අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 383 (සන්තිකේ නිධානය)
කාළුදායි මහරහතන් වහන්සේගේ ආරාධනය පිළිගෙන
බුදුරජුන් සුද්ධෝදන රජු , යසෝදරාව ඇතුළු ඥාතීන් බැලීමට වැඩම කිරීම. 04
බුදුරජාණන් වහන්සේ ගේ ප්‍රථම ධර්මදේශනාවේ සිට ගත වූ මේ අට මසක් පමණ වූ කාලය අතරතුර නානා දිශාවලට වඩිනලද භික්‍ෂූන්ද, පුරාණ ජටිල භික්ෂූන් එක දහස් තුන් දෙනෙක් ද, සැරියුත් මුගලන් දෙදෙනා ඇතුළු පුරාණ පරිව්‍රාජක භික්ෂූන් දෙසිය පනස්දෙකක්ද, අංග මගධ දෙරට කුලපුතුන් මහණ වුවන් දස දහසක් පමණ ද, කිඹුල්වතින් අවුත් පැවිදි වූවන් දස දහස් දස දෙනෙක් ඇතුළුව සියල්ලෝ ම එක් විසි දහස් තෙ සිය පස් පනසක් පමණ රහතන් වහන්සේලා පිරිවරාගත් අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ කපිලවස්තු පුරය දක්වා ඇති දීර්ඝ ගමනට යන්නට සැරසුණා. බුදුවරයෙකුගේ ගමන ඉතාමත් ශාන්තයි. ඉක්මන් ගමන් නැහැ. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඇතුළු පිරිස රජගහ නුවර සිට කපිලවත්ථු නුවර දක්වා තිබූ යොදුන් සැටක් වූ ඒ මාර්ගයේ දිනකට යොදුන බැගින් දෙමසකින් යමි යි නො ඉක්මන් ගමනින් ඉතාමත් ශාන්තව වඩින්නට පටන්ගත්තා. මගදෙපස අලුත දළු ලෑ කොලවලින්ද, මල්වලින්ද සැරසිලා, කුරුළු බිත්තර වලින් එලියට එන කුරුළු පැටවුන් වගේම කුරුළු අම්මලාගේ කීචිබිචි ශබ්දය හැමතැනම. වනලහැබ සිසාරා හමා එන සිසිල් සුළගත්, ගමනේ තෙහෙට්ටුව නිමාකරන්නටම සැරසිලා වගේ. ඒ වුනාට කාළුදායි තෙරණුවන්ටනම් විශාල වගකීමක් පැවරිලා කියලා උන්වහන්සේටම හිතෙන්නට ඇත්තේ මේ දීර්ඝ ගමන ආරම්භ වෙන්නේ උන්වහන්සේගේම ආරාධනයෙන් නිසා. විශේෂයෙන් බුදුරජාණන් වහන්සේට ඒ දින හැට ඇතුළත දන්පැන් පිළියෙළ කිරීම නම් උන්වහන්සේට තිබුන ලොකුම වගකීම වෙන්නට ඇති. ඒ එක්කම බුදුරජුන් ඇතුළු විසිදහසක් පමණ පිරිස වඩින බව ශුද්ධෝදන රජුට දන්වන්නත් ඕනේ.
කාළුදායි තෙරණුවෝ ද බුදු රජුන් නික්මුණු බව රජුට දැන්වීම සඳහා අහසට පැන නැඟී රජ මැදුර අබියස පෙනී සිටිය. රජ තෙරුන් දැක සතුටු ව මාහැඟි පළඟක වඩා හිඳුවා තමා උදෙසා පිළියෙල කළ නොයෙක් අග්‍ර රසයෙන් යුත් භෝජනය පාත්‍රය පුරවා පිරිනැමුවා. එහෙත් උන්වහන්සේට එලෙස චාරිත්‍රනුකුලව දන් පිළිගැනීමට හැකියාවක් තිබුනේ නැහැ. බුදුරජාණන් වහන්සේට දානය පිළියෙළ කල යුතුවනවා. ඒ නිසා තෙරණුවෝ නිහඬවම නැඟිට යා යුතු ආකාරය දැක්වූවා. කිසිවත් නොදත් රජතුමා වැඩහිඳ දන් වළඳන ලෙස කරුණාවෙන් ඉල්ලා සිටියා. රජතුමනි, මම බුදු රජුන් වෙත ගොස් වළඳමි යි තෙරණුවෝ පවසා සිටියා. එවිට රජතුමා ස්වාමීනි, මපුතණුවෝ කොහි ද? අසා සිටියේ මහත් කුතුහලයෙන්. වසර කීයක් තම එකම ආදරණිය පුත්‍ර රත්නය දැක්කේ නැද්ද? මහරජ විසි දහසක් මහසඟන පිරිවරා ඔබ දැකීම සඳහාම ගමනට පිටත්වූනා. ඉතා සතුටු වූ රජතුමා ස්වාමීනි, මේ ආහාර ඔබ වහන්සේ වළඳනු මැනවි. යම්තාක් කලකින් මපුතණුවෝ මෙනුවරට වඩිත් ද ඒතාක් මෙහි සිට පිණ්ඩපාතය ගෙනයනු මැනවැ යි ආරාධනය කරනු ලැබුවා. තෙරණුවෝ ඒ ආරාධනය පිළිගත්තා.
රජතුමා තෙරණුවන් වළඳවා පාත්‍රය සුවඳ විලවුන් ගල්වා රසවත් ආහාර පුරවා බුදු රජුන්ට පිළිගැන්වීම සඳහා තෙරුන් අත තැබුවා . තෙරණුවෝ සියල්ලන් බලා සිටිත් දී ම පාත්‍රය අහසට දමා තමන් ද අහසට පැන නැඟී බුදු රජුන් වෙත අවුත් පිණ්ඩපාත පාත්‍රය උන් වහන්සේගේ අත තැබුවා. බුදුන් වහන්සේ ඒ දානය වැළඳූවා. මේ ක්‍රමයෙන් තෙරණුවෝ දිනපතා පිණ්ඩපාතය ගෙන ආවා. බුදුන් වහන්සේ ද අතරමග කාලයේ දී රජුගේ ම පිණ්ඩපාත දානය වැළඳූව. තෙරණුවෝ බත් කිස කෙළවර අද බුදු රජුන් මෙපමණ වැඩියහැ යි ගමන් මග සඳහන් කොට බුදු ගුණ සඳහන් කථාවෙන් බුදු රජුන් නො දැක ම රජ කුලය පැහැදවූවා. එම නිසා ම බුදු රජහු මහණෙනි, මගේ ශ්‍රාවකයන් අතුරින් කුල පහදවන්නන් අතුරින් මේ කාළුදායී පෙරමුණේ සිටිති යි අග තනතුරෙහි තැබූවා .
උපකාර වූ මුලාශ්‍ර
සූත්‍ර අටුවාව සන්තිකෙනිදානකථා කුදුගත් සඟිය අටුවාවඅපදාන අටුවාවග්‍රන්ථාරම්භ කථා
සූත්‍ර අටුවාව. කාළුදායි ථේර අපදාන වර්ණනාව කුදුගත් සඟිය අටුවාවඅපදාන අටුවාවථේර අපදාන. කුණ්ඩධාන වර්‍ගය
සූත්‍ර අටුවාව – කාළුදායී ස්ථවිරගාථා වර්ණනාව කුදුගත් සඟිය අටුවාව ථේරගාථා අටුවාව. දසක නිපාතය