බරණැස එක් සිටුදුවක් රූමත් වුවාය. ඇය පහළොව දාසය වසර අතර කාලයේ ආරක්ෂාව සඳහා එක් දාසියක් දී සම්බුමු ප්‍රාසාදයක උපරිම තලයේ සිට යහනේ වාසය කරවීය. ඇය එක් දිනක් ජනේලය විවරකර පිටත බලන්නේ අහසින් යන එක් විද්‍යාධරයෙකු විසින් දැක උපන් ස්නේහ ඇතිව ජනේලයෙන් ඇතුළු වී ඇය සමග සන්ථවය කළේය. ඇය ඔහු හා සංවාසය කිරීම නිසා නොබෝ දිනකින් ගැබ් ගත්තාය. අනතුරුව ඇය දාසිය දැක මැණියෙනි මේ කුමක් නිසාදැයි විමසා සිටිවිට එසේ වේවා ඔබ කිසිත්වෙකුටත් මෙය නොකියන්න. කුමරිය මෙසේ කීම නිසා ඇය බියෙන් නිහඩ වුවාය. කුමරිය දසමසකින් දරුවෙකු බිහි කළාය. අළුත් භාජනයක් ගෙන්වාගෙන එහි ඒ දරුවා නිදිකරවා එම භාජනය වසා ඒ මත මල් දාමයක් තබා මෙය හිසෙන් ගෙන ගොස් ගඟට දමන්නැයි කියා මේ කුමක්ද විමසූවිට ආර්යාවගේ බලිකර්මයක් යයි කියන ලෙස පැවසුවාය. ඇය එසේ කළාය.
ගඟ පහළ කොටසේ නාමින් සිටිය කාන්තාවන් දෙදෙනෙක් භාජනය දියේ පාවනු බලා එක් ස්ත්‍රියක් භාජනය මටයි කීවාය. අනෙක් ස්ත්‍රිය එහි තිබෙන දෙය මට යයි පැවසුවාය. භාජනය පැමිණිවිට දරුවා මට යයි කීවාය. ඔවුන් දෙදෙනා විවාද කරමින් විනිශ්චය ස්ථානයට ගොස් මේ කරුණ දැනුම් දී ඇමතියන්ටද විනිශ්චය කිරීමට අපහසුව රජු ළඟට ගියාහුය. රජතුමා ඔවුන්ගේ වචනය ගෙන නුඹ භාජනය ගන්න, නුඹ දරුවා ගන්නැයි පැවසුවේය. යම් ස්ත්‍රීයක් දරුවා ලැබුවාද ඇය මහා කච්චාන තෙරුන් වහන්සේගේ උපස්ථායිකාවක් වෙයි. එනිසා ඇය මේ දරුවා තෙරුන් ළඟ පැවිදිකරවමින් පෝෂණය කළාය. ඔහු උපන්දින ගම්වල සෝධා පිරිසිදු නොකළ හෙයින් කෙස් කැටිවී තිබුනි. එනිසා ඔහුට ජටිල යන නම ඇතිවුනි. පයින් හැසිරෙන කාලයේ දී තෙරුන් එම නිවසට පිණ්ඩපාතයේ වැඩම කළහ. උපාසිකාව තෙරුන් වාඩි කරවා ආහාර පිරිනැමීම කළාය. තෙරුන් දරුවා දැක කිම උපාසිකාව දරුවෙක් ලැබුවාදැයි විමසුහ. එසේය ස්වාමීනි මේ දරුවා ඔබවහන්සේ වෙත පැවිදි කරවන්නෙමියි පෝෂණය කළෙමි මොහු පැවිදි කරවන්නැයි දුන්නාය. තෙරුන් යහපතැයි ඔහු රැගෙන යන්නේ මොහුට ගිහි සම්පත් තිබේදැයි බලන්නේ මහා පින්වත් සත්ත්වයෙකැයි ද මහා සම්පත් අනුභව කරත්යයි දැන දහර කාලයේදීම ඥාණයද මුහුකුරා යන්නේ යයි සිතා ඔහු ගෙන ගොස් තක්ෂිලාවේ එක් උපස්ථායක ගෙයකට වැඩම කළහ.
ඔහු තෙරුන්ට වැද දරුවා දැක ස්වාමීනි ඔබ වහන්සේ දරුවෙක් ලබන ලදදැයි විමසුවේය. එසේය උපාසක ඔහු පැවිදිකරවන තුරු ඔබ ළඟම සිටිවායි පැවසුහ. ඔහු යහපතැයි දරුවා පුතු තනතුරේ තබා පෝෂණය කළේය. ඔහුගේ ගෙදර වසර දොළහක් වටිනා භාණ්ඩ විය. ඔහු වෙනත් ගමකට යනවිට කඩයට ගෙන ගොස් වෙළඳපළේ දරුවා තබා ඒ ඒ භාණ්ඩවල මුදල කියා මේ මේ භාණ්ඩ මෙතරම් වටිනේයයි ද මෙපමණ අයකර දෙන්න යයිද පවසා ගියේය. එදවස නගර ආරක්‍ෂක දෙවියා යටත් පිරිසයින් මිරිස් දිරවන පමණක්වත් අවශ්‍ය අය එම කඩය දෙසටම යැවුහ. ඔහු වසර දොළහක් වටිනා භාණ්ඩ එකම දවසින් විකුණා අවසන් විය. කෙළෙඹියා පැමිණ කඩයේ කිසිවක් නොදක දරුව සියල්ල විනාශ වූවේදැයි විමසුවේය. නැත විනාශ නො කළෙමි. සියල්ලම ඔබ කීව ආකාරයට විකුණුවෙමි. මේ අසවල් භාණ්ඩයට මුදල මේ අසවල් භාණ්ඩයට මිල යයි දුන්නේය. කෙළෙඹියා පැහැදී අනර්ඝ පුරුෂයෙකි කොහේ වුවත් ජීවත් විය හැකි දක්ෂයෙකි. තම නිවසේ වැඩ සිටි දුවණිය ඔහුට දී ඔවුන්ට නිවසක් ද සාදා දෙන ලෙසට මිනිසුන්ට අණ දී එය සාදවා ඔවුන්ගේ නිවසට යන ලෙසට කියා එහි වාසය කරවීය.
අනතුරුව ගෙට පිවිසෙන අවස්ථාවේ දී එක පාදයකින් දොර පඩියේ පියවර තුබු විගස ගෙය පසුපස බිම බිඳී රියන් අසුවක් වූ රන් පර්වතයක් මැවුනි. රජතුමා සිටුවරයාගේ නිවස රන් පර්වතයක් පැන නැංගේයයි අසා සිටුතනතුරට දෙන ඡත්‍රයක් යැවීය. ඔහු ජටිල සිටුතුමා විය. ඔහුට පුතුන් තිදෙනෙක් වුහ. ඔහු ඔවුන් වයසට පත්කළ පැවිද්දට සිත උපදවා ඉදින් අපගේ සමාන සිටුකුලයක් වන්නේ නම් පැවිදි වීමට දෙන්නේය. එසේ නොවේනම් නොදෙන්නේය. දඹදිව අප සමාන භෝග සම්පත් ඇති කුලයක් තිබේදැයි ණය උළුකැටයක් රත්මය කෙවිටක් රන්මය හවඩියක් කරවා පුරුෂයන්ගේ අතට දී යවු මේවා ගෙන කිසිවක් සොයන ලෙසට දඹදිව් තලයේ හැසිරි, අපට සමාන භෝග ඇති සිටුබලයක් ඇතිබව හෝ නොමැති බව දැන පැමිණෙව් යැවේය.
ඔවුහු චාරිකාවේ යෙදෙමින් භද්දිය නගරයට පැමිණියාහුය. ඔවුන් මෙණ්ඩක සිටුවරයා දැක දරුවන් කුමක් කරම්දැයි විමසා එක් දෙයක් සොයමින් හැසිරෙන්නාවුයි පැවසූවිට මේවාට මේවා ගෙන කිසිවක් ගෙන බලමින් හැසිරීමෙන් වැඩක් නැත. රට පරීක්ෂා කරමින් හැසිරේයයි දැන දරුව අපේ පසුපස ගෙයි පරික්ෂාකර බලන්නැයි කීවේය. ඔවුහු එහි අවහිරියක් පමණ තැන ඇත්, අශ්ව. ගව ප්‍රමාණ පිටින් පිට ගැටී පොළව බිඳ නැගීසිටි යට කියන ලද පරිදි රන් බැටලුවන් දැක ඒ අතර හැසිරි නික්මුනාහුය. අනතුරුව සිටුවරයා ඔවුන්ගෙන් දරුවන් විමසා යන දෙය හමුවීදැයි විමසුවේය නොදන්නා ලදී කීවිට එසේනම් යන්නැයි පිටත් කළේය. ඔවුන් ඉන් පිටත්ව ගොස් තම සිටුවරයාට දරුවෙනි අපට සමාන සම්පත් ඇති සිටුවරයෙක් දැක්කේදැයි විමසා ස්වාමීනි ඔබට කුමක් කිවේද මෙණ්ඩක සිටුවරයාට මෙහෙව් සම්පත් ඇතැයි පැවසුවේය. එම සියළු පුවත් අසා සිටුතුමා සතුටුව එකක් හමුවිය. තව ද එබඳු සිටු මැඳුරු ඇතැයි සිතා ලක්ෂයක් වටිනා පලසක් දී දරුවනි යනු තවත් සිටුකුලයක් සොයමි කියා පිටත්කර යැව්වේය.
ඔවුහු රජගහ නුවරට ගොස් ජෝතිය සිටුවරයාගේ ගෙය අසල දර ගොඩක් රැස්කර ගිනි අවුලුවා සිටියාහුය මේ කුමක්දැයි විමසුවිටද අපි මහාර්ඝ වූ එක් කම්බලයක් ගෙන විකුණන්නේ මිලට ගන්නෙක් නැතැයි පැවසුහ. ඔවුන් කැඳවා මේ කම්බිලිය කොපමණ වටීදැයි විමසුවේය. ලක්‍ෂයකැයි පැවසුවිට ලක්ෂයක් දී දොර කොටුවට පැමිණ කසළ ශුද්ධ කරන දාසියට දෙන්නැයි ඔවුන්ගේ අත යැව්වේය. ඇය කම්බලය ගෙන අඩමින් ස්වාමියා වෙතට ගොස් ඇය ස්වාමීනි අපරාධයක් ඇතිවිට මට පහර දෙන්න නොවටිද කෑමක් නිසා මෙබඳු නොවටිනා කම්බිලියක් එව්වේද? කෙසේනම් මම අදිමිද නැතහොත් පොරවමිද? නැත මෙය එව්වේ ඔබේ නිදන ඇඳ කෙළවර තබා නිදන විට සුවඳ ජලයෙන් සෝධන පා පිස දැමිම සඳහාය. ඇය එය කිරීමටවත් නොවටීද? එය කිරීමට හැකියයි පවසා පිටත්ව ගියේය. එම පුරුෂයෝ මේ කරුණු දැක තම සිටුවරයාගේ සමීපයට ගොස් දරුව දුටුවේදැයි විමසුවිට “ස්වාමීනි ඔබට කුමක් කිවේද රජගහ නුවර ජෝතිය සිටුවරයාට මේ තරම් සම්පත් තිබේ. ගෙදර සියළු සම්පත් දැනුම් දී මේ පුවත් පැවසුහ. සිටුවරයා මේ තොරතුරු අසා සතුටුව දැන් පැවිදිවීම ලබන්නේයයි රජු වෙතට ගොස් මහරජ පැවිදිවීමට කැමතියයි පැවසු විට හොඳය මහ සිටුතුමණි පැවිදි වන්නැයි අනුමත කළේය. ඔහු ගෙට ගොස් පුතුන් අමතා රන්දණ්ඩ වජිරනලය උදැල්ල දෙටු පුතුට භාරදී දරුව … පසුපස රන් පර්වතයකි. රන් පර්වතයක් ඇත. ගලවන්නැයි පැවසුවේය. ඔහු උදැල්ල ගෙන රන් පර්වතයට පහර දුනි. පිහිටි ගලක් උඩට ගැසුවාක් මෙන් විය. ඔහුගේ අතින් උදැල්ල ගෙන මධ්‍යමයාගේ අතට දී යැව්වේය. ඔහු පහර දෙනවිටද ගලමතට පහර දුන්නා සේ විය. පසුව බාල පුතුට දුනි ඔහු පහර දෙනවිට එකම එකකුලක මැටි ගොඩකට පහර දෙන්නාක් සේ විය. අනතුරුව සිටුවරයා එන්න දරුවන් මෙයින් වැඩක් නැත. පවසා අනෙක් ජ්‍යෙෂ්ඨ සහෝදරයන් කැඳවා මේ රන් පර්වතය ඔබට ඇතිවුයේ නොවේ. මට ද බාලයාටද ඇතිවිය. මොහු සමග එකට එකතුවී පාරිභෝග කරන්නැයි පැවසුවේය. කුමක් නිසා ඔවුන් සඳහාම පහළ වී ද කුමක් නිසා ජටිල උපත් කල ජලයේ වැටුණේද? තමන් කළ කර්මය නිසාමය.
කාශ්‍යප බුදුන්ගේ සෑය කරන කාලයේදී එක් රහතන් වහන්සේ නමක් චෛත්‍ය කරන තැනට ගොස් බලා දරුවනි චෛත්‍යයේ උතුරු දිග මූණ නොනැගේ කුමක් නිසාද? විමසුහ. රන් ප්‍රමාණවත් නැතැයි පැවසුවේය. මම ඇතුළු ගමට පිවිසී ඔබ සම්මාදන් කරවන්නෙමි. තෙපි සම්මාදන් කරවන්නෙමියි තෙපි ආදරයෙන් කර්මාන්තය කරන්නැයි ඔහු මෙසේ කියා නගරයට පිවිස මෑණිවරුනි පියවරුනි. තොපගේ චෛත්‍යයට එක් දොරටුවකට රන් සෑහෙන්නේ නැත. රන් දෙන්නැයි මහජනයා සම්මාදන් කරවමින් රන් කුලයකට ගියේය. ස්වර්ණාභරණ හදන්නා ද එකෙනෙහිම භාර්යාව සමග කලහ කොට සිටියේ වෙයි. මේ අනුව තෙරුන් වහන්සේ චෛත්‍යයේ ඔබ විසින් ගන්නා ලද කොටස රන් ප්‍රමාණවත් නොවේ. එය දැනගැනීම වැදගත් වේ. පැවසුහ. ඔහු භාර්යාවට කෝපයෙන් ඔබේ ශාස්තෘවරයා ජලයට විසිකර යන්නැයි පැවසුවේය. අනතුරුව ඇය ඔහුට ඉතා සැහැසි දෙයක් නුඹ විසින් කරන ලදී මා කෙරෙහි කෝපයෙන් නුඹ මට දොස් නැසිය යුතුය. නැතහොත් පහර දිය යුතුය කුමක් නිසා අතීත, අනාගත, වර්තමාන, බුදුවරුන්ට වෛර කළේදැයි විමසුවේය. රන්කරු එකෙනෙහි සංවේගයට පත්වුයේ ස්වාමීනි මට සමාවන්නැයි කියා තෙරුන්ගේ පාමුල වැටුණි. දරුව ඔබ මට කිසිවක් නොකිවේය. බුදුන්ගෙන් සමාව ගන්න. ස්වාමීනි කුමක් කර මම සමාව ගන්නේද? රන් මල් තුනක් කර කළයේ තබා ඇතුල් නිධානයේ තබන්න. එසේ තබා තෙත වස්ත්‍රයෙන් තෙත කෙසින් සිට සමාව ඉල්ලන්න.
ඔහු ස්වාමීනි යහපතැයි ස්වමීනි කියා රන්මල් කරන්නේ පුතුන් තිදෙනා අතරින් ජ්‍යෙෂ්ඨ පුතු අමතා එන්න දරුව මම බුදුන්ට වෛර සහිත වචනයෙන් කථාකළෙමි. එනිසා මේ මල්කර ධාතු නිධානයේ තබා සමාව ගන්නෙමි. නුඹද මට උපකාර කරන්නැයි පැවසුවේය. පියාණනි ඔබම වෛර වචන කීවේය. එනිසා ඔබම එය කරන්නැයි කිරීමට කැමති නොවීය. මධ්‍යම පුතුටද කණිෂ්ඨ පුතුටද මෙසේ කීවේය, කණිෂ්ඨයා පියාට ඇති වූ කරුණ පුතාට ද භාරවේ. පියාගේ සහායකයා වී රන්මල් කළේය. රන්කරු වියතක් පමණ රන් මල් කර කළයක තබා ධාතු නිධානයේ තබා තෙත කෙස් හා තෙත වස්ත්‍ර ඇතිව බුදුන් ක්ෂමා කරවීය. මේ නිසා ඔහු හත්වරක් ජලයට වැටුණි මේ කරුණ නිසා කෙළවර සිටි ආත්මභාවය නිසා මෙලොව දීද නිසැකව ජලයේ වැටුණි. ජ්‍යෙෂ්ඨ පුතුන් දෙදෙනා රන් මල් කරන අවස්ථාවේදී සහාය දීමට අකමැතිවිය. එනිසා ඔවුන්ට මේ කරුණ නිසා රන් පර්වතය ඇති නොවුයේය. කණිටු පුතාව හා ජටිලට එකට එකතුවී කළ නිසා රන් පර්වතය කඩාගත හැකිවිය. මෙලෙස පුතුන්ට අවවාද දී බුදුන් වෙත පැවිදිවී දින කීපයකින්ම රහත් වීමට හැකිවිය. බුදුහු පසුකලෙක පන්සියයක් භික්ෂූන් සමග පිඬුසිඟා වඩින්නේ ඔහුගේ ගෙදරට වැඩම කළහ. ඔවුන් තිදෙනා බුද්ධ ප්‍රමුඛ භික්ෂු සංඝයාට අඩමසක් භික්‍ෂාව පිරිනැමූහ.