අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 333 (සන්තිකේ නිධානය)
ප්‍රථම ආරම පුජාව වූ වේළුවන පූජාව
ලොව්තුරා බුදුපියාණන් වහන්සේ දෙවියන් සහසැස් පිරිවැරූ සක්දෙව්රජු මෙන් බඹගණ පිරිවැරූ මහා බ්‍රහ්මයා මෙන් දහසක් පමණ බික්සඟන පිරිවරා රජගහ නුවරට පිවිසිය. බිම්බිසාර රජතුමා ඇතුළු පරිවාර පිරිස උන්වහන්සේව පිළිගන්නට උදෑසන සිටම පෙරමග බලමින් සිටියා. මුළු නගරයම මහා උත්සශ්‍රියෙන් බබලන්නට ඇති. බුදුරජාණන් වහන්සේ නමක් දහසක් පමණ රහතන් වහන්සේලා පිරිවරමින් ශාන්ත ලෙස වඩිනකොට කොතරම් අසිරිමත් වෙන්නට ඇතිද?
රජතුමා බුදුන් ඇතුළු රහතන් වහන්සේලා හට අසුන් පනවා රාජකීය භෝජන වලින් සංග්‍රහ කරන්නට වුණා. රජතුමා බුදුපාමොක් බික්සඟනට දන් පුදා අවසන් වූ පසු මෙතෙක් වේලා සිතෙහි සිරකොට තිබූ ඉල්ලීමක් මෙලෙස එලි දැක්වුවා.
ස්වාමීනි, මට තෙරුවනින් වෙන්ව සිටිය නොහැකිය. වෙලාවෙහි හෝ ආවේලාවෙහි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත එමි. ලට්ඨිවනය නම් ඉතා දුරය. මේ අපගේ වෙළුවනය නම් උයන විවේකාමීන්ට ඉතා ළඟත් නොවේ. ඉතා දුරත් නොවේ ගමනාගමනයට පහසුය ජනසම්බන්‍ධ රහිතය. විවේක සැප සහිතය. සෙවණපැන් සහිතය. සිහිල් ගල් තලායෙන් සමලංකෘත රමණීය භූමි භාගයකි. සුවඳ කුසුමින් හා උතුම් වෘක්‍ෂයෙන් ගැවසී ගත්තේය. රමණීය ප්‍රාසාද හම්මිය. විමාන විහාර අඩ්ඪයෝග මණ්ඩපාදියෙන් යුක්තය. මාගේ මේ උයන භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිළිගන්නා සේක්වායි පවසමින් දිලෙන ගිනිඅඟුරු වැනි රන්කෙණ්ඩියකින් සුවඳ කුසුම් වැනි මිණිවන් දිය ගෙන වේළුවනාරාමය පුදමින් දසබලයන් වහන්සේගේ අතෙහි පැන් වඩුවා. බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් ඒ ආරාමය පිළිගැන්මත් සමගම බුද්ධශාසනයාගේ මුල්බැස ගැනීම ඇරඹුනා කියනවා. ඒ ප්‍රීතියට පත්ව නටන්නාක් මෙන් මේ මහා පොළොව කම්පා වුණා. දඹදිව වේළුවන මහාවිහාරය හැර පොළොව කම්පාකොට පිළිගත් වෙනත් සෙනසුනක් නම් මහපොලව මත නැතැයි කියනවා.
මහා ගෝවින්ද සූත්‍ර වර්ණනාවේ මෙහෙම කියනවා ” ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මහා ලාභයක් උපන්නේ ය. කවදා පටන් උපන්නේද? අභිසම්බෝධියට පැමිණ සත් සති ගෙවා ඉසිපතනයෙහි දම්සක් පවත්වා අනුක්‍රමයෙන් දෙවි මිනිසුන් දමනය කරන්නේ, තුන් ජටිලයන් පැවිදි කරවා රජගහ නගරයට වැඩ බිම්බිසාර රජු හික්මවීමේ සිට ඉපදුනේය.” තව දුරටත් මෙහෙම කියනවා. යමක් සඳහා කියන ලදද. “එසමයෙහි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සත්කාර කරනු ලබන්නේ ගරු කරනු ලබන්නේ පුදනු ලබන්නේ (මානිතො පූජිතො අපචිතො) සිවුරු ආහාර සෙනසුන් ගිලන් පස ලබන්නේ වෙති.” සිව් අසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයක්, උත්සන්න වූ පින ගලායෑම හටගන්නේ ලාභ සත්කාර මහගඟක් මෙන් වසා පැතිරෙමින් එයි.
මෙලෙස මහා ගෝවින්ද සුත්‍රයේ කියන ආකාරයට බුදුරජාණන් වහන්සේ සිව් අසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයක් පුරාවට කරන ලද මහා කුසල විපාක දොරෙගලා යාමට පටන් ගන්නේ මෙම බිම්බිසාර රජතුමා දරම දේශනයෙන් හික්මවූ දා පටන්ය. එතරම්ම ඒ හමුවීමත් මහා පුණ්‍යමය ගංගාවක දොරටු විවර කළා සේය.
ඉන්පස්සේ අපේ ශාස්තෘන් වහන්සේ වේළුවනාරාමය පිළිගෙන රජුට මෙලෙස විහාරදානානුමෝදනාවක් කරනු ලැබුවා.
ලෝකනාථ බුදුවරයන් වහන්සේලා හැර ආවාස දානයෙහි අනුසස් කියන්ට කටවල් දහසකින් යුක්ත වූද අන් කවර නම් පුරුෂයෙක් සමර්ථ වේ ද?
යම් මිනිසෙක් සංඝයාට විහාරයක් දෙයිද ඔහු ආයුෂය ද වර්ණය ද සැපය ද බලය ද ප්‍රශස්ත උතුම් ප්‍රතිභානය ද දෙන්නේ යයි කියනු ලැබේ.
ශීතාදි ජීවිත උවදුරු දුරලන නිවාස දෙන තැනැත්තේ ඔහුගේ ආයු පාලනය කරයි. එහෙයින් එය සත්පුරුෂයෝ ආයු දීමකැයි කියති.
අතිඋෂ්ණ අතිශීත නුවූ නිවසක වසන්නාගේ බලවර්ණ ප්‍රතිභා ඇති වෙයි. එබැවින් විහාර පුදන්නා වූ හෙතෙම බලවර්ණ ප්‍රතිභානයම දෙයි.
විහාර පුදන්නා ශීත උෂ්ණ සර්ප අව්වැසි ආදියෙන් හටගන්නා අනේකවිධ දුක් නිවාරණය කරන සැපයම පුද කරන්නෝ වෙයි.
ශීත උෂ්ණ අව් වැසි සුලං මැසිමදුරු සර්ප වනසතුන්ගෙන් සිදුවන සියලු උවදුරු නිවාස දෙන්නා වළක්වයි. එහෙයින් ඔහු පරලොව සැප විඳී.
යමෙක් පහන් සිතින් සතුටුව ශීලාදි ගුණ ඇත්තවුන්ට භවභෝග සම්පතට හේතුවන මනරම් විහාර පුදයිද හෙතෙම සියල්ල පුදන්නෙකැයි කියනු ලැබේ.
ලෝභ සහිත මසුරුමල අතහැර ගුණවතුන්ට නිවාස පුදයි නම් ඔහු අනුන් විසින් ඔසවා දැමුවාක් මෙන් ගෙනා දෙයක් කඩන්නාක් මෙන් ශෝක රහිතව ස්වර්ගයෙහි උපදී.
උතුම් දැකුම්කළු මහාවිහාර මිනිසා කරවන්නෝය. එහි භික්‍ෂූන් වාසය කරවන්නේය. ආහාරපාන වස්ත්‍ර උන්වහන්සේලාට පහන් සිතින් නිබඳ පුදන්නේය.
එහෙයින් මහරජ, සසර මනහර භෝග සම්පත් බෙහෙවින් අනුභව කොට විහාරදාන ඵලයෙන් පසුව අශෝකී ශාන්තපදය අවබෝධ කරව.
මෙසේ මුනිරජාණෝ නරරාජ බිම්බිසාරට විහාර දානානුමෝදනාව කොට අසුනින් නැගිට බික්සඟන පිරිවරා තමන්වහන්සේගේ පරම දර්ශනීය ශරීර ප්‍රභායෙන් රන්දියරින් ඉසින ලද්දාක් මෙන් නගරවන විමානාදිය රත්පැහැ ගන්වමින් අනුපම බුද්ධලීලාවෙන් අනන්ත බුදුසිරින් වේළුවන මහාවිහාරයට පිවිසියා.
මෙසේ තථාගතයන් වහන්සේ එහි මනොභිරාම වූ වේළුවන විහාරයෙහි විනයෙ ජනයන් බලමින් බොහෝකල් වැඩ සිටියා. .
උපකාර වූ මුලාශ්‍ර
සන‍්තිකෙනිදානකථා ඛුද‍්දකනිකායො අට‍්ඨකථාජාතක-අට්ටකථාගන්‍ථාරම‍්භකථා
මහා ගෝවින්ද සූත්‍ර වර්ණනාව
බුද්ධවංශ අට්ටකතා