පාටිහාරිය පක්‍ෂ උපොෂථය යනු
ධම්මික සූත්‍ර වර්ණනාව මෙසේ පෙහෙවස් අංග දක්වා දැන් පෙහෙවස් කාලය සඳහන් කරමින් තතොච පක්‍ඛස්ස යන ගාථාව වදාළහ. තතො පද පිරවීමට යෙදූ නිපාතයකි. පක්‍ඛස්සුපවස්සුපොසථං යැයි මෙසේ
විකාලභෝජනය යනු
මහණෙනි එවු, ඔබද මේ ආනිසංස පස බලමින් රාත්‍රිභෝජනය අත්හැර වළඳවු මෙසේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ රාත්‍රි විකාලභෝජනය දිවා විකාල භෝජනයැයි මේ භෝජන දෙක එක් පහරින් අත් නොහරවා
අසම සම යනු
සමො සමාන, සමෙහි විපස්සී ආදී බුදුවරු සහ ඒ බුදුවරු මෙන් අවබෝධය ලද බැවින් සම වූ යැයි කියනු ලබති. උන්වහන්සේලා අවබෝධ කළ සියලු කරුණුවලද, අත්හළ යුතු
ගීත හා කවි
ආණි සූත්‍රය මහණෙනි, පෙර වූවක් කියමි: (අස්වැන්නෙන් දශයෙන් කොටසක් ගන්නා බැවින්) දසාරහ (නම් වූ) ක්‍ෂත්‍රියන්ගේ ආණක නම් මිහිඟු බෙරයෙක් විය. දසාරහයෝ ඒ අණබෙරය පැළුනු කල්හි
පෘථග්ජනයා යනු
හෙතෙම බොහෝ නානාප්‍රකාර ක්ලේශාදීන්ගේ ඉපදවීම් ආදී කරුණුවලින් පෘථග්ජන නමැ. බොහෝ කෙලෙස් උපදවත්නුයි පෘථග්ජනයි.පහ නොකළ බොහෝ සක්කාය දෘෂ්ටි ඇත්තේනුයි, පෘථග්ජනයි.බොහෝ ශාස්තෲවරුන්ගේ මුහුණු බලන්නේනුයි පෘථග්ජනයි.බොහෝ සියලු ගතිවලින්
ආනන්තරිය කර්ම යනු
එත්‌ථ හි මනුස්‌සභූතස්‌සෙව මනුස්‌සභූතං මාතරං වා පිතරං වා අපි පරිවත්‌තලිඞ්‌ගං ජීවිතා වොරොපෙන්‌තස්‌ස කම්‌මං ආනන්‌තරියං හොති, තස්‌ස විපාකං පටිබාහිස්‌සාමීති සකලචක්‌කවාළං මහාචෙතියප්‌පමාණෙහි කඤ්‌චනථූපෙහි පූරෙත්‌වාපි සකලචක්‌කවාළං පූරෙත්‌වා නිසින්‌නභික්‌ඛුසඞ්‌ඝස්‌ස
අටපිරිකර යනු
භික්‍ෂුවට තුන්සිවුරු, පාත්‍රය, දැහැටිදඬු කැපීමාදිය සඳහා පිහිය, හිඳිකටුව, කාබහන, පෙරහන යන අටපිරිකර වටින්නේ යයි කියන තුන්සිවුර, පාත්‍රය, දැහැටිදඬු කපන පිහිය, ඉඳිකටුව, පටිය, පෙරහන යන පිරිකර
විවටචක්ඛු – පිරිසිදු ඇස යනු
භාග්‍යවත්හුගේ මසැස්හි නිල්පැහැය ද රන්වන් පැහැය ද රත්පැහැය ද කළුපැහැය ද සුදුපැහැය ද යන පඤ්චවර්‍ණයෝ විද්‍යමාන වෙති. තවද බුදුන්ගේ අක්‍ෂිරොම යම් තැනෙක්හි පිහිටියේ ද එතැන
නිරෝධසමාපත්ති පුර්වකෘතිය යනු
නානාබද්ධ – අවිකෝපනය, සඞ්ඝපතිමානනය, සත්‍ථු පක්කෝසනය, අද්ධාන පරිච්ඡේදය යන චතුර්විධ පූර්වකෘත්‍යයන් කරයි. එහි ‘නානාබද්ධ-අවිකෝපන’ යනු, යම් (පිරිකර ආදියක්) මේ භික්‍ෂුව හා සමග එක්ව බැඳී නොපවතී නම්,
ආනත්තරිය කුසල් හෝ අකුසල් එකක් පමණක් විපාක දෙන බව
අත්‍ථසාධිකා පන සත‍්තමජවනචෙතනා උපපජ‍්ජවෙදනීයකම‍්මං නාම. තං අනන‍්තරෙ අත‍්තභාවෙ විපාකං දෙති. තං පනෙතං කුසලපක‍්ඛෙ අට‍්ඨසමාපත‍්තිවසෙන, අකුසලපක‍්ඛෙ පඤ‍්චානන‍්තරියකම‍්මවසෙන වෙදිතබ‍්බං. තත්‍ථ අට‍්ඨසමාපත‍්තිලාභී එකාය සමාපත‍්තියා බ්‍රහ‍්මලොකෙ නිබ‍්බත‍්තති. පඤ‍්චන‍්නම‍්පි ආනන‍්තරියානං