අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ (අවිදුරේ නිධානය) 179
රජගහනුවර බිලි පූජා සහ සත්වඝාතන නතර කළ අප මහා බෝසතාණෝ.
මෙම කතාව අපගේ පෙළපොත් වල සඳහන් නැති එහෙත් බළංගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රිය මහා නාහිමිපාණන් විසින් රචිත බුද්ධ චරිතයේ අඩංගු කතා පුවතක්. මෙහි මූලාශ්‍ර පිළිබඳ සඳහනක් උන්වහන්සේ ගේ පොතෙහි දක්නට ලැබුණේ නෑ. මෙය විශේෂයෙන්ම වර්තමානයට ඉතා වටින කතාවක් ලෙස හැඟී ගිය හෙයින් එහි ඇති අයුරින්ම මෙලෙස සඳහන් කරනවා.
සිද්ධාර්ථ ගෞතම බෝසතාණන් වහන්සේ විශාලා මහනුවරට යන අදහසින් ගංගා නදියෙන් එතෙරව යා යුතු බැවින් ඒ දෙසට ගමන් කළා. මේ අතර 500ක් පමණ වූ බැටලු රංචුවක් දක්කාගෙන රජගහනුවර අතට යන අජ පල්ලෙකු ඉදිරියේ මුණගැසුණා. රජගහ නුවර කියන්නෙ ඒ කාලේ මගධ රට ප්‍රධාන රාජ්‍යයයි. එය ගිරිව්‍රජ රාජ්‍යය යන නමින් ද හැඳින් වුනා . ඒ බැටළු රැලෙහි හැමටම පස්සෙන් කොර ගසමින් අමාරුවෙන් පිය නගන බැටලු පැටියෙක් ද වුනා . ඒ අසලින් ඌගේ මව වූ බැටලු දෙන ද ආවා. ඒ අජපල්ලා කිසිම කරුනාවක් නැතිව කෝටුවකින් තලමින් ඒ බැටළු පැටියාව ඉදිරියටම මෙහෙයවන්නට වුනා . බෝසතාණන් වහන්සේ ඔහු හමුවී මේ සතුන් කොහේ ගෙන යන්නේ දැයි විමසා සිටියා.
“අප රජතුමාගේ අපල උවදුරු දුරු කරන්නට වේද නියමය පරිදි අද නුවර ලඟ දෙවොලෙහි බිලි පූජාවක් කෙරෙනවා.රාජ නියෝගයෙන් බැටළුවන් පන්සියයක් ගෙන යාමට මට නියම වුනා ” යනුවෙන් අජපල් ලා කියා සිටියා.
මේ ළදරුවාට තලන්න එපා මේ පැටියා මම ගෙනවිත් දෙන්නම්. මෙසේ වැදෑරු අප මහා කාරුණිකයාණෝ ළදරු බැටළු පැටියා වඩාගෙන බැටළු රළ පසුපසින් ඔහු සමග යන්නට වුනා . බැටළු පැටියා ගේ මවට ද උන්වහන්සේගේ කාරුණික බව හැඟී බෝසතාණන් වහන්සේගේ පසුපසින්ම යන්නට වුනා .
බෝසතාණන් වහන්සේ කෙළින්ම පූජාසනය කරා වැඩිය. එකෙනෙහිම පුදසුනෙහි හුවා සිටි බැටළුවෙකු ඔසවාගත් පූජකයා ඌගෙ බෙල්ලට මුවහත් පිහිය තැබීමට සැරසුණා පමණයි. බෝසතාණන් වහන්සේ වහාම ඉදිරියට විත් ඔහුව නවතනු ලැබුවා. බෝසතාණන් වහන්සේගේ තේජාන්විත භාවය දුටු පූජකයා මෙල්ල වී පසුබැස්සා. ඔහු අසරණ වී එහි පැමිණ සිටි බිම්බිසාර රජු දෙස බැලුම් හෙලුවා. රජතුමාත් බෝසතාණන් වහන්සේ දැක නිහඬව බලා ගත් වනම බලා සිටියා. එවිට බෝසතාණන් වහන්සේ රජතුමා හට මෙලෙස පවසා සිටියා. අසරණ සතුන් බිලි දෙමින් තමන්ගේ උවදුරු දුරු කරගන්නට සිතා කරන ක්‍රියාවලින් වඩාත් පව් රැස් වනු මිස විපත් වැඩිවනු මිස ඒවා අඩු නොවනු ඇතැයි දේශනා කළා. මේ අසරණ සතුන් බිලිගන්නා තැනැත්තෙක් වෙතොත් ඒ දෙවියෙක් නොව හීන දීන රකුසෙකු යයිද යන ආදියෙන් කරුණු පවසා අවවාද කළා. බිම්බිසාර රජතුමා ඒ අවවාදය පිළිගෙන එවෙලේම සිය රටෙහි සත්ව බිලිපූජා තහනම් කරනු ලැබුවා. බුද්ධත්වයෙන් පසු තම මාලිගාවට වඩින්නයි නැවතත් ආරාධනය කර නික්ම ගියා. අප මහා බෝසතාණන් වහන්සේ ද විශාලා මහ නුවර බලා වඩින්නට ගංගා නම් නදිය වෙතට පිය නැග්ගා.
උපකාරක ග්‍රන්ථ ආනන්දමෛත්‍රය මහානායක හිමිපාණන් වහන්සේ විසින් රචිත සිද්ධර්තගෞතම බුද්ධ චරිතය,