අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 04
සුමේධ තවුසා පිළිබඳව ඔබ නොඇසූ කතා 01
දූරේ නිධානය
දූරේ නිධානය, අවිදූරේ නිධානය, සහ සන්තිකේ නිධානය වශයෙන් අප සම්මා සම්බුදු බුදු පියාණන් වහන්සේගේ නියත විවරණ කාලයෙහි සිට පරිනිර්වාණය දක්වා වූ කාලය තුල වූ කතා පුවත් කොටස් තුනකට බෙදා දක්වනවා. දුරේ නිධානය කියලා කියන්නේ නියත විවරණ ලැබූ දීපංකර බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ආත්මභාවයේ පටන් තුසිත දෙවු ලොවෙන් චුත වූ කාල පරිච්ඡේදය දක්වා වූ කාලය තුල සිදු වූ කතා පුවත හඳුන්වන නාමයයි. තුසිත දෙවුලොවෙන් නික්ම ඇසතු බෝමුල බුදුවීම දක්වා වූ කතා පුවත් අවිදූරේ නිධානය හෙවත් නුදුරු හේතුව වශයෙන් හඳුන්වනවා. සන්තිකේ නිධානය වශයෙන් හඳුන්වන්නේ යම් තැනක බුදුරජුන් වැඩ සිටියාද ඒ ඒ තැන්වල සිදු වූ කතා නිධානයි.
ඔබට දැන් කියා දෙන්න උත්සාහ කරන්නේ ඒ දීර්ඝ නිධාන කතා පුවතේ පළමු කොටස වන අවිදූරේ නිධානයයි. මේ සඳහා කොතරම් කාලයක් යයිද, ඒ සඳහා මම කොතරම් දක්‍ෂවේද යන කරුණු තවමත් අවිනිශ්චිතයි. එත් යම් කරුණක් පමණක් නිශ්චිතයි. එනම් ඔබ මේ කතාව මුල සිට අග දක්වා සංයමයකින් යුතුව කියවනු ලැබුවහොත් පළමු සෝතාපත්ති අංගය වන බුදුන් කෙරෙහි ඇතිවන අචල ශ්‍රද්ධාවට යම් පමණකින් පත්වන බවයි.
මෙය රසවත්ව කියවිය හැකි ගලාගෙන යන බෝසත් චරිතාපදානයක් මෙන්ම අධ්‍යාපනය සඳහා ද අවශ්‍ය තැන්වල යම් යම් කරුණුද ඇතුළත් කිරීමට සිත කිවා. උදාහරණයක් වශයෙන් “දශාකාර ශබ්දයෙන් තොර නොවූ අමරාවතී නගරය” යනුවෙන් කී මොනවද “දශාකාර ශබ්ද” යන්න පැහැදිලි කිරීමට දන්නා අයුරින් උත්සාහ කරනවා. එය කතා රසයට බාධාවක් වුවත් නොදත් දේ දැනගැනීමට උපකාර වේවි
සුමේධ තවුසා ලොව පහළවීම.
මහා කල්ප ලක්‍ෂයක් අධිකකොට ඇති සාරාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්‍ෂයකට පෙර දැකුම්කලු, මනරම්වූ, දශ ශබ්දයකින් තොරනොවූ, ප්‍රණීත ආහාරපානයෙන් යුත් අමරවතී නම් නුවරක් වුනා.
දශවිධි ශබ්ද
- ඇත් හඬ,
- අස් හඬ,
- රිය හඬ,
- බෙර හඬ,
- මිහිඟු හඬ,
- වීණා හඬ,
- කවි ගීත හඬ,
- සක් හඬ,
- රථ හඬ,
- කමින් බොමින් අල්ලාප සල්ලාපයේ යෙදෙන හඬ, යන්නයි.
ඒ නගරය සියලු නගරාඞ්ගයෙන් යුක්තයි. සියලු කර්‍මාන්ත ඇති, සත් රුවණින් සමන්විතවූ, නොයෙක් දේශවලින් පැමිණි නොයෙක් වෙස් ගත් ජනයාගෙන් ගැවසීගත්,’’අමරවතී’’ නම් නුවර දෙව් නුවරක් මෙන් සමෘද්‍ධවී. විශේෂයෙන්ම පින්කම් කරන්නවුන්ට නිජභූමියක් වුනා.
ඒ අමරවතී නුවරෙහි නිදන්කළ කෝටි ගණන් නොයෙක් ධනය ඇති, බොහෝ ධන ධාන්‍ය ඇති, වේද මන්ත්‍ර දන්නා, ත්‍රිවේදයෙහි පරතෙරට පැමිණි, ග්‍රන්ථ දසදහසකින් යුත් ලක්‍ෂණ ශාස්ත්‍රයෙහිද, ඉතිහාසයෙහිද, ස්වකීය බ්‍රාහ්මණ කුල ධර්‍මයෙහිද පරතෙරට ගිය ’’සුමේධ’’ නම් බමුණෙක් හිටියා. ඔහු මවු පිය දෙපසින්ම කුලවත්. ඒ කියන්නේ පිරිසිදු මවු කුස ඇති සත්කුල පරපුර දක්වාම කුලය නිසා නින්දා නොලබපු තැනැත්තෙක්. ඔහුගේ රුපශෝභව දුටු දුටුවන් වසඟ කරවන සුළුයි. ඔහු අනිත් ශිල්ප ඉගෙන නොගෙන ඉගෙන ගත්තේ බමුණු දහම පමණයි. එබැවින්ම ඔහු බමුණු ධර්මයෙන් එහා ගිය පණ්ඩිතයෙක් වුනා. ඒ සුමේධ පණ්ඩිතයාගේ දෙමවුපියන් කුඩා කලම මිය ගිහින්. නිසි වයස පැමිණි කල ඔහුගේ භාණ්ඩාගාරික ඇමති, ලේකම් පොත ගෙනවිත් කුමුරුනි මෙපමණ මවට අයත් ධනය ය, මෙපමණ පියාණන්හට අයත් ධනය ය මෙපමණ මුතුන් මිමුත්තන් හට අයත් ධනය ය, මෙය පරිභෝග කල මැනවි යනුවෙන් කියන්නට වුනා.
හරිම පුදුමයි පාරමිතා ශක්තිය. ඔහු එයින් වසඟයට පත්වුණේ නැහැ. ධනය, ලාභ සත්කාර, කිර්ති ප්‍රශංසා, දැසි දස්සන් මේ සියල්ලම මහා සැප සම්පත් ලෙස පෙනුනට දුක් කෙළවර කිරීමට බාධාවක් වනවා මෙන්ම දුකින් පෙළීමට රෝග නිධානයද වන බව දකින්නට වුනා. ඔහු එකවරම භාණ්ඩාගාරිකට පිළිතුරක් ලබා දුන්නේ නැහැ. නිහඬ වුනා. අද රාත්‍රිය තීරණයකට එළඹිය යුතුය යන සිතිවිල්ලෙන් නිහඬවම එතැනින් ඉවත් වුනා.