සම්මුති පරමාර්ථ දේශනා
සම්මුති දේශනා පරමත්ථ දේශනා යයි, භාග්යවත් බුදුරදුන්ගේ දේශනා ආකාර දෙකකි. එහි පුග්ගල – සත්ත – ඉත්ථි – පුරිස – ඛත්තිය, බ්රාහ්මණ දේව මාර යනාදි මෙවන්
සර්වඥතා ඤාණ බලයට පත්වූවකුට වුවද කර්ම විපාක ඵලදේමය
වර්ෂ හයක් දුෂ්කර ක්රියා කරන ලද්දේ අතීතයේ කාශ්යප සම්මා සම්බුදුරදුන්ගේ කාලයේ බෝධිසත්ත්ව තෙම ජෝතිපාල නම් බ්රාහ්මණ මානවකයා වී උපන්නේ, බ්රාහ්මණ ජාති වශයෙන් ශාසනයෙහි අප්රසන්න වන්නේ
නාලාගිරි දමනය
දේවදත්ත විසින් තථාගත ජීවිතය විනාශ කිරීමට දුනුවායන් යොදවන කල්හි, සියල්ලට පළමුව යවන ලද්දා අවුත්, ස්වාමීනි; භාග්යවතුන්ගේ ජීවිතය විනාශ කිරීමට මට නො හැක්කේය. ඒ භාග්යවතුන් වහන්සේ,
ආර්ය්යයන්ට හා බඹසර ඇත්තවුන්ට ආක්රෝෂ පරිභව කරන්නාට.
බුද්ධ, ප්රත්යෙකබුද්ධ බුද්ධශ්රාවක වූ ආර්ය්යයන්ට. යටත්පිරිසෙයින් ගිහි ස්රොතාපන්නයන්හටද අනර්ත්ථ කැමතිව අන්තිම වස්තුවෙන් හෝ විද්යමාන ගුණ නැසීමෙන් දොස් නගන්නෝය. ආක්රෝශ කරන්නෝය. ගරහන්නෝ යයි වදාරණ ලද්දේ වේ.
දස පාරමිතා
සම්බෝධියට පමුණුවන කුශලයෝ පාරමිතා නම් වෙති. ලෞකික සම්පත් පතා කරන කුශලයෙන් ලෞකික සම්පත් ම ලබා දෙනු මිස සම්බෝධියට නො පමුණුවනු ලැබේ. එ බැවින් ඒ කුශලයෝ
කල්ප විභංගය
කල්ප යනු කාලපරිච්ඡේදයන්ට නමෙකි. එහි විභාග දක්වා ඇත්තේ මෙසේ ය. අන්තඃකල්පය, අසඞ්ඛ්ය කල්පය, මහා කල්පය යි කල්පය තුන් ආකාර වේ. මේ මිනිස් ලොව මිනිසුන්ගේ ආයුෂය
තුරිත චාරිකා – අතුරිත චාරිකා
භාග්යවතුන් වහන්සේගේ චාරිකාව දෙවැදෑරුම් වෙයි. තුරිත චාරිකා, අතුරිත චාරිකා එහි අවබෝධ කළයුතු පුද්ගලයකු දැක ඔහුට අවබෝධ කරනු පිණිස වහා ගමන තුරිත චාරිකා නම් වේ. එය
අසදිස දානය
බුදුරජාණන් වහන්සේ දෙව්රම වැඩ සිටිය දී අසදෘශ දානය පිරිනැමීම පිළිබදව දේශනා කළහ. එක් දිනක් බුදුරජාණන් වහන්සේ චාරිකාවේ යෙදී පන්සියයක් භික්ෂූන් පිරිවරා ගෙන දෙව්රම් වෙහෙරට පිවිසියහ.
පුද්ගල සරණ වශයෙන් භාග්යවතුන් වහන්සේම සරණ යන්න
ඝෝටමුඛ බ්රාහ්මණ ආයුෂ්මත් උදේනහට තෙල කී: “භවත් උදේනයෙනි, ඉතා කාන්ත යැ, භවත් උදේනයෙනි, ඉතා කාන්ත යි. භවත් උදේනයෙනි, යම්සේ යටිහුරු කරනලද්දක් හෝ උඩුහුරු කරන්නේ ද,
මහා පුරිස ලක්ෂණ තිබුණ පමණින් බුදු විය හැකි ද?
‘‘ද්වත්තිංසිමානි, භික්ඛවෙ, මහාපුරිසස්ස මහාපුරිසලක්ඛණානි, යෙහි සමන්නාගතස්ස මහාපුරිසස්ස ද්වෙව ගතියො භවන්ති අනඤ්ඤා. සචෙ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හොති චක්කවත්තී ධම්මිකො ධම්මරාජා චාතුරන්තො විජිතාවී ජනපදත්ථාවරියප්පත්තො සත්තරතනසමන්නාගතො. තස්සිමානි සත්ත