Ape Budu Hamuduruwo 294
අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 294 (සන්තිකේ නිධානය)
මොනෙය්‍ය වත පිරූ නාලක මහරහතන් වහන්සේ 04
ලොවෙහි සහ සාසනයෙහි ප්‍රභලතම අත්හැරීම
මෝනෙය්‍ය කෝලාහලය
තවත් සත් වසකින් පසු බුදුරදුන් වෙත පිවිසෙන මහණ කෙනෙකු මෝනෙය්‍ය ධර්ම හෙවත් බුද්ධකාරක ධර්ම විචාරති යි එක්තරා දෙවි කෙනෙක් සක්වළ පුරා ඇවිද කළ ප්‍රකාශයකින් සතුටට පත් සියලු සත්වයන් විසින් කරන ලද කෝලාහලය මෝනෙය්‍ය කෝලාහලය නම් වෙනවා.
නාලක තවුසා බුදුරජාණන් වහන්සේ වෙත පැමිණීම.
ඒවනවිටත් නාලක තවුසා සිද්ධාර්ථ කුමාරගේ බුද්ධත්වය අපේක්ෂාවෙන් ඒ ආසන්නයේම තවුස් දම් පුරමින් සිටියේ. ඔහු ඒ වන විටත් බොහෝ දෙවි දෙවතුවන් සමග සම්බන්ධතා ඇති කරගෙන සිටියේ. ඒ අය සසර පුරාවට පැමිණි කල්‍යාණ මිත්‍රයන් වෙන්න ඇති . ඔවුන් මුන් වහන්සේගේ ප්‍රාර්ථනය දැනගෙන ඉන්නත් ඇති. සමහරවිට මෝනෙය්‍ය කෝලාහලය ඇති කරන්නට ඇත්තෙත් ඒ අය වෙන්න ඇති. ඒ වගේම නාලක තෙරුන් කල්ප ලක්ෂයක් පෙරුම් පුරමින් පැමිණි පාරමිතාව උන් වහන්සේ මතක් කොට දෙන්න ඇත්තෙත් ඒ අ අයමද දන්නේ නැහැ. ඒ එක්කම සම්මා සම්බුදු බුදුවරයෙකු ලොව පහල වූ බව උන් වහන්සේට හිතවත් දේව මණ්ඩලයක් විසින් දන්වා සිටි බවයි අට්ඨ කතාවෙහි සඳහන් වෙන්නේ. එවිට අපගේ සම්මා සම්බුදුපියාණන් වහන්සේ සම්බුද්ධත්වයෙන් පසුව ඉසිපතනයේ දම්සක් පවත්වා නාලක තවුසාගේ පැමිණීම බලාපොරොත්තුවෙන් සිටියා. දෙවියන්ගේ ආරාධනාවෙන් පසු නාලක තවුසා ට අසිත තපස තුමා අවසන් වරට කී දෙය මතක් වුනා. උතුම් නුවණ, සිවුසස් දැනීමේ මග-නුවණ යන බවයි. එමෙන්ම ‘දහම් මග හෙළිදරව් වන කාලයේදී, එහි ගොස්, ඒ ගැන විමසා, භාග්යවතුන් වහන්සේ උදෙසා බඹසර හැසිරෙව’යි නාලක මයිලණුවනට දුන් අවවාදයද මතකයට පැමිණියා . මේ එයට කාලයයි. එහෙයින්, අසිත ඉසිවරයාගේ දැනුම් දීම අනුව පිළිපැදිය යුතු කල් පැමිණියේ යැයි සිහියට නගමින් ලොව එක් බුද්ධසාසනයක එකම එක ශ්‍රාවකයකු පමණක් කරනු ලබන ලොව ප්‍රභලතම අත්හැරීමෙහි කමටහන් ගැනීමට සෙමින් සෙමින් බුදුන් වෙත පියමැන්නා. එදා දෙවු ලොව මෝනෙය්‍ය කෝලාහලය පැවැත්වෙන සත්වෙනි දිනය බොහෝ දෙවිවරු මේ අසිරිමත් දර්ශණය බලන්නට දින ගනිමින් බලා සිටියත් පස්වග මහණුන්ට හැර අනෙකුත් පෘථග්ජන මිනිසුන්ට ඒ දසුණ විද්‍යමාන වුයේ නැහැ.
බුදුන් වහන්සේ විසින් නාලක තාපසයනට මොනෙය්‍ය වත දේශනා කිරීම
නාලක තවුසා භාග්යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණ නමස්කාර කරමින් එකත්පසේකව වැඩ සිටියා. භාග්යවතුන් වහන්සේ සුමදුර ස්වරයෙන් ඔහුට මොනෙය්‍ය වත ගැන දේශණා කරන්නට පටන් ගත්තා.
මොනෙය්‍ය වත වනාහි උතුම් මුණිවරයන් විසින් පමණක් අනුගමනය කරනු ලබන උතුම් පිළිවෙතක්. එය සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුට රැකිය හැකි අනුගමනය කල හැකි පිළිවෙතක් නොවෙයි. මෙලෙස භාග්යවතුන් වහන්සේ මුනි පිළිවෙතෙහි අපහසුතාව හා පහසුවෙන් ළංවිය නොහැකි බව පෙන්වා දෙමින්, නාලක තවුසා උත්සාහවත් කොට, ඔබට ඒ මුනිවරයාගේ පිළිවෙත පවසමි. එවැනි අපහසු දේ කිරීමට හැකිවීමෙන්ද, උත්සාහ ඇතිකර ගැනීමෙන් ද තමන්ට උපකාර කරගනුව. එය ලඟාකර ගැනීමට පහසු නොවන හෙයින්, ඒ සඳහා ඉවසීමෙන් යුතුව, ලිහිල් නොවූ, දැඩි උත්සාහයෙන් නොවෙනස්ව කටයුතු කරව. ඔබ පෙර රැස්කරන ලද පින් ඇත්තෙකි. අපහසු වූ, පහසුවෙන් ලද නොහැකි ඒ මුනි පිළිවෙත ඔබට මෙසේ පවසමි. එහෙයින් නිසැකවම එහි යෙදෙමින් උත්සාහ වඩව.
මෙසේ කෙලෙස් දුරුවන, උතුම් මුනි පිළිවෙත පහදා දෙනු කැමතිව, නාලක තවුසා උත්සාහවත් කොට, දැඩි ලෙස එහි යොදවීමට ඒ ගාම්භීර දේශණය ආරම්භ කරනු ලැබුවා. මෙය දීර්ඝ දේශනාවක් නිසා මම එය නොලියන්නට සිතා ගත්තා. ඔබට නාලක සූත්‍ර දේශනාව සහ ඊට අදාල උප ග්‍රන්ථ කියවීමෙන් ඒ ගැන යම් අවබෝධයකට පැමිණිය හැකියි.
ඒ ඇසූ නාලක හිමි, දැකීමෙහි, ඇසීමෙහි, විමසීමෙහි යන තුන් තන්හි සෑහීමකට පත්ව වුවා. නාලක හිමි දේසනාව අවසානයෙහි පහන් සිතින් භාග්යවතුන් වහන්සේස්ට වැඳ වනයට පිවිස, නැවත, මම භාග්යවතුන් වහන්සේ දකින්නෙම් නම් මැනව’යි කැමැත්තක් දැක්වුයේ නැහැ. මේ දැකීමෙහි සෑහීමට පත්වන අයුරුයි, එසේම, ‘මම නැවත දහම් අසන්නෙමි’යි කැමැත්තක් ඇතිකර නොගැනීම ඇසීමෙහි සෑහීමට පත්වීමයි. ‘මම නැවත මොනෙය්‍ය පිළිවෙත විමසන්නෙමි’යි කැමති නොවීම විමසීමෙහි සෑහීමට පත්වීමයි.
මෙසේ සෑහීමට පත්ව, බුදුපියාණන් වහන්සේගෙන් සමුගත්තා. ඒ උන්වහන්සේ විසින් බුදුපියාණන් වහන්සේ දකිනු ලැබුද, ධර්ම ශ්‍රවණය කළා වුද, වන්දනා කරනු ලැබුවා වුද ප්‍රථම සහ අවසාන අවස්ථාවයි. පුදුම අත්හැරීමක් යලිත් උන්වහන්සේට බුදුරජාණන් වහන්සේව දකින්නට හෝ බණ අසන්නට සිතක් පහල වුයේ නැහැ. බුදුරජාණන් වහන්සේගෙන් සමුගෙන පව්වෙහි පාමුලට පිවිස, එතැන් සිට එක වන පියසක දවස් දෙකක් නොසිටිය. එක් ගසක් මුල දින දෙකක් නොසිටිය. එකම ගමෙහි දින දෙකක් පිඬු පිණිස නොගිය. මේ අයුරින් කැලයෙන් කැලයට, ගසෙන් ගසට, ගමෙන් ගමට ඇවිදිමින්, සුදුසු පිළිවෙත අනුව අග පලයෙහි පිහිටිය.
බුදුන් වෙනුවෙන් ප්‍රථමයෙන්ම පැවිදිභාවයට පැමිණිය වුද බුද්ධ සාසනයේ ප්‍රථමයෙන්ම පිරිනිවූ වූද බුද්ධ ශ්‍රාවකයාණෝ
මොනෙය්‍ය පිළිවෙත දැඩිව උත්සාහවත්ව පුරන පැවිද්දා ජිවත් වන්නේ සත් මසයි . සමව උත්සාහවත් වන පැවිද්දා ජීවත් වන්නේ සත් වසරයි. අඩුතරමින් පිළිවෙත් පුරන පැවිද්දා ජීවත්වන්නේ වසර දහසයයි . ඒ පිළිවෙතෙහි දැඩි ලෙස පිහිටනු ලැබූ නාලක හිමිපාණන් වහන්සේට ජිවත් වීමට හැකි වුයේ මාස සතක් පමණයි. ආයු කාලය අවසන් බව දැනගත් වුන්වහන්සේ , දිය නා, සිවුරු හැඳ, පටිය බැඳ, සඟල සිවුර පොරවා, බුදුරජාණන් වහන්සේ වැඩසිටින දෙසට පසඟ පිහිටුවා වැඳ, ඇඳිලි බැඳ, සිටිනා ඉරියව්වෙන්ම රත්හිරියල් පව්වෙහි අනුපාදිසෙස පිරිනිවනට පත්වුණා. . භාග්යවතුන් වහන්සේ නාලක පිරිනිවන්පෑ බව දැන, බික්සඟන පිරිවරා ගොස්, සිරුරු කිස කොට, ධාතු ගෙන සෑයක් පිහිටුවා ආපසු වැඩම කළා. ඒ අපගේ තවත් එක් අසූ මහා ශ්‍රාවකයෙකුගේ නිහඬ වීමයි. එලෙසම බුද්ධ සාසනයේ ප්‍රතමයෙන්ම පිරිනිවන් පෑ බුද්ධ ශ්‍රාවකයාණන් වහන්සේයි. ඊට ප්‍රථම වෙන කෙනෙකු ගැන සඳහනක් දුටුවේ නැහැ.
උපකාරක ග්‍රන්ථ
සුත්තපිටකයේ/ සංයුක්තනිකාය/ ඛන්ධකවග්ග/ ඛන්ධසංයුත්ත/ උපයවග්ග/නාලක සූත්‍රය