත්තප්ප | (3) ඔතප් නැති; පවට බය නැති. |
අනොත්තප්පන | (න) පාපයට බිය නොවීම. |
අනොත්තප්පී | (ති) පාපයට බිය නැති, ඔතප් නැති. |
අනොත්තප්පී | (3) පවට බය නැත්තා. |
අනොදක | (ති) (අන්=න+උදක) ජලය රහිත, දිය නොමැති. |
අනොදක | (3) ජලය නැති. |
අනොදිස්සක | (පු) කොටස් නොමැති භාග වශයෙන් නොබෙදන ලද. |
අනොදිස්සක | (3) කෙනෙකු නියම නැති. |
අනොධි | (පු) (අන්=න + ඔධි) අර්හන්මාර්ගය (කෙලෙසුන් ඉතිරි නොකොට නසන හෙයින් අර්හන්මාර්ගය ‘අනොධි’ නම් වේ.) ‘ඔධි’ බලනු. |
අනොනමන්ත | (3) නො නැමෙන; පහත් නො වෙමින්. |
අනොපම | (ති) (අන්=න+උපම) උපමා රහිත. |
අනොපම | (3) උපමා රහිත; සමාන කළ නො හැකි. |
අනොම | (ති) (අන්=න+ඔම) අලාමක, නීච නොවන, උතුම්. |
අනොම | (3) උසස්; පහත් නොවූ; ලාමක නොවූ. |
අනොමගුණ | (පු) අලාමකගුණය, උත්තම ගුණය. |
අනොමජ්ජති | (ක්රි) (අන්=න+අව+මජ්ජ - (d) (භු) මද්දනෙ, මැඩීමෙහි+ති) නොමඩියි, නොමිරිකයි, නොපාගයි. |
අනොමජ්ජන | (න) නොමැඩීම, නොමිරිකීම. |
අනොමදස්සී | (පු) අළාමක දැකුම් ඇත්තා. |
අනොමපඤ්ඤ | (ති) අළාමකප්රඥා ඇති, උත්තම ප්රාඥ ඇති. |
අනොරපාර | (න) (අන්=න+ඔරපාර) එතෙර මෙතෙර නැති. |
අනොරමති | (ක්රි) (අන්=න+ඔරමති) නොඇලෙයි; නොනවතී. |
අනොවට්ඨ | (ති) වැහි නැති, වියළි, ශුෂ්ක. |
අනොවස්ස | (ති) වැහි නැති, වියළි, ශුෂ්ක. |
අනොසක්කනා | (ඉ) නො පසුබැසීම. |
අනොසිත | (ති) (අන්=න+අවසිත අව=ඔ) යටත් නොකළ. |
අනොස්සක්ක | (න) පසුනොබැසීම, පසුබට නොවීම. |
අන්ත | (න) බඩවැල. |
අන්ත | (පු) - (න) සමීප, අවසාන, පරභාග, පද පූරණ, අතුණු, කොටස, කෙළවර, මරණ, මර්ය්යාදා, ලාමක, නිබ්බාණ, ස්වාර්ථ යන මෙහි. |
අන්ත | (පු) අග; අවසානය; කෙළවර. |
අන්ත කිරියා | (ඉ) අවසන් කිරීම. |
අන්තක | (පු) මාරයා. |
අන්තක | (පු) වශවර්තතිමාරයා, ජිවිතය කෙළවර කරන්නා, මරණය. |
අන්තකර | (පු) අවසන් කරන්නා. |
අන්තකර | (පු) අවසානය කරන්නා, මරු. |
අන්තකිරියා | (ඉ) අවසන් කිරීම, කෙළවර කිරීම, මරණය. |
අන්තගණ්ඨිකාබාධ | (පු) ඇපැන්ඩිසයිටිස් රෝගය; බඩවැල් ගැටයේ රෝගය. |
අන්තගත | (ති) අන්තයට ගිය. |
අන්තගත | (3) ඇතුළත්; කෙළවරට ගිය. |
අන්තගමන | (න) කෙළවරට යාම. |
අන්තගු | (ති) අවසානයට ගිය. |
අන්තගුණ | (න) කුඩා බඩවැල. |
අන්තගුණ | (පු) - (න) අතුණුබාණ, අතුණුවැල. |
අන්තග්ගත | (ති) අන්තර්ගත, ඇතුළත්. |
අන්තග්ගහණ | (න) ව්යාකරණ සූත්රයන්හි අන්ත ශබ්දයා යෙදීම. |
අන්තග්ගාහික | (3) කෙළවරක් ගන්නා (දෘෂ්ඨිය). |
අන්තග්ගාහිකාදිට්ඨි | (ඉ) “සස්සතො ලොකො ඉදමෙව සච්චං, මොඝමඤ්ඤන්ති” යනාදි ක්රමයෙන් එක එක අන්තයක් ඇති දෘෂ්ටිය. |
අන්තට්ඨ | (ඉ) වර්ගයන් කෙළවර පවත්නා ය) ර ල - (ව) යන අකුරු සතර. |
අන්තද්වය | (න) කාමසුඛල්ලිකානු යොගය හා අත්තකිලමථානු යොගය යන දෙක. |
අන්තර | (න) අතර. |
අන්තර | (න) අන්තය, අතර, මද්ධ්යය. |
අන්තර | (3) වෙනස. |
අන්තරකප්ප | (පු) අතරෙහි පිහිටි කල්පය. |
අන්තරකප්ප | (පු) අන්තඃකල්පය දස හවුරුදු මිනිසුන් කෙරෙහි පටන් ගෙන මනුෂ්යයන්ගේ ආයුෂ අසඞ්ඛ්යය දක්වා ක්රමයෙන් වැඩී එතැන සිට ක්රමයෙන් බැස දස අවුරුදු වන තැන් දක්වා ඇති වන මේ දෙඅතර කාලයයි අවුරුදු දහසකින් අඟලක් වැඩෙන්නාවූ පෘථිවිය එක් යොදුන් තුන්ගවුවක් පමණ වැඩෙන කාලයයි. |
අන්තරඝර | (න) ඇතුල් ගම; ඇතුල් ගෙය. |
අන්තරඝර | (න) ඇතුළුගම, ගම. |
අන්තරඞ්ගවිධි | (පු) ප්රකෘතිය ආශ්රය කොට පවත්නා කාර්ය්යය. |
අන්තරට්ඨ | (න) (අන්තර+අට්ඨ) අතර වූ අට, වස්තු දෙකක් අතර පිහිටි අටක්. |
අන්තරට්ඨක | (පු) නවම් මැදින් යන දෙමස අතර අට දවස, හිම වැටෙන කාලය, නවම් මස අගසතර දවසද මැදින් මස මුල සතර දවසද යන අට දවස. |
අන්තරට්ඨක | (3) අතරෙහි පිහිටි; නවම් මැදින් දෙමස අතරෙහි වූ අට දවස පිළිබඳ. |
අන්තරධා | (භු) අදස්සනෙ, නොපෙණීමෙහි අන්තරධායති, අතුරුදහන් වෙයි. |
අන්තරධාන | (න) අතුරුදහන් වීම; නො පෙනී යාම; විනාශ වීම. |
අන්තරධාන | (න) අන්තර්ධානය, අතුරුදහන්වීම. |
අන්තරධායති | (අන්තර+ධෙ+අ) අන්තර්ධාන වේ; නො පෙනී යයි. |
අන්තරධායන | (න) අතුරුදහන් වීම; නො පෙනී යාම; විනාශ වීම. |
අන්තරධායමාන | (3) අතුරුදන් වෙන. |
අන්තරධායිත්වා | (පූ.ක්රි) අතුරුදන්වී. |
අන්තරන්තර | (න) (අන්තර+අන්තර) අතර අතර, අතරතුර. |
අන්තරන්තරා | (නි) අතරතුරෙහි. |
අන්තරබාහිර | (න) ඇතුළත පිටත - (ති) ඇතුළත පිටත හැසිරෙණ. |
අන්තරභත්ත | (න) අතුරුබත, දවල්බත, උදය වරුව. |
අන්තරවාස | (න) යටට හඳනා වස්ත්රය, ඉන යටට හඳනා රෙද්ද. |
අන්තරවාසක | (පු) අන්තරවාසය, භික්ෂූන්ගේ අඳනය. |
අන්තරවාසක | (පු) අඳනය; ඇතුළට අඳින වස්ත්රය. |
අන්තරවුද්ධි | (ඉ) අන්තරවෘද්ධිරෝගය, බඩවැල වැඩීමෙන් වන රෝගයක්. |
අන්තරංස | (න) උර අතර, ලය, හෘදය. |
අන්තරංස | (පු) (අන්තර+අංස) යමක් අතර පිහිටි කොටස. |
අන්තරංස | (පු) අරහිස් දෙක මැද පිටිපස. |
අන්තරසාටක | (පු) අඳින වස්ත්රය. |
අන්තරහිත | (ති) අන්තර්ධාන වු, ප්රතිච්ඡන්න, සැඟවුණු. |
අන්තරහිත | (3) අතරෙහි තැබූ; අතුරුදහන් වූ. |
අන්තරා | (අ) අන්තරාලය, අතර, මැද, කාරණ, ක්ෂණ, සිත, විවර යන අර්ථයන්හි. |
අන්තරා | (නි) අතරෙහි; අතරේදී. |
අන්තරාකථා | (ඉ) අතුරු කථාව, පිළිවෙළ කථාවෙන් වෙනස් වූ අන්ය කථාව. |
අන්තරාධාන | (න) පියන, පියන්පත, වහන්තරාව. |
අන්තරාපණ | (න) සල්පිල, ද්රව්ය විකුණන ශාලාව, කඩය, සාප්පුව. |
අන්තරාපණ | (පු) වෙළඳාම් පල. |
අන්තරාපරිනිබ්බායී | (පු) ආයුෂයාගේ මැද කොටස නොගෙවා අතරදී ක්ලේශපරිනිර්වාණයෙන් පිරිනිවන්පානා පුද්ගලයා. |
අන්තරාය | (පු) අනතුර. |
අන්තරාය | (පු) විඝ්නය, උපද්රවය, හානිය. |
අන්තරායක | (පු) උපද්රවය, හානිය. |
අන්තරායකර | (ති) උපද්රව කරන, අවැඩ සිදු කරන. |
අන්තරායකර | (3) අනතුරු පමුණුවන; බාධා කරන. |
අන්තරායික | (ති) අන්තරායකර, උවදුරු ඵලවන. |
අන්තරායික | (3) අනතුරු පමුණුවන; බාධා කරන. |
අන්තරාල | (න) ඇතුළත, අභ්යන්තර, අතර. |
අන්තරාළ | (න) අතර; අතර තුර කාලය. |
අන්තරික | (ඉ) දෙකක් මැද අතර. |
අන්තරික | (ති) අතර, අතර පවත්නා, මධ්යගත. |
අන්තරීප | (දීප)න-දියෙන් වට වූ ගොඩබිම, දූව. |
අන්තරීය | (න) යට හඳනා පිළි, ඉනට හැඳිය යුතු පිළි. |
අන්තරෙණ | (අ) වර්ජනාර්ථයෙහි, අන්තරාලය. |
අන්තලික්ඛ | (න) අන්තරීක්ෂය, අහස. |
අන්තලික්ඛ | (න) අහස. |
අන්තවට්ටි | (ඉ) බඩවැල් දරණ. |
අන්තවණ්ණ | (පු) අන්තිම මනුෂ්යජාතිය, ශුද්රවර්ණණය, නීචජාතිය, අග පිහිටි අක්ෂරය. |
අන්තානන්තික | (පු) (අන්ත+අනන්ත+ණික) ලෝකයාගේ අන්තයක් ඇත්තේයයි ද අන්තයක් නැත්තේයයි ද පවත්නා වාදය. |
අන්තික | (ති) අන්තයෙහි නියුක්ත, සමීපය, ළඟ. |
අන්තික | (න) සමීපය. |
අන්තික | (3) අවසන් කොට ඇති. |
අන්තිකා | (ඉ) උඳු නම් ධාන්යය. |
අන්තිම | (ති) කෙළවරෙහිවූ, අවසානයෙහි වූ, පසුවූ. |
අන්තිම | (3) අවසන් වූ; කෙළවරෙහි වූ. |
අන්තිමවත්ථු | (න) අවසානවස්තුව, පාරාජීකාපත්තිය. |
අන්තිමවත්ථු | (න) භික්ෂූන්ගේ පාරාජිකාපත්තිය. |
අන්තිමසරීර | (න) අවසාන ශරීරය, රහත් අත් බව (ති) අවසන් ශරීරයක් ඇති. |
අන්තෙපුර | (න) අන්තඃපුරය, රාජස්ත්රීන්ගේ වාසස්ථානය, ඇතුළු නුවර, නගරාභ්යන්තරය. |
අන්තෙපුර | (න) ඇතුළු නුවර රජගෙය; රජුගේ ස්ත්රී සමූහය. |
අන්තෙපුරිකා | (ඉ) අන්තඃපුරස්ත්රීහු, ඔරොධය. |
අන්තෙය්යක | (ති) කෙළවර යෙදුනු. |
අන්තෙවාසි | (පු) අන්තෙවාසිකයා, අතවැස්සා සමීපාවචරයා. |
අන්තෙවාසික | (පු) අතවැස්සා, සමීපයෙහි වසන්නා. |
අන්තෙවාසික | (පු) අතැවැසියා; ශිෂ්යයා. |
අන්තෙවාසී | (3) ශිෂ්යයා; සමීපයෙහි වසන්නා. |
අන්තො | (අ) අන්තරාලය, ඇතුළත. |
අන්තො | (නි) ඇතුළෙහි. |
අන්තොකුච්ඡි | (ති) ඇතුළ්කුක්ෂිය, උදරාභ්යන්තරය. |
අන්තොකුච්ඡි | (පු) (ඉ) ඇතුල් කුස. |
අන්තොගත | (3) ඇතුළත්. |
අන්තොගධ | (ති) ඇතුළත්, ඇතුළට පැමිණි. |
අන්තොගධ | (3) ඇතුළත්. |
අන්තොගබ්භ | (පු) ඇතුල් කුස. |
අන්තොගබ්භ | (පු) කාමරයේ ඇතුළ. |
අන්තොගාම | (පු) ගමේ ඇතුළ. |
අන්තොඝර | (න) ඇතුළුගෙය, ඇතුළුගම, ග්රාමය. |
අන්තොඝර | (න) ගෙයි ඇතුළ. |
අන්තොජන | (පු) පවුලට අයත් පිරිස. |
අන්තොජාත | (ති) ඇතුළත උපන්, ඇතුළත හටගත් (පු) ගෙයි උපන් දාසයා. |
අන්තොජාත | (3) ඇතුළත උපන්; දාසායා. |
අන්තොජාල | (න) ජාලාභ්යන්තරය, දැලතුළ, දැලේ. |
අන්තොජාලිකත | (ති) ජාලාභ්යන්තර කළ, දැලට ඇතුළත්, දැලතුළවූ. |
අන්තොනිජ්ඣාන | (න) ඇතුළත දැවීම, ඇතුළත පිලිස්සීම. |
අන්තොනිමුග්ග | (පු) - (න) ඇතුළත ගිලුනු, ඇතුළට බැසගත්. |
අන්තොපරිසොක | (පු) හෘදයාභ්යන්තර ශොකය, ඇතුළේ වූ ශොකය. |
අන්තොභවික | (ති) ඇතුළත්, අභ්යන්තරික. |
අන්තොභාග | (පු) අන්තර්භාගය, අභ්යන්තර කොටස. |
අන්තොභාව | (පු) අන්තර්භාවය, ඇතුළත් බව. |
අන්තොවස්ස | (න) වර්ෂාකාලය තුළ, වැහිකාලය ඇතුළත. |
අන්තොවස්ස | (පු) (න) වස් කාලය. |
අන්තොවුත්ථ | (3) ඇතුළත විසූ; ඇතුළේතැබූ. |
අන්ද | (භු) බන්ධනෙ-බැඳීමෙහි, අන්දති=බඳියි. |
අන්දු | (පු) ඇතුන් බඳින දම, දම්වැල. |
අන්දු | (පු) දම්වැල; සුරඞ්ගුව. |
අන්දුක | (න) ඇතුන් බඳින දම. |
අන්දුක | (පු) දම්වැල; සුරඞ්ගුව. |
අන්දුඝර | (න) සිරගෙය. |
අන්දුබන්ධන | (න) යදම් ආදියෙන් බැඳීම; සරඞ්ගු ගැසීම. |
අන්දුබන්ධන | (න) සිරගෙයි බැඳීම, සිරේ තැබීම. |
අන්දූඝර | (න) බන්ධනාගාරය, හිරගේ. |
අන්ධ | (චු) දිට්ඨූපසංහාරෙ=දෘෂ්ටිය නැසීමෙහි, අන්ධෙති=අන්තර්ධානවෙයි, නොපෙණීයයි. |
අන්ධ | (පු) අන්ධයා, දැස්නැත්තා, ඇස් දෙකම නැත්තා. |
අන්ධ | (3) අඥාන; ඇස් නැති; නො දක්නා; (පු) අන්ධයා. |
අන්ධක | (න) එනම් මැසි වර්ගය, පිඞ්ගල මැස්සා. |
අන්ධක | (3) ආන්ධු දේශයට අයත්; (පු) මැසි වර්ගයක්. |
අන්ධකරණ | (න) අන්ධ කිරීම, ඇස් නැසීම. |
අන්ධකරණ | (3) නො පෙනීම හෝ මුලාව ඇති කරන. |
අන්ධකවින්ද | (න) එනම් පෙදෙස. |
අන්ධකාර | (පු) අඳුර, කලූවර. |
අන්ධකාර | (පු) අඳුර; කළුවර; නො පෙනීම. |
අන්ධකාරතිමිස | (න) බහලාන්ධකාරය, දැඩි කලුවර. |
අන්ධතම | (පු) (න) බාලාන්ධකාරය. |
අන්ධත්තම | (පු) (න) දැඩි අඳුර. |
අන්ධත්තම | (පු) ගනඳුර, මහා අන්ධකාරය. |
අන්ධනරිපු | (පු) ඊශ්වරයා. |
අන්ධපඞ්ගු | (පු) අඳපිළු දෙදෙනාගේ ගමන, එම න්යායය. |
අන්ධබාල | (3) අඥාන වූ. |
අන්ධභූත | (3) අන්ධ වූ; නුවණැස් නැති. |
අන්ධයට්ඨිඤාය | (පු) අන්ධයෂ්ටින්යායය, ඇස් ඇත්තෙකු අන්ධයෙකු ලවා ලීයක් ගන්වා ඔහු ලවා තව එකෙකු ද ඔහු ලවා තව එකෙකු දැයි මෙසේ පිළිවෙත් අන්ධයන් රැසක් ගෙන යාමට සමාන න්යායය (නොවිමසා ගතානුගතික වන්නන් සඳහා මෙය යෙදේ.) |
අන්ධවන | (න) එනම් උයන, සැවැත් නුවරට නුදුරෙන් දෙව්රම් වෙහෙර පිටිපස පිහිටි භාවනානුයොගින් දිවාවිහරණය කරන වනය. |
අන්ධවෙණි | (ඉ) හුණදඬුවලින් අන්ධයන් සමූහහක් ගෙන යාම ‘අන්ධයට්ඨිඤාය’ බලනු. |
අන්න | (න) ආහාරය; බත. |
අන්න | (න) බත, ආහාරය. |
අන්නද | (3) ආහාර දෙන. |
අන්නපාන | (න) ආහාර හා පානය කරණදේ, කනබොනදේ. |
අන්නපාන | (න) කෑම බීම. |
අන්නභාර | (පු) එනම් තැනැත්තා දිළිඳු දුප්පතුනට ඔහු තෘණ විකුණා ජීවත් විය ඒ නිසා අන්නභාර නම් විය. |
අන්නසන්නිධි | (පු) ආහාර රැස් කර තබා ගැනීම. |
අන්නහාර | (පු) කෑම හෝ තණකොළ ගෙන යන්නා. |
අන්නාදි | (පු) (අන්න+ආදි) ආහාරදිය. |
අන්වකාසි | (ක්රි) (අනු+අකාසි) අනුව කෙළේය, සිදු කෙළේය. |
අන්වගා | (ක්රි) (අනු+ගමු - (d) (භු) ගතියං=යාමෙහි ‘ගමු ‘හට’ ගා’ ආදේශයි) අනුව ගියේය. |
අන්වගු | (ක්රි) අනුව ගියහ. |
අන්වගූ | අනුව ගියහ. |
අන්වත්ථ | (ති) (අනු+අත්ථ) අන්වර්ථ, අර්ථානුගත, අර්ථානුරූප, අර්ථය අනුව ගිය. |
අන්වත්ථ | (3) අර්ථයට එකඟවූ. |
අන්වත්ථනය | (පු) ශබ්දයන් අර්ථයට අනුගත කොට දැක්වීමේ නීතිය, අන්වර්ථනය. |
අන්වත්ථනාම | (පු) අර්ථය අනුව පවත්නා ක්රමය සුත්තන්තික-පංසුකුලික යනාදීය. |
අන්වත්ථව්යපදෙස | (පු) අර්ථයට අනුගත වූ ව්යවහාරය. |
අන්වත්ථසඤ්ඤා | (පු) අර්ථයට අනුගත වූ සංඥාව අර්ථානුගත සංඥාව අක්ඛර සඤ්ඤා ආදියයි. |
අන්වදෙව | (අ) (අනු+එව) අනුවම, සමග, කැටිවම. |
අන්වද්ධමාසං | (ක්රි.වි) අඩ මසක් පාසා. |
අන්වධිමාස | (න) (අනු+අද්ධ+මාස) අඩමසක් පාසා. |
අන්වය | (පු) අනුව යාම; පරම්පරාව; පිළිවෙළ. |
අන්වය | (පු) වංශය, කුලය, පරම්පරාව, ප්රත්යය අවබෝධය, ඤාණය සාධන සාමාන්යයෙන් සාධ්ය සාමාන්යයාගේ ව්යාප්තිය අන්වයයි තාර්කිකයෝ පවසත්. |
අන්වහං | (අ) (අනු+අහං) දවසක් පාසා, දවස ගානේ. |
අන්වහං | (ක්රි.වි) දිනපතා. |
අන්වාගච්ඡති | (අනු+ආ+ගමු+අ) ලුහුබැඳ යයි. |
අන්වාගච්ඡති | (ක්රි) (අනු+ආ+ගච්ඡති) අනුව එයි. |
අන්වාගත | (ති) (අනු+ආ+ගත) අනුව පැමිණි, කැටුව ආ. |
අන්වාගත | (3) යුක්ත වූ. |
අන්වාදිසතී | (ක්රි) (අනු+ආ+දිසති) දක්වයි කියයි. |
අන්වාදෙස | (පු) ආදිදැක්වූවා නැවත දැක්වීම, කථිතානුකථනය, කියනලද්ද නැවත කීම. |
අන්වාධික | (ති) අනුව පවත්නා අඩුවැඩි නැති. |
අන්වාමද්දති | (ක්රි) (අනු+ආ+මද්දති) මඩියි, මිරිකයි. |
අන්වාය | (අ) පැමිණ,(වුද්ධිමන්වාය=වුද්ධිං+අන්වාය, වෘද්ධියට පැමිණ) |
අන්වාය | (පූ.ක්රි) පැමිණ. |
අන්වායික | (3) අනුව යන. |
අන්වාරොහණ | (න) ආරූඪ වීම, නැගීම, ආරොහණය. |
අන්වාරොහති | (ක්රි) (අනු+ආ+රොහති) ආරූඪ වෙයි, නගියි. |
අන්වාවය | (පු) අන්වාවයාර්ථය ප්රධානවශයෙන් එකක් කියා අප්රධාන වශයෙන් අනිකක් කීම “පුඤ්ඤඤ්ච කරොහි පුත්තදාරඤ්ච පොසෙහි” පින්කරව, පුතුන්ද රකුව යන මෙහි ච ශබ්දය අන්වාවයාර්ථයි. |
අන්වාවිට්ඨ | (ති) (අනු+ආවිට්ඨ) ආවෙස වනු ලැබූ, අධිගෘහීත වන ලද. |
අන්වාවිසති | (ක්රි) (අනු+ආවිසති) ඇතුළත් වෙයි, ආවෙශ වෙයි. |
අන්වාවෙස | (පු) ආවෙශය. |
අන්වාසත්ත | (ති) (අනු+ආසත්ත) අනුව ඇලුණු, ආලය කළ. |
අන්වාස්සවති | (ක්රි) (අනු+ආ+සවති) වැගිරෙයි, වැක්කෙරෙයි. |
අන්වාහිණ්ඩති | (අනු+ආ+හිඩි+අ) අනුව ඇවිදී. |
අන්වාහිණ්ඩති | (ක්රි) සක්මන් කරයි, ඇවිදියි. |
අන්වාහිණ්ඩන | (න) (අනු+ආහිණ්ඩන) අනුව හැසිරීම, ඇවිඳීම, සක්මන් කිරීම. |
අන්වාහිත | (ති) (අනු+ආ+හිත) පිහිටුවන ලද, කරන ලද. |
අන්වෙති | (අනු+ඉ+අ) අනුව ඒ; ලුහුබඳී. |
අන්වෙති | (ක්රි) (අනු+එති) අනුව එයි, කැටුව එයි. |
අන්වෙසක | (පු) සොයන්නා. |
අන්වෙසති | (අනු+ඒසු+අ) සොයයි. |
අන්වෙසති | (ක්රි) (අනු_එසති) සොයයි, බලයි. |
අන්වෙසනා | (ඉ) සෙවීම, ගවෙසනය, බැලීම. |
අන්වෙසනා | (ඉ) සෙවීම. |
අන්වෙසන්ත | (3) සොයන; සොයමින්. |
අන්වෙසිත | (ති) සොයන ලද, බලන ලද. |
අන්වෙසී | (ති) සොයන, පරීක්ෂා කරන. |
අන්වෙසී | (3) සොයන්නා. |
අන්හ | (පු) දවස, දිනය (සායන්හ, ‘මජ්ඣන්හ, යනාදියෙහි සමාසයෙහි පරපද වූ ‘අහ’ ශබ්දයට මේ ආදේශ වේ.) |
අප | (d) - (පු) පාපණෙ, පැමිණවීමෙහි අපොති, පැමිණෙයි. |
අප | (d) - (පු) පාපණෙ, පැමිණවීමෙහි, අපුණාති, පැමිණෙයි. |
අප | (අ) නිර්දේශ, පරිවර්ජන, පූජා, අපගතාර්ථ, වැළකීම්, අප්රීති, ගර්හා, සොරකම් යන මෙහි. |
අපකඩ්ඪති | (අප+කඩ්ඪ+අ) ඉවතට අදී; නෙරපයි. |
අපකඩ්ඪති | (ක්රි) (අප+කඩ්ඪ - (d) (භු) කඩ්ඪනෙ, ඇදීමෙහි+ති) අහකට අදියි, ආපසු අදියි. |
අපකඩ්ඪන | (න) ඉවතට ඇදීම. |
අපකඩ්ඪන | (න) ඉවත් කිරීම, අහකට ඇදීම. |
අපකඩ්ඪන්ත | (3) ඉවතට අදින. |
අපකඩ්ඪන්ත | (3) ඉවතට අදිමින්. |
අපකඩ්ඪමාන | (3) ඉවතට අදින. |
අපකඩ්ඪමාන | (3) ඉවතට අදිමින්. |
අපකඩ්ඪිත්වා | (පූ.ක්රි) ඉවතට ඇද. |
අපකත | (ති) වරදවා කළ, සදොස්ව කළ, බැහැර කළ. |
අපකත | (3) ඉවත් කළ; ද්රෝහ ක්රියා කළ. |
අපකතඤ්ඤු | (ති) (අප+කතඤා - (d) ඌ=රූ) අකෘතඥ, කළගුණ නොදන්නා, පකතඤ්ඤු නොවන. |
අපකන්තති | (ක්රි) (අප+කති - (d) (භු) ඡෙදෙ, සිඳීමෙහි+ති) කපාදමයි, කපා හරියි. |
අපකරිත්වා | (පූ.ක්රි) විරුද්ධකම් කොට. |
අපකරොති | (අප+කර+ඔ) ඉවත් කරයි; විරුද්ධකම් කරයි. |
අපකරොති | (ක්රි) (අප+කර - (d) (භු) + ඔ+ති) වරදවයි, වරදවා කරයි. |
අපකරොන්ත | (3) ඉවත් කරන; විරුද්ධකම් කරන. |
අපකසති | (ක්රි) (අප+කස - (d) (භු) හිංසායං, විලෙඛනෙ, පෙළීමෙහි ඉරි ඇඳීමෙහි+ති) ආපසු අදියි, පෙළයි, ඉරි අඳියි. |
අපකස්ස | (පූ.ක්රි) ඉවතට ඇද. |
අපකස්සති | (අප+කස්ස+අ) ඉවතට අදී. |
අපකස්සති | (ක්රි) (අප + කස්ස - (d) (භු) ගතියං, කස්සනෙ, ඇදීමෙහි+ති) ආපසු අදියි ළඟට අදියි. |
අපකස්සනා | (ඉ) ඉවතට ඇදීම. |
අපකාර | (පු) අනුපකාරය, අහිත කිරීම. |
අපකාර | (පු) විරුද්ධ ක්රියාව. |
අපක්කට | (පු) පැරදයාම, බැහැර යාම. |
අපක්කම | (ති) පැරද පලා යාම, වෙන්ව යාම, බැහැර යාම, වාක්යාර්ථ දෝෂයක්, උපිළිවෙළ. |
අපක්කම | (පු) ඉවත්වීම. |
අපක්කමති | (අප+කමු+අ) ඉවත් වේ. |
අපක්කමති | (ක්රි) (අප+කමු - (d) (භු) පදවික්ඛෙප, යාමෙහි+ති) පැරද යෙයි, පලා යෙයි, බැහැර යෙයි. |
අපක්කමන | (න) ඉවත්වීම. |
අපක්කමිත්වා | (පූ.ක්රි) ඉවත්ව. |
අපක්කම්ම | (පූ.ක්රි) ඉවත්ව. |
අපක්ඛර | (පු) රථ අකුර මත්තෙහි වූ ඇණවිශේෂයක්, කඩ ඇණය, අකුර අග ගසන කණුව. |
අපගච්ඡති | (අප+ගමු+අ) ඉවත්ව යේ. |
අපගච්ඡති | (ක්රි) (අප+ගමු - (d) (භු) මු=ච්ඡ+ති) ඉවත යෙයි. |
අපගච්ඡන්ත | (3) ඉවත් වෙමින්; ඉවත්වෙන. |
අපගත | (ති) පහව ගිය, බැහැර ගිය, මැරුණු. |
අපගත | (3) ඉවත් වූ. |
අපගතවිඤ්ඤාණ | (න) පහ වූ විඤ්ඤාණය (ති) විඥානයෙන් තොර, විඥානය නැති. |
අපගබ්භ | (පු) (අප+ගබ්භ) පහවූ ගර්භශය්යා ඇති, උත්පත්ති වශයෙන් නැවත මවුගැබකට නොපැමිණෙන, උත්පත්තිය නැති. |
අපගබ්භ | (3) උඬගු නොවූ; නැවත නූපදනා. |
අපගම | (පු) අපගමය, පහ වීම, ඉවත්ව යාම. |
අපගම | (පු) ඉවත්වීම. |
අපගමන | (න) ඉවත්වීම. |
අපගමන | (න) පහව යාම, ඉවත්ව යාම. |
අපගමිත්වා | (පූ.ක්රි) ඉවත්වී. |
අපගම්ම | (පූ.ක්රි) ඉවත්වී. |
අපචය | (පු) රැස්කළ දෙය විසුරුවීම; සිඳ බිඳ දැමීම (රැස්කළ දෙය). |
අපචය | (පු) විනාශය, නිර්වාණය. |
අපචයගාමී | (ති) නිර්වාණගාමී, නිවනටපමුණුවන. |
අපචයගාමී | (3) නිවනට යන්නා. |
අපචයති | (ක්රි) (අප+චය - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි+ති) පුදයි, යාග කරයි. |
අපචයන | (න) පිදීම, දානය. |
අපචර | (පු) සාවද්ය හැසිරීම, වැරදි හැසිරීම. |
අපචායක | (3) පුදන; පුදන්නා. |
අපචායති | (අප+චාය+අ) ගෞරවකරයි; පුදයි. |
අපචායති | (ක්රි) පුදයි, යාග කරයි, දෙයි. |
අපචායන | (න) ගෞරවකිරීම; පිදීම. |
අපචායන | (න) පිදීම, යාගය, දීම වයස හා ගුණයෙන් යුත් වැඩ සිටි අය දැක ලාභාපෙක්ෂා ආදියක් නැතිව පිරිසිදු සිතින් හුනස්නෙන් නැගිටිම් ආදියෙන් බහුමාන කිරීම. |
අපචායන්ත | (3) පුදන; පුදමින්. |
අපචායමාන | (3) පුදන; පුදමින්. |
අපචායි | (3) පුදන්නා. |
අපචායික | (පු) පුදන්නා, යාග කරන්නා. |
අපචායිත | (ති) පුදනලද, දෙනලද. |
අපචායිත | (3) ගරුකරන ලද; පිදූ. |
අපචායී | (ති) පුදන්නා, යාග කරන්නා. |
අපචිණන | (න) විනාශ කිරීම. |
අපචිණාති | (අප+චි+ණා) විනාශ කරයි; විසුරුවා දමයි. |
අපචිණාති | (ක්රි) (අප+චි - (d) (කි) චයෙ, රැස් කිරීමෙහි+ණා+තී) රැස් කෙරේ. |
අපචිණිත්වා | (පූ.ක්රි) විනාශ කොට. |
අපචිත | (ති) පුදනලද, දෙනලද, රැස් කළ. |
අපචිත | (3) පදන ලද. |
අපචිති | (ඉ) ගෞරවය; පිදීම. |
අපචිති | (ඉ) පූජාව, විනාශය, පූජා කිරීම. |
අපචිති | (ඉ) රැස් කිරිම. |
අපචිනන | (න) රැස් කිරිම. |
අපච්ච | (න) දරු මුනුබුරු පරම්පරාව; පුත්රයා. |
අපච්ච | (න) දරුවා, වංශය, වංශානුගත, දරුමුනුබුරු පරපුර. |
අපච්චක්ඛ | (ති) (අ=න+පති+අක්ඛ) අප්රත්යක්ෂ, ඉන්ද්රියහමුනොවන, ආරඤ්චියෙන් දැනගත්, ප්රත්යක්ෂ නොවූ, ඉන්ද්රිය ග්රාහ්ය නොවූ. |
අපච්චක්ඛ | (3) ඉන්ද්රියවිෂයට නො පැමිණි; ප්රත්යක්ෂ නොවූ. |
අපච්චාරොහතා | (ඉ) නොපෙරළෙන ස්වභාව. |
අපච්චුද්ධාරක | (ති) පච්චුද්ධාරණය නොකළ, පරිභොග කරවයි පෙරළා නොදුන්. |
අපච්ඡාපුරිම | (ති) පෙරපසු නොවන, එකවිට. |
අපජහන | (න) (අප+ජහන - - (අ) + ප) + ජහන) පහ නොකිරීම, බැහැර නොකිරීම. |
අපජිත | (න) පරාදය. |
අපජිත | (3) පැරදුණු. |
අපජ්ඣායති | (ක්රි) (අප+ඣෙ, - (d) (භු) චින්තායං, සිතීමෙහි+ති) සිතයි, මෙනෙහි කරයි. |
අපඤ්ඤ | (ති) ප්රඥා නැති, මූඪ, දග්ධ. |
අපඤ්ඤත්ත | (ති) නොපණවනලද, ව්යවහාර නොකළ, ප්රඥප්තියට නොනගනලද. |
අපඤ්ඤාත | (3) මනාසේ අවබෝධ නො කළ. |
අපටිජාන | (ති) පිළිනොගන්නා, ප්රතිඥා නොකරන. |
අපටිඤ්ඤ | (ති) පොරොන්දුවක් නැති, ප්රතිඥාවක් නැති. |
අපටු | (ති) අව්යක්ත, නොපටු අවිසාරද, අපණ්ඩිත, ලෙඩ ඇති. |
අපටු | (3) අදක්ෂවූ. |
අපණීධාන | (න) සිත නොපිහිටුවීම (ති) ප්රාර්ථනා රහිත. |
අපණ්ඩක | (ති) පණ්ඩක නොවූ. |
අපණ්ඩිත | (පු) පණ්ඩිත නොවන, අවිසාරද, අඥාන. |
අපණ්ණක | (ති) අවිරුද්ධ, වැරදි නැති, නිදොස්, නෛර්ය්යානික. |
අපණ්ණක | (3) නිදොස්; සත්ය වූ; ස්ථිර. |
අපණ්ණකමණි | නි) සපැතිපසඇටය, පැතිසය එකාකාරව සිටින්ට තනනලද දාදුඇටය ඇටස් දාදුඇටය (මෙය කොයිඅතට පෙරළුනත් මනාව පිහිටන්නේය.) |
අපණ්නකපටිපදා | (ඉ) අවිරුද්ධ ප්රතිපදාව, නිවැරදි පිළිපැදීම. |
අපතන | (ති) (න=අ+පතන) නොවැටෙන (න) නොවැටීම. |
අපත්ථට | (3) නො පැතුරුණු. |
අපත්ථට්ඨ | (3) උඬඟු නොවූ. |
අපත්ථිත | (ති) නොපතනලද, නොපැතූ. |
අපත්ථිත | (3) නො පැතූ. |
අපත්ථිය | (ති) නො පැතියයුතු, ප්රාර්ථනාවට නුසුදුසු. |
අපත්ථිය | (3) නො පැතිය යුතු. |
අපත්ථේතබ්බ | (3) නො පැතිය යුතු. |
අපථ | (පු) අමාර්ගය, නොමග. |
අපථ | (පු) නො මග; වැරදි මග. |
අපද | (ති) පාද රහිත, කකුල් නැති, පිහිට නැති, ආකාශය. |
අපද | (3) පා නැති; හේතු රහිත. |
අපදාන | (න) ඉවත්වීම; උපදේශය; ජීවන චරිතය. |
අපදාන | (න) චරිතය, යමෙකුගේ ජීවනචරිතය පුරාවෘත්තචර්ය්යාව, භේදය. |
අපදිසති | (අප+දිස+අ) පෙන්වයි; සාකෂ්යකොට දක්වයි. |
අපදිසති | (ක්රි) (අප+දිස - (d) (භු) පෙක්ඛණෙ, බැලීමෙහි+ති) දක්වයි, බලයි. |
අපදිසන | (න) කරුණු කීම; දැක්වීම. |
අපදිසන්ත | (3) දක්වන; දක්වමින්. |
අපදෙස | (පු) කාරණය, ලෙසය, කීම, අවකාශය සතර අපදෙස එනම්:- බුද්ධාපදෙසය, සංඝාපදෙසය, සම්බහුලත්ථෙරාපදෙශය, එකත්ථෙරාපදෙසය, යනු ඒ සතරයි ධර්මාන්විත කරුණක් විනිශ්චයේදී මේ සතර ප්රයෝජන වෙයි. |
අපදෙස | (පු) කාරණය; පෙන්වීම; ලේශමාත්රය; ළංව යන දෙය. |
අපධාරණ | (න) පියන, වහන්තරාව. |
අපධාරණ | (න) පියන; වහන්තරාව. |
අපනත | (ති) නැමුණු, අවනත. |
අපනමති | (ක්රි) (අප+තම - (d) (භු) නමනෙ, නැමීමෙහි+ති) නමයි, අවනත කෙරෙයි. |
අපනමන | (න) නැමීම, පහතට එබීම. |
අපනාමන | (න) ඉවත් කිරීම; නෙරපීම. |
අපනාමෙති | (අප+නමු+ණේ) ඉවත් කරයි; නෙරපයි; පහතට නමයි. |
අපනාමෙති | (ක්රි) (අප+තම - (d) (භු) නමනෙ, නැමීමෙහි+ති) නමයි, පහතට ඔබයි. |
අපනාමෙත්වා | (පූ.ක්රි) පහතට හරවා. |
අපනිදහති | (අප+නි+දහ+අ) ඉවත් කරයි; සඟවා තබයි. |
අපනිහිත | (ති) සඟවනලද, බැහැර කළ. |
අපනිහිත | (3) ඉවත්කළ; සැඟවූ. |
අපනීත | (ති) ඉවත් කළ, බැහැර කළ, එපා කළ. |
අපනීත | (3) ඉවත් කළ. |
අපනීය | (පූ.ක්රි) ඉවත් කොට. |
අපනුදති | (අප+නුද+අ) දුරු කරයි. |
අපනුදති | (ක්රි) (අප+නු - (d) (භු) ඛෙපෙ, දැමීමෙහි+ති) පහ කරයි, බැහැර කරයි. |
අපනුදන | (න) දුරු කිරීම. |
අපනුදන | (න) බැහැර කිරීම, ඉවත් කිරීම. |
අපනුදන්ත | (3) ඉවත් කරන; ඉවත් කරමින්. |
අපනුදිතු | (3) ඉවත් කරන්නා. |
අපනුදිත්වා | (පූ.ක්රි) ඉවත් කොට. |
අපනුදෙති | (අප+නුද+ණෙ) ඉවත් කරයි; දුරු කරයි. |
අපනෙති | (අප+නී+අ) ඉවත් කරයි. |
අපනෙතුං | (නි) ඉවත් කරන්ට. |
අපනෙත්වා | (පූ.ක්රි) ඉවත් කොට. |
අපනෙන්ත | (3) ඉවත් කරන; ඉවත් කරමින්. |
අපඵොටෙත්වා | (පූ.ක්රි) අප්පුඩි ගසා. |
අපමාර | (පු) අපස්මාර රෝගය, මීමස්මොරය, මූර්ච්ඡාරෝගය. |
අපමාර | (පු) අපස්මාරය රෝගය; මීමැස්මොරය. |
අපම්මුට්ඨ | (ති) නොමුළා වීම, නොමුළාව. |
අපයාති | (ක්රි) (අප+යා - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි+ති) පහව යෙයි. |
අපයාන | (න) අපගමනය, පහව යාම. |
අපර | (ති) අන්ය, වෙන, තමා අයත් නොවන. |
අපර | (3) අන්ය; බටහිර. |
අපරගඞ්ගා | (ඉ) ගඟින් මෑතභාගය, මෙගොඩ. |
අපරගොයාන | (න) සතරමහාද්වීපයෙන් එකක් වූ එනම් ද්වීපය. |
අපරජ | (ති) පසුව උපන්, බාල. |
අපරජ්ජු | (අ) අපරකාලයෙහි, දෙවැනි දිනයෙහි. |
අපරජ්ජු | (නි) පසුදා. |
අපරජ්ඣති | (අප+රධ+ය) අපරාධකෙරේ. |
අපරජ්ඣති | (ක්රි) (අප+රාධ - (d) (දි) හිංසායං, හිංසාවෙහි+ති) අපරාධ කෙරෙයි. |
අපරජ්ඣන | (න) අපරාධ කිරීම. |
අපරජ්ඣිතුං | (නි) අපරාධ කරන්ට. |
අපරජ්ඣිත්වා | (පූ.ක්රි) අපරාධ හෝ වැරදි කොට. |
අපරජ්ඣිය | (පූ.ක්රි) අපරාධ හෝ වැරදි කොට. |
අපරද්ධ | (ති) අපරාධ කළ, වැරදි කළ, වරදවනලද. |
අපරද්ධ | (3) අපරාධ කළ; වැරදි කළ. |
අපරන්ත | (පු) අගකෙළවර; අපරන්ත නම් රට. |
අපරන්ත | (පු) අපර කෙළවර, අනාගතයාගේ කෙළවර. |
අපරන්ත(ණ්ණ) | (න) පසුව ඇතිවූ ආහාරය, ආදිකප්පයෙහි ප්රථමාහාරයෙන් මෑතභාගයෙහි වූ මුං උඳු ආදිය (අපරන්තයට මුලින් ඇතිවූ හැල්ආදිය පුබ්බන්ත නමි.) |
අපරන්න | (න) මුං මෑ ආදී ධාන්ය වර්ග. |
අපරප්පච්චය | (ති) (අ+පර+පච්චය) පරප්රත්යය රහිත, අනුන්ගේ කීම නිසාම නොඅදහන. |
අපරප්පච්චය | (3) අනුන්ගේ කීමෙන් නො අදහන. |
අපරභාග | (පු) අනික් කොටස; පසුකාලය. |
අපරභාග | (පු) අන්යභාගය, මෑතකාලය, පසුකාලය. |
අපරසෙල | (පු) අස්තපර්වතය, අවරගිර. |
අපරාජිත | (ති) නොපරදනලද, නොපැරදවිය හැකි, පරදවන්ට බැරි. |
අපරාජිත | (3) නො පැරදුණු. |
අපරාජිතා | (ඉ) කටරොළු වැල. |
අපරාජිතා | (ඉ) කටරොළු, එළකටරොළු, සෙපාලිකා. |
අපරාධ | (පු) අපරාධය, වැරැද්ද, දෝසය, වැරදි ක්රියාව. |
අපරාධ | (3) අනුන්ට හිංසා එළවන ක්රියාව; (පු) අපරාධය. |
අපරාධික | (ති) අපරාධ කාරයා, වැරදි කාරයා. |
අපරාධික | (3) අපරාධ කරන්නා. |
අපරාධිත | (ති) අපරාධ කළ, වැරදි කළ. |
අපරාධිත | (3) අපරාධ කරනු ලැබූ. |
අපරාධී | (පු) අපරාධ ඇත්තා. |
අපරාන්තිකා | (ඉ) ප්රාවාන්තක නම් වෛතාලීය වෘත්තයාගේ සම පාදයෙන් රචනා කළ අපරාන්තිකා වෘත්තය. |
අපරාපරිය | (ති) (අපර+අපර+ඉය) අනික් අනික් භවයකට අයිති, අන්ය අන්ය ආත්මභාව පිළිබඳ. |
අපරාපරිය | (3) භවයෙන් භවයට නො සිඳී යන. |
අපරාපරියවෙදනීයකම්ම | (න) තුන්වෙනි සතරවෙනි ආදීවූ අන්ය අන්ය ආත්මභාවයකදී විපාකදෙන කර්මය. |
අපරායී | (ති) පිළිසරණ නැති, ප්රතිෂ්ඨා රහිත, පිහිට නැති. |
අපරිග්ගහිත | (ති) (අ=+පරි+ගහන) පරාගෘහිත නොවන, අයත් නොවන. |
අපරිග්ගහිත | (3) අයිතිකොට නො ගත්. |
අපරිච්චත්ත | (ති) (න+පරිච්චත්ත) අත් නොහළ, අයිතිය මුදා නොදුන් දැය. |
අපරිච්ඡින්න | (ති) නොපිරිසුන්, වෙන් නොකළ. |
අපරිච්ඡින්න | (3) වෙන් නො කළ; සීමා රහිත. |
අපරිඤ්ඤාත | (ති) නොදත්, අවබෝධ නොකළ, ස්වභාවාදීනව නොදත්. |
අපරිණත | (ති) නොපැසුණු, නොමේරූ. |
අපරිණත | (3) නො පැසුණු; නො මේරූ. |
අපරිත්ත | (ති) (අ=න+පරිත්ත) අනල්ප, නොමද, ටික නොවන. |
අපරිපක්ක | (ති) නුමුහුකළ, නොපැසුණු, නොම ඉදුනු. |
අපරිපක්ක | (3) නො ඉදුණු; නො පැසුණු. |
අපරිභොග | (පු) පරිභොග නොකිරීම, - (ති) ප්රයොජන නොගත හැකි. |
අපරිමණ්ඩල | (ති) අසම්පූර්ණ, පරිමණ්ඩල ලක්ෂණ නොමැති. |
අපරිමාණ | (ති) අප්රමාණ, ප්රමාණ රහිත, අපමණ. |
අපරිමාණ | (3) ප්රමාණයක් නැති. |
අපරිමිත | (ති) ප්රමාණ නොකළ, පමණ නොකළ, අපමණ. |
අපරිමිත | (3) ප්රමාණ රහිත. |
අපරියන්ත | (ති) (අ=න+පරි+අන්ත) සීමා රහිත, කෙළවරක් නැති. |
අපරියොගාහන | (න) අන්තර්ගත නොවීම, ඇතුළත් නොවීම. |
අපරියොනද්ධ | (ති) යටත් නොකළ, නොවසන ලද. |
අපරිසක්කන | (න) වීර්ය්ය නොකිරීම, උත්සාහ නොකිරීම. |
අපරිසෙස | (ති) (අ=න+පරි+සෙස) සෙස රහිත, ඉතුරු නැති. |
අපරිහාන | (න) නොපිරිහීම (ති) පිරිහීමක් නැති. |
අපලාප | (පු) සඟවා කීම, ප්රතිච්ඡන්න කොට කීම (ති) පලාප රහිත. |
අපලාපී | (පු) ප්රලාප රහිතයා ‘පලාපී’ බලනු. |
අපලායන | (න) පැන නොයෑම, පලා නොයෑම. |
අපලායී | (ති) පලා නොයන, පැන නොයන. |
අපලායී | (පු) පලා නො යන්නා. |
අපලාස | (පු) යුගග්රාහ නොවන, උතුමන් හා සරිකොට ග්රහණය නොකරන. |
අපලාසී | (ති) යුගග්රාහය නැති-‘පලාසී’ බලනු. |
අපලාළෙති | (අප+ලළ+ණෙ) නළවයි; පොලඹවයි. |
අපලාළෙති | (ක්රි) (අප+ළල - (d) (චු) උපසෙවායං, නැළවීමෙහි+ණෙ+ති) නොනළවයි නොපොලඹවයි. |
අපලිඛති | (අප+ලිඛ+අ) ඉරි අඳියි; පීරයි; හූරා දමයි. |
අපලිබුද්ධ | (පු) (අ=න+පලිබුද්ධ) නිදහස්, පීඩා රහිත, නොදැවටුනු. |
අපලිබුද්ධ | (3) නො තැවරුණු; පීඩා රහිත; බාධා රහිත. |
අපලිබොධ | (පු) පලිබොධ නැතිබව, හිරිහැර නොවීම. |
අපලෙඛක | (න) පිස දැමීම. |
අපලෙඛති | (ක්රි) (අප+ලිඛ - (d) (භු) ලෙඛනෙ, ලිවීමෙහි, ඉරි ඇඳීමෙහි-පිසදැමීමෙහි+ති) ලියයි, ඉරිගසයි, පිසදමයි. |
අපලෙඛන | (න) හූරා දැමීම. |
අපලෙඛන | න=ඉරි ඇඳීම, පිසදැමීම, ලෙවකෑම. |
අපලොකන | (න) අවසර ගැන්ම; බැලීම; විචාරීම. |
අපලොකන | (න) නිරීක්ෂණය, බැලීම, අවසර ගැනීම, එනම් විනයකර්මය. |
අපලොකිත | (ති) (අප+ලොකිත) බලන ලද, අවසර ගත්. |
අපලොකිත | (න) නිවන. |
අපලොකිත | (න) බැල්ම. |
අපලොකිත | (3) අවසරගත්; බැලූ. |
අපලොකී | (ති) බලන, පරීක්ෂා කරන. |
අපලොකෙති | (අප+ලොක+ණෙ) අවසරගනී; බලයි; විචාරයි. |
අපලොකෙති | (ක්රි) (අප_ලොක - (d) (චු) දස්සනෙ දැකීමෙහි+ණෙ+ති) බලයි, අවසර ගනියි. |
අපවග්ග | (පු) නිර්වාණය, පරිත්යාගය, අවසානය. |
අපවග්ග | (පු) නිවන; පරිත්යාගය. |
අපවජ්ජන | (න) ත්යාගය, හැරීම, දුරු කිරීම. |
අපවත්තති | (ක්රි) (අප+වතු - (d) (භු) වත්තනෙ, පැවැත්මෙහි+ති) පෙළයි, ඉවත්ව යෙයි. |
අපවදති | (අප+වද+අ) නින්දා කරයි; පහත් කොට කියයි. |
අපවදති | (ක්රි) (අප+වද - (d) (භු) වචනෙ, කීමෙහි+ති) නින්දා කෙරෙයි පරුෂ බණියි, ගරහයි. |
අපවහති | (ක්රි) (අප+වහ - (d) (භු) පාපණෙ, පැමිණීමෙහි+ති) ඉවත් කරයි, බැහැර කරයි. |
අපවාද | (පු) දොස් කීම; දෝෂාරෝපණය. |
අපවාද | (පු) නුගුණ කීම, අගුණ කීම, කාර්ය්යයකින් කාර්ය්යයක් වළක්වාලීම. |
අපවාරණ | (න) පිධානය, පියන, වහන්තරාව. |
අපවාරිත | (ති) නොපවරණලද. |
අපවිද්ධ | (ති) වීසිකළ, දමනලද, ඉවත්කළ. |
අපවිද්ධ | (3) ඉවත දැමූ; වීසි කළ. |
අපවිනය | (ති) ලබනු කැමැති දේ තිබෙද්දී, තමන්ට ලැබිය යුතු පිරිකර කොටස ලබන කැමැත්ත අත් නොහැර. |
අපවියූහති | (ක්රි) (අප+වි_ඌහ - (d) (භු) විතක්කෙ, විතර්කයෙහි, ‘ය’ ආගම+ති) විතර්ක කරයි, සිතයි. |
අපසක්කති | (අප+සක්ක+අ) ඉවත් වේ. |
අපසක්කති | (ක්රි) (අප+සක්ක - (d) (භු) ගමනෙ, යාමෙහි+ති) ඉවත්ව යෙයි, බැහැර යෙයි. |
අපසක්කන | (න) ඉවත් වීම. |
අපසක්කන | (න) ඉවත්ව යාම, බැහැර යාම. |
අපසක්කිත | (3) තිබුණු තැනින් සෙලවුණු. |
අපසද | (පු) හීනයා, පහත් ගති ඇත්තා. |
අපසප්ප | (පු) චරපුරුෂයා, ඔත්තුකාරයා. |
අපසව | (පු) විපරීතාර්ථය, වැරදි අර්ථය. |
අපසව්ය | (න) දකුණ. |
අපසව්ය | (න) දකුණු ශරීරය, දකුණුපැත්ත (උදාන අටුවා, ත්රිපිටක මුද්රණය 195 පිට) |
අපසාද | න=ගැටීම, දෝෂාරොපනය කිරීම, බැණීම්. |
අපසාදන | (න) දෝෂාරෝපණය; නො සතුටුකිරීම. |
අපසාදිත | (ති) බැහැර කළ, ගටනලද. |
අපසාදිත | (3) නින්දා කළ; නො සතුටු කළ. |
අපසාදෙති | (අප+සද+ණෙ) දොස් නගයි; නින්දා කරයි. |
අපසාදෙති | (ක්රි) (අප+සද - (d) (චු) අස්සාදෙ, ආස්වාදයෙහි + ණෙ + ති) නින්දා කෙරෙයි, බණියි, දොස් නගයි, ගටයි. |
අපසාදෙන්ත | (3) නින්දා කරමින්. |
අපස්මාර | (පු) අපමාර රෝගය, මූර්ච්ඡාරෝගය, මීමැස්මොරය. |
අපස්මාරය | (පු) මීමැස්මොරය. |
අපස්සය | (පු) - (න) හේත්තුවන පුවරුව (සත්තඞ්ගො නාම පිට්ඨි අපස්සයෙන ච උබතො පස්සෙසු අපස්සයෙහි ච සද්ධිං කතො.) |
අපස්සය | (පු) පිහිට; හේත්තුවෙන ලෑල්ල. |
අපස්සයන | (න) හේත්තුවීම, හාන්සිවීම, නිද්රාව. |
අපස්සයික | (පු) නිදන්නා, හාන්සිවන්නා. |
අපස්සයික | (3) හේත්තු වෙන්ට දෙයක් ඇත්තා. |
අපස්සීත | (3) ආශ්රය කොට පවත්නා; හේත්තු වූ. |
අපස්සෙති | (අප+සි+ණෙ) ආශ්රය කොට සිටී; හේත්තු වෙයි. |
අපස්සෙති | (ක්රි) (අප+සි - (d) (භු) සයෙ, නිදීමෙහි+ති අප+සෙති=අපස්සෙති) නිදයි, සැතපෙයි හාන්සිවෙයි. |
අපස්සෙන | (න) පිට ඇන්ද; හේත්තුවෙන ලෑල්ල. |
අපස්සෙන | (න) පිටාටුව, පිට ඇන්ද, හාන්සි වන පිණිස තැනූ දෙය. |
අපස්සෙන | (න) හේත්තුවන ලෑල්ල, හාන්සිවන පුවරුව. |
අපස්සෙනඵලක | (න) හේත්තුවන ලෑල්ල, හාන්සිවන පුවරුව. |
අපහන්තු | (පු) ඉවත් කරන්නා. |
අපහර | (පු) සොරකම, ඉවත් කිරීම, බැහැර කිරීම. |
අපහරණ | (න) සොරකම. |
අපහරණ | (න) සොරකම් කිරීම බැහැර කිරීම. |
අපහරති | (අප+හර+අ) ඉවත් කරයි; සොරකම් කරයි. |
අපහරති | (ක්රි) (අප+හර - (d) (භු) හරණෙ, හැරගැනීමෙහි+ති) සොරකම් කෙරෙයි පැහැර ගනියි. |
අපහාර | (පු) ඉවත් කිරීම. |
අපහාර | (පු) පහකොට ගැන්ම. |
අපාක | (ති) නොපැසුණු, නොඉදුනු, - (පු) නො පැසීම. |
අපාකට | (ති) ප්රකට නොවන, අප්රසිද්ධ. |
අපාකට | (3) අප්රසිද්ධ; ප්රකට නොවූ. |
අපාකටතා | (ඉ) අප්රකටබව, අප්රසිද්ධ බව, ප්රසිද්ධ නොවනබව. |
අපාකතික | (පු) ප්රකෘතිමත් නොවන, ප්රතිසංස්කරණ රහිත. |
අපාඞ්ග | (න) නෙත්රාන්තය, නෙත්කෙළවර. |
අපාඞ්ග | (පු) ඇස් කෙළවර. |
අපාචී | (ඉ) දකුණු දිශාව. |
අපාචී | (ඉ) දක්ෂිණදිශාව, දකුණුදිග. |
අපාචීන | (ති) ප්රාචීන නොවන, පූර්වනොවන, බටහිරට අයත්. |
අපාචීන | (3) ඉටහිරට අයත්. |
අපාඨ | (පු) (අ+පාඨ) අපපාඨය, වැරදිපාඨය, වැරදි වාක්යය. |
අපාණ | (න) පිට කරන හුස්ම. |
අපාතුභූත | (ති) නොහටගත් පහළනොවූ නොඋපන්. |
අපාද | (3) පා නැති; (පු) බඩ ගා යන සතා. |
අපාද(ක) | (ති) පාද රහිත, පා නැති, කකුල් නැති, බඩගා යන (සතා) |
අපාදක | (3) පා නැති; (පු) බඩ ගා යන සතා. |
අපාදාන | (න) වෙන් කිරීම; වෙන්ව යාම. |
අපාදාන | (න) වෙන්කොට ගැනීම, අවධිකාරකය. |
අපාන | (න) ප්රශ්වාසය, නාසිකාවෙන් පිටවෙන වාතය ‘ආනාපාන’ බලනු. |
අපානක | (පු) පැන් නොබොන තැනැත්තා. |
අපාපුරණ | (න) අවාපුරණය, යතුර, කෙස්ස, දොරයතුර. |
අපාපුරති | (ක්රි) (අප+ආ+පුර - (d) (භු) අග්ගගමනෙ, ඉදිරිගමනයෙහි+ති) විවෘතකෙරෙයි, දොර හරියි. |
අපාමග්ග | (පු) කරල්සැබෝ ගස. |
අපාමග්ග | (පු) සැබෝගස, කරල්හැබ. |
අපාය | (පු) නරකය; විනාශය; සැප නැති තැන. |
අපාය | (පු) සැප රහිත ස්ථානය, නිරය, විනාසය අපාය සතරකි එනම්:- නරකය, තිරිසන් අපාය, ප්රේත යොනිය, අසුර නිකාය යන සතරයි “පුඤ්ඤ සම්මතා අයා යෙභූය්යෙන අපගතොති අපායො.” |
අපායගාමී | (3) අපායට යන්නා; විපතට පමුණුවන. |
අපායමග්ග | (පු) නිරයට යන මාර්ගය, අකුශල ක්රියාව. |
අපායමුඛ | (න) විනාශයට කාරණය. |
අපායමුඛ | (පු) විනාසයේ දොර, පරදාරසේවනාදිය. |
අපායසභාය | (පු) අපාය(=විනාශය) පිණිසවූ, අපායගාමී දුශ්චරිත පිණිස සහාය වන්නා. |
අපායසහාය | (පු) පාප මිත්රයා. |
අපායී | (පු) පිටත යන්නා, ඉවත්ව යන්නා. |
අපාර | (න) මෙතෙර, මෙගොඩ (ති) පරතෙරක් නැති. |
අපාර | (න) මෙතෙර. |
අපාර | (3) පරතෙරක් නැති. |
අපාරනෙය්ය | (පු) නොතොටට ගෙන යන්නා, නොමග ගෙන යන්නා. |
අපාරුත | (ති) නොපොරවනලද, නොවසනලද, නොපියනලද - “අපාරුතා තෙසං අමතස්ස ද්වාරා යෙ සොතවන්තො පමුඤ්චන්තු සද්ධං” |
අපාරුත | (3) නො පෙරවූ; නො වැසූ; විවෘත වූ. |
අපාලම්බ | (න) හේත්තුවන පුවරුව, ඇන්ද. |
අපාලම්බ | (පු) හේත්තුවන ඇන්ද. |
අපාහත | (ති) නසනලද නින්දා කළ, ගරහන ලද. |
අපාහාලු | (3) ආශා නැති. |
අපි | (අ) සම්භාවනා, ගර්හා, අපේක්ෂා, සම්පිණ්ඩන, ප්රශ්න, සංවරණ, ආසිංසන යන මෙහි. |
අපි | (නි) එසේද වුවත්; තවද; නමුත්. |
අපි ච | (නි) එසේද වුවත්; තවද. |
අපිග්ගහණ | (න) ව්යාකරණ සූත්රයන්හි අපි යන උපසර්ගයාගේ ප්රයොගය. |
අපිතික | (ති) (අ+පිතු+දුක) පියෙක් නැති, අවජාතක. |
අපිථියති | (ක්රි) (අපි + ථෙ - (d) (භු) සද්දසඞ්ඝාතෙ, ශබ්දයෙහි හා රැස්කිරීමෙහි+ය+ති) පියනු ලැබේ, වසනු ලැබේ. |
අපිදහති | (ක්රි) (අපි+ධා - (d) (භු) ධාරණෙ, දැරීමෙහි ධ=ද, හ+ති) වසයි, පියයි. |
අපිදහන | (න) වහන්තරාව, පියන. |
අපිධාන | (න) පියන, වහන්තරාව. |
අපිධාන | (න) පියන. |
අපිනාම | (අ) ප්රශංසා, ගර්හා, සංඥා, අභ්යූපගමාදියෙහි. |
අපිනාම | (නි) එසේ වුවොත් යෙහෙකි. |
අපිලාපන | (ති) නොඉල්පෙන, නොඉලිප්පෙන ජලයෙහි නොවාපෙව (න) නොඉල්පීම. |
අපිලාපන | (න) නො ඉල්පීම. |
අපිලාපන | (3) උඩ පා නොවෙන. |
අපිලාපනසද්ධා | (ඉ) නොඉල්පෙන ශ්රද්ධාව, අචලශ්රද්ධාව, ස්ථිරශ්රද්ධාව. |
අපිලාපන්තා | (ඉ) නොඉල්පෙන (=නොඉලිප්පෙන) බව. |
අපිලාපෙති | (ක්රි) (අපි+ප්ලු - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි+ණෙ+ති) ඉල්පෙයි. |
අපිස්සු | (අ) අනුබ්රෑහණාර්ථයෙහි. |
අපිස්සු | (නි) තවද. |
අපිහ | (3) ආශා නැති. |
අපිහාර | (පු) නැවත ගැන්ම. |
අපිහාලු | (පු) (අ=න+පිහ - (d) ආලු) ආසා නැත්තා, ප්රාර්ථනා නැත්තා. |
අපිහිත | (ති) (අ=න+පිහිත) නොවසනලද, නොපියනලද. |
අපිහිත | (ති) වසනලද, පියනලද. |
අපුච්චණ්ඩ | (න) (අ=+පූති+අණ්ඩ) කුණුනොවූ බිජුවට. |
අපුඤ්ඤ | (න) අකුශලය, පාපය. |
අපුඤ්ඤාභිසඞ්ඛාර | (පු) ද්වාදසවිධ අකුසල චෙතනා. |
අපුට්ඨ | ති(න+ - (d) පුච්ඡ+ත, ච්ඡ+ත=ට්ඨ) නොඇසු, නොවිචාල. |
අපුණාති | (ක්රි) (අප - (d) (සු) පාපණෙ, පැමණීමෙහි+උණා+ති) පැමිණෙයි. |
අපුත්තක | (ති) දරුවන් නැති, අපුත්රක. |
අපුථුජ්ජන | (ති) පෘථග්ජන නොවන - (පු) මාර්ග ඵල ලාභියා. |
අපුබ්බ | (ති) පෙරනොවන, පූර්වනොවන. |
අපූති | (ති) කුණුනොවන, හරසහිත. |
අපෙක්ඛ | (3) අපේක්ෂකයා; බලාපොරොත්තු වන්නා. |
අපෙක්ඛක | (3) අපේක්ෂකයා; බලාපොරොත්තු වන්නා. |
අපෙක්ඛති | (අප+ඉක්ඛ+(අ)) බලාපොරොත්තු වේ. |
අපෙක්ඛති | (ක්රි) (අපි+ඉක්ඛ - (d) (භු) දස්සනෙ, දැකීමෙහි+ති) අපේක්ෂා කෙරෙයි, බලයි, බලාපොරොත්තුවෙයි. |
අපෙක්ඛන | (න) අපේක්ෂාව, බලාපොරොත්තු වීම. |
අපෙක්ඛන | (න) බලාපොරොත්තු වීම; බැලීම. |
අපෙක්ඛන්ත | (3) බලාපොරොත්තු වෙන; බලාපොරොත්තු වෙමින්. |
අපෙක්ඛමාන | (3) බලාපොරොත්තු වෙන; බලාපොරොත්තු වෙමින්. |
අපෙක්ඛා | (ඉ) අපේක්ෂාව, බලාපොරොත්තුව. |
අපෙක්ඛා | (ඉ) බලාපොරොත්තුව. |
අපෙක්ඛිත | (ඉ) බලාපොරොත්තු වූ. |
අපෙක්ඛිත | (ති) අපේක්ෂා කළ, බලනලද, බැලූ. |
අපෙක්ඛිත්වා | (පූ.ක්රි) අපේක්ෂා කොට. |
අපෙක්ඛිය | (පූ.ක්රි) අපේක්ෂා කොට. |
අපෙක්ඛී | (ති) බලන, බලනසුලු. |
අපෙක්ඛී | (3) කැමති වන්නා; බලාපොරොත්තු වන්නා. |
අපෙඛා | (ඉ) අපේක්ෂාව, බලාපොරොත්තුව. |
අපෙඛා | (ඉ) අපේක්ෂාව, බලාපොරොත්තුව. |
අපෙඛා | (ඉ) බලාපොරොත්තුව. |
අපෙත | (ති) යුක්තනොවූ, පහව ගිය. |
අපෙත | (3) ඉවත් වූ; පහව ගිය. |
අපෙතත්ථ | (න) සමුදාය අර්ත්ථයෙන් තොර වූ වාක්යය අපෙතාර්ත්ථ නම් වාක්ය දෝෂය. |
අපෙති | (අප+ඉ+අ) ඉවත් වේ; දුරු වේ; පහ වේ. |
අපෙති | (ක්රි) (අප+ඉ - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි+ති) පහවෙයි, දුරුවෙයි. |
අපෙත්තෙය්ය | (ති) පියා කෙරෙහි නිසිලෙස නොපිළිපන්. |
අපෙත්තෙය්යතා | (ඉ) පියවරුන්ට සංග්රහ නො කිරීම. |
අපෙත්වා | (පූ.ක්රි) ඉවත්ව; පහව ගොස්. |
අපෙය්ය | (3) නො බිය යුතු; නො බිය හැකි. |
අපොස්සුක්ක | (ති) (අප්ප+උස්සුක්ක) මඳඋත්සාහ ඇති, මන්දවීර්ය්ය ඇති. |
අප්ප | (ති) ස්වල්ප, මඳ, ටික, කුඩා. |
අප්ප | (න) ටික; ස්වල්පය. |
අප්ප | (භු) පාපුණනෙ, පැමිණීමෙහි, අප්පොති, පැමිණෙයි. |
අප්ප | (3) අල්ප වූ; ටික වූ. |
අප්පක | (ති) ස්වල්ප, මඳ, ටික, කුඩා. |
අප්පක | (න) ටික; ස්වල්පය. |
අප්පක | (3) අල්ප වූ; ටික වූ. |
අප්පකත | (ති) තැනට නොගැළපෙන, ප්රස්තාවොචිත නොවූ. |
අප්පකසිර | (න) (අප්ප+කසිර) මඳහිරිහැරය, හිරිහැර නැති. |
අප්පකාර | (ති) (අ+පකාර) ප්රකාර රහිත, විධි විරහිත, පිළිවෙළ නැති. |
අප්පකාරක | (පු) (අ + පකාරක) එක් ප්රකාරයකට ක්රියා නොකරන්නා. |
අප්පකාරක | (පු) උපකාර නැත්තා, අනුපකාර කරන්නා. |
අප්පකිච්ච | (ති) ස්වල්ප කටයුතු ඇති, මඳ කිස ඇති. |
අප්පකිච්ච | (3) ස්වල්ප වැඩ ඇති. |
අප්පකිණ්ණ | (ති) ආකීර්ණතා විරහිත, සමූහයා හා එකට ගැටීමක් නැති. |
අප්පකිණ්ණ | (3) සමූහයාගෙන් නො ගැවසුණු. |
අප්පකොපෙති | (ක්රි) (න=අ+ප+කුප - (d) ද කොප, කිපීමෙහි+ති) නොකිපෙයි. |
අප්පගන්ධ | (පු) මඳගඳ, ටිකසුවඳ. |
අප්පගන්ධික | (ති) මඳ සුවඳ ඇති. |
අප්පගබ්භ | (ති) (අ+පගබ්භ) ප්රගල්භ රහිත, නුබුහුටි, කඩිසර නැති. |
අප්පගබ්භ | (ති) (අප+ගබ්භ) පහවූ ගර්භශය්යා ඇති. |
අප්පගබ්භ | (3) උඬඟු නොවූ; බුහුටි නොවූ. |
අප්පග්ඝ | (ති) (අප්ප+අග්ඝ) මඳ වටිනාකම, බොහෝ නොවටින. |
අප්පග්ඝ | (3) අඩු වටිනාකම ඇති. |
අප්පච්චය | (ති) ප්රත්යය රහිත, හේතු රහිත, කරුණු නැති. |
අප්පච්චය | (න) කෝපය. |
අප්පච්චය | (3) හේතු රහිත. |
අප්පඤ්ඤත්ත | (ති) නොපණවනලද, නියොග නොකළ. |
අප්පටිකාරික | (ති) ප්රත්යුපකාර නොකරන. |
අප්පටිඝ | (ති) (අ=න+පටිඝ) ප්රතිඝ රහිත. |
අප්පටිඝ | (3) ද්වේෂ නැති; හැපීම් නැති. |
අප්පටිනිස්සග්ග | (ති) (අ=න+පටි+න+සග්ග) නොහරිණ, දුරු නොකරන, ඉවත් නොකරන. |
අප්පටිනිස්සග්ග | (පු) අත් නො හැරීම; දුරු නොකිරීම. |
අප්පටිපුග්ගල | (පු) අප්රතිපුද්ගලයා, අසමාන පුද්ගලයා. |
අප්පටිපුග්ගල | (පු) අසමාන පුද්ගලයා; විරුද්ධ පුද්ගලයෙකු නැත්තා. |
අප්පටිබද්ධ | (ති) ප්රතිබද්ධ නොවන, නොපිළිබඳ, නොබැඳුනු. |
අප්පටිබද්ධ | (3) සම්බන්ධ නොවූ. |
අප්පටිභාග | (ති) ප්රතිභාග රහිත. |
අප්පටිභාග | (3) සමානයකු නැති. |
අප්පටිභාණ | (න) නො වැටහීම. |
අප්පටිභාණ | (3) නො වැටහෙන. |
අප්පටිභාති | (ක්රි) (අ=න-පටි + භා - (d) (භු) දිත්තියං, බැබලීමෙහි+ති) නොවැටහෙයි, අවබෝධ නොවෙයි. |
අප්පටිභාන | (ති) ප්රතිභාන රහිත, වැටහීම් නැති. |
අප්පටිම | (ති) අසමාන (පු) බුදුරජ. |
අප්පටිම | (3) සමානයකු නැති. |
අප්පටිවත්තිය | (ති) විරුද්ධව පවත්වන්ට නොහැකි. |
අප්පටිවත්තිය | (3) ආපසු පෙරළිය නො හැකි. |
අප්පටිවාන | (න) නොපසුබස්නා වීර්ය්යය, උත්ථානවීර්ය්යය. |
අප්පටිවානිතා | (ඉ) නො පසු බස්නා වීර්ය ඇති බව. |
අප්පටිවානිතා | (ඉ) නොපසුබස්නා වීර්ය්ය ඇති බව. |
අප්පටිවානිය | (න) නොපසුබස්නා වීර්ය්යය. |
අප්පටිවානී | (ති) නොපසුබස්නා වීර්ය්ය ඇති. |
අප්පටිවානී | (3) පසු නො බසින්නා. |
අප්පටිවිද්ධ | (ති) ප්රතිවේධ නොකළ, අවබෝධ නොකළ. |
අප්පටිවිද්ධ | (3) අවබෝධ නො කළ. |
අප්පටිවිභත්ත | (ති) නොබෙදනලද, විභාග නොකළ, කොටස් නොකළ. |
අප්පටිවෙක්ඛණා | (ඉ) ප්රත්යවෙක්ෂා නොකිරීම. |
අප්පටිවෙක්ඛිය | (පු.ක්රි) ප්රත්යවෙක්ෂා නොකොට, නොපස්විකා. |
අප්පටිසඞ්ඛයා | (පු.ක්රි) නොසලකා, නොපස්විකා. |
අප්පටිසන්ධි | (ති) සන්ධිවීම් රහිත, ප්රතිසන්ධිරහිත, පිළිසඳ නැති. |
අප්පටිසන්ධික | (3) නැවත නො උපදනා; පිළිසඳ නැති. |
අප්පටිසම | (3) සමානයකු නැති. |
අප්පටිස්සව | (3) නො කීකරු. |
අප්පටිස්සවන | (න) (අ=න+පටි+සවන) නොවැගිරීම, නොවෑස්සීම. |
අප්පටිස්සවනතා | (ඉ) නොවැගිරෙනබව, ගලා නොබසිනබව. |
අප්පට්ඨ | (ති) (අප්ප+අට්ඨ=අප්පත්ථ) අර්ථ රහිත, ඵල රහිත. |
අප්පට්ඨ | (3) අල්ප ඵල ඇති. |
අප්පට්ඨතර | (ති) බොහෝ උපකරණයන්ගෙන් හෝ වතාවත් කරන්නන්ගෙන් ප්රයොජන නැති. |
අප්පඨම | (ති) ප්රථම නොවන, පළමුවෙනි නොවන. |
අප්පණා | (ඉ) දීම; ධ්යානය; පැමිණවීම. |
අප්පණා | (ඉ) පැමිණවීම අයිතිකර දීම. |
අප්පණාක්ධාන | (න) රූපාවචරාදිධ්යානය. |
අප්පණාචිත්ත | (න) ධ්යානචිත්තය. |
අප්පණාසමාධි | (පු) රූපාවචරාදි සමාධිය, ‘උපචාරසමාධි’ බලනු. |
අප්පණිහිත | (ති) (අ=න+පණිහිත) “එතං මම එතං සුඛං” යනාදින් ප්රවෘත්තවූ තෘෂ්ණාසඞ්ඛ්යාත ප්රණිධිය බැහැර කරන ලද තෘෂ්ණා රහිත. |
අප්පණිහිත | (3) ආශාවන්හි නො පිහිටි. |
අප්පණිහිතවිමොක්ඛමුඛ | (න) යම් කලෙක ව්යුත්ථානගාමිනීවිදර්ශනාව දුඃඛ හෙයින් විදර්ශනා කෙරේ නම් එසමයෙහි මාර්ගය තෙම අප්රණිහිත විමොක්ෂමුඛ නම් වේ. |
අප්පතිකුට්ඨ | (ති) උපවාද රහිත, නින්දා රහිත. |
අප්පතිකුට්ඨ | (3) නින්දිත නොවූ. |
අප්පතිට්ඨ | (ති) ප්රතිෂ්ඨා රහිත, පිහිටීම් නැති පිහිට නැති. |
අප්පතිට්ඨ | (3) පිහිට නැති. |
අප්පතිස්ස | (ති) යටත් නොවූ පැවතුම් ඇති, බුද්ධ ධම්ම සඞ්ඝ සික්ඛා අප්පමාද පටිසත්ථාර යන සතැන අගරුලෙස හැසිරීම් ඇති. |
අප්පතිස්ස | (3) නො කීකරු. |
අප්පතිහ | (න) ස්වල්පකාලය මඳකාලය. |
අප්පතිහත | (ති) (අ=න+පති+හත) අප්රතිහත නොමැඩිය හැකි, නොනැසිය හැකි, යටත් නොකටහැකි. |
අප්පතිහත | (3) නො මඩින ලද. |
අප්පතීත | (ති) නොපතළ, නොසතුටු. |
අප්පතීත | (3) නො සතුටු වූ. |
අප්පතීති | (ඉ) අප්රසිද්ධිය, නොහැඟීම. |
අප්පත්ති | (ඉ) අප්රවෘත්තිය, නොපැවැත්ම. |
අප්පත්ථ | (ති) අල්පය යන අර්ථ ඇති. |
අප්පථාම | (පු) ස්වල්පශක්තිය (ති) ශක්තිය නැති, දුර්වල. |
අප්පදස්ස | (පු) මඳ නුවණැත්තා, අඥයා. |
අප්පදුට්ඨ | (ති) (අන+ප+දුස - (d) (දි) අප්පීතිම්හි අප්රීතියෙහි+ත=ට්ඨ) ප්රදුෂ්ට නොවන, ක්රෝධ රහිත, අපරාධ රහිත. |
අප්පදුට්ඨ | (3) ද්වේෂ නැති; දූෂිත නොවූ. |
අප්පධංස | (ති) විනාශ නොවන, නැති නොවන. |
අප්පධංසික | (ති) විනාශ නොවන, නැති නොවන. |
අප්පධංසිත | (ති) අවිනාශිත, විනාශ නොකළ. |
අප්පධංසිය | (ති) විනාශ නොවිය යුතු, නැති නොවිය යුතු. |
අප්පධංසිය | (3) යටත් කළ නො හැකි; විනාශ කළ නො හැකි. |
අප්පධාන | (ති) ප්රධාන නොවන, ස්වතන්ත්ර නොවූ. |
අප්පනිග්ඝොස | (ති) (අප්ප+නි+ඝොස) මඳ ඝොෂ ඇති, මහත් ශබ්ද නැති. |
අප්පනිග්ඝොස | (ති) ඝොෂ රහිත, ස්වල්පශබ්ද ඇති. |
අප්පනිග්ඝොස | (3) අල්ප ශබ්ද ඇති. |
අප්පපඤ්ඤ | (ති) ස්වල්ප ප්රඥා ඇති, ප්රඥා නැති. |
අප්පපුඤ්ඤ | (ති) පින්නැති, මඳපින් ඇති. |
අප්පභක්ඛ | (ති) ටිකක් කන, මඳක් අනුභව කරන. |
අප්පභොග | (පු) ස්වල්පභොගය, මඳ අනුභවය, - (ති) දුප්පත්. |
අප්පමඤ්ඤා | (ඉ) සතරබ්රහ්මවිහරණය, මෙත්තා, කරුණා, මුදිතා, උපේක්ඛා යන ධර්මසතර. |
අප්පමඤ්ඤා | (ඉ) සීමා රහිතව පත්වන මෛත්රී කරුණාදිය. |
අප්පමත්ත | (ති) (අ=න+පමත්ත) පමා නොවූ, එළඹසිටි සිහි ඇති. |
අප්පමත්ත | (ති) (අප්ප+මත්ත) ස්වල්පප්රමාණ, මඳපමණ. |
අප්පමත්ත | (න) අල්ප දෙය; ටික දෙය. |
අප්පමත්ත | (3) ප්රමාදනො වූ; මද ප්රමාණ ඇති; සිහියෙන් යුක්තව වසන. |
අප්පමත්තක | (න) අල්ප දෙය; ටික දෙය. |
අප්පමත්තක | (3) මද ප්රමාණ ඇති. |
අප්පමාණ | (ති) ප්රමාණ රහිත, අපමණ. |
අප්පමාණ | (3) ප්රමාණ රහිත. |
අප්පමාණසුභ | (පු) මෙය තෘතීය ධ්යාන භූමියට අයත් බඹලෝ තුනෙන් දෙවැන්නය ප්රමාණ රහිත ශරීර ආලෝකයක් මොවුන්ට ඇත මහා කල්ප 32ක් ආයුෂය වෙයි. |
අප්පමාද | (පු) අප්රමාදය, ස්මෘති අවිප්රවාසය, නොපමාව. |
අප්පමාද | (පු) ප්රමාද නො වීම; සිහියෙන් යුතුව විසීම. |
අප්පමාදවිහාර | (පු) (අ=න + පමාද + විහාර) අප්රමාද විහරණය. |
අප්පමාරිස | (පු) සුළුකූර. |
අප්පමිද්ධ | (ති) නිදි නැති. |
අප්පමෙය්ය | (ති) ප්රමාණ නොකට හැකි, පමණ නොකට හැකි. |
අප්පමෙය්ය | (3) ප්රමාණ නො කළ හැකි; මැණිය නො හැකි. |
අප්පයොග | (පු) ක්රියාවෙහි නොයෙදීම අප්රයොගය. |
අප්පරජක්ඛ | (ති) ප්රඥාවක්ෂුසෙහි ස්වල්පවූ රාගාදී රජස් ඇති. |
අප්පවත්ත | (ති) නොපැවැති. |
අප්පවත්ත | (3) නො පැවති. |
අප්පවත්ති | (ඉ) නො පැවතීම. |
අප්පවත්තික | (3) නො පැවැත්වූ. |
අප්පවත්තිත | (ති) නොපවත්වනලද. |
අප්පවත්තිතා | (ඉ) නොපවත්නාබව. |
අප්පසඞ්ග | (පු) නොපැමිණීම, ප්රසඞ්ග නොවීම අප්රසඞ්ගය. |
අප්පසත්ථ | (ති) (අප්ප+සත්ථ) සත්ථවාහකයෙකු රහිත, සාත්තුවෙකු නොමැති (ගැල්සමූහයක් සාත්තු නම් වේ) |
අප්පසත්ථ | (3) (අප්ප+සත්ථ) ප්රශස්ත නොවූ; මද ගැල් සමූහයක් ඇති. |
අප්පසන්න | (ති) ප්රසන්න නොවු, නොපැහැදුනු. |
අප්පසන්න | (3) නො පැහැදුණු; නො සතුටු වූ. |
අප්පසමාරම්භ | (ති) ස්වල්පාරම්භ ඇති, ස්වල්පවූ පටන්ගැන්මක් ඇති. |
අප්පසමාරම්භ | (3) සුළු පටන් ගැන්මක් ඇති; හිංසා අඩුවූ. |
අප්පසාද | (පු) අප්රසාදය, නොසතුට, නොපැහැදීම. |
අප්පසාද | (පු) නො පැහැදීම; නො සතුට. |
අප්පසාදිත | (ති) නො පහදවනලද. |
අප්පසාවජ්ජ | (න) ස්වල්ප වරද (ති) සුලු වරද සහිත. |
අප්පසාවජ්ජ | (3) අල්ප දොස් ඇති. |
අප්පසිද්ධ | (පු) ව්යාකරණයෙහි දක්නට නොලැබෙන දෙය, ස්ත්රීලිඞ්ග අකාරාන්ත ශබ්ද ආදිය. |
අප්පස්සක | (ති) (අප්ප+සක) තමා පිළිබඳ ස්වල්ප වූ අයිතිය ඇති. |
අප්පස්සක | (3) ටික ධනයක් ඇති; (3) නිර්ධන වූ. |
අප්පස්සාද | (ති) (අප්ප+අස්සාද) ස්වල්පවූ ආස්වාද ඇති (පු) මඳරස විඳීම. |
අප්පස්සාද | (3) මදවූ රස විඳීම් ඇති. |
අප්පස්සුත | (ති) අල්පශ්රැත, බහුශ්රැතනොවූ, බොහෝ ඇසූපිරූ තැන් නැති. |
අප්පස්සුත | (3) අඩු උගත් කම ඇති; නූගත්. |
අප්පහරිත | (ති) නිල්තණ රහිත. |
අප්පහරිත | (3) නිල් තණ පැලෑටි නැති. |
අප්පහාණ | (න) ප්රහීණ නොවීම. |
අප්පහාන | (න) දුරු නො කිරීම. |
අප්පහීන | (ති) ප්රහීණ නොවූ, ක්ෂය නොවූ. |
අප්පහීන | (3) දුරු නො කළ; දුරු නොවූ. |
අප්පාණක | (ති) ප්රාණ රහිත, පණුවන් නැති. |
අප්පාණක | (3) සතුන් නැති; හුස්ම නැති. |
අප්පාතඞ්ක | (ති) (අප්ප+ආතඞ්ක) ස්වල්පාබාධ ඇති, නිරෝගී, ලෙඩ නැති, අධික ලෙඩ නැති. |
අප්පාතඞ්ක | (3) ලෙඩ අඩු. |
අප්පාතුම | (පු) ස්වල්ප ආත්මය. |
අප්පිකා | (ඉ) ටික; ස්වල්පය. |
අප්පිච්ඡ | (ති) අල්පෙච්ඡ ලදදෙයකින් සතුටු වන. |
අප්පිච්ඡ | (3) අඩු ආශා ඇති; ටික දෙයින් සතුටු වන. |
අප්පිච්ඡතා | (ඉ) ආශා අඩු බව; ලද දෙයින් සතුටු වීම. |
අප්පිච්ඡතා | ඊ-අල්පෙච්ඡතාව, ලදදෙයකින් සතුටු වන බව. |
අප්පිත | ත) පැමිණි, සමවැදුනු, ඇතුළත් වූ. |
අප්පිත | (3) ඇතුළට වැදුණු; ළඟට පැමිණ වූ. |
අප්පිය | (ති) ප්රිය නොවූ. |
අප්පිය | (3) ප්රිය නොවූ. |
අප්පියවාදී | (පු) අප්රියවාදියා, ප්රියනොවන කථා කියන ස්වභාව ඇත්තා. |
අප්පියසම්පයොග | (පු) අප්රිය තැනැත්තන් හා එකතු වීම. |
අප්පීකා | (ඉ) කුඩා තැනැත්තී. |
අප්පෙකදා | (අ) (අපි+එකදා) සමහර දවසක, ඇතැම් දිනයක. |
අප්පෙකදා | (නි) ඇතැම් දිනක. |
අප්පෙති | (අප+ණෙ) පමුණුවයි; පැමිණේ; පිහිටුවයි. |
අප්පෙව | (අ) සංසයෙහි, සැකයෙහි. |
අප්පෙව | (නි) වන්නේ නම් යෙහෙකි. |
අප්පෙව නාම | (නි) වන්නේ නම් යෙහෙකි. |
අප්පෙවනාම | (අ) සංසයෙහි, ඉතායෙහෙක යන අර්ථයෙහි- “අප්පෙව නාම මයම්පි ආයස්මන්තානං කිඤ්චිමත්තං අනුපදජ්ජෙය්යාමාති.” |
අප්පෙසක්ක | (3) උසස් නොවන; තේජස් අඩු. |
අප්පෙසක්ඛ | (ති) අල්පෙශාඛ්ය නොවන, උදාරම් නොවන, තෙජස් නැති. |
අප්පොස්සුක්ක | (3) අඩු උත්සාහ ඇති. |
අප්ඵුට | (3) පැතිර නො සිටි. |
අප්ඵුත | (ති) ස්පර්ශ නොකළ, නොතැවරුණු, නොගෑවුනු. |
අප්ඵොටන | (න) අත්පොළසන; අප්පුඩි ගැසීම. |
අප්ඵොටා | (ඉ) වැලිද්ද, කටරොළු. |
අප්ඵොටිත | (ති) අත්වොළසන් දුන්, අප්පිඩි ගසනලද. |
අප්ඵොටිත | (න) අත්පොළසන; අප්පුඩි ගැසීම. |
අප්ඵොටෙති | (ආ+ඵුට+ණෙ) අත්පොළසන් දෙයි. |
අප්භපුප්ඵ | (පු) අභ්රපුෂ්ප, හොමුවඟු. |
අඵල | (ති) ඵල රහිත, විපාක නැති, ප්රයෝජන නැති. |
අඵල | (3) ගෙඩි නැති; විපාක නැති. |
අඵස්සිත | (3) නො හැපුණු; හේත්තු නොවූ. |
අඵස්සීත | (ති) ස්පර්ශ නොකළ, නොඔබ්බනලද, හේත්තු නුවූ. |
අඵාසු | (න) අපහසුව; අසනීපය; රෝගය. |
අඵාසු(ක) | (න) අපහසුව, අසනීපය - (ති) පහසු නොවන. |
අඵාසුක | (න) අපහසුව; අසනීපය; රෝගය. |
අඵෙග්ගුක | (ති) ඵෙග්ගු රහිත, ඵලය නොමැති. |
අබද්ධ | (ති) (අ=න+බද්ධ) නොබෙදනලද, නොබඳිනලද, අසම්බන්ධ. |
අබද්ධ | (3) නො බඳින ලද; සම්බන්ධ නොවූ. |
අබද්ධමුඛ | (ති) අප්රිය වචන ඇති. |
අබධිර | (ති) බිහිරි නොවූ, එවැනි තැනැත්තා. |
අබන්ධ | (පු) නොබැඳීම (ති) බැඳුම් නැති. |
අබන්ධන | (3) බැමි නැති. |
අබබ | (න) අබබ නම් නරකය. |
අබබ | (න) එනම් සඞ්ඛ්යාව, අහහ සියක්ලක්ෂය, අඞ්ක 77 කින් යුත් ගණන අබබනම් නිරය. |
අබල | (ති) දුර්වල, ශක්තිය නැති, බලහීන, - (න) දුබල බව. |
අබල | (3) දුර්වල වූ; ශක්තිය නැති. |
අබලබල | (පු) මහමෝඩයා. |
අබලා | (ඉ) බල නැත්තී, කාන්තාව, ස්ත්රී. |
අබලා | (ඉ) ස්ත්රිය. |
අබහුල | (ති) බහුල නොවන, ස්වල්ප, මඳ. |
අබහුලීකත | (ති) බහුලීකෘත නොවන, බොහෝ කොට නොකළ, නැවත නැවත නොකරන ලද. |
අබාධ | (ති) නිරවුල්, අනාකුල, අවිඝ්න. |
අබාධ | (3) නිරවුල්; බාධා නැති. |
අබි | (භු) සද්දෙ, ශබ්ද කිරීමෙහි, අම්බති, ශබ්ද කෙරෙයි. |
අබිජ්ඣායති | (අභි+ඣෙ+අ) දැඩි ලෙස ආශා කෙරේ. |
අබීජ | (න) ඇට නැති ගෙඩි, නොපැසුණුගෙඩි. |
අබුධ | (පු) අපණ්ඩිතයා. |
අබ්බ | (පු) අශ්වයා. |
අබ්බ | (භු) ගමනෙ, යාමෙහි, අබ්බති, යෙයි, ගමන් කෙරෙයි. |
අබ්බ | (භු) ගුම්බනෙ, ගෙතීමෙහි, මුවහ කිරීමෙහි අබ්බති, ගොතයි, මුවහ කරයි. |
අබ්බ | (භු) පීළායං, පෙළීමෙහි, අබ්බති, පෙළයි. |
අබ්බණ | (ති) (අ+වණ)ව්රණ රහිත, වණ නැති, තුවාල නැති. |
අබ්බණ | (3) තුවාල නැති; වණ නැති. |
අබ්බත | (ති) (අ=න+වත) ව්රතයක් නැති, “අබ්බතො අලිකං භණං” |
අබ්බත | (3) ව්රත සමාදානයක් නැති; සීල සමාදානයක් නැති. |
අබ්බති | (ක්රි) අබ්බ - (d) (භු) හිංසායං, පෙළීමෙහි+ති) පෙළයි, හිංසා කෙරෙයි. |
අබ්බය | (පු) (අ=න+වය) අව්යය (ති) වැය නැති. |
අබ්බහති | (ක්රි) (ආ+වහ - (d) (භු) පාපනෙ, පැමිණීමෙහි, ව=බ+ති)පිටත දමයි, ඉවත දමයි. |
අබ්බහන | (න) ඉදිරීම, උද්ධරණය කිරීම, ඉදිරියට ඇදීම. |
අබ්බහන | (න) ඉදිරීම; උදුරා දැමීම. |
අබ්බාහන | (න) ඉදිරීම; උදුරා දැමීම. |
අබ්බුද | (න) අබ්බුද නම් නරකය; පිළිකාව; භේදය; මවු කුසෙහි කලලාවස්ථාවට පසු අවස්ථාව. |
අබ්බුද | (පු) එනම් ගණන, බින්දු සියක්ලක්ෂය, අඞ්ක 56 කින් යුත් සඞ්ඛ්යාව, විනාශකරුණ, අර්බුදනම් රොගය, පිළිකාව, සොරකම, උපද්රවය, පිළිසිඳගත් සත්ත්වයාගේ කලලාවස්ථාවෙන් සතියකට පසු මස් සේදූ දියත්තක් බඳු අවස්ථාවට පැමිණි සත්ත්වයා. |
අබ්බූහති | (ආ+වි+ඌහ) උදුරයි. |
අබ්බූළ්හ | (ති) උද්ධරණය කළ, උදුරණලද. |
අබ්බූළ්හ | (3) උදිරූ; උදුරන ලද. |
අබ්බූළ්හෙසික | (ති) (අබ්බූළ්හ+එසික) උදුරණ ලද එසිකාස්ථම්භ ඇති, උදුළ තෘෂ්ණාමූලය ඇති. |
අබ්බොකිණ්ණ | (ති) අසම්මිශ්ර, අනාකීර්ණ්ණ |
අබ්බොකිණ්ණ | (3) ගැවසී නො ගත්; මිශ්ර නොවූ. |
අබ්බොකිරණ | (න) විසිරවීම, ඉසීම, වැක්කිරීම. |
අබ්බොච්ඡිණණ | (3) නො සිඳී පවත්නා. |
අබ්බොච්ඡිණ්ණ | (3) එකට බැඳුණු. |
අබ්බොච්ඡින්න | (ති) නොසිඳිනලද, නොකැඩී පවත්නා එකාබද්ධව පවත්නා, එකට බැඳී පවතින. |
අබ්බොහාරික | (ති) අප්රකට, අප්රසිද්ධ, ව්යවහාරයට නොපැමිණි. |
අබ්බොහාරික | (3) ගණන් නො ගතයුතු. |
අබ්භ | (න) අහස; වලාකුළ. |
අබ්භ | (පු) ගල. |
අබ්භ | (පු) පාෂාණය, ගල, කුඩාගල (න) අහස (ති) මෙඝය. |
අබ්භ | (භු) ගතියං, යාමෙහි, අබ්හති, යෙයි. |
අබ්භක | (න) මීරන්. |
අබ්භක | (න) මීරන්. |
අබ්භක | (පු) බාලය, ලදරුවා, පැටියා. |
අබ්භකුට | (න) මෙඝකූටය, වලාකුළ. |
අබ්භකූට | (න) වලාකුළ. |
අබ්භක්ඛාති | (අභි+ආ+ඛා+අ) බොරුවෙන් දෝෂාරෝපණය කරයි. |
අබ්භක්ඛාති | (ක්රි) (අභි+ආ+ඛා - (d) (භු) පකථනෙ, කීමෙහි+ති) අභ්යාඛ්යානය කරයි දොස් පහළකරයි. |
අබ්භක්ඛාන | (න) අසත්ය දොස් නැගීම. |
අබ්භක්ඛාන | න(අභි+අක්ඛාන) අභුතයෙන් නින්දා කිරීම. |
අබ්භඤ්ජති | (අභි+අඤ්ජු+අ) ගල්වයි; තෙල් ගා උළයි. |
අබ්භඤ්ජති | (ක්රි) (අභි+අඤ්ජ - (d) (භු) අඤ්ජනෙ, අනුලෙපයෙහි අභි=අබ්භ+ති) ගල්වයි. |
අබ්භඤ්ජන | (න) (අභි+අඤ්ජන) ගැල්වීම, ආලේපය. |
අබ්භඤ්ජන | (න) ගල්වන ද්රව්ය; ගැල්වීම. |
අබ්භඤ්ජනක | (පු) ආලේප කරන්නා, ගල් වන්නා. |
අබ්භති | (ක්රි) (අබ්භ - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි+ති) යෙයි. |
අබ්භතික්කන්ත | (පු) (අභි+අතික්කන්ත) ඉකුත්ව ගිය, පසුවී ගිය. |
අබ්භතීත | (ති) ඉකුත්ව ගිය, පසුකළ. |
අබ්භතීත | (3) ඉකුත්ව ගිය; මැරී ගිය. |
අබ්භත්ථ | (පු) අස්තය, පෑළදිග. |
අබ්භත්ථ | (පු) අස්තය; විනාශය. |
අබ්භනුඤ්ඤා | (ඉ) අනුදැන්ම. |
අබ්භනුමොදනා | (ඉ) අනුමෝදන්වීම. |
අබ්භනුමොදනා | (3) පින් අනුමෝදන් කරවීම. |
අබ්භන්තර | (න) ඇතුළ; රියන් 28 ක දිග. |
අබ්භන්තර | (පු) අභ්යන්තරය, ඇතුළත, අබතුර, අටවිසිරියන. |
අබ්භන්තරික | (ති) ඇතුළත පිහිටි, ඇතුළට අයත්. |
අබ්භන්තරික | (3) ඇතුළත වූ; ඉතා විශ්වාස ඇති. |
අබ්භන්තරිම | (ති) ඇතුළත පිහිටි, ඇතුළට අයත්. |
අබ්භපටල | (න) මේඝය; වලාකුළු රාශිය. |
අබ්භාකුටික | (පු) නොහකුළුවන, වකුටුනොකළ. |
අබ්භාගත | (ති) ඉදිරියට පැමිණි, පැමිණි ආගන්තුක. |
අබ්භාගත | (3) ආගන්තුකයා; පැමිණි. |
අබ්භාගමන | (න) (අභි+ආ+ගමන) අභිමුඛ ගමන, ඉදිරියට යාම. |
අබ්භාගමන | (න) ඉදිරියට ඒම. |
අබ්භාඝාත | (පු) (අභි+ආ+ඝාත) ආඝාතය, වෙසෙසින් නැසීම, වෛර බැඳීම. |
අබ්භාචික්ඛණ | (න) අසත්ය දොෂාරෝපණය. |
අබ්භාචික්ඛති | (අභි+ආ+චික්ඛ+අ) අසත්ය දෙයින් දොස් නගයි. |
අබ්භාචික්ඛිතුං | (නි) අසත්ය දොෂාරෝපණය කරන්ට. |
අබ්භාන | (න) අබ්භාන විනය කර්මය; ඇතුලත් කර ගැනීම. |
අබ්භාන | (න) ඇතුළත්කර ගැනීම, එනම් ශාසනික විනයකර්මය තෙළෙස් සඟ වෙසෙස් අතුරෙන් එකකට පැමිණි භික්ෂුව වත්මානත් පුරා අබ්භාහන කර්මය කළ යුතුයි “අභිඑතබ්බො සම්පටිච්ඡි තබ්බො අබ්භාන කම්ම වසෙන ඔසාරෙතබ්බොති වුත්තං හොති” |
අබ්භාවික්ඛති | (ක්රි) ආභි+ආ+වික්ඛ - (d) (භු) වාචායං, කීමෙහි+ති) අභ්යාඛ්යානය කෙරෙයි, දොස් පහළ කෙරෙයි. |
අබ්භාවික්ඛන | (න) අභ්යාක්ඛ්යානය, දොස් පහළකිරීම. |
අබ්භාස | (පු) ව්යාකරණයෙහි ද්විත්වය පිළිබඳ පූර්ව ව්යඤ්ජනයට කළ සංඥාව. |
අබ්භාහත | (ති) (අභි+ආ+හත) නසනලද, ගසනලද, සංයුක්ත, එකට යෙදුනු. |
අබ්භාහත නි | (අභි+ආ+හත) පහර දුන්; මඩින ලද. |
අබ්භාහනන | (න) නැසීම. |
අබ්භිත | (ති) අබ්භාන කරනලද, ඇතුළත් කරගන්නාලද. |
අබ්භුක්කිරති | (අභි+උ+කිර+අ) ඉසියි; විසුරුවයි. |
අබ්භුක්කීරති | (ක්රි) (අභි+උ+කිර - (d) තු විකිරණෙ, වැගිරීමෙහි+ති) වගුරුවයි, ඉසියි. |
අබ්භුග්ගච්ඡති | (අභි+උ+ගමු+අ) ඉහළ නගී; පැන නගී. |
අබ්භුග්ගච්ඡති | (ක්රි) (අභි+උ+ගච්ඡති) උස්ව නගියි, උස්ව පහළ වෙයි, උස්ව පැන නගියි. |
අබ්භුග්ගත | (ති) නැගි, උසස්ව පැනනැගි, පහළ වූ. |
අබ්භුග්ගත | (3) උස්ව නැගි; පහළ වූ. |
අබ්භුග්ගමන | (න) උස්ව නැගීම. |
අබ්භුග්ගිරණ | (න) පහර දීමට යමක් එසවීම. |
අබ්භුග්ගිරති | (අභි+උ+ගිර+අ) ආයුධයක් ඔසවන්නා සේ ඔසවයි; උරුක්කරයි. |
අබ්භුග්ගිරිත්වා | (පූ.ක්රි) ඔසවා. |
අබ්භුජ්ජලති | (ක්රි) (අභි+උ+ජල - (d) (භු) දිත්තියං, බැබලීමෙහි+ති) ඉතා බබලයි දිලිසෙයි. |
අබ්භුජ්ජලන | (න) (අභි+උ+ජලන) දිලිසීම, බැබලීම, ප්රභාවත් වීම, මන්ත්ර පිරුවා මුඛයෙන් ගිනිදැල් පිට කිරීම, මුඛයෙන් ගිනිදැල් පිට කිරීම. |
අබ්භුට්ඨාති | (ක්රි) (අභි+උ+ඨා - (d) (භු) ගතිතිවුත්තියං, ගමන් නැවැත්මෙහි+ති) නැගී සිටියි, කුසීතභාවයෙන් හෝ නින්දෙන් නැගී සිටියි. |
අබ්භුට්ඨාන | (න) උත්සාහය; නැගී සිටීම. |
අබ්භුට්ඨාන | (න) නැගී සිටීම, කෙළින් සිටීම, කම්මැලිගතියෙන් තොරව විසීම. |
අබ්භුණ්හ | (පු) (අභි+උණ්හ) ඉතා උණුසුම අධික උෂ්ණය. |
අබ්භුත | (න) ආශ්චර්ය්යය පරදූ තැබීම, ඔට්ටු ඇල්ලීම, අබ්භුත නම් නාට්යරසය එනම් ධර්මය. |
අබ්භුතධම්ම | (පු) ආශ්චර්ය්ය කරුණු ප්රකාශ කරන නවාඞ්ගශාස්තෘ ශාසනයට අයත් එනම් ධර්මාඞ්ගය. |
අබ්භුදාහරණ | (න) උදාහරණ දැක්වීම, සාධක දැක්වීම. |
අබ්භුදාහරති | (ක්රි) (අභි+උදාහරති) උදාහරණ කෙරෙයි නිදසුන් දක්වයි. |
අබ්භුදීරෙති | (ක්රි) (අභි+උ+ඊර - (d) (භු) වාචායං, කීමෙහි+ති) මහත් කොට ශබ්ද කෙරෙයි, ඝොෂණය කෙරෙයි, උසස් කොට කියයි. |
අබ්භුදෙති | (අභි+උදි+ණෙ) පහළ වේ. |
අබ්භුදෙති | (ක්රි) (අභි+උදෙති) පහළ වෙයි, උපදියි උදාවෙයි. |
අබ්භුද්ධුනාති | (ක්රි) (අභි+උ+ධු - (d) (කි) කම්පනෙ, සැලීමෙහි+ති) වෙසෙසින් කම්පා කෙරෙයි. |
අබ්භුන්තත | (3) ඉතා උස්ව නැගි. |
අබ්භුන්නත | (ති) (අභි+උන්නත) හරිකෙළින් පිහිටි, නොනැමෙන, නොනැමී, උඩුකුරුවු, ඉතා උස්වූ. |
අබ්භුන්නදති | (ක්රි) (අභි+උ+තද - (d) (භු) සද්දෙ, ශබ්ද කිරීමෙහි+ති) උසස් කොට නාද කරයි, මහත් කොට ශබ්ද කරයි. |
අබ්භුන්නදන | (න) මහත් කොට නාද කිරීම. |
අබ්භුන්නමති | (ක්රි) (අභි + උ + නම - (d) (භු) නමනෙ, නැමීමෙහි+ති) ඉහළට නමයි, ඉහළට උස්සයි. |
අබ්භුන්නමන | (න) නැමීම, ඉහළට එසවීම. |
අබ්භුම්මෙ | (නි) භයානකයි; විපතකි. |
අබ්භුය්යාත | (ති) විරුද්ධව ගිය, විරුද්ධව යුදට ගිය. |
අබ්භුය්යාති | (අභි+උ+යා) විරුද්ධව ඉදිරියට යේ. |
අබ්භුය්යාති | (ක්රි) (අභි+උය්යාති) විරුද්ධව යෙයි. |
අබ්භුසූයක | (පු) (අභි+උසූයක) දොස් පහළ කරන්නා, ඉතා ඊර්ෂ්යා කරන්නා. |
අබ්භුස්සක්කති | (ක්රි) (අභි+උ+සු+කා - (d) (භු) සද්දෙ, ශබ්ද කිරීමෙහි+ති) උත්සාහ කරයි අධිකවීර්ය්ය කෙරෙයි. |
අබ්භුස්සහන | (න) ප්රොත්සාහය, අධිකවීර්ය්යය, දැඩි වීර්ය්යය. |
අබ්භුස්සුක්කන | (න) අධිකවීර්ය්ය කිරීම, උත්සාහ කිරීම. |
අබ්භුස්සෙති | (ක්රි) (අභි+උ+සි - (d) (භු) සයෙ, සයනය කිරීමෙහි+ති) නැගී සිටියි කෙළින් සිටියි. |
අබ්භූක්කිරණ | (න) (අභි+උ+කිරණ) වැගිරීම ඉසීම. |
අබ්භූත | (න) ආශ්චර්යය; ඔට්ටුව; පදුමට. |
අබ්භූත | (3) ආශ්චර්යයවත්. |
අබ්භෙති | (ක්රි) (අභි+ඉ - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි+ති) ඇතුළත් කෙරෙයි සාපත්තික භික්ෂුවක් ඊට පිළියම් කර විනය නය පරිදි නැවත සඞ්ඝයාට ඇතුළත් කරගනියි. |
අබ්භොකාස | (පු) (අභි + අව + කස - (d) (භු) විලෙඛනෙ, ඉරි ඇඳීමෙහි) අභ්යවකාශය, නොවැසුනු ස්ථානය, එළිමහන්තැන. |
අබ්භොකාස | (පු) එළිමහන් තැන. |
අබ්භොකාසික | (ති) (අභි=අබ්භ+ඔකාස+ඉක) අභ්යවකාශයෙන් යුත්, ආවරණ රහිත ස්ථානයෙහි වූ, එනම් අඞ්ගය රකින. |
අබ්භොකාසික | (3) එළිමහනේ වසන. |
අබ්භොකාසිකඞ්ග | (න) (අභි=අබ්භ+ඔකාස+ඉක+අඞ්ග) පියසි ආදියකින් ආවරණයක් නැති එළිමහන්තැනක විසීමෙන් පුරණ ධුතාඞ්ගයක්. |
අබ්භොකිණ්ණ | (ති) ගැවසී ගත්, සමූහයාගෙන් ආකුල වූ. |
අබ්භොකිණ්ණ | (3) ගැවසී ගත්; විවේක නැති. |
අබ්භොකිරණ | (න) විසුරු වීම. |
අබ්භොකිරති | (අභි+අව+කිර+අ) විසුරුවයි. |
අබ්භොකිරති | (ක්රි) (අභි+උ+කිර - (d) තු විකිරණෙ, විසිරීමෙහි+ති) පැතිරෙයි, විසුරුවයි. |
අබ්භ්යාස | (න) සමීපය, පුරුද්ද. |
අබ්යත්ති | (ඉ) නොපැහැදිලි බව, ලක්ෂ්යයාගේ එක දේශයෙක්හි ලක්ෂණය නොපවත්නා බව. |
අබ්යය | (න) නිපාත උපසර්ග, ක්ෂය නොවන්නේ අබ්යය නම් වේ චාදිනිපාතයන්ගේ අනෙකත්වය හා අනෙකාර්ථත්වයද නිසා ක්ෂය භාවයට නොපැමිණෙන බැවින් මොවුහු අබ්යය නම් වේ. |
අබ්යවධාන | (ති) අතරක් නැති, ව්යවධානයක් නැති. |
අබ්යාපජ්ජන | (න) නොකිපෙන බව. |
අබ්යාපජ්ඣ | (ති) (අ+ව්යාපජ්ඣ) ව්යාබාධ රහිත, පීඩා රහිත. |
අබ්යාපාද | (පු) ව්යාපාද රහිත ‘ව්යාපාද’ බලනු. |
අබ්යාපාරණය | (පු) වෙෂ්ටා රහිත භාවය පිළිබඳ ක්රමය, ප්රත්යයන්ගෙන් නිපන් ධර්මයන්ගේ ස්ව වශයෙන් නොපවත්නා බව පිළිබඳ නීතිය. |
අබ්යාසෙක | (ති) නෙත්සිත් පිනවන වැගිරීමක් නැති. |
අබ්යාසෙකසුඛ | (ති) කෙලෙසුන්ගෙන් අමිශ්ර පිරිසිදු අධිචිත්ත සැපය නිකෙලෙස් සැපය. |
අබ්යොසිත | (ති) නොපැමිණි නිෂ්ඨා ඇති, නොනිමවූ “අබ්යොසිතත්තා හි භවාභවෙසු, පාපානි කම්මානි කරොති මොහා” (ථෙරගාථා-රට්ඨපාලත්ථෙර වත්ථු.) |
අබ්රහ්ම | (න) (අ=න+බ්රහ්ම) අශ්රේෂ්ඨ, උතුම් නොවන. |
අබ්රහ්මචරිය | (න) අශ්රේෂ්ඨ හැසිරීම, බඹසරට විරුද්ධ හැසිරීම. |
අබ්රහ්මචරියා | (ඉ) පහත් හැසිරීම, උතුම් නොවන හැසිරීම, අබ්රහ්මචරියන්ති අසෙට්ඨචරියං ද්වයංද්වයසමාපත්තිය, මෙවුම්දම් සේවනය, යන නම් වලින්ද මෙය හඳුන්වනු ලැබේ සමුට්ඨාන වශයෙන් කාය චිත්ත සමුට්ඨානය ද, වෙදනා වශයෙන් සුඛ හා උපෙක්ෂා වෙදනාව ද, මූල වශයෙන් ලොභය හා ද්වෙෂය ද, කර්මයන්ගේ වශයෙන් කාය කර්මය ද මේ සඳහා උපයොගී වන්නේ ය) අබ්රහ්මචරියං පරිවජ්ජයෙය්ය - අඞ්ගාරකාසුං ජලිතංච විඤ්ඤු, අසම්භූනන්තො පන බ්රහ්මචරියං - පරස්සදාරං නාතික්කමෙය්ය. |
අබ්රහ්මඤ්ඤ | (ති) බ්රාහ්මණයන්ට හිත නොවන බ්රාහ්මණයන් කෙරෙහි මිථ්යාවශයෙන් පිළිපදින. |
අභ | (පු) නො වීම, හට නොගැන්ම, නොඉපදීම. |
අභබ්බ | (ති) “න භබ්බාති අභබ්බා” සුදුසු නොවන්නේ අභබ්බ නම් වේ යමෙක් කර්මාවරණයයි කියනලද පඤ්චානන්තරිය කර්මයෙන් යුක්තවූවාහුද, ක්ලේශාවරණ යයි කියනලද මිථ්යාදෘෂ්ටියෙන් යුක්තවූවාහුද, විපාකාවරණ සංඛ්යාත අහේතුක ප්රතිසන්ධිවූයෙන් යුත්තවූවාහුද, ශ්රද්ධානැත්තාහුද ඡන්දය නැත්තාහුද, ප්රඥා විරහිත වූවාහුද, ශ්රොතාපත්ති මාර්ගයට පැමිණෙන්නට නොසුදුසු තැනැත්තෝ වූවාහුද යන මේ අය අභබ්බයෝය “යෙතෙ සත්තා කම්මාවරණෙන සමන්නාගතා, කිලෙසාවරණෙන සමන්නාගතා, විපාකාවරණෙන සමන්නාගතා, අස්සද්ධා, අච්ඡන්දිකා, දුප්පඤ්ඤා, අභබ්බා නියාමං ඔක්කමිතුං කුසලෙසු ධම්මෙසු සම්මත්තං ඉමෙ තෙ සත්තා අභබ්බා.” |
අභබ්බ | (ති) අභව්ය, අයොග්ය, නුසුදුසු, නොවටින. |
අභබ්බ | (3) අයෝග්ය; අසමර්ථ. |
අභබ්බට්ඨාන | (න) උපදින්නට නොසුදුසු තැන්, එබඳු තැන් දස අටකි නියත විවරණ ලැබූ ලොවුතුරා බෝසත්හු මේ තත්ත්වයන්හි නූපදිත් 1 ජාත්යන්ධ වීම 2 ජාතිබධිර වීම 3 උමතුවීම 4 ගොළු බිහිරිවීම 5 පසල්දනව්හි ඉපදීම 6 දාසියකගේ කුසෙහි පිළිසඳ ගැන්ම 7 නියත මිථ්යා දෘෂ්ටික වීම 8 ලිඞ්ග පරිවර්තනය 9 පඤ්චානන්තරිය කර්ම කිරීම 10 වැරදි දෘෂ්ටි ගැනීම 11 වටුවෙකුට කුඩානොවූද ඇතෙකුට මහත්නොවූද තිරිසනෙකු වීම 12 අවීචියෙහි ඉපදීම13 ලොකාන්තරිකයෙහි ඉපදීම14 මාරයෙකු වීම 15 කාලකඤ්ජක අසුරයෙකු වීම 16 අසඤ්ඤ සත්තයෙහි ඉපදීම 17 සුද්ධාවාසයෙහි ඉපදීම18 අරූප භවයෙහි ඉපදීම. |
අභබ්බතා | (ඉ) අයෝග්ය බව; නො හැකි බව. |
අභය | (න) නිර්භයත්වය; නිවන. |
අභය | (න) බිය නොවීම බබුස්තරණ (ති) බිය නැති. |
අභය | (3) භය නැති. |
අභයා | (ඉ) අරළු බිය නැත්තී. |
අභයා | (ඉ) අරළු. |
අභාග්ය | (න) නපුරු දෛවය, දුර්භාග්යය. |
අභාව | (පු) නො වීම; විනාශය. |
අභාව | (පු) නොවීම, විනාශය, අවිද්යමානබව, නොඉපදීම, තර්කශාස්ත්රයෙහි දැක්වෙන ප්රාගභාව, ප්රද්ධවංසාභාව, අත්ත්යන්තාභාව, අන්යොන්න්යාභාව යන චතුර්විධ අභාවය ද්රව්යාදි සප්ත පදාර්ත්ථයන්ගෙන් සත්වැනිවූ අභාවය. |
අභාවිත | (ති) නොවඩනාලද, නැවත නැවත පුරුදු නොකළ. |
අභාවිත | (3) නො වැඩූ; පුරුදු නො කළ. |
අභාසන | (න) කථා නොකිරීම, නොබිණීම, තුෂ්ණීම්භාවය. |
අභාසිත | (ති) නොකියනලද, නොබිණූ, නොකී. |
අභි | (අ) අභිමුඛ, විශිෂ්ටාර්ථ, ඌර්ධවක්රියා, සාරුප්ය, පරච්ඡෙද, වාද්ධි, පූජා, අධික, කුල, අසත්ය, ලක්ෂන යනාදියෙහි. |
අභි | (භු) සද්දෙ, ශබ්ද කිරීමෙහි අම්භති, ශබ්ද කෙරෙයි. |
අභිකඞ්ඛති | (අභි+කඛි+ංඅ) කැමති වේ; බලාපොරොත්තු වේ. |
අභිකඞ්ඛති | (ක්රි) (අභි+කඞ්ඛ - (d) (භු) ඉච්ඡායං කැමැත්තෙහි+ති) කැමති වෙයි, රුචි කෙරෙයි, ආශා කෙරෙයි. |
අභිකඞ්ඛනතා | (ඉ) කැමැති වීම, රුචි වීම. |
අභිකඞ්ඛිත | (ති) කැමති වන ලද, රුචි කරන ලද. |
අභිකඞ්ඛිත | (3) කැමති වූ; බලාපොරොත්තු වූ. |
අභිකඞ්ඛී | (ති) කැමතිවන, රුචි කරන. |
අභිකඞ්ඛී | (3) කැමති වන්නා; බලාපොරොත්තු වන්නා. |
අභිකති | (ඉ) අභිකෘති ඡන්දස, පස්විසි අකුරකින් පරිමිත ඡන්දස. |
අභිකිණ්ණ | (ති) ආකීර්ණ, ගැවසී ගත්, සමූහයකින් වටකර ගත්. |
අභිකිණ්ණ | (3) ගැවසී ගත්; විසුරුවන ලද. |
අභිකිරණ | (න) විසුරුවීම. |
අභිකිරති | (අභි+කිර+අ) විසුරුවයි. |
අභිකිරති | (ක්රි) (අභි+කිර - (d) තු විකිරණෙ, විසිරවීමෙහි+ති) විසුරුවයි, ඉසියි, පතුරුවයි. |
අභිකීළති | (ක්රි) (අභි+කිළ - (d) (භු) කීළායං, ක්රීඩාවෙහි+ති) මහත් කොට ක්රීඩා කෙරෙයි කෙළියි. |
අභිකුජන | (න) නාද කිරීම, ශබ්ද කිරීම. |
අභිකුජිත | (ති) නාද කළ, ශබ්ද කළ. |
අභිකූජන | (න) පක්ෂීන්ගේ නාද කිරීම. |
අභිකූජිත | (3) පක්ෂිනාදය; පක්ෂිනාදයෙන් යුත්. |
අභික්කන්ත | (ති) සුන්දර, විශිෂ්ට, අභිමුඛව ගිය, ඉක්ම ගිය. |
අභික්කන්ත | (න) ඉදිරි ගමන. |
අභික්කන්ත | (3) ඉකුත්ව ගිය; මනවඩන. |
අභික්කම | (ති) අභිමුඛයට යාම, ඉදිරියටයාම. |
අභික්කම | (පු) ඉදිරියට යාම. |
අභික්කමති | (අභි+කමු+අ) ඉදිරියට යේ. |
අභික්ඛණං | (අ) නිතොර, නිතර, නැවත නැවත. |
අභික්ඛණං | (ක්රි.වි) නිතර නිතර. |
අභික්ඛණති | (අභි+ඛණු+අ) සාරයි. |
අභික්ඛණති | (ක්රි) (අභි+ඛණු - (d) (භු) අවදාරණෙ, සැරීමෙහි+ති) සාරයි, හාරයි. |
අභික්ඛණන | (න) සෑරීම, කැණීම. |
අභික්ඛණන | (න) සෑරීම. |
අභික්ඛ්යා | (ඉ) නාමය ශොභාව. |
අභිගජ්ජති | (අභි+ඛණු+අ) ගර්ජනා කරයි; මහත් නාද කරයි. |
අභිගජ්ජන | (න) ගර්ජනා කිරීම, ගෙරවීම. |
අභිගජ්ජන | (න) ගර්ජනාව; ගෙරවීම. |
අභිගජ්ජන්ත | (3) ගොරවන; ගොරවමින්. |
අභිගජ්ජිත | (ති) ගර්ජනා කළ, ගොරවනලද. |
අභිගජ්ජිත | (න) ගෙරවීම. |
අභිගමනීය | (ති) එළවියයුතු, පැමිණියයුතු. |
අභිගිජ්ඣති | (අභි+ගිධ්ර+ය) ගිජු වේ; දැඩි ආශා කෙරේ. |
අභිගිජ්ඣති | (ක්රි) (අභි+ගිධු - (d) (දි) ගෙධෙ, ගිජුවීමෙහි+ති) ගිඩුවෙයි ලොල් වෙයි. |
අභිගිජ්ඣන | (න) ගිජු වීම, ලොල් වීම, ආසාවීම. |
අභිගිජ්ඣන | (න) ගිජුබව; ලොල් වීම. |
අභිගීත | (ති) ගායනා කළ, ගීතිකා කළ. |
අභිගීත | (3) ගායනා කළ. |
අභිගුට්ඨ | (3) ප්රකාශයට පැමිණ වූ. |
අභිඝාත | (පු) නැසීම, ගැටීම. |
අභිඝාත | (පු) නැසීම; හැපීම. |
අභිඝාතන | (න) නැසීම මැරීම, පැඟීම. |
අභිඝාතන | (න) නැසීම. |
අභිඝාති | (පු) සතුරා, විරුද්ධකාරයා. |
අභිඝාති | (3) සතුරා; හපන්නා. |
අභිඝුට්ඨ | (ති) ඝොෂා කළ, නාද කළ. |
අභිචෙතෙති | (ක්රි) (අභි+චිත - (d) (චු) සඤ්චෙතනෙ, සිතීමෙහි+ණෙ+ති) සිතයි චින්තනය කරයි. |
අභිච්ඡන්ත | (පු) ප්රතිච්ඡන්න, වැසුනු. |
අභිජන | (පු) වංශය, ජාතිය, භූමිය, ජන්මභූමිය. |
අභිජනෙති | (ක්රි) (අභි+ජන - (d) (දි) ජනනෙ, ඉපදීමෙහි+ති) උපදවයි, පහළ කෙරෙයි. |
අභිජප්පති | (අභි+ජප්ප+අ) ඉල්වයි; කථාකරයි. |
අභිජප්පති | (ක්රි) (අභි+ජප්ප - (d) (භු) වාචෙ, කීමෙහි+ති) කථා කරයි, ඉල්වයි. |
අභිජප්පන | (න) ඉල්ලීම; තොල් මැතිරීම; සෙමින් කීම. |
අභිජප්පන | (න) පැතීම, ඉල්ලීම, කැමැති වීම, කථා කිරීම. |
අභිජප්පිත | (න) ඉල්ලීම; තොල් මැතිරීම; සෙමින් කීම. |
අභිජලති | (ක්රි) (අභි+ජල - (d) (භු) දිත්තියං, දිලිසීමෙහි+ති) දිලිසෙයි බබලයි. |
අභිජවති | (ක්රි) (අභි+ජු - (d) (භු) ගතියං, ශීඝ්ර ගමනයෙහි+ති) දුවයි. |
අභිජාත | (ති) කුලවත්, වංශවත් (ඉ) ශ්රේෂ්ඨ කුලයක ඉපදීම. |
අභිජාත | (ති) ප්රඥා, කුලීන, මහාකුල ඇති, මවුපිය දෙකුලයෙන් පිරිසිදු - (ව) උපන්. |
අභිජාත | (3) උසස් මවුපියන් ඇති; උසස්ව උපන්. |
අභිජාති | (ඉ) උසස් ඉපදීම; නැවත ඉපදීම. |
අභිජාතික | (ති) කුලවත්, වංශවත්. |
අභිජානත්ත | (3) දන්නා වූ; දනිමින්. |
අභිජානන | (න) දැනගැන්ම; සිහි කිරීම. |
අභිජානන | (න) සිහිකිරීම, දැනීම, අනුබෝධය, අනුචින්තනය. |
අභිජානාති | (අභි+ඤා+ණා) මනා සේ දනී; සිහිපත් කරයි. |
අභිජානාති | (ක්රි) (අභි+ඤා - (d) (කි) අවබොධෙ අවබොධ කිරීමෙහි, ඤා=ජා+නා+ති) දනී, මනාව දනී. |
අභිජානිත්වා | (පූ.ක්රි) මනාසේ දැන. |
අභිජායති | (අභි+ජන+ය) උපදී; හටගනී. |
අභිජායති | (ක්රි) (අභි+ජනි - (d) (දි) පාතුභාවෙ, පහළ වීමෙහි+ය+ති) හටගනී, උපදී, පහළ වෙයි. |
අභිජායන | (න) ඉපදීම; හටගැන්ම. |
අභිජිගිංසති | (ක්රි) (අභි+හර - (d) (භු) හරණෙ, හැරීමෙහි, ‘හ’ හට ‘ජ’ - - (ඉ) ‘හර’ට ‘ගිං’ + ස+ති) දිනනු කැමැති වෙයි ලෝභී වෙයි. |
අභිජිඝච්ඡති | (ක්රි) (අභි+ඝස - (d) (භු) අදනෙ කෑමෙහි, ‘ඝ’ හට ද්විත්ත ඝ=ඣ=ජ- - (ඉ) ස=ච ඡ+ති) කනු කැමැති වෙයි. |
අභිජෙති | (ක්රි) (අභි+ජි - (d) (භු) ජයෙ, දිනීමෙහි +ති) දිනයි ජය ගනී. |
අභිජොතෙති | (ක්රි) (අභි+ජුත - (d) (භු) දිත්තියං, බැබලීමෙහි+ති) බබුලුවයි පිරිසිදු කෙරෙයි. |
අභිජ්ජනක | (3) නො බිඳෙන; වෙන්ව නො යන. |
අභිජ්ජමාන | (3) නො බිඳෙන; වෙන්ව නො යන. |
අභිජ්ඣමාන | (ති) අභිධ්යා කරන. |
අභිජ්ඣා | (ඉ) අභිධ්යාව, විෂමලෝභය, තෘෂ්ණාව අභිජ්ඣායතීති=අභිජ්ඣා අනුන්ගේ වස්තුව කෙරෙහි පවත්නා තෘෂ්ණාව. |
අභිජ්ඣා | (ඉ) දැඩි ලෝභය. |
අභිජ්ඣාකායගන්ථ | (පු) අභිද්ධ්යාකාය ග්රන්ථය (ගන්ථෙන්ති වෙඨයන්තීති ගන්ථා; නාමකායෙන රූපකායං, පච්චුප්පන්නකායෙනවා ආගාමිකායං ගන්ථෙති දුප්පමුඤ්චං වෙඨයතීති කාය ගන්ථො අභිජ්ඣා එව කායගන්ථො අභිජ්ඣා කායගන්ථො නාමකායය හා රූපකායයද වර්තමානකායය හා අනාගතකායයද නොමිදිය හැකි සේ වෙළන හෙයින් අභිද්ධ්යාවම අභිද්ධ්යාකායග්රන්ථ නම් වේ.) |
අභිජ්ඣායති | (ක්රි) (අභි+ඣෙ - (d) (භු) චින්තායං, සිතීමෙහි+ති) විෂම ලෝභ සහගත සිතිවිලි සිතයි, සිතයි. |
අභිජ්ඣාලු | (ති) (අභිජ්ඣා+ආලු) අභිජ්ඣා බහුල කොට ඇති. |
අභිජ්ඣාලු | (3) තෘෂ්ණා බහුල කොට ඇත්තා. |
අභිජ්ඣික | (ති) අභිධ්යා කරන්නා. |
අභිජ්ඣිත | (ති) අභිධ්යා කළ. |
අභිඤ්ඤ | (ති) දක්ෂ, නිපුණ. |
අභිඤ්ඤ | (3) විශිෂ්ට දැනුම ඇති. |
අභිඤ්ඤා | (ඉ) දැනීම, අවබෝධය, පඤ්චාභිඤ්ඤා සහ ඡළභිඤ්ඤා “විසෙසෙන ජානාතීති අභිඤ්ඤා.” විශේෂයෙන් දනීනුයි අභිඤ්ඤා නම් වේ. අනාගතංස ඤාණං ච යථා කම්මුපගම්පි ච, පඤ්ච ඉද්ධිවිධාදීනි සත්තාභිඤ්ඤා ඉමා පන. |
අභිඤ්ඤා | (ඉ) දිව්යඥානාදිය; විශිෂ්ට දැනීම. |
අභිඤ්ඤා | (පූ.ක්රි) මනාසේ දැනගෙන. |
අභිඤ්ඤාණ | (න) සලකුණ, චිහ්නය. |
අභිඤ්ඤාණ | (න) සලකුණ. |
අභිඤ්ඤාත | (ති) ප්රසිද්ධ, ප්රකට, අභිඤ්ඤාතා අභිඤ්ඤාතා සක්ය කුමාරා.” |
අභිඤ්ඤාත | (3) ප්රකට; මනාසේ දත්. |
අභිඤ්ඤාය | (පූ.ක්රි) මනාසේ දැනගෙන. |
අභිඤ්ඤෙය්ය | (3) විශිෂ්ට සේ දතයුතු. |
අභිඤ්ඤෙය්යධම්ම | (පු) අනිත්යාදි වශයෙන් විශිෂ්ටාකාරයෙන් දැන ගතයුතු ධර්ම. |
අභිඤ්ඤොය්ය | (ති) දැනගතයුතු, අවබෝධ කටයුතු. |
අභිණ්හං | (අ) නැවත නැවත, නිතොර. |
අභිණ්හං | (ක්රි.වි) නිතර. |
අභිණ්හ | (3) නිතර පවත්නා. |
අභිණ්හසො | (අ) නිතොර. |
අභිණ්හසො | (නි) නිරන්තරයෙන්. |
අභිතත්ත | (ති) තැවුනු, රත් කළ, ඉතා තැවුනු. |
අභිතත්ත | (3) ඉතා තැවුණු; ඉතා රත් වූ. |
අභිතාප | (පු) අධිකතාපය, අධිකඋෂ්ණය, ඉතා තැවීම. |
අභිතාප | (පු) දැඩි උෂ්ණය. |
අභිතාලිත | (ති) හාත්පසින් තළනලද ගසන ලද. |
අභිතාළිත | (න) බෙර ශබ්දාදිය. |
අභිතාළිත | (3) තට්ටුකරන ලද; තළන ලද. |
අභිතිට්ඨති | (අභි+ඨා+අ) උසස්ව සිටී. |
අභිතිට්ඨති | (ක්රි) (අභි+ඨා - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි, ඨා=තිට්ඨ+ති) සිටියි, ස්ථිරව සිටියි. |
අභිතීත | (3) ඉදිරියට පැමිණ වූ; ගෙනෙන ලද; විචාරන ලද. |
අභිතුදති | (අභි+තුද+අ) ඇතුළට වදී; පීඩාකරයි. |
අභිතුන්ත | (3) මඩින ලද. |
අභිතො | (අ) හාත්පස, සමීප, අභිමුඛ, උභය භාගාදි අර්ථයන්හි. |
අභිතො | (නි) හාත්පසින්. |
අභිතොස | (පු) මහත්සතුට. |
අභිතොසෙති | (අභි+තුස+ණෙ) ඉතා සතුටු කරවයි. |
අභිතොසෙති | (ක්රි) (අභි+තුස - (d) (දි) තොසෙ, සතුටෙහි+ති) සතුටු කෙරෙයි, සන්තෝෂ කෙරෙයි. |
අභිත්ථනති | (අභි+ථන+අ) අහස ගොරවයි; ගුගුරයි. |
අභිත්ථනොති | (ක්රි) (අභි+ථන - (d) (චු) දෙවසද්දෙ මෙඝශබ්දයෙහි+ති) ගුගුරයි, ගොරවයි, කම්පා කරයි. |
අභිත්ථරති | (අභි+ථර+අ) අතුරයි; වේගවත් වේ. |
අභිත්ථරති | (ක්රි) (අභි+ථර - (d) (භු) සන්ථරණෙ ඇතිරීමෙහි+ති) අතුරයි, එළයි, ඉතා වේගවත් වෙයි. |
අභිත්ථවති | (අභි+ථු+අ) ස්තුති කෙරේ. |
අභිත්ථවති | (ක්රි) (අභි+ථු - (d) (භු) ථුතියං, ස්තුතියෙහි+උ=ඔ=අව+ති) ස්තුති කරයි, ප්රශංසා කරයි. |
අභිත්ථවන | (න) ස්තුති කිරීම, පැසසීම. |
අභිත්ථවන | (න) ස්තුති කිරීම. |
අභිත්ථවන්ත | (3) ස්තුති කරන; ස්තුති කරමින්. |
අභිත්ථවමාන | (3) ස්තුති කරන; ස්තුති කරන. |
අභිත්ථවිත | (ති) ස්තුති කළ, පසසනලද. |
අභිත්ථවිත්වා | (පූ.ක්රි) ස්තුති කොට. |
අභිත්ථවිය | (පූ.ක්රි) ස්තුති කොට. |
අභිත්ථුත | (ති) ස්තුති කළ, පසසනලද. |
අභිත්ථුත | (3) පසස්නා ලද. |
අභිත්ථුනාති | (අභි+ථු+ණා) ස්තුති කෙරේ. |
අභිත්ථුනාති | (ක්රි) (අභි+ථු - (d) (කි) ථුතියං, ස්තුති කිරීමෙහි+නා+ති) පසසයි ස්තුති කරයි. |
අභිදස්සන | (න) මනා දර්ශනය, යහපත් දැකිම. |
අභිදොස | (පු) පළමු දින හවස. |
අභිදොස | (පු) රාත්රිමුඛය, ඊයේ සවස “අභිදොසකාලකතො භන්තෙ! ආලාරො කාලාමො.” |
අභිධමති | (අභි+ධම+අ) නැවත නැවත පිඹියි. |
අභිධමති | (ක්රි) (අභි+ධම - (d) (භු) ධමනෙ, ගිනි පිඹීමෙහි+ති) මල හරණ පිණිස උදුනෙහි තවයි, පිඹියි. |
අභිධමන | (න) තැවීම, රත් කිරීම, පිඹීම. |
අභිධම්ම | (පු) අභිධර්මය, උත්තමධර්මය චිත්ත චෛතසික රූප නිර්වාණ යන චතුර්විධ පරමාර්ථයන් පිළිබඳ ධර්මය අභි විසිට්ඨො ධම්මො=අභිධම්මො අතිරෙක වූ විශිෂ්ඨ ධර්මය අභිධර්මයයි සූත්රාන්තයේදී ස්කන්ධ, ධාතු, ආයතනාදිය එක දෙශයකින්ම බෙදා ඇති එහෙත් අභිධර්මයේදී ඔවුහු බෙදිය හැකි හැම ආකාරයකින්ම බෙදා තිබේ ඒ නිසා විශිෂ්ඨ ධර්මය නම් වේ. |
අභිධම්ම | (පු) බෞද්ධ ධර්මයේ තෙවෙනි කොටස; විශිෂ්ට ධර්ම හෙවත් බෝධි පාක්ෂික ධර්ම. |
අභිධම්මික | (පු) අභිධර්මිකයා, අභිධර්මය දැන හදාරන්නා අභිධර්මය දත් තැනැත්තා. |
අභිධම්මික | (3) අභිධර්ම දරන්නා හෝ ඉගෙනගන්නා. |
අභිධාන | (න) නාමය, කීම, සංඥා නාමය. |
අභිධාන | (න) නාමය. |
අභිධානමත්ත | (න) අභිධාන මාත්රය, කීම පමණ. |
අභිධාරණ | (න) දැරීම, ඉසිලීම. |
අභිධාරෙති | (ක්රි) (අභි+ධර - (d) (චු) ධාරණෙ, දැරීමෙහි+ණෙ+ති) දරයි, උසුලයි. |
අභිධාවති | (අභි+ධාවු+අ) ඉදිරියට දුවයි. |
අභිධාවති | (ක්රි) (අභි+ධාවු - (d) (භු) ගමනවුද්ධිම්හි,+ති) දුවයි. |
අභිධාවන | (න) දිවීම, වේගයෙන් දිවීම. |
අභිධාවිත්වා | (පූ.ක්රි) ඉදිරියට දුව ගොස්. |
අභිධාවී | (ති) දුවන, දුවනසුලු. |
අභිධෙය්ය | (ති) කියයුතු (න) නම. |
අභිධෙය්ය | (න) අර්ථය; කිය යුතු; තේරුම. |
අභිධෙය්යලිඞ්ග | (පු) වාච්යවන අර්ථයට සමානවන ලිඞ්ගය සමාස තද්ධිත-කිතක වූ පදයකින් පුරුෂයෙන් වාච්යවේනම්ද ස්ත්රියක් වාච්යවේනම්ද, නපුංකයෙක් වාච්යවේනම්ද එය අභිධෙය්ය ලිඞ්ග නමි. |
අභිනත | (ති) නැමුනු, යටත් වූ. |
අභිනදති | (අභි+නද+අ) නාද කෙරේ. |
අභිනදති | (ක්රි) (අභි+නද - (d) (භු) අබ්යත්තෙ සද්දෙ, නොවියත් ශබ්දයෙහි+ති) නාද කරයි, මහාශබ්ද කරයි. |
අභිනදිත | (ති) නාද කළ, ශබ්ද කළ. |
අභිනදිත | (න) නාදය. |
අභිනන්දති | (අභි+නන්ද+අ) සතුටු වේ. |
අභිනන්දති | (ක්රි) (අභි+නන්ද - (d) (භු) සන්තොසෙ, සතුටින් පිළිගැනීමෙහි, සතුටෙහි+ති) සතුටු වෙයි. |
අභිනන්දන | (න) සතුට, සන්තෝෂය, සතුටින් පිළිගැනීම මෙය පස් ආකාරයි, 1 රූප 2 සද්ද, 3 ගන්ධ, 4 රස, 5 ඵස්ස යන මේවාට අභිනන්දන යයි කියත්. |
අභිනන්දන | (න) සතුට; සතුටු වීම. |
අභිනන්දන්ත | (3) සතුටු වන; සතුටු වෙමින්. |
අභිනන්දමාන | (3) සතුටු වන; සතුටු වෙමින්. |
අභිනන්දි | (3) සතටු වන්නා. |
අභිනන්දිත | (ති) සතුටු කරන ලද, පිළිගත්. |
අභිනන්දිත | (න) සතුටට හේතු වන දෙය. |
අභිනන්දිත | (3) සතුටු වූ. |
අභිනන්දිත්වා | (පූ.ක්රි) නාද කොට; සතුටු වී. |
අභිනන්දී | (ති) සතුටුවන සුලු පිළිගන්නා. |
අභිනප්ඵාදෙත්වා | (පූ.ක්රි) උපදවා. |
අභිනමති | (අභි+නමු+අ) නැමේ. |
අභිනමති | (ක්රි) (අභි+නම - (d) (භු) නමනෙ, නැමීමෙහි+ති) නමයි, නමස්කාර කරයි, නැමෙයි. |
අභිනමන | (න) නැමීම, නැමදීම. |
අභිනමන | (න) නැමීම. |
අභිනය | (පු) ශාස්ත්රග්රහණාදි ආකාර දැක්වීම, සරඹ කිරීම, ඉඟිකිරීම. |
අභිනය | (පු) සරඹ කිරීම. |
අභිනයන | (න) ගෙන ඒම; පැමිණ වීම; විචාරීම. |
අභිනව | (ති) නවීන, අලුත්, පුරාණ නොවන. |
අභිනව | (3) අලුත්. |
අභිනාදිත | (ති) නාද කළ, ශබ්ද කළ, ඝොෂ කළ. |
අභිනාදිත | (3) නාදයෙන් පිරුණු. |
අභිනිකූජන | (න) ශබ්ද කිරීම, නාද කිරීම. |
අභිනිකූජිත | (ති) නාද කළ, ශබ්ද කළ. |
අභිනික්ඛන්ත | (3) පැවිදි වූ. |
අභිනික්ඛමති | (අභි+නි+කමු+අ; ක_හට ඛ_ වේ) ගිහි ගෙය හැර යේ; පැවිදි වේ. |
අභිනික්ඛමති | (ක්රි) (අභි + නි) + කමු - (d) (භු) පදවික්ඛෙපෙ, යාමෙහි+ති) අභිනිෂ්ක්රමණය කරයි, නික්මෙයි. |
අභිනික්ඛමන | (න) අභිනිෂ්ක්රමණය, ගිහිගෙයින් ඉවත්ව තපසට යාම. |
අභිනික්ඛමන | (න) නික්ම යාම; පැවිදි වීම. |
අභිනික්ඛමිත්වා | (පූ.ක්රි) පැවිදි වී. |
අභිනික්ඛම්ම | (පූ.ක්රි) පැවිදි වී. |
අභිනික්ඛිපති | (අභි+නි+ඛිප+අ) බිම තබයි. |
අභිනික්ඛිපති | (ක්රි) (අභි + නි) + ඛිප - (d) (භු) ඡඩ්ඩනෙ, දැමීමෙහි+ති) බහා තබයි, ඉවත තබයි. |
අභිනික්ඛිපන | (න) තැබීම, බහා තැබීම, ගෙන ගිය බරක් තැබීම. |
අභිනික්ඛිපන | (න) තැබීම; බිම තැබීම. |
අභිනිග්ගණ්හන | (න) පෙළීම, ගැටීම, නින්දා කිරීම. |
අභිනිග්ගණ්හාති | (ක්රි) (අභි+නි+ගහ - (d) (භු) උපාදානෙ, ගැනීමෙහි, ධාත්වන්තලොප+ණ්හා+ති) නිග්රහ කරයි, ගැටීම කරයි. |
අභිනින්නමති | (ක්රි) (අභි+නි+නමු - (d) (භු) නමනෙ, නැමීමෙහි+ති) නමයි, අවනත කෙරෙයි. |
අභිනින්නමන | (න) නැමීම, අවනත කිරීම. |
අභිනින්නාමෙති | (ක්රි) (අභි+නි+නමු - (d) (භු) නමනෙ, නැමීමෙහි + ණෙ + ති) නමයි එළවයි පමුණුවයි. |
අභිනිපජ්ජති | (අභි+නි+පද+ය) නිදයි; හොවී. |
අභිනිපජ්ජන | (න) නිදීම, සයනය. |
අභිනිපතති | (අභි+නි+පත+අ) මත්තෙහි වැටේ; වැටේ. |
අභිනිපතති | (ක්රි) (නි+පත - (d) (භු) ගමනෙ, යාමෙහි+ති) හෙයි, වැටෙයි, පතිත වෙයි. |
අභිනිපතන | (න) මත්තෙහි වැටීම. |
අභිනිපතන | (න) වැටීම, හීම, පතනය. |
අභිනිපාත | (න) තුවාල කිරීම, ඇනීම, නැමීම, පහතට හෙලීම. |
අභිනිපාත | (පු) ඇනීම; තුවාල කිරීම; වැටීම. |
අභිනිපාතන | (පු) පහර දීම. |
අභිනිපාතී | (ති) අභිනිපාතනය කරන. |
අභිනිපාතී | (3) මත්තෙහි වැටෙන්නා. |
අභිනිපාතෙති | (ක්රි) (අභි+නි+පත - (d) (චු) ගතිම්හි, යාමෙහි+ණෙ+ති) හෙලයි, තුවාල කරයි, අනියි. |
අභිනිපුණ | (ති) දක්ෂ, ප්රගුණ, පණ්ඩිත. |
අභිනිප්පජ්ජති | (ක්රි) (අභි + නි) + පද - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි+ති) හොවී, සයනය කරයි, නිදයි. |
අභිනිප්පසාද | (පු) මනා ප්රසාදය, හොඳ පැහැදීම. |
අභිනිප්පිළෙති | (ක්රි) (අභි+නි+පීල - (d) (චු) පීඩායං, පෙළීමෙහි+ණෙ+ති) පෙළයි, මිරිකයි, මඩියි. |
අභිනිප්පීළන | (න) අධික පෙළීම. |
අභිනිප්පීළෙති | (අභි+නි+පීළ+ණෙ) ඉතා පෙළයි; මඩියි; මිරිකයි. |
අභිනිප්ඵජ්ජති | (අභි+නි+පද+ය) නිෂ්පාදනය වේ. |
අභිනිප්ඵජ්ජති | (ක්රි) නිපදියි හටගනියි (‘නිප්ඵජ්ජති’ බලනු.) |
අභිනිප්ඵජ්ජන | (න) නිපදීම, හටගැනීම. |
අභිනිප්ඵත්ති | (ඉ) අභිනිෂ්පත්තිය, හටගැන්ම, උත්පත්තිය. |
අභිනිප්ඵත්ති | (ඉ) නිපැදීම; නිෂ්පාදනය; සමෘද්ධිය. |
අභිනිප්ඵන්ත | (3) නිපන්; හේතුවකින් හටගත්. |
අභිනිප්ඵන්න | (ති) නිපන්, හටගත්. |
අභිනිප්ඵාදන | (න) නිෂ්පාදනය, සම්පාදනය. |
අභිනිප්ඵාදිත | (ති) සම්පාදනය කළ, නිපදවන ලද. |
අභිනිප්ඵාදිත | (3) ඉපද වූ; නිෂ්පාදිත වූ; සම්පූර්ණ කළ. |
අභිනිප්ඵාදෙති | (අභි+නි+පද+ණෙ) උපදවයි; නිෂ්පාදනය කරයි. |
අභිනිප්ඵාදෙති | (ක්රි) (අභි+නි+පද - (d) (චු) ගතියං, යාමෙහි+ණෙ+ති) නිපදවයි. |
අභිනිබ්බත්ත | (ති) උපන්, හටගත්. |
අභිනිබ්බත්ත | (3) උපන්; හටගත්. |
අභිනිබ්බත්තති | (අභි+නි+වතු+අ) උපදී. |
අභිනිබ්බත්තති | (ක්රි) (අභි+නි+වත්ත හෝ වතු - (d) (භු) වත්තනෙ, ‘ව’ හට ‘බ’ ආදේශ +ති) උපදියි. |
අභිනිබ්බත්තන | (න) ඉපදීම. |
අභිනිබ්බත්ති | (ඉ) ඉපදීම. |
අභිනිබ්බත්ති | (ඉ) පුනරුත්පත්තිය, ඉපදීම. |
අභිනිබ්බත්තිත | (ති) උපදවනලද. |
අභිනිබ්බත්තිත | (3) ඉපද වූ. |
අභිනිබ්බත්තෙති | (අභි+නි+වතු+ණෙ) උපදවයි. |
අභිනිබ්බාති | (අභි+නි+වා+අ) පිරිනිවේ; සම්පූර්ණ නිරෝධයට පැමිණේ. |
අභිනිබ්බිජ්ජති | (ක්රි) (අභි+නි+විද - (d) (රු) තුට්ඨ්යං, සතුටෙහි+ති) කලකිරෙයි, උකටලී වෙයි. |
අභිනිබ්බිදා | (ඉ) කලකිරීම. |
අභිනිබ්බුත | (ති) නිවුනු. |
අභිනිබ්බුත | (3) නිවුණු; පිරිනිවි. |
අභිනිබ්බුති | (ඉ) (අභි+නි+වුති) තෘෂ්ණාවෙන් නික්ම යාම, නිවන. |
අභිනිබ්බුති | (ඉ) නිවීම; පිරිනිවීම; සැනසීම. |
අභිනිබ්භිදා | (ඉ) පැළීම; බිඳ දැමීම. |
අභිනිම්මද්දන | (න) බලවත් මැඩීම. |
අභිනිම්මිත | (ති) මවනලද, සාදනලද. |
අභිනිම්මිත | (3) මැවූ; සෑදූ. |
අභිනිම්මිනන්ත | (3) මවන; මවමින්. |
අභිනිම්මිනාති | (අභි+නි+මා+ණා) මවයි; සාදයි. |
අභිනිම්මිනාති | (ක්රි) (අභි+නි+මා - (d) (කි) පරිමාණෙ, ප්රමාණ කිරීමෙහි+නා+ති) මවයි, සාදයි. |
අභිනිම්මිනිත්වා | (පූ.ක්රි) මවා. |
අභිනිරොපණ | (අභි+නි+රුප+ණෙ) නංවා තබයි. |
අභිනිරොපණ | (න) නැංවීම; සිත අරමුණට යොමු කිරීම. |
අභිනිරොපන | (න) නැගීම, පැවරීම. |
අභිනිරොපෙති | (ක්රි) (අභි+නි+රුප - (d) (චු) රොපණාදිසු, රෝපණය කිරීම් ආදියෙහි+ණෙ+ති) නගයි, ආරූඪ කෙරෙයි. |
අභිනිරොපෙත්වා | (පූ.ක්රි) නංවා තබා. |
අභිනිවජ්ජන | (න) දුරු කිරීම, බැහැර කිරීම. |
අභිනිවජ්ජිත | (ති) දුරු කළ, බැහැර කළ, ඉවත් කළ. |
අභිනිවජ්ජෙති | (ක්රි) (අභි+නි+වජ්ජ - (d) (චු) වජ්ජනෙ, හැරීමෙහි+ති) දුරු කෙරෙයි, බැහැර කෙරෙයි. |
අභිනිවිට්ඨ | (ති) (අභි+නි+විස - (d) ත=ට්ඨ.) අන්තර්ගත වූ, ඇතුළත් වූ. |
අභිනිවිට්ඨ | (3) අතුළට බැස සිටී; ඇලී පවත්නා. |
අභිනිවිසති | (අභි+නි+විසු+අ) අතුළට වදී; ආලය කරයි. |
අභිනිවිසති | (ක්රි) (අභි+නි+විස - (d) (භු) පවෙසනෙ, ඇතුළත් වීමෙහි+ති) අන්තර්ගත වෙයි, ඇතුළත් වෙයි. |
අභිනිවෙස | (පු) ආශා කිරීම; ඇලීම; පිහිටුවීම. |
අභිනිවෙස | (පු) ඇතුළත් වීම, ප්රවේශය. |
අභිනිසීදති | (අභි+නි+සද+අ) සමීපයෙහි හිඳී. |
අභිනිසීදති | (ක්රි) (අභි+නි+සද - (d) (භු) ගත්යව සාදනෙ, ගමන් වැළැක්මෙහි+ති) ගමන් වළක්වයි, හිඳියි, ඉඳියි. |
අභිනිසීදන | (න) හිඳීම, ඉඳීම. |
අභිනිස්සට | (ති) (අභි+නි+සට) දුර ලනලද, හරණලද, නික්මුනු. |
අභිනිස්සට | (3) දුරුකළ; නික්මුණු; නෙරපන ලද. |
අභිනිහත | (ති) (අභි+නි+හත) නසන ලද, පහර දෙනලද. |
අභිනීත | (ති) එළවන ලද, පමුණුවන ලද. |
අභිනීල | (න) පිරිසිදු නීලවර්ණය (ති) ඉතානිල්. |
අභිනීහට | (3) පිටතට ගත්. |
අභිනීහරති | (අභි+නී+හර+අ) ඉදිරියට ගෙනේ; ප්රාර්ථනා කරයි. |
අභිනීහරති | (ක්රි) (අභි+නි+හර - (d) (භු) හරණෙ, හැරීමෙහි+ති) ප්රාර්ථනා කරයි, බැහැර කරයි, එළවයි, පිහිටුවයි. |
අභිනීහරිත්වා | (පූ.ක්රි) පිටතට ගෙන. |
අභිනීහාර | (පු) ඉදිරියට ගෙන ඒම; ප්රාර්ථනාව. |
අභිනීහාර | (පු) ප්රාර්ථනාව, ප්රණීධිය “අභිනිහාරෙති මූලප්පණිධානස්සෙතං අධිවචනං,” අභිනීහාර යනු මුලප්රණිධියට නමකි, බුදුවීම පිණිස සිත දැඩි කොට ගෙන බුදුවියරණ නොලබා මෙයින් නොනැගිටින්නෙමියි අධිෂ්ඨාන කොට සයනය කිරීම. |
අභින්න | (ති) නොබිඳුනු, වෙනස් නොවූ, එකාබද්ධ - (ව) පැවති. |
අභිපත්ථනා | (ඉ) ශුභ ප්රාර්ථනාව, මනා ප්රාර්ථනාව. |
අභිපත්ථයිත්වා | (පූ.ක්රි) පතා; ප්රාර්ථනා කොට. |
අභිපත්ථිත | (ති) පතනලද, අධික කොට ප්රාර්ථනා කළ. |
අභිපත්ථිත | (න) පැතූ දෙය; බලාපොරොත්තුව. |
අභිපත්ථිත | (3) පතන ලද. |
අභිපත්ථිය | (පූ.ක්රි) ප්රාර්ථනා කොට. |
අභිපත්ථෙති | (ක්රි) (අභි+පත්ථ - (d) (චු) යාචනායං, පැතීමෙහි, ණෙ+ති) පතයි. |
අභිපස්සති | (ක්රි) (අභි+දිස+ - (d) (භු) පෙක්ඛණෙ, බැලීමෙහි දිස=පස්ස+ති) නිරීක්ෂණය කරයි, බලයි දකියි. |
අභිපස්සන | (න) දැකීම, බැලීම. |
අභිපාතෙති | (අභි+පත+ණෙ) හෙළයි. |
අභිපාතෙති | (ක්රි) (අභි+පත - (d) (චු) ගමනෙ, යාමෙහි+ණෙ+ති) හෙළයි, පතනය කරයි. |
අභිපාරුත | (ති) පොරොවනලද. |
අභිපාලන | (න) මනා පාලනය, ආරක්ෂාව. |
අභිපාලිත | (3) පාලනය කළ. |
අභිපාලෙති | (අභි+පාල+ණෙ) පාලනය කරයි. |
අභිපාලෙති | (ක්රි) (අභි+පාල - (d) (චු) රක්ඛණෙ, රැකීමෙහි+ණෙ+ති) පාලනය කරයි, ආරක්ෂා කරයි. |
අභිපීළන | (න) පෙළීම; මැඩීම. |
අභිපීළිත | (ති) පෙළනලද, මිරිකනලද, හාත් පසින් පොඩිකළ. |
අභිපීළිත | (3) පෙළුණු; මඩනා ලද. |
අභිපීළෙති | (අභි+පීළ+ණෙ) අධිකසේ පෙළයි; මිරිකයි. |
අභිපීළෙති | (ක්රි) (අභි+පීළ - (d) (චු) පීඩනෙ, පෙළීමෙහි+ණෙ+ති) පෙළයි, පීඩා කරයි. |
අභිපුච්ඡති | (ක්රි) (අභි+පුච්ඡ - (d) (භු) පුච්ඡනෙ, විචාරීමෙහි+ති) මනාව විචාරයි, මොනවට පිළිවිසී. |
අභිපූරති | (අභි+පූර+අ) පිරේ. |
අභිපූරෙති | (අභි+පූර+ණෙ) පුරවයි; සම්පූර්ණ කරයි. |
අභිපූරෙති | (ක්රි) (අභි+පූර - (d) (චු) ආප්යායනෙ, ප්රීතියෙහි හෝ තෘප්තියෙහි+ණෙ+ති) ප්රීත වෙයි, පුරවිය. |
අභිප්පමොදති | (අභි+ප+මුද+අ) ඉතා සතුටු වේ. |
අභිප්පමොදනා | (ඉ) සතුටු වීම. |
අභිප්පවුට්ඨ | (3) වර්ෂණය කළ; වැස්ස ලැබූ. |
අභිප්පසන්න | (3) ඉතා පැහැදුණු; ඉතා සතුටු වූ. |
අභිප්පසාද | (පු) මහත් පැහැදීම; මහත් විශ්වාසය. |
අභිප්පසාදන | (න) මනා පැහැදීම. |
අභිප්පසාදෙති | (අභි+ප+සද+ණෙ) මනා සේ පහදවයි. |
අභිප්පසාරෙති | (අභි+ප+සර+ණෙ) දිගහරියි; දිගු කරයි. |
අභිභව | (පු) අභිභවනය කිරීම, මැඩ පැවැත්වීම, යටත් කිරීම. |
අභිභවති | (අභි+භූ+අ) මඩියි; යටත් කරයි. |
අභිභවති | (ක්රි) (අභි+භූ - (d) (භු) සත්තායං, වීමෙහි, ඌ=ඔ=අව+ති) මඩියි, යටත් කෙරෙයි, මිරිකයි. |
අභිභවන | (න) මැඩ පැවැතිවීම; යටත් කිරීම. |
අභිභවනීය | (ති) මැඩ පැවැත්වියයුතු, මැඩිය හැකි. |
අභිභවනීය | (3) මැඩපැවැත්විය හැකි; යටත් කළ යුතු. |
අභිභවන්ත | (3) මැඩ පවත්වන. |
අභිභායතන | (න) අෂ්ටවිධ වූ අභිභායතන, ආයතන සඞ්ඛ්යාත කසිණාරම්මණයන් අබිබවා සමවදිනු ලබන ධ්යාන (ඤාණුත්තරික යොගාවරච තෙමේ “මේ අරමුණෙහි සම වැදියයුතු කුමක් නම් ඇද්ද? සිත එකඟකර ගැනීමේ බරක් මට නොමැත” යනු සිතා ඒ අරමුණු නොගෙන ධ්යානයන්ට සමවදියි නිමිත්තොත්පාදය සමගම අර්පණාව උපදවයි එසේ උපදවනු ලැබූ ධ්යානයෝ අභිභායතනයෝ යයි කියනු ලැබෙත්.) ප්රතිභාග නිමිත්තොත්පත්තීන් මතු දෙවන තුන්වන ජවන වීථියෙහි හෝ සතරවන පස්වන වීථියෙහි හෝ උපදවන ලද ධ්යාන අට (මහානිද්දෙසට්ඨකථා 7 සූත්රයේ අටුවාව හා අත්ථසාළිනී අභිභායතනකථාවද විසුද්ධිමග්ග සෙසකසිණනිද්දෙසයද බලනු) |
අභිභාසන | (න) සම්යක්කථාව, මනා කථාව. |
අභිභු | (පු) මැඩපවත්වන්නා බුදුරජ, බ්රහ්මයා. |
අභිභූ | (3) ඉතා බලවත් වූ; (පු) මැඩ පවත්වන්නා. |
අභිභූත | (ති) මඩනාලද, යටත්කළ. |
අභිභූත | (3) මඩින ලද; යටත් කළ. |
අභිභූයති | (ක්රි) (අභි+භූ - (d) (භු) සත්තායං, වීමෙහි+ය+ති) මැඩ පවත්වනු ලැබෙයි. |
අභිමඞ්ගල | (න) ශුභ දෙය. |
අභිමඞ්ගල | (3) ශුභ වූ. |
අභිමණ්ඩිත | (ති) මනා - (ව) සැරසුනු. |
අභිමණ්ඩිත | (3) මනාව සැරසූ; යුක්ත වූ. |
අභිමත | (3) අදහස් කළ; කැමති වූ. |
අභිමද්දති | (අභි+මද්ද+අ) මඩියි; මිරිකයි. |
අභිමද්දති | (ක්රි) (අභි+මද - (d) (භු) මද්දනෙ, මැඩීමෙහි+ති) මඩියි, මිරිකයි, පොඩි කරයි. |
අභිමද්දන | (න) මැඩීම, පෙළිම. |
අභිමද්දන | (න) මැඩීම. |
අභිමද්දන්ත | (3) මඩින; මඩිමින්. |
අභිමද්දිත | (ති) මඩනාලද, මිරිකනලද. |
අභිමද්දිත | (3) මඩින ලද. |
අභිමද්දිත්වා | (පූ.ක්රි) මැඩ පවත්වා; මැඩ පවත්වා. |
අභිමනාප | (පු) අභිලාෂය, කැමැත්ත. |
අභිමන්ථති | (අභි+මන්ථ+අ) කලඹයි; මඩියි. |
අභිමන්ථති | (ක්රි) (අභි+මන්ථ - (d) (භු) විලොළනෙ, කැළඹීමෙහි+ති) කළඹයි, මත් ගායි. |
අභිමන්ථන | (න) කැලඹීම; මැඩීම. |
අභිමාන | (පු) අධික මානය, ආඩම්බරය, මානය. |
අභිමාන | (පු) ආත්ම ගෞරවය; මානය. |
අභිමුඛ | (පු) සම්මුඛය, ඉදිරිය. |
අභිමුඛ | (3) ඉදරිපත්; ඉදිරියෙහි වූ; (පු) අභිමුඛය; ඉදිරිය. |
අභියාචති | (අභි+යාච+අ) ඉල්වයි; යාච්ඤා කරයි. |
අභියාචති | (ක්රි) (අභි+යාච - (d) (භු) යාචනෙ, යාච්ඤාවෙහි+ති) ඉල්වයි යාච්ඤා කෙරෙයි. |
අභියාචන | (න) ඉල්ලීම, යැදීම. |
අභියාචන | (න) ඉල්ලීම. |
අභියාචන්ත | (3) ඉල්වන; ඉල්වමින්. |
අභියාචමාන | (3) ඉල්වන; ඉල්වමින්. |
අභියාචිත | (ති) ඉල්ලන ලද, ඉල්ලූ. |
අභියාචිත | (න) ඉල්ලීම; ඉල්ලූ දෙය. |
අභියාචිත | (3) ඉල්ලූ. |
අභියාචිත්වා | (පූ.ක්රි) ඉල්වා. |
අභියාචිය | (පූ.ක්රි) ඉල්වා. |
අභියාති | (අභි+යා+අ) ඉදිරියට යයි; විරුද්ධව යයි. |
අභියාති | (ක්රි) (අභි+යා - (d) (භු) ගතියං, යාමෙහි+ති) ඉදිරියට යෙයි, අභිමුඛයට යයි, යෙයි. |
අභියුජ්ඣති | (අභි+යුධ+ය) කලහ කෙරේ; යුද්ධ කෙරේ. |
අභියුජ්ඣති | (ක්රි) (අභි+යුද්ධ - (d) (දි) සම්පහාරෙ, යුද්ධ කිරීමෙහි+ති) යුද්ධ කෙරෙයි, ඇන කොටා ගනී, පෙරඹුණෙහි යුද කෙරෙයි. |
අභියුඤ්ජති | (අභි+යුජ+අං) නියුක්ත වේ; යෙදේ. |
අභියුඤ්ජති | (ක්රි) (අභි+යුජ - (d) (රු) යොගෙ, යෙදීමෙහි+ති) යෙදෙයි, යොදයි. |
අභියුඤ්ජන | (න) යෙදීම. |
අභියුඤ්ජන | (න) යෙදීම. |
අභියුඤ්ජන්ත | (3) යෙදෙන; යෙදෙමින්. |
අභියුඤ්ජිත | (ති) යොදනලද, අභියොග කළ. |
අභියොග | (පු) නඩුකීම; පිළිපැදීම; යෙදීම. |
අභියොග | (පු) යොගය, යෙදීම, යුද්ධයට කැඳවීම, කඩු කීම. |
අභියොගී | (පු) යොදන්නා. |
අභියොගී | (3) පිළිපදින්නා; යෙදෙන්නා. |
අභියොබ්බන | (න) අභිනව යෞවනය, නව යොවුන. |
අභිරක්ඛණ | (න) රැකීම, සුරක්ෂිත කිරීම. |
අභිරක්ඛති | (අභි+රක්ඛ+අ) මනාසේ රකී. |
අභිරක්ඛති | (ක්රි) (අභි+රක්ඛ - (d) (භු) රක්ඛණෙ, රැකීමෙහි+ති) ආරක්ෂා කෙරෙයි, රකියි. |
අභිරක්ඛන | (න) මනා රැකීම. |
අභිරක්ඛන්ත | (3) රකින; රකිමින්. |
අභිරක්ඛා | (ඉ) මනා රැකීම. |
අභිරත | (ති) ඇලුණු, ඉතා ඇලුණු. |
අභිරත | (3) ඇලුණු. |
අභිරති | (ඉ) ආශාව; ඇලීම. |
අභිරති | (ඉ) කාමතෘෂ්ණාව, අතිශයින් ඇලීම. |
අභිරත්ත | (ති) රත් වූ, රාගයෙන් රත් වූ. |
අභිරත්තතා | (3) ඇලුණු බව. |
අභිරද්ධ | (ති) ඇලුණු. |
අභිරද්ධ | (3) තෘප්තියට පත්. |
අභිරද්ධී | (ඉ) අභිරතිය. |
අභිරමණ | (න) සිත් ඇලවීම, ආශා කිරීම. |
අභිරමති | (අභි+රමු+අ) ඇලේ; සතුටෙන් කල් යවයි. |
අභිරමතී | (ක්රි) (අභි+රමු - (d) (භු) කීළායං, ක්රීඩාවෙහි+ති) ඇලෙයි, අභිරති කෙරෙයි. |
අභිරමන | (න) ක්රීඩා කිරීම; සිත් ඇලවීම. |
අභිරමන්ත | (3) ඇලෙන; ප්රීති වෙමින්. |
අභිරමාපෙති | (අභි+රමු+ණාපෙ) ඇලීම කරවයි; සතුටු කරවයි. |
අභිරමිතුං | (නි) සිත් අලවන්ට. |
අභිරමිත්වා | (පූ.ක්රි) ප්රීතිමත් වී; විනොදය ලබා. |
අභිරවති | (ක්රි) (අභි+රු - (d) (භු) සද්දෙ, ශබ්දයෙහි උ=ඔ=අව+ති) ශබ්ද කෙරෙයි. |
අභිරාදෙති | (අභි+රාධ+ණෙ) සතුටු කරයි; සිත් ගනී. |
අභිරාධිත | (ති) සතුටු කරන ලද. |
අභිරාධෙති | (ක්රි) (අභි+රාධ - (d) (භු) හිංසායං සංරාධෙ, පෙළීමෙහි හා සිත් ගැනීමෙහි, අ=එ+ති) සතුටු කෙරෙයි. |
අභිරාම | (ති) මනරම්, සුන්දර, සිත් අලවන. |
අභිරාම | (3) සිත් අලවන; (පු) සිත් ඇලවීම. |
අභිරුචි | (ඉ) ආශාව, රිස්ස. |
අභිරුචි | (ඉ) ආශාව; කැමැත්ත. |
අභිරුචිත | (ති) කැමති වන ලද, රුචි කරන ලද. |
අභිරුචිත | (න) කැමති දෙය. |
අභිරුචිත | (3) කැමති වූ; රුචි වූ. |
අභිරුචිර | (ති) ඉතා මනාප, ඉතා සිත්කලු. |
අභිරුචිර | (3) ඉතා මනෝඥ වූ. |
අභිරුය්හ | (පූ.ක්රි) නැගී. |
අභිරුහණ | (න) නැඟීම්, ආරූඪ වීම. |
අභිරුහති | (අභි+රුහ+අ) උඩ නැගේ; නගියි. |
අභිරුහන | (න) උඩයාම; නැගීම. |
අභිරුහන්ත | (3) නගින; නගිමින්. |
අභිරූප | (ති) විශිෂ්ටරූපයක් ඇති, මනාරූ ඇති. |
අභිරූප | (3) මනා රූ ඇති. |
අභිරූහති | (අභි+රුහ+අ) උඩ නැගේ; නගියි. |
අභිරූහති | (ක්රි) (අභි+රුහ - (d) (භු) පාතුභාවෙ, පහළ වීමෙහි+ති) ආරූඪ වෙයි, නගී. |
අභිරූහන | (න) උඩයාම; නැගීම. |
අභිරූහිත්වා | (පූ.ක්රි) නැගී. |
අභිරූළ්හ | (ති) ආරූඪ වූ, නැගුනු. |
අභිරූළ්හ | (3) නැගුණු. |
අභිරොචති | (අභි+රුච+අ) බබළයි. |
අභිරොචති | (ක්රි) (අභි+රුච - (d) (භු) දිත්ත්යං, බැබලීමෙහි+ති) බබලයි, දිලිසෙයි. |
අභිරොචෙති | (අභි+රුච+ණෙ) කැමති වේ. |
අභිරොපණ | (න) නැංවීම, |