Ape Budu Hamuduruwo 354

අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 354 (සන්තිකේ නිධානය)

 

සාරිපුත්ත මොග්ගල්ලාන මහරහතන් වහන්සේලා 

අගසවු තනතුරු පැතූ අතීත කතා පුවත බුද්ධ වචනයෙන් 03

අනෝමදස්සි බුදු හාමුදුරුවන්ගේ කාලයේ වාසයකළ මිනිසුන්ගේ ශරීරය ඉතා විශාලයි. ඒ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ රූපකායත් ඊටත් වඩා විශාල වෙන්න ඇති. උන්වහන්සේ වැඩ සිටි ආසනය කුඩා බව සරද තවුසාට පෙනී ගියේ පසුව. ඉන් පස්සේ සරද තාපස තුමා අන්තේවාසික සාධුවරුන් අමතනු ලැබුවා. දරුවනි, බුදුන්ට වැඩ සිටීමට ඇති අසුන මිටියි. අනෙකුත් ශ්‍රමණයන් ලක්ෂයකට පමණ ආසනත් නැහැ. ඔබ හැම අද උදාර බුද්ධ සත්කාරයක් කරනු ලැබුවා. දැන් හැකි ඉක්මනින් ගොස් පර්වත ප්‍රාන්තයෙන් වර්ණ ගන්‍ධ සම්පන්න මල් රැස් කරන්න. මෙය කීමට ගත වූ කාලය වැඩියි කියලා අටුවා ආචාරීන් වහන්සේලා කියන්න. ඊට හේතුව ඒ වාක්‍ය කියන්නට ගත්තා කාලයටත් වඩා ඉක්මනින් මල් රැස්වීමයි. සෘද්ධිමතුන්ගේ සෘද්ධි විෂය අචින්ත්‍යයි කියලා බුදුවරුන් කියන්නේ. ඒ කියන්නේ සිතා ගන්නට බැහැ.

 නිමේෂයකින් ඒ තාපසවරු වර්ණ ගන්‍ධ සම්පන්න මල් රැගෙනවුත් යොදුනක් පමණ උස මල් අසුනක් පැනවූවා. අගසවු දෙනමට තුන්ගවූ පමණ අසුන්ය. සෙසු භික්ෂූන්ට අඩ යොදුන් ප්‍රමාණාදි භේද ඇති අසුන්ය. නවක භික්ෂූන්ට එක්සිය සතළිස් රියන් උස අසුන්ය. එක් ආශ්‍රමයක මෙපමණ මහත් අසුන් කෙසේ නම් පැනවිය හැකි දැයි නො සිතිය යුතු ය කියලා අටුවාවේ කියන්නේ. ඊට හේතුව මෙය එහෙම පිටින් ම ඍද්ධිවිෂයක ක්‍රියාවක් නිසයි. මෙසේ අසුන් පනවා අවසානයේ සරද තාපස තුමා තථාගතයන් වහන්සේ ඉදිරියෙහි දෙඅත් ඇඳිලි බැඳ සිට, ස්වාමීනි, මට බොහෝ කලක් හිතසුව පිණිස මේ මල් ආසනයෙහි වැඩහිදිනු මැනවියි කියා සිටියා.

මෙසේ බුදු දුන් ඒ ආසනයෙහි වැඩ සිටින විට අගසවු දෙනමත් සෙසු භික්ෂුන්වහන්සේත් තම තමන්ට හිමි අසුන්වල වැඩ සිටියා. සරද තාපස තුමා මහත් වූ මල් කුඩයක් ගෙන, තථාගතයන් වහන්සේගේ හිසට උඩින් අල්වාගෙන සිටිය. ශාස්තෘන්වහන්සේ ජටිලයන්ගේ මේ මහත් වූ සත්කාරය මහත්ඵල වේවායි අධිෂ්ඨාන කරමින් නිරෝධ සමාපත්තියට සමවැදුණ. බුදුන් සමවතට සමවැදුණු බව දුටු අගසවු දෙනමක් සෙසු භික්ෂූන් වහන්සේලාත් සමවතට සමවැදුණා . ඔබ හොඳින් දන්නවා නිරෝධ සමාපත්තියට සමවැදුණ පසු එම සමාපත්තියේ දින සතක පමණ කාලයක් නො නැගිට සිටින බව. එලෙස ම තථාගතයන් වහන්සේත් සත් දිනක් නිරෝධ සමාපත්තියට සමවැදී සිටියා. ඒ අතර අත වැස්සෝ පිඬු පිණිස හැසිරෙන වේලාවෙහි වනමුල් ඵලාඵල අනුභව කරවා ඉතිරි කාලය තුළ බුදුරදුන්ට ඇඳිලි බැඳ වැඳ ගෙන සිටියා. සරද තාපස තුමා භික්ෂාචාරයටත් නො ගොස් මල් කූඩය ඔසවාගෙනම සත් දිනක් ප්‍රීති සුවයෙන් ම කාලය ගත කලා.

මෙලෙස ඉතාමත් ලස්සන දින හතක් ගතවුනේ කාටවත් නොදැනුවම. සත් දිනක් අවසානයේ ශාස්තෘන්වහන්සේ නිරෝධයෙන් නැගිට දකුණු පසින් සිටි අගසවු නිසඟ තෙරුන් අමතා, නිසඟ, සත්කාර කරන්නාවු තාපසයන්ට මලසුන් පිදීමේ අනුහස් කියා දෙන්නැයි වදාරනු ලැබුවා. තෙරුන්වහන්සේ සක්විති රජකුගෙන් මහා ලාභයක් ලත් මහා යෝධයකු මෙන් සතුටු සිතින් පාරමීඥානයෙහි සිට පුෂ්පාසනානුමෝදනාව පටන්ගතතා. තෙරුන්ගේ දේශනාවසානයෙහි තථාගතයන් වහන්සේ ද්විතීය ශ්‍රාවකයන් වහන්සේ අමතා, ඔබත් අනුමෝදනාවක් කරන්නැයි වදාරනු ලැබුවා. අනෝම ස්ථවිරයන් වහන්සේ ත්‍රිපිටක බුද්ධ ධර්මය මෙනෙහි කරමින් දහම් දේශනාවක් දෙශනු ලැබුවා. එහෙත් ශ්‍රාවක දෙනමගේම ධර්මදේශනවලින් එහි සිටි එක් කෙනෙකුට වත් ධර්මාවබෝධයක් නොලැබිණ.

ඉන් පසු ශාස්තෘන්වහන්සේ අප්‍රමාණ වූ බුද්ධවිෂයෙහි පිහිටා ධර්ම දේශනාව පටන් ගත්තා. දේශනා කෙළවර සරද තාපසයන් හැර හතළිස් හත්දහසක් පමණ වූ සෙසු ජටිලයෝ රහත්බවට පත්වූණා. ශාස්තෘන්වහන්සේ ඔවුන්ට, මහණෙනි, මෙහි එව්යයි අත දිගු කරණු ලැබුවා . එකෙනෙහිම ඔවුන්ගේ කෙස් රැවුල් අතුරුදහන් වුනා. සිරුරු අට පිරිකරින් සැදුම්ලද්දා.

උපකාර වූ මුලාශ්‍ර – සාරිපුත‍්තත්‍ථෙරවත්‍ථු

Ape Budu Hamuduruwo 353

අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 353 (සන්තිකේ නිධානය)

 

සාරිපුත්ත මොග්ගල්ලාන මහරහතන් වහන්සේලා අගසවු තනතුරු පැතූ අතීත කතා පුවත බුද්ධ වචනයෙන් 02

මෙලෙස අනෝමදස්සි බුදුහාමුදුරුවෝ තමා ඉදිරියෙන් අහසින් පැමිණ පොලව මත ශ්‍රී පාදය තබන දර්ශනය දෙස සරද තාපස තුමා බලාගෙන සිටියේ විස්මයෙන්. ඒ විතරක් නෙවෙයි, මේ වනවිටත් මහා ඉර්ධි සම්පන්න වූ තාපස තුමා සියලු ශාස්ත්‍ර වලත් දේහ ලක්ෂණ වලත් කෙල පැමිණ සිටියේ. උන්වහන්සේගේ බුද්ධානුභාවයත්, සිරුරේ පිහිටීමත් දැක ලක්ෂණ මන්ත්‍ර සිහිකොට මෙබදු ලකුණුවලින් යුත් තැනැත්තෙක් නම් ගිහිගෙයි සිටියොත් සක්විතිරජ වෙයි. පැවිදි වුවහොත් ලොව සියලු කෙලෙසුන් නැසූ සර්වඥකෙනෙක් වෙයි. මේ මහා පුරුෂයා නිසැකවම බුදු කෙනෙකුන් වියයුතුයයි දැන පෙර ගමන් කොට පසඟ පිහිටුවා වැඳ අසුන් පනවා ඉහලින්ම පිළිගනු ලැබුවා. බුදුරජාණන් වහන්සේ පැනවූ අසුනෙහි වැඩහුන්නා. සරද තාපස තුමා ද තමන්ට ගැළපෙන අසුනක එකත්පසෙක හිඳ ගත්තා.

ඒ වේලාවේ හැත්තෑහතර දහසක් පමණ වූ තාපස තුමාගේ අනුගාමී ජටිලයෝ ප්‍රණීත වූ ඕජායසම්පන්න වූ ඵලාඵල රැගෙන ගුරුවරයා ළඟට පැමිණ බුදුනුත් ඇදුරුතුමාත් වැඩහුන් අසුන් දෙස බලා විස්මයට පත්වුණා. ඒ වෙන කිසිවක් නිසා නෙවෙයි. තමා ගුරුවරයා අභිබවා යන කෙනෙකු මෙලොව තවත් ඇතියි ඔවුන් නොසිතූ නිසා. දැන් තම ඇදුරුතුමා මිටි අසුනකත් අමුත්තා එසේත් නැතහොත් අනෝමදස්සි බුදුහාමුදුරුවෝ තම ගුරුවරයාගේ අසුනෙහි අසුන්ගෙන සිටීමත් නිසා. ඔවුන් මෙලෙස ඇසුවා.

 “ඇඳුරුතුමනි, අපි මෙලොව ඔබට වඩා උසස් කෙනෙක් නැතැයි කියමින් සිටියෙමු. මේ සිටින පුරුෂයා ඔබට වඩා උසස් කෙනෙකියි දැන් සිතන්නෙමු.

දරුවනි, කුමක් කියව්ද? අබඇටයක් සමඟ යොදුන් අටසැටලක්ෂයක් උස මහ මෙරට මා උපමා කරන්නහුද? දරුවනි, සර්වඥ වූ බුදුන් සමඟ මා සම නොකරව්.

ඉන් පස්සේ ඒ තවුසෝ, ඉදින් මේ මහා පුරුෂයා උත්තරීතර පුද්ගලයකු නොවන්නේ නම් අපේ ඇදුරුතුමා මෙබඳු උපමාවක් නොකරන්නේය. ඒකාන්තයෙන් ම මේ මහාපුරුෂයකුම වියයුතුයයි සියල්ලෝ ම බුදුන් පාමුල වැටී ශීර්ෂ ප්‍රණාමයෙන් වන්දනා කරන්නට වුනා.

ඉන් පසු ආචාර්යවරයා ඔවුන් අමතා, දරුවනි. අපේ බුදුන්ට දිය යුතු සුදුසු යමක් අප සතුව නැත. ශාස්තෘන්වහන්සේත් පිඬු සිඟා වඩින වේලාවෙහි මෙහි වැඩමවූහ. අපට පුළුවන් පමණින් දානය දෙමු. නුඹලා ළඟ ඇති ප්‍රණීත ඵලාඵල ගෙනඑව් යයි කියා ඒවා ගෙන්වාගෙන අත් සෝදා තමන් ම බුදුන්ගේ පාත්‍රයෙහි ඵලාඵල තැබුවා. බුදුන් ඵලාඵල පිළිගත් වහාම දෙවියෝ එහි දිව්‍යඕජස් බහාලුවා. ඒ තවුස් තෙම තමන් ම ජලයද පෙරා පිළිගැන්වූවා.

අහාර අනුභව කොට නිම වූ පසු ඔවුන් සියලු දෙනා ම අතවැස්සන් කැඳවා ශාස්තෘන්වහන්සේ ළඟ සතුටු සාමීචි කථා කරමින් සිටියා. බුදුරජාණන් වහන්සේ මෙහි වැඩම කරනු ලැබුවේ සුවිශේෂී කාරණයකට. ඒ සරද සහ ඔහුගේ කල්‍යාණ මිතුරාට අගසවු තනතුර ප්‍රාර්ථනය කිරීමට හැකි පින දැක ඒ සඳහා යොමු කිරීමටයි. ඒ සඳහා අවශ්‍ය පරිසරය සැකසීමට තම අගසවු දෙනමට භික්ෂු සංඝයා සමඟ මෙහි පැමිණෙත්වා යි යැයි බුදුරජාණන් වහන්සේ අදිටන් කරනු ලැබුවා. අගසවු දෙනම බුදුරදුන්ගේ සිත් හසර දැන ලක්ෂයක් භික්ෂූන් ද සමඟින් එහි වැඩමවා බුදුන්ට වැඳ එකත්පසෙක සිටියා.

උපකාර වූ මූලාශ්‍ර – සාරිපුත‍්තත්‍ථෙරවත්‍ථු

Ape Budu Hamuduruwo 352

අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 352 (සන්තිකේ නිධානය)

 

සාරිපුත්ත මොග්ගල්ලාන මහරහතන් වහන්සේලා අගසවු තනතුරු පැතූ අතීත කතා පුවත බුද්ධ වචනයෙන් 01

ඉන් පස්සේ උන්වහන්සේලා ඇසුවේ ස්වාමීනි, උරුවේල කාශ්‍යපාදීහු කුමක් කළාහුද? යනුවෙන්. මෙය ටිකක් දීර්ඝ විස්තරයක්. මීට සති කිහිපයකට පෙර මෙය උරුවෙල් කාශ්‍යප යටතේ ලියා තිබෙන නිසා ලියන්නේ නැහැ. කරුණාකර ඔවුන්ගේ අතීත කතා ප්‍රවුර්තියත් කියවන්න. ඉන්පස්සේ විමසා සිටියේ අගසවු දෙනාම ගැන. ස්වාමීනි, අගසවු දෙනම කිනම් පිනක් කළාහු ද? ඒක හරිම ලස්සන දීර්ඝ කතාවක් මෙතැන් සිට බුදුන් වහන්සේ වදාළ අයුරින් එය විස්තර කරනවා.

මීට කල්ප ලක්ෂයකටත් අසංඛ්‍ය කල්ප ගණනකටත් පෙර ශාරිපුත්‍ර තෙම, බමුණු මහසල් කුලයක උපන්න. ඔහු නමින් සරදමානව නම් වුණා. මොග්ගල්ලාන තෙම, ගෘහපති මහසල් කුලයක ඉපිද සිරිවඩ්ඪනකුටුම්බික නමින් පතළ වුණා. ඒ දෙදෙනා වැලිකෙළියෙහි පටන්ම අඹ යහළුවෝ. ඔවුන් අතර සරද මාණවක සිය පියාගේ ඇවෑමෙන් පස්සේ කුලසන්තක මහා ධනයට හිමිකරු වී සිටින අතර දිනක් හුදෙකලාව මෙසේ සිතන්නට වුණා. “මම මෙලොව මේ ආත්මභාවය ගැන පමණක් දනිමි. පරලොව ගැන කිසිවක් නොදනිමි. උපන් සත්වයන්ට මරණය ඒකාන්තයි. එක් පැවිද්දකින් පැවිදි වී මෝක්ෂධර්මය සොයා යායුතුය.” මෙසේ සිතු ඔහු තම යහළුවා වෙත ගොස් මෙසේ කියා සිටියා. ” ප්‍රිය මිතුරු සිරිවඩ්ඪන, මම පැවිදි වී මොක්ෂ ධර්මය සොයන්නෙමි. ඔබටත් මා සමඟ පැවිදි විය හැකිද? නොහැකිද?” එවිට සිරිවඩ්ඪන මෙසේ පිළිතුරු දුන්නා. මිත්‍රය, මට පැවිදිවන්ට බැහැ. ඔබ පැවිදිවන්න. එහෙත් ප්‍රඥාවන්ත සරද මෙසේ සිතුවා. පරලොව යන කල යහළුවන් හෝ නෑ මිතුරන් හෝ කැටුව ගිය කෙනෙක් නම් නැත. තමන් කළ දේ පමණක් තමන් කැටුව යයි. පිහිටවෙයි. බුදුවරු වගේම ඔවුන්ගේ ශ්‍රාවකයන්ගේත් අත්හැරීම හරිම පුදුමයි. හරියටම බෝසත් දරුවන් වගේ. ඔහු රුවන් කොටුගුළු විවෘත කරවා, කපණද්ධික වණිබිබ්බක යාචකාදීන්ට මහදන්දී පර්වතප්‍රාන්තයකට ගොස් සෘෂිවර පැවිද්දෙන් පැවිදි වුණා. ඔහු ළඟ එකෙක් දෙන්නෙක් තිදෙනෙක් ආදී වශයෙන් අනුක්‍රමයෙන් පැවිදි වූ අය අවසාන වනවිට තිස්හතර දහසක් පමණ ජටිල ගෝල පිරිසක් ඇතිවුණා ඒ විතරක් නෙවෙයි. ඔහු වැඩිකලක් යන්නට මත්තෙන් ² පංචාභිඥා අෂ්ට සමාපත්ති උපදවා ගෙන සෙසු ජටිලයන්ටත් කිසුණු පිරියම් (කසිණ භාවනාක්‍රම) කියා දුන්න. සෙසු සියල්ලෝද ඔහු වගේම පංචාභිඥා අෂ්ටසමාපත්තිලාභීන් බවට පත්වුණා.

ඒ කාලයේ තමයි අනෝමදස්සි නම් බුදුහාමුදුරුවෝ ලොව පහළ වුණේ. ඒ නගරය බන්ධුමතී නම් වුණා. පියා යසවන්ත නම් ක්ෂත්‍රියයෙක්. මව නමින් යසෝදරා. කරඳ ගසක් බෝධිය වුණා. නිසභ අනෝම යන දෙනම අගසවුවෝ වුණා. වරුණ නම් උපස්ථායකයෙක් ද, සුන්දරා සුමනා යන දෙදෙන අග්‍රශ්‍රාවිකාවෝද වුණා. ආයු කාලය වර්ෂ ලක්ෂයක් . බුදු සිරුර අටපනස් රියනක් උස්යි. දොළොස් යොදුනක් ශරීරාලෝකය පැතිරුණ. භික්ෂූන් ලක්ෂයක් පිරිවර වුනා.

ඒ අනෝමදස්සි බුදුරජාණන්වහන්සේ එක් දිනක් උදෑසන මහාකරුණා සමාපත්තියෙන් නැගිට ලොව බලන විට සරද තවුසා දැක්කා. දැක්කා පමණක් නෙවෙයි, “අද මා සරද තවුසා වෙත යෑමෙන් දහම් දෙසීමෙන් මහත් යහපතක් වෙයි. ඔහු අගසවු තනතුරුද පතන්නේය. ඔහුගේ යහළු සිරිවඩ්ඪන සිටුකෙළෙඹියාත් දෙවෙනි ශ්‍රාවක භාවයද පතන්නේය.දේශනාවගේ කෙළවර හැත්තෑහතරදහසක් පමණ වූ ඔහුගේ පිරිවර ජටිලයෝ රහත් වන්නාහුය. එහෙයින් මා එහියායුතුම යයි” තමන්වහන්සේගේ පාසිවුරු රැගෙන වෙනත් කිසිවෙකුට කථා නොකර එකලාව හැසිරෙන සිංහරාජයකු මෙන් සරද තවුසාගේ අතවැස්සන් ඵලාඵල නෙලීමට ගිය අතරතුරේ මගේ බුදු බව ඔහුට දැනේවායි අදිටන් කොට සරද තවුසා බලා සිටිද්දීම අහසින් බැස පොළොවෙහි වැඩ සිටියා.

උපකාර වූ මුලාශ්‍ර – සාරිපුත‍්තත්‍ථෙරවත්‍ථු

Ape Budu Hamuduruwo 351

අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 351 (සන්තිකේ නිධානය)

 

අගසව් තනතුර දීමෙන් පසු මුහුණු බලා තනතුරු දෙනවා යැයි බුදුන් ලද චෝදනාව 02

මෙලෙස අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ මෙතරම් උදවු උපකාර කල පස්වග මහණුන් හට අගසව් තනතුර පිරිනැමුවේ නැත්තේ ඇයිද කියලා විස්තර කරනු ලැබුවා. වැඩසිටි පිරිසට දැන් අනිත් අයගෙත් අතීත ඉහත ආත්මභාව වල කතා අහන්න කුතුහලය. උන්වහන්සේලා මෙලෙස විමසුවා. ස්වාමීනි, යසකුල පුතුන් ප්‍රමුඛ පස්පනස්දෙනා කවරකර්මයක් කරන ලද්දාහුද?

ඉන්පස්සේ අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ යසකුල පුතුන් ඇතුළු පිරිසේ අතීත කතා ප්‍රවුර්තිය මෙලෙස විස්තර කරනු ලැබුවා. හැබැයි මීට පෙර ලිපිවල මේ සියලු කර්නුනු විස්තර සහතව ලියා තියෙනවා.

මොවුන්ද එක් බුදුවරයන්වහන්සේ නමක් හමුවෙහි රහත් බව පතා බොහෝ පින්කම් කොට අපේ බුදුරජාණන් වහන්සේ පහළ වූ කාලයේ යහළුවන්ව වෙන් වෙන්ව කොටස් වශයෙන් බෙදී පින්කම් කරමින්, අනාථවූද, මැරුණාවූද අයගේ සිරුරු පිළිබඳව පිළිදැගුම් කරමින් හැසුරුණා. ඒ අවසන් කටයුතු කිරීමටවත් හැකියාවක් නැති දුගී දුප්පත් මිනිසුන් වෙනුවෙන්. මෙම කණ්ඩායම එක් දිනක් දරු ගැබක් සහිතව මැරුණු ස්ත්‍රියකගේ සිරුරක් දැක, මෙය දවන්නෙමු යයි කතා කොටගෙන සොහොනට රැගෙන ගියා. එදා වෙන මළමිනී නොතිබූ නිසා එයින් පස්දෙනෙක් සොහොනෙහි නැවතී ඔබලා මෙය දවාලන්න යනුවෙන් පවසා සෙස්සෝ ගමට ගියා.

එම කණ්ඩායමේත් ප්‍රධානියා වුනේ යසකුල පුත්‍රයයි. යසකුල පුත්‍රයා ඒ සිරුර උළෙන් ඇන විදිමින් පෙරළා පෙරළා දවන විට එකවරම අශුභසංඥාව පහළවුනා. අනික් සතර දෙනාටද පින්වතුනි, මේ සිරුර තැනින් තැන ගැළවීගිය සම නිසා පුල්ලි වැටුණු ගවරූපයක් බඳු වුනා. අශූචියෙන් පිරී දුර්ගන්ධය පිළිකුල්දැයි බලව් කියමින් පෙන්වනවිට ඒ නිමිති කොටගෙන ඒ අයටත් අශුභසංඥාව පහලවනු ලැබුනා. ඒ පස්දෙනාම ගමට ගොස් මේ පුවත සෙසු යහළුවන්ටද කියා සිටියා. ඒ අයටත් එලෙසින්ම අශුභසංඥාව පහලවනා. යස නම් දරුවා ගෙදර ගොස් මවුපියන් හා බිරියටද කථා කතාව කීවා. ඒ සියලු දෙනාමත් අශුභ භාවනාව වැඩූවා. මේ ඔවුන්ගේ පූර්ව කර්මයයි. එහෙයින්ම යස කුල පුතුට වනිතා නිවාසය තුළම සුසානසංඥාවද පහළ වුනා. ඒ විශේෂ උපනිශ්‍රය සම්පත්තියෙන් සියල්ලන්ටම විශේෂ අධිගමයන්ද උපන්නා. මෙසේ මොවුහුද තමතමන් පතා ආ දෙයක්ම ලැබූවා. මම ඔවුන්ට මුණ බලා තනතුරු නොදුන්නෙමියි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දේශනා කරනු ලැබුවා.

ඉන්පස්සේ භික්ෂූන් වහන්සේලා භද්‍රවර්ගීය තෙරුන් වහන්සේලා ගැනත් මෙලෙස විමසුවා.

ස්වාමීනි, භද්‍රවර්ගීය යහළුවෝ කුමක් කළාද? ඔවුන්ද පෙර බුදුවරයන් සමීපයෙහි රහත්බව පතා පින්කම් කොට මෑත කාලයෙහි බුදුවරයකු පහළ නොවූ සමයෙක ධූර්තයන් තිහක්ව සිට තුණ්ඩිලෝවාද අසා වර්ෂසැටදහසක් පන්සිල් රැක්කා. මෙසේ මොවුහුද තමන් පැතුවක්ම ලැබුවා. මම ඔවුන්ටද මුණ බලා තනතුරු නුදුන්නෙමියි බුදුන් වහන්සේ තවදුරටත් දේශනා කරනු ලැබුවා.

උපකාර වූ මුලාශ්‍ර – සාරිපුත‍්තත්‍ථෙරවත්‍ථු

Ape Budu Hamuduruwo 350

අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 350 (සන්තිකේ නිධානය)

 

අගසව් තනතුර දීමෙන් පසු මුහුණු බලා තනතුරු දෙනවා යැයි බුදුන් ලද චෝදනාව 01

එදා එලෙස බුදුපියාණන් වහන්සේ පිරිස පිරිවරා සවස් වේලාවෙහි ශ්‍රාවක සංඝයා එක්තැන් කොට ඒ තෙරවරුන් දෙනමට අගසවු තනතුරු දී පාමොක් ද දේශනා කරනු ලැබුවා. පසුව රැස්වුණ භික්ෂූන් හට මෙලෙස වැරදි අදහසක් පහල වුනා. බුදුරජාණන් වහන්සේ මුහුණ බලා තනතුරු දෙති, හරිනම් අගසවු තනතුරු දෙන විට පළමුව පැවිදි වූ පස්වග මහණුන්ට දිය යුතුයි. ඔවුන් ගැන නොසලකතොත් ඊළඟට යස තෙරුන් ප්‍රමුඛ පනස්පහක් වූ භික්ෂු පිරිසට දිය යුතුයි. ඔවුන් ගැනත් නොසලකන්නේ නම් හද්‍රවර්ගීයයන්ට දිය යුතුයි. ඔවුනුත් සැලකිල්ලට නොගැනේ නම් උරුවේල කාශ්‍යපාදි තුන්බෑ ජටිලයන්ට දියයුතුයි. බුදුරජාණන් වහන්සේ මේ සියල්ලන්ම හැරදමා සියල්ලන්ටම පසුව පැවිදි වූවන්ට අගසවුතනතුරු දීම නම් අපි දකින්නේ මුණ බලා කළ ක්‍රියාවක් ලෙසයි. පෘතග්ජන භික්ෂූන් එලෙස දොස් නගන්නට වුනා

මෙම කුසුකුසුව මෙහෙම යනවිට බුදුරජාණන් වහන්සේට මෙය දිවැසින් පෙනිගියා. අද එදා කියලා වෙනසක් නැහැ. මිනිසුන් හැමදේකම දොසක් තමයි හොයන්න උත්සාහ කරන්නේ. බුදුරජාණන් වහන්සේ ඔවුන්වෙත එළඹ මම පැමිණීමට පෙර කුමක් කතා කරමින් සිටියේදැයි විමසා සිටියා. ඔවුන් හැබැයි අද වගේ බොරු කිවේ නැහැ. අපි මෙසේකථා කෙළෙමු යයි කතා කල දේ නොසඟවා පැවසුවා. මේ සියල්ල ඉවසීමෙන් අසා සිටි අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ ඔවුන් හට මෙලෙස දීර්ඝ අතීත කතාපුවතක් දේශනා කිරීමට මුලපිරුවා. මෙම අතීත කතා පුවත ඔබටද මටද අදටත් අදිෂ්ඨානයක ඇති බලය ශක්තිය පෙන්වා දෙනවා.

 මහණෙනි, මම මූණ බලා ආහාර හෝ තනතුරු දෙන්නෙක් නොවෙයි. මේ දෙදෙනා තමතමන් පතා ආ දෙයක්ම ඔවුනට ප්‍රධානය කරනු ලැබුවා. අඤ්ඤාකොණ්ඩඤ්ඤ එකම කන්නයක (අස්වනු වාරයක) නව වරක් අග්‍රසශ්‍ය දන් දුන්නත් අගසවු තනතුරු පතා දුන්නේ නම් නැහැ. අග්‍රධර්මය වූ අර්හත්වය සියල්ලන්ට පළමුව අවබෝධ කර ගැනීම ප්‍රාර්ථනා කරමින් ම තමයි ඔවුන් එදා ඒ මහා දන් දුන්නේ. එවිට භික්ෂුන්, භාග්‍යවතුන්වහන්ස, ඒ කවදාද? එසේ නම් මහණෙනි, අසව්යයි වදාළ කල්හි ඔවුහු එසේ යයි පිළිවදන් දුන්නා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඒ දීර්ඝ අතීතය ගෙනහැර පාමින් මෙසේ වදාරනු ලැබුවා.

මහණෙනි, මීට කල්ප අනූ එකකට පෙර විපස්සි නම් බුදුවරයෙක් ලොව පහළ වුනා. ඒ කාලේ මහාකාළ-චූළකාළ යයි කෙළෙඹි සොහොයුරෝ දෙදෙනෙක් විශාල ඇල්කෙතක් වැපුරූවා. පසුව එක් දිනක චූළකාළ වී කෙතට ගිහින් එක් හැල් කරල්ගැබක් පලා රස බැලුවා. එය ඉතා මිහිරි රැසක් ගෙන දුන්නා. හෙතෙම බුදුන් ප්‍රමුඛ මහසඟනට හැල්ගැබ් (බණ්ඩි) දානයක් දෙනු කැමැත්තෙන් දෙටු සොහොයුරා ළඟට ගොස් “ සොහොයුරාණනි, හැල් බණ්ඩි පලා බුදුන්ට උචිත සේ පිස දානයක් දෙමුදැයි වචාරනු ලැබුවා. එවිට ඔහු “දරුව, කුමක් කියන්නෙහිද? හැල්බණ්ඩි කරල් පලා දන් දීමක් අතීතයේ කිසි විටක නොවීය. අනාගතයේදීත් එබන්දක් වීමට නුපුළුවන. නිකම් අස්වනු විනාශ නොකරන්නැයි” කියද්දීත් හෙතෙම නැවත නැවතත් ඇවිටිලි කරනු ලැබුවා. ඉත්පසු ඔවුන් දෙදෙනාගේ කෙත දෙකට බෙදා මගේ කොටසට අත නොතබා ඔබේ කොටසට කැමැත්තක් කරගන්නැයි කියා සිටියා. ඔහු මැනවැයි කෙත බෙදා බොහෝ මිනිසුන් වැඩෙහි යොදවා හැල්ගැබ් පලා දිය නුමුසු කිරිවලින් පිසවා ගිතෙල් මීපැණි හකුරු ආදියද දමා බුදුන් ප්‍රමුඛ භික්ෂු සංඝයාට දන්දී බත්කිස කෙළවර ස්වාමීනි, මේ මගේ අග්‍රදානය සියල්ලන්ට ප්‍රථමව අග්‍රධර්මය අවබෝධය පිණිසම වේවායි ප්‍රාර්ථනා කරනු ලැබුවා. බුදුරජාණන් වහන්සේ එය එසේම වේවායි අනුමෝදනා කරනු ලැබුවා.

ඔහු ඉන් පසුව ඇල්කෙතට ගොස් බලන විට මුළු කෙතම ඇල්කරල් මිටි බැන්දාක් මෙන් ඇල්කරලින් ගැවසී ගෙන තිබෙනු දැක පස්වනක් ප්‍රීතිය ලැබ මට වූයේ මහා ලාභයකියි සිතා, නැවත නැවතත් දන් දෙන්නට සිත පහල කර ගත්තා. නොමේරූ කාලයෙහි පුථුකග්ග (හබලපෙති) නම් දානයක්ද, ගොයම් කපන කාලයෙහි දායග්ග නම් දානයක්ද, ගොයම් කපා උප්පිඩි (කුඩා මිටි) කරන කාලයෙහි වෙණග්ග නම් දානයක්ද, මහපිඩි (ලොකුමිටි) කරන කාලයෙහි කලාපග්ග නම් දානයක්ද, කමතට අදින කාලයෙහි කළග්ග නම් දානයක්ද, ගොයම් පාගන කාලයෙහි ඛළහණ්ඩග්ග නම් දානයක්ද, වී අටුවේ තැන්පත් කරන වේලෙහි කොට්ඨග්ග නම් දානයක් දැයි මෙසේඑක් සශ්‍ය වාරයක (කන්නකදී) දින නවවරක් අග්‍රදාන දෙනු ලැබුවා. ඒ හැම වරකදීම ගත් ගත් තැන් කරලින් වීවලින් පිරී ගියා. අස්වනු අතිරේක වශයෙනුදු වැඩී ගියා. මේ ධර්මය නම් රැකි පමණින් තමන්ද රැකෙනසුලු වේ. එහෙයින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ද මෙසේ වදාරනු ලැබුවා.

“ධම්මෝ හවෙ රක‍්ඛති ධම්මචාරිං,

ධම්මෝ සුචිණ‍්ණො සුඛමාවහාති,

එසානිසංසො ධමෙම සුචිණෙණ,

න දුග‍්ගතිං ගච්ඡති ධම්මචාරී”ති. (ථෙරගා· 303; ජා· 1.10.102)

දැහැමි ලෙස හැසිරෙන අය දහමෙන් ම සුරැකෙති

දහම පුහුණු කළ විට සුබ සැපතක්ම ගෙන දේ

දහම පුහුණු කළ විට මේ අනුසස් ම ගෙන දේ

කිසි දා කිසි ම විට ඔහු දුගතියක නොවැටෙයි.

ඒ විතරක් නෙවෙයි, මෙසේ මොහු විපස්සි බුදුන් සමයෙහිත් අග්‍රධර්මය පළමුවෙන් අවබෝධ කිරීමට ප්‍රාර්ථනා කරමින් මෙලෙසම නව වරක් අග්‍රදන් දුන්නා . ඒ විතරක්ද නෙවෙයි, මින් කල්ප ලක්ෂයකට පෙර පදුමුත්තර බුදුන් කාලයෙහිදීත් සත්දිනක් මහදන්දී ඒ බුදුන්ගේ පාමුල වැඳ වැටී අග්‍රධර්මය පළමුව අවබෝධ කර ගැනීමම ප්‍රාර්ථනා කරනු ලැබුවා. මෙසේ ඔහු විසින් පතාගෙන ආ දෙය මම දුනිමි. මම මූණ බලා යමක් දෙන්නෙම් නොවෙමි. බුදුරජාණන් වහන්සේ මහත් වූ කරුණාවෙන් දේශනා කරනු ලැබුවා.

උපකාර වූ මුලාශ්‍ර – සාරිපුත‍්තත්‍ථෙරවත්‍ථු

Ape Budu Hamuduruwo 349

අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 349 (සන්තිකේ නිධානය)

 

චතුරංග සමන්නාගත මහා සංඝ සන්නිපාතය, අගසවු තනතුරු ප්‍රධානය , සහ ප්‍රථම පාමොක් දේශනය 02

ආණා ප්‍රාතිමෝක්‍ෂය සහ ඕවාද ප්‍රාතිමෝක්‍ෂය

ආණා ප්‍රාතිමෝක්‍ෂය

 ආණා ප්‍රාතිමෝක්‍ෂය සහ ඕවාද ප්‍රාතිමෝක්‍ෂයැයි ප්‍රාතිමෝක්‍ෂය දෙවැදෑරුම් වනවා.. ඒවා අතර, ‘සුණාතු මෙ භන්තෙ’ ආදිකොට ඇත්තේ ආණා ප්‍රාතිමෝක්‍ෂයයි. එය බුදුවරුන් දේශනා කරනු ලබන්නේ නැහැ. එය බුදුවරුන්ගෙන් අසා දැනගෙන ශ්‍රාවකයෝම දේශනා කරනු ලබනවා. අඩ මසකට වරක් පොහොය සීමාවකට රැස්වන උපසපන් භික්ෂූන් වහන්සේලා පොහොය කිරීම නමින් සිදුකරනුයේ මෙම ආණා ප්‍රාතිමෝක්ෂය දේශනා කිරීම යි.

ඕවාද ප්‍රාතිමෝක්‍ෂය

එදා අග්‍ර ශ්‍රාවක තනතුරු ප්‍රධානයෙන් පස්සේ අපේ බුදුරජාණන් වහන්සේට තවත් සුවිශේෂී කටයුත්තක් සඳහා කාලය එළඹියා. ඒ තමයි සියලු බුදුරජාණන් වහන්සේලා විසින් තම භික්ෂු මහා සංඝයා විෂයයෙහි කරනු ලබන ඕවාද ප්‍රාතිමෝක්ෂය දේශනා කරන කිරීම. ඕවාද යනුවෙන් අදහස් කරන්නේ අවවාදය යන්නයි. පාතිමොක්ඛෙ යනුවෙන් ඒ උතුම් මෝක්‍ෂය, උතුම් මිදී යාම, උත්තමශීලය, සුගතියට බාධාකර ධර්මයන්ගෙන් ආරක්ෂා කරයිද, දුගති බියවලින් මුදවා ගනීද, යමක් වනාහි ඔහුව ආරක්ෂා කෙරේද ඔහුව මුදවාගනීද යන අර්ථයෙන් පාතිමොක්ඛයැයි කියනු ලබනවා.

එහෙත් අපේ බුදුහාමුදුරුවන්ගේ බුද්ධත්වයෙ පටන් මුල් විසිවස අවසන් වන තුරුම ශ්‍රාවකයන් හට විනය ශික්ෂාපද පැනවීමට හෙවත් ආණා ප්‍රාතිමෝක්ෂය දේශනා කිරීමට තරම් ප්‍රබල වරදක් සංඝයාගෙන් විද්‍යමාන වුනේ නැහැ.. එවිට බුදුරජාණන් වහන්සේලා භික්ෂූන් සමඟ පොහොය කිරීමේ දී දේශනා කරනු ලබන්නේ ඕවාද ප්‍රාතිමෝක්ෂය යි. එබැවින් සංඝයාගේ හික්මීම පිණිස ඕවාද හෙවත් අවවාද ප්‍රාතිමෝක්ෂය පමණක් ප්‍රමාණවත් වුණි. මෙහි දී අවවාද ප්‍රාතිමෝක්ෂය යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ සියලු බුදුවරයන් වහන්සේලාගේ අනුශාසනාවයි. එදින පළමු වරට මෙම ඕවාද ප්‍රාතිමෝක්ෂය රහතන් වහන්සේලා විසින් වෙනුවෙන්ම දේශනා කිරීම තවත් විශේෂත්වයක්. ඒ මෙලෙසයි.

සියලු බුදුවරුන් දෙසූ ඕවාද ප්‍රාතිමෝක්‍ෂ ගාථා රත්න.

“ඛන‍්තී පරමං තපො තිතික‍්ඛා;

නිබ්බානං පරමං වදන‍්ති බුද‍්ධා;

න හි පබ්බජිතො පරූපඝාතී;

න සමණො හොති පරං විහෙඨයන‍්තො.

ඉවසීම් සංඛ්‍යාත ක්ෂාන්තිය ඇති තපස උතුම් ය. ශාන්ති ලක්ෂණ නිර්වාණය උත්තමය යි සියලු බුදුවරු වදාරති. අනුන් දිවි නසන තැනැත්තේ පැවිදි නම් නො වෙයි. අනුන් පෙළන තැනැත්තේ මහණෙක් නම් නො වෙයි.

“සබ්බපාපස‍්ස අකරණං, කුසලස‍්ස උපසම්පදා

සචිත‍්තපරියොදපනං, එතං බුද‍්ධාන සාසනං.

කායාදී ද්වාරත්‍රයයෙන් සිදුවන්නා වූ ප්‍රාණඝාතාදී සියලු අකුශල කර්ම නො කිරීම ද, සියලු ලෞකික ලෝකෝත්තර කුශලයන් ඉපදීම ද, උපදවන ලද කුශලයන් වැඩීම ද, පඤ්ච නීවරණයන් කෙරෙන් සිත පිරිසිදු කිරීම ද යන මේ කරුණු සියලු බුදුවරයන් ගේ අනුශාසනා යි.

“අනුපවාදො අනුපඝාතො, පාතිමොක‍්ඛෙ ච සංවරො

මත‍්තඤ‍්ඤුතා ච භත‍්තස‍්මිං, පන‍්තඤ‍්ච සයනාසනං

අධිචිත‍්තෙ ච ආයොගො, එතං බුද‍්ධාන බුද්ධානසාසනං

ජාත්‍යාදීන් පරහට ආක්‍රෝශාදී වශයෙන් වචනයෙන් උපවාදයක් නො කිරීමත්, පාණි ප්‍රහාරාදී වශයෙන් පරහට කයින් උපඝාතයක් නො කිරීමත්, ප්‍රාතිමෝක්ෂ සංවරශීලය මනාව රැකීමත්, ආහාරයෙහි මාත්‍රඥතාවත් (ආජීව පාරිශුද්ධිය) ජනවිචික්ත වූ ප්‍රාන්ත සේනාසනයන්හි ඇලීමත් සමථ විපස්සනා භාවනාවන්හි නිතර යෙදීමත් සියලු බුදුවරයන්ගේ අනුශාසනා යි

පසු කලෙක ආනන්ද තෙරුන් වහන්සේ දිවා ස්ථානයේ සිටිමින් මෙලෙස සිතුවා. බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් සම්බුදුවරයන්ගේ දෙමාපියෝ, ආයුෂ ප්‍රමාණය, බෝධිය, ශ්‍රාවක සන්නිපාත, අග්‍රශ්‍රාවකයින්, උපස්ථායක, මේ සියල්ල පවසා තිබෙනවා. එහෙත් උපොසථය ගැන නම් අපහට කියා නැහ. මෙයට හේතුව කුමක්ද? ඒ උතුමන්ලාගේ උපෝසථය අපේ උපෝසතයට වඩා වෙනස්ද? උන්වහන්සේ බුදුන්වෙත එළඹ මේ කරුණ විමසා සිටියා. එවිට අප බුදු පියාණන් වහන්සේ ඒ ඒ බුදුවරුන් විසින් වදාළ කාලයන්හි අතර පරතරයෙහි වෙනසක් ඇතත් ගාථාවන්හි කිසිදු වෙනසක් නැතැයි යැයි පවසා පසුගිය සත්බුදුවරුන් ගැන මෙලෙස පහදා දුන්නා. විපස්සි බුදුරජාණන් වහන්සේ වසර හතකට වරක් උපෝසථය සිදු කළා. ඒ එක් දිනෙක දෙනලද අවවාදය වසර 7කට තරම් ප්‍රමාණවත් වුනා. සිබි හා වෙස්සභූ බුදුවරු වසර 6කට වරක් උපොසථය කරනු ලැබුවා. කකුසඳ කෝණාගම බුදුවරු වසරක් පාසා ද කාශ්‍යප බුදුහු මාස 6කට වරක් උපෝසථය කරනු ලැබුවා.. එක් දිනෙක දෙන ලද අවවාදය මාස හයකට ප්‍රමාණවත් වුනා. . මේ නිසා බුදුරජාණන් වහන්සේ කාල ප්‍රභේද පවසා සියල්ලගේ උපෝසථ එකම උපෝසථයක් කරමින් ඉහත ගථා තුන යලිත් පැවසුවා. එය පසුවට එන කතාවක්.

උපකාර වූ මුලාශ්‍ර 

මහාපදාන සූත්‍රය

 ඛුද්දකනිකාය – ධම්මපද අට්ඨකථා – බුද්ධවග්ගය -ආනන්ද තෙරුන්ගේ උපොසථ ප්‍රශ්න පුවත

 ඕවාද ප්‍රාතිමෝක්‍ෂය – ඛුද‍්දකනිකාය ධම්මපදපාලි බුද්ධවග්ගය