අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 109
මහා වෙස්සන්තර ජාතකයේ ඔබ නොඇසූ කරුණු. 04
වෙස්සන්තර කුමරුගේ මවට ඇති වූ අපූරු දොළදුක.
වෙස්සන්තර කුමරුගේ මවගේ (ඵුසති කුමරිය) විවාහය.
ඵුසති රාජ කන්‍යාව මහත් පිරිවර සහිතව වැඩී සොළොස් හැවිරිදි චු කළ උතුම් රූප ඇත්තියක් වුනා. ඒ කාලයේම ජෙතුත්තර නගරයෙහි සිව්මහ රජුට පින්වත් පුතෙකු ලැබුනා. ඔහු සංජය නම් වුනා. සංජය කුමාරයා හට නිසි වයස පැමිණි කල විවාහය සඳහා පින්වත් කුල කුමරියක් දෙමාපියන් විසින් සොයනු ලැබුවා. ඒ කාලේ තමයි අතිශය රූමත් ඵුසති දේවිය ගැන දැනගන්න ලැබුනේ. රජවරුන් අතර පණිවුඩ හුවමාරුවෙන් පසුව මහත් වූ හරසරින් ඵුසති කුමරිය කැදවා සේසත් නන්වා මහත් අලංකාර වූ පෙරහැරකින් රජමාළිගය වෙත රැගෙන විත් ඇය සොළොස් දහසක් ස්ත්‍රීන්ට ප්‍රධාන කොට සංජය කුමරුගේ අග මෙහෙසිය තනතුරෙහි තැබුවා. ඕතොමෝ සංජය රජුට ප්‍රිය මනාපම ස්ත්‍රියද වුණා.
වෙස්සන්තර කුමරුට මනුලොව ඉපදීම සඳහා දේවාරාධනය.
ඒ මොහොත වන විට සක්දෙව්රජ ඵුසතිදේවිය ගැන විමසිලිමත්ව සිටියා. එවිට ඔහුට පෙනුණා ඔහු විසින් ලබාදුන් වර දහය අතුරෙන් මේ වනවිටත් වර නවයක් සමෘද්ධ වී ඇති බව. “පුතුවරය සමෘද්ධ නොවීය. එයද සමෘද්ධ කරවන්නෙමි යි” සිතූ සක්දෙවිදුන් ඒ වන විටත් තව්තිසා දෙව්ලොව ක්‍ෂය වූ ආයුෂ ඇති බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේ දැක උන්වහන්සේ සමීපයට ගොස්, “නිදුකාණෙනි, නුබ වහන්සේ මිනිස්ලොවෙහි සංජය රජුගේ අගමෙහෙසියගේ කුසෙහි පිළිසිද ගැනීමට වටියි” යැයි කියමින් ආරාධනය කොට සිටියා. උන්වහන්සේත් එය සතුටින් පිළිගත්තා. ඒ තනිවම නොවෙයි. නිරන්තරයෙන්ම උන්වහන්සේගේ පසුපසින් පැමිණි සැටදහසක් වූ (බුද්ධ) පිරිවරද සමග. දෙව්ලොවින් චුත වන්නාවූ අනිකුත් හැටදහසක් දිව්‍ය පුත්‍රයන්ගෙන්ද ප්‍රතිඥා ගෙන ශක්‍ර රාජයා ශක්‍ර භවනයටම ගියා. බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේ ද එතනින් චුතව පිරිවර සමගින්ම මෙළොව උපන්නා.
ඵුසති දේවියගේ සුවිසේසි දොළදුක.
බෝසතාණන් වහන්සේ රජ මැදුරේත් සෙසු දිව්‍ය පුත්‍රයෝ හැට දහසක් අමාත්‍යවරුන්ගේ නිවෙස් වලත් උපන්නා. බෝධිසත්ත්වයන් කුස පිළිසිද ගත් විට ඵුසති දේවියට අන් ස්ත්‍රියකට පහල නොවෙන සුවිසේසි දොළදුකක් පහල වුණා. ඒ ප්‍රධාන නගර දොරටු හතරෙහි ද නගරය මැද ද රජවාසල දොරටුවෙහි ද වෙන් වෙන් වශයෙන් දාන ශාලා හයක් කරවා දිනපතා හය ලක්ෂයක් වියදම් කොට දන් දීමටයි. රජතුමා එතුමියගේ දොළ දුක අසා නිමිති දන්නාවූ බ්‍රාහ්මණයන් කැදවා මේ ගැන විමසා සිටියා. ඔවුන් “මහරජ දේවියගේ කුසෙහි දානයෙහි ඇලුම් ඇති උදාර සත්ත්වයෙක් පිලිසිදගත්තේය ඔහු දානයෙන් තෘප්තියට නොපැමිණෙන්නේයැයි” යැයි පවසනු ලැබුවා. එය අසා මහත් වූ සතුටට පත් වූ පින්වත් රජතුමා අග මෙහෙසිය කී පරිදිම තම රාජධානියේ ස්ථාන සයක දාන පොළවල් පිහිටවනු ලැබුවා.
ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයන්, මහල්ලන් රෝගීන්, දුගී මගී යාචකයින් මෙම රාජකීය දානය අනුභව කොට අතිශයින් සතුටු වුණා වගේම ඔවුන්ව සතුටු කරවනු ලැබුවා. බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේ පිළිසිදගත් දින පටන්ම රජුගේ ආදායම මෙතෙකැයි ප්‍රමාණ කල නොහැකි වුණා. උන්වහන්සේගේ පුණ්‍යානුභාවය නිසාම කොතරම් දනට පිනට දුන්නත් රාජකීය වත්කම්වල අඩුවක් සිඳීමක් වුණේම නැහැ. එතුමන්ගේ පුණ්‍යානුභාවයෙන් සියලු දඹදිව රජවරු නිරන්තරයෙන්ම තුටු පඩුරු එවන්නට වුණා. බෝසතුන් වහන්සේගේ තේජසින් රජබිසව දාන වස්තු පරිත්‍යගයේහි ඇලුණු ස්ත්‍රියක් වුණා. ධනය නැති අයට ද ලෙඩුන්ටද, වයස් ගත වුවන්ටද, යාචකයන්ටද, මගී ජනයාටද, කිසිවක් නොපතන මහණ බමුණන්ටද, ධනයෙන් පිරිහුණු මිනිසුන්ටද, දිනපතා දන් දුන්නා. මෙය ලියනවිට මටත් එලෙසම දන් දෙන්නට ඇත්නම් යන මගේ සිතේ නිරන්තරයෙන්ම ඇති ආශාව නැවතත් ලියලන්නට පටන් ගත්තා. ඔබටත් එසේම විය යුතුයි.
වෙස්සන්තර කුමරුගේ උපත සහ නම් තැබීම.
දේවිය මහත් ආරක්ෂාවෙන් යුක්තව ගැබ දරන්නී දසමසක් පිරුණු කල්හි නගරය දකිනු කැමති වී රජුට ඒ බව දන්වා සිටියා. රජතුමා නගරය දෙවු පුරයක් මෙන් අලංකාර කරවුවා. හරියට අර ගුත්තිල කාව්‍යයේ වර්ණනා කරන නගරය වගේම වෙන්න ඇති. ඇයව ඉතාමත් අලංකාර වූ රථයක නංවා වීථි සංචාරය කරවුවා. ඇය එම නගරයේ ප්‍රධාන වෙළඳ වීදිය සංචාරය කරන අතර තුරදී ඇගේ කර්මජ වාතය කම්පා වුණා. ඇමතියෝ රජුට ඒ බව දන්වා සිටියා. රජතුමා වෙළදුන්ගේ විදියෙහිම ඇයට සුතිකාගාරයක් කරවා එයට මහත් වූ ආරක්ෂාවක්ද පිහිටෙවුවා. ඇය එහිදී ඇය ඒ භාග්‍යවන්ත පින්වත් බෝසත්කුමරා මෙලොවට බිහිකරනු ලැබුවා. වෙළදුන්ගේ වීදියෙහි උපන් බැවින් ඒ පුත් කුමරාට වෙස්සන්තර යන නම තැබුවා. ඒ නිසා බෝසතුන්වහන්සේගේ නාමය මවගේ පරපුරෙන්ද පිය පසින්ද ලද දෙයක් නෙවෙයි.
වෙස්සන්තර කුමරු ඉපදුන මොහොතේම කතා කිරීම සහ දන්දීමට යමක් ඉල්ලීම.
අප මහා බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේ මව් කුසින් නික්මෙන මොහොතේම පිරිසිදු වුවෙක්ව ලෙසම ඇස් දල්වා බිහිවුණා. පිරිසුදු කරන්නට දෙයක් තිබුනේ නැහැ. බිහි වූ ඇසිල්ලෙහිම මව දෙසට අත දිගුකොට “මෑණියෙනි, දානයක් දෙන්නෙමි. කිසිවක් ඇත්තේදැයි” විමසන්නට වුණා. එවිටම ඔහුගේ මෑණියෝ “දරුව, කැමති පරිදි දන් දෙවයි” දහසක් ඇති පසුම්බියක් තැබුවා.
අප මහා බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේ වනාහි උම්මග්ග ජාතකයෙහි ද, මෙම ජාතකයෙහි ද, අවසාන ආත්ම භවයෙද, යන අවස්ථා තුනෙහි දීම උපන් ඇසිල්ලෙහිම කථා කළා. ඒ සිගිති හඬ රිදී සීනු හඬ මෙන් දෙවුලොව කරා පැතිර යන්නටත් ඇති. සක්දෙවිඳු කොතරම් සතුටු වෙන්නට ඇතිද? එවැනි බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේ නමක් අපගේ ශාස්තෘන්වහන්සේ වීමට අප කොතරම් භාග්‍යවන්ත වුණාද?