අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 299 (සන්තිකේ නිධානය)
අප සාසනයෙහි ප්‍රථම තේවාචික උපාසිකාව – සුජාතාව
බරණැස සිටුවරයා භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ වැඩම කිරීමට සහ දානයට අවශ්‍ය සියලු කටයුතු සම්පාදනය කරමින් සිටියේ. ඒ සමගම සසරේ පාරමී පුරා පැමිණි තවත් තැනැත්තියක් ඒ සදහා සුදානම් වෙමින් සිටිය. ඒ තමයි ඔබ හොඳින් දන්නා සුජාතාව. බරණැස් සිටුවරයාගේ පුණ්‍යවන්ත භාර්යාව. එමෙන්ම යසකුල පුත්‍රයාගේ ආදරණිය මව. ඒ එක්කම යසකුල පුත්‍රයාගේ එකල භාර්යාවත් ඒ අතර සිටියා. මෙයින් සුවිශේෂී චරිතය වුනේ විශාකාවයි. ඇය පියුමතුරා බුදුන්ගේ දවස සිට ප්‍රථමයෙන්ම බුදුන් සරණ ගිය උපාසිකාවන් අතරෙන් අග්‍රස්ථානය පතා පැමිණි යුවතිය. කල්ප ලක්ෂයක් දෙව් මිනිසුන් අතර සැරිසරමින් පැමිණි එතුමිය ඒ සඳහාම උරුවේලාවෙහි සෙනානි ගමෙහි සෙනානි සිටුවරයාගේ මාලිගයෙහි උපත ලැබුවා. ඒ එක්කම ඇයගේ ප්‍රාර්ථනය පරිදි බුද්ධත්වයට පෙර වළදනු ලබන කිරිපිඩු දානයද පුජා කිරීමට භාග්‍යවන්ත වුණා . ඇය එම පුජාව කරනු ලැබුවේ යසකුල පුතුන්ගේ පිළිසිඳ ගැනීම වෙනුවෙන්. මේ සම්බන්ධව සුජාතාවගේ දනය යනුවෙන් මීට කලකට පෙර ලියූ ලිපි පෙළෙහි සම්පුර්ණ විස්තරයක් සඳහන් වෙනවා. එහිදී කිරිබත සැකසීම සඳහා වැල්මී වනයක කිරි එළදෙනුන් දහසක් පෝෂණය කිරීමෙහි සිට කිරිපිඩු පුජා කිරීම දක්වා ඔබ නොදන්නා බොහෝ කරුණු ලියා තිබෙනවා. (අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ (අවිදුරේ නිධානය) 194) එම කොටස් කියවන්න.
අන් හැම පිණ්ඩපාත දානයන්ට වඩා ඉමහත් ඵල ඇති, වඩා ඉමහත් අනුසස් ඇති, හැම අයුරින් සම පල වූ සමවිපාක වූ මේ පිණ්ඩපාත දෙකක් තිබෙනවා. එනම් යම් පිණ්ඩපාතයක් වළඳා තථාගතයෝ අනුත්තර සම්‍යක් සම්බෝධියට පැමිණෙත් ද, යම් පිණ්ඩපාතයක් වළඳා තථාගතයෝ නිරුපාදිශේෂ නිර්‍වාණධාතුයෙන් පිරිනිවෙත් ද, මේ අන් හැම පිණ්ඩපාතයනට වඩා ඉතා ඉමහත් පල ඇති ඉතා මහත් විපාක ඇති හැම ලෙසින් ම සම ඵල ඇති, සම අනුසස් ඇති පිණ්ඩපාත දෙක යි.
බුදුරජාණන් වහන්සේ බුදුවීමට පෙර වළදනු ලැබූ අවසාන දානය පිළිගන්වනු ලැබුවේ සුජාතාව විසිනි. එවිට බෝසතාණන් වහන්සේ රාග ද්වේෂ මෝහ සහිත පෘතජන පුද්ගලයෙකි. බුදුවීමෙන් පසු පරිනිර්වාණයට පෙර වළදනු ලැබූ අවසාන දානය පිළිගන්වනු ලැබුවේ චුන්ද සිටුවරයා විසිනි. එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ චතුරාර්‍ය සත්‍ය තමන් විසින්ම අවබෝධ කොටගෙන රාග, ද්වේශ, මෝහ, යලි කිසිදින පැන නොනගින සේ මුළුමනින්ම දුරු කෙරූ සම්මා සම්බුද්ධත්වයට පත් වූ බුදුවරයෙකි. මෙහි ආනිසංස අනුව බලන කල ආකාර තුනකින් මෙහි සමානකම් ඇති බව අට්ඨ කතාවෙහි සඳහන්. එය මිට පෙර නොලීව නිසා මෙහි සටහන් කිරීම හොඳ යැයි සිතුවා.
1.පරිනිර්වාණ සමතාවය 2.සමාපත්ති සමතාවය හා 3.අනුස්සරණ සමතාවය යනුවෙන් මෙහි සමානතා අනුව තුන් ආකාරයකට විස්තර වෙනවා.
1.පරිනිර්වාණ සමතාවය භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සුජාතාව විසින් දෙනලද පිණ්ඩපාතය වළඳා සවුපාදිසෙස නිර්වාණ ධාතුවෙන් පිරිනිවනු ලැබුවා. චුන්ද විසින් දෙන ලද දානය වළඳා අනුපාදිසෙස නිර්වාණධාතුවෙන් පිරිනිවනු ලැබුවා. මෙසේ පිරිනිවන්පෑමේ සමතාවය නිසාද මෙම දාන දෙකෙහි සමානඵල ඇති බව සඳහන්.
2.සමාපත්ති සමතාවය
බුදුවන දවසේද කෝටිවිසිහතර ලක්ෂයක් සංඛ්‍යාත සමාපත්තීන්ට සමවදිනු ලැබුවා. පිරිනිවන්පානා දිනයේද ඒ සියල්ලට නැවතත් සමවදිනු ලැබුවා. මෙසේ සමාපත්ති සමතාවය නිසාද සමානඵල ඇති බව පවසනවා.
3.අනුස්මරණ සමතාවය
පසුව සුජාතාවටද මෙසේ අසන්නට ලැබුණා. ඒ වෘක්‍ෂ දේවතාවෙක් නොවේ. බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේනමක්. උන්වහන්සේ එම දවස ඒ පිණ්ඩපාතය වළඳා උතුම් වූ සම්මා සම්බෝධියට පත්වුණා. උන්වහන්සේට සත් සතියක් යැපෙන්නට එය ප්‍රමාණවත් වුණා. මෙය අසා සිහිපත් කරන්නා වූ ඇයට බලවත් ප්‍රීතියක්, සොම්නසක් ඇතිවුණා. මට මහත් ලාභයක් සිදුවිය. චුන්ද ද මෙසේම සිහිකරනු ලැබුවා. මා විසින් අවසන් පිණ්ඩපාතය දෙන ලදි. මාගේ ධර්ම ශීර්ෂය ගන්නා ලදි. මාගේ පිණ්ඩපාතය වළඳා ශෘස්තෲන් වහන්සේ අනුපාදිසෙස නිර්වාණධාතුවෙන් පිරිනිවන් පෑවේය. එය මට මහත් ලාභයක් විය. සිහිකරන්නාන වූ මට බලවත් සොම්නසක් ඇතිවිය. මෙසේ අනුස්මරණ සමතාවය නිසාද සමානඵල වේයැයි පවසනවා..
ඉතින් මෙලෙස ලොවෙහි ඇති අග්‍රගණ්‍ය දානයකට හිමිකම් කියූ සුජාතාව තවත් එවැනිම සුවිශේෂී දානයකට හිමිකම් කියන අවස්ථාවක් උදා කරගනු ලැබුවා. එනම් අප භාග්‍යවතුන් වහන්සේ බුද්ධත්වයට පැමිණීමෙන් පසු දානයක් පලිගැනීම සඳහා නිවසක් තුලට වඩින ප්‍රථම අවස්ථාව මෙයම වීමයි. බුදුරජාණන් වහන්සේ දම්සක් පැවැත්මෙන් පසු තව දුරටත් එහි රැඳී සිටියේ යසකුල පුත්‍රයා ගේ පුණ්‍යමය මහිමය නිසා ඔහුව පැවිදි කිරීමටම කියලත් කියනවා. ඒ එක්කම සුජාතාව පැතූ මෙම දානයත් තවද එක හේතුවක් විය හැකිය කියා මට හිතෙනවා.
අප මහා කරුනිකයාණන් වහන්සේ යසකුල රහතන් වහන්සේ ඇතුළු පස්වග රහතුන් සමග ශාන්ත ලීලාවෙන් සිටු මාලිගය වෙත වැඩමකලා. උතුම් අයුරින් පිළිගන්වනු ලැබූ ඒ ප්‍රණීත භෝජන වැළඳීමෙන් පසු අප බුදුපියාණන් වහන්සේ ඔවුනටද දර්මය දේශනා කරනු ලැබුවා. සුජතාවද යසකුල රහතන් වහන්සේගේ ගිහි ජිවිතයේ බිරිඳද දර්ම දේශණය අවසානයේ සෝවාන් ඵලයට පත්වුණා. පුතුන් සහ සැමියා දැකීමේ ප්‍රීතියද බුදුන් ඇතුළු පිරිසගේ නික්ලේශ හික්මුණු රුපස්වාභාවයද මේ සදහා බොහෝ උපකාරී වන්නට ඇති කියා මට හිතෙනවා. එතුමියන් දෙදනද එම අවස්ථාවේ බුදුන් දහම් සඟුන් සරණ ගියා. පසුකලෙක අප මහා බුදුපියාණන් වහන්සේ උපාසිකාවන් තනතුරුවල පිහිටුවන අවස්ථාවෙහි මේ උවැසිය පළමුව තිසරණ සරණ ලද අය අතුරෙන් අගතැන්හි තැබුවා. ප්‍රථමයෙන්ම තිසරණ සරණ ගිය (තේවාචික සරණයෙහි පිහිටි) උපාසිකාවන් බවට ඔවුන්ගේ නම් මෙලෙස සාසන ඉතිහාසයෙහි ලියවුනා .
උපකාරක ග්‍රන්ථ
අඞ‍්ගුත‍්තරනිකායො අට‍්ඨකථා/එකකනිපාත-අට‍්ඨකථා/එතදග‍්ගපාළි/සත‍්තමඑතදග‍්ගවග‍්ගො/සුජාතාවත්‍ථු දීඝනිකාය අට‍්ඨකථා/මහාවග‍්ගට‍්ඨකථා/ මහාපරිනිබ‍්බානසුත‍්තවණ‍්ණනා