අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 386 (සන්තිකේ නිදානය)
ශාක්‍ය වංශකයින් දමනය කිරීම 01
අභිඥාපාදක සතරවෙනි ධ්‍යානය
ඔබ දන්නා අයුරින් ප්‍රථම ධ්‍යානය, ද්විතීය ධ්‍යානය, තෘතීය ධ්‍යානය , චතුර්ථ ධ්‍යානය යන සතර ධ්‍යානයන් යම්කෙනෙකුට චිත්ත සමාධිය පිණිස හේතුවනවා, තවත් කෙනෙකුට විදර්‍ශනා පාදක වනවා. තවත් කිසිවෙක්හට අභිඥාපාදක වනවා. තවත් උත්තමයෙකුට නිරෝධපාදක වනවා. තවත් ලෞකික පෘථග්ජනයෙකුට භවයෙහි උත්පත්තිය පිණිසත් වනවා.
එහි රහතුන් වහන්සේට චිත්ත සමාධිය දිට්ඨධම්මසුඛවිහරණය සඳහා ප්‍රයෝජනකොට සිටියා වනවා. එනම් උන්වහන්සේ ධ්‍යානයට සමවැද එකඟ වූ සිත් ඇතිව දවස මුළුල්ලෙහි සුවසේ වසන්නෙමුයි මෙසේ කිසිණු පිරියම් කොට අෂ්ට සමාපත්තී උපදවනවා.
සමවතින් නැගිට සමාධිගත වූ සිතින් විදර්‍ශනා කරන්නෙමුයි ධ්‍යාන උපදවන්නා වූ ශෛක්‍ෂ්‍ය පෘථග්ජනයන්ට විදර්‍ශනා පාදක වනවා.
යම්කෙනෙක් වනාහි අෂ්ටසමාපත්තීන් උපදවා අභිඥාපාදකද්ධ්‍යානයට සමවැද සමාපත්තියෙන් නැගිට ‘එකොපි හුත්‍වා බහුධා හොති’ කියූනයින් අභිඥා ප්‍රාර්‍ත්‍ථනා කරමින් ධ්‍යාන උපදවත්ද, ඔවුන්ට අභිඥා පාදක වනවා.
යම්කෙනෙක් වනාහි අෂ්ට සමාපත්තීන් උපදවා නිරොධසමාපත්තියට සමවැද සත්දවසක් මුළුල්ලෙහි අචිත්තකව ඉහාත්මයෙහිම නිරෝධ නම් වූ නිවනට පැමිණ සුවසේ වසන්නෙමුයි ධ්‍යාන උපදවත්ද, ඔවුන්ට නිරෝධපාදක වනවා.
යම්කෙනෙක් වනාහි අෂ්ටසමාපත්තීන් උපදවා නොපිරිහුනු ධ්‍යාන ඇතිව බ්‍රහ්ම ලෝකයෙහි උපදින්නෙමුයි ධ්‍යාන උපදවත්ද ඔවුහු භවයෙහි උත්පත්තිය ප්‍රයෝජනකොට ඇත්තෝ වනවා.
අපේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ චතුර්‍ත්‍ථද්ධ්‍යානය බෝධිවෘක්‍ෂ මූලයෙහිදී උපදවන ලැබුවා. එය උන්වහන්සේට විදර්‍ශනාපාදකද අභිඥාපාදකද නිරෝධපාදකද සර්‍වකෘත්‍ය සාධකදැයි සියලු ලෞකික ලෝකෝත්තර ගුණදායක වූයේ යයි දතයුතු බව විනය අටුවාවේ “පුබ්බෙනිවාසකථා” හි කියනවා. .
මෙම අභිඥාපාදකධ්‍යානයට සමවැදී බොහෝ දේ කල හැකියි. චූලපන්‍ථක රහතන් වහන්සේ දහස්ගණනින් තමන් වැනිම අනුරූ මවන ලද්දේ මෙම ධ්‍යානයට සමවැදීමෙන්. එමෙන්ම මහා කාශ්‍යප මහා රහතන් වහන්සේ අපේ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ පරිනිර්වාණ මණ්ඩපයේ චක්‍රලක්‍ෂණ දහසකින් සමලංකෘත දසබලයන් වහන්සේගේ පාදයෝ කපු වැදැල්ලක් සමග වස්ත්‍ර යුගල පන්සියයක් ද ස්වර්ණමය දෙන ද සඳුන් චිතකය ද දෙකට බෙදී අවුත් මාගේ හිස මුදුනේ පිහිටාවායි අධිෂ්ඨාන කළේත් ඒ අභිඥාපාදක චතුර්ථ ධ්‍යානයට සමවැදී. එය එසේනම් සම්මා සම්බුදුවරයෙකුට එයින් කල හැකි දේ කොතරම් බලවත් විය හැකිද?
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසිදහසක් මහරහතුන් විසින් පිරිවරමින් පනවන ලද බුද්ධාසනයෙහි සමාධිමත් සිතින් වැඩසිටිනවා. මානයෙන් දැඩි වූ ශාක්‍යයෝ ශාස්තෲන් වහන්සේට තවමත් වන්දනා කරන්නෙම නැහැ. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඔවුන්ගේ අදහස දැක මානය බිඳ ඔවුන් ධර්‍ම දේශනාවට බඳුන් කරගන්නා අදහසින් ඒ ගාම්බීර අභිඥාපාදක චතුර්ථධ්‍යානයට සමවැදී එම ධ්‍යානයෙන් නැගිට ඔවුන්ගේ හිසෙහි පා පස් වගුරුවන්නා සේ අහසට පැන නැගී සම්මා සම්බුදුවරයෙකු හට පමණක්ම කල හැකි යමාමහ පෙළහරක් පාන්නට සැරසුණා.
උපකාර වූ මුලාශ්‍ර
විනය අටුවාව – පුබ්බෙනිවාසකථා පාරාජික අටුවාවවේරඤ්ජකාණ්ඩ වර්ණනාව
මහාපරිනිබ්බාන සූත්‍ර වර්ණනාව දික් සඟිය අටුවාව මහා වර්ගය අටුවාව
සූත්‍ර අටුවාව – නිදාන කථා කුදුගත් සඟිය අටුවාව චරියාපිටක අටුවාව ග්‍රන්ථාරම්භ කථා