Ape Budu Hamuduruwo 75

අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 75

සිද්ධාර්ථ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ බුද්ධවංශ කතාව 

බුද්ධවංසපාළියේ මෙලෙස  සංෂිප්ත කොට සදහන් වෙනවා.

ධම්මදස්සී බුදුරදුන්ට පසු කාලයෙහි ’’සිද්‍ධත්‍ථ’’ නම් ලෝ නාහිමි තෙම සියලු අඳුර පහකොට අහසට නැගී හිරු යම්සේද, එසේ විය.

උන්වහන්සේද බුදුබවට පැමිණ දෙවියන් සහිත ලෝකයා සසර සයුරෙන් එතර කරවන සේක්, දහම් නමැති වැස්සෙන් දෙවියන් සහිත ලෝකයා නිවමින් දහම් වැසි වැස්වූ සේක.

මහර්ෂීවූ සිදුහත් බුදුරදුන්ගේ (උපන්) නුවර ’’වේභාර’’ නම් වී. පියරජ තෙම ’’උදෙන’’ නම් වී. වැදූ මව් ’’පුස්සා’’ නම් වූවාය.

බුදුරජතෙම අවුරුදු දස දහසක් (බුදුවන්ට පෙර) ගිහිගෙයි විසීය. ’’කෝකාස’’ ය, ’’උත්පල’’ ය, ’’කෝකනද’’ ය යයි උතුම් ප්‍රාසාද තුණක් වූහ.

මනාව සරසන ලද පිරිවර අඟනෝ සතලිස් අට දහසකි. ප්‍රසිද්‍ධවූ බිරින්ද ’’සුමනා’’ නම් වූවාය. පුත් තෙම ’’අනූපම’’ නම් වී.

(සිද්‍ධත්‍ථ) ජිනරාජතෙම සතර පෙර නිමිති දැක, සිවිකා (දෝලා විශේෂයක් වන) යානයකින් මහබිනික්මන් කෙළේය. නොඅඩු දසමසක් මුළුල්ලේ ප්‍රධාන වීර්‍ය්‍යය කෙළේය.

මහාවීරවූ, සිදුහත් ලෝනාහිමිඳු, බඹහු විසින් අයදනා ලද්දේ, ’’මිගදාය’’ නම් උතුම් නුවරෙහිදී දම්සක් පැවැත්වූ සේක.

මහර්ෂීවූ සිදුහත් බුදුරදුන්ට, ’’සම්බල’’ ද, ’’සුමිත්ත’’ ද යන අග්‍රශ්‍රාවකයෝ දෙදෙනෙක් වූහ. උපස්ථායක තෙම ’’රේවත’’ නම්.

’’සීවලා’’ ද, ’’සුරාමා’’ ද යන අග්‍රශ්‍රාවිකාවෝ දෙදෙනෙක් වූහ. ඒ භාග්‍යවත්හුගේ බෝරුක ’’කිණිහිරි’’ ගස යයි කියනු ලැබේ.

’’සුප්පිය’’ ද, ’’සමුද්ද’’ ද යන අග්‍ර උපස්ථායකයෝ දෙදෙනෙක් වුහ. ’’රම්මා’’ ද, ’’සුරම්මා’’ ද යන අග්‍ර උපස්ථායිකාවෝ දෙදෙනෙක් වුහ.

ඒ සිදුහත් බුදුරජ සැට රියනක් අහසට උස්වූයේ විය. රන් ඇගෑවක් (පහන් ගසක්) මෙන් දසදහසක් යොදුන් තැන් බබලවයි.

දීපඞ්කර ආදී බුදුවරයන් හා සමවූ, අසමානවූ, තමහට සමාන පුද්ගලයෙකු නැති, පසැස් ඇති ඒ බුදුරජද, අවුරුදු ලක්‍ෂයක් ලෝකයෙහි වැඩ සිටි සේක.

පිරිසිදු ආලෝකයක් දක්වා, සව්වන් පුබුදු කරවා, සමවතින් බබුලුවා, ශ්‍රාවකයන් සහිතවූ ඒ බුදුරජතෙම පිරිනිවි සේක.

මුනිවරවූ සිදුහත් බුදුරජතෙම අනෝමාරාමයේදී පිරිනිවි සේක. එහිම උතුම් සෑය සිව් යොදුනක් උස්වී. (උස්ව බැන්දේය.)

 

Ape Budu Hamuduruwo 74

අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 74

 

සියලු කර්මාන්ත අධිෂ්ඨාන සඵල කරමින් ලොව පහල වූ
සිද්ධාර්ථ බුදුහාමුදුරුවෝ
02

සිද්ධත්ථ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ කාලයේ  අපේ මහබෝසතාණෝ සූරසේන නම් නගරයේ මංගල නම් බමුණෙකු නමින් උපත ලබා සිටියා. උන්වහන්සේ වේද වේදාංගයන්හි පරතෙරට පත්ව මහා ධනස්කන්ධයකටද උරුමකම් ලැබූ රටේ කීර්තිමත් පුද්ගලයෙකු වශයෙන් යහපත් දිවිපෙවතක් ගතකරමින් සිටියේ.

එහෙත් ඒ කාර්යය බහුල ජිවිතයට උන්වහන්සේ ඇල්මක් දැක්වූයේ නැත්තේසංසාර පුරුද්දටම වගේ. අවසානයේ ඒ කෙළගණනක් වූ ධනස්කන්ධය දුගී මගී ජනයාට දන්දී තවුස් පැවිද්දෙන් පැවිදි දිවියට ඇතුලත් වුනා. උන්වහන්සේට ධ්‍යාන අභිඥා උපදවා ගන්නට වැඩිකලක් ගතවුයේ නැහැ. එලෙස වැඩවිසූ කාලයේ තමයි සිද්ධාර්ථ නම් බුදුවරයෙකු ලොව පහල වී ඇති බව දැනගන්නට ලැබුනේ. උන්වහන්සේ මුලින්ම කලේ බුදුරජාණන් වහන්සේව බැහැ දැකීමට යාමයි.

ඒ සිදුහත් බුදුරජාණන් වහන්සේ සැට රියනක් අහසට උස්වූයේ විය.  රන් ඇගෑවක් (පහන් ගසක්) මෙන් දසදහසක් යොදුන් දක්වා බබලන්නට වුනා. ඉතාම ශ්‍රද්ධාවෙන් උන්වහන්සේ වෙත පැමිණි අප මහා බෝසතාණෝ උන්වහන්සේ වෙතින් බණ අසා තවත්  ශ්‍රද්ධාවට පැමිණ සුරසේණ නම් විහාරයට දානය සඳහා ආරාධනා කොට නික්මුණා. ඉන්අනතුරුව සිද්ධාර්ථ බුදුපියාණන් අනුකෝටියක් භික්ෂු පිරිවර සමග නියමිත දිනට සූරසේණ විහාරයට වැඩම කරනු ලැබුවා. ඒ කාලේ දඹදිව දඹගස් අතරින් ඉතා ප්‍රකට දඹගසක් තිබුණා. අප මහා බෝසතාණන් වහන්සේ ඒ දඹපල නෙලා ගෙනවුත් බුදුරජාණන් වහන්සේ ඇතුලු පිරිසට  එයින් සංග්‍රහ කරනු ලැබුවා. ඉන්පසුව ඒ ශාස්තෘන් වහන්සේ පල වළඳා මෙයින් සිවුඅනූ කපකින් මතු ගෝතම නම් බුදු වන්නේ යැයි නියත විවරණ දී වදාරනු ලැබුවා. දස දහසක් සක්වළ දෙවියන් සහිත ලෝවැස්සෝ අසමවූ, මහර්ෂීවූ ඒ බුදුරදුන්ගේ මේ වචනය අසා සතුටු සිත් ඇතිව මේ තවත් බුදුපැලයෙකැයි,  කුහුල්හඬ නංවමින්, අත්පොලසන් දෙමින්, සතුටින් සිනහසෙමින්, දෑත් එක්කරමින්  නමස්කාර කරන්නට වුනා. යම්හෙයකින් මෙම සස්නේ මගඵල ලබන්නට නොහැකි වුවහොත් අපි මතු ගෞතම බුදුසසුණේ හමුවී කෙලෙස් නදිය තරණය කරමු යනුවෙන් සැනසුම් සුසුම් හෙළන්නට වුනා. ඔබත් මමත්  ඒ අතර ඉන්නට නොහැකි යැයි කිසිවෙකුට හෝ කිවහැකි නොවුවත් අප සැවොම මේ සසරේ අදටත් යනුවෙන් අප සැමටම මේ මොහොතේ ස්ථිර වශයෙන්ම සනාථ කල හැකියි.

 

Ape Budu Hamuduruwo 73

අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 73

 

සියලු කර්මාන්ත අධිෂ්ඨාන සඵල කරමින් ලොව පහල වූ
සිද්ධාර්ථ බුදුහාමුදුරුවෝ
01

බුද්ධශුන්‍ය කල්ප

ධම්මදස්සී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිරිනිවුණායින් පස්සේ උන් වහන්සේගේ සසුනද අතුරුදහන් වුනා පමණක් නෙවෙයි. කල්ප එක්දහස් හත්සිය හයක් යනතෙක් ලොවෙහි බුදුවරු පහළ වූයේ නැහැ. එතරම් දීර්ඝ කාලයක් ලොව අවිද්‍යා අඳුරේ ගිලුනා. දෙවු ලොව හිස් වන්නට ඇති වගේම සතර අපා භුමිය සත්ත්වයන්ගෙන් අතුරු සිදුරු නැතිව වැසී යන්නට ඇති. මේ මහා අවිදු අඳුර නිමා කරමින් ලොවට අරුනැලි උදාවන්නට වූයේ ලෝකාර්ථවර පරමර්ථාධිගත සිද්ධාර්ථ නම් ශාස්තෘන් වහන්සේ ලොව පහළ වුණායින් පස්සේ.

සිද්ධාර්ථ බෝසතාණෝ ලොව පහළවීම.

සිද්ධාර්ථ බෝසතාණෝ ද පෙරුම් පුරා තුසිත භවනෙහි  ඉපිද එයින් චුතව වේහාර නගරයේ උදේන රජුගේ අගමෙහෙසි පුළුස්සා දේවිය කුස පිළිසිඳ දසමස් ඇවෑමෙන්  විරිය උයනෙහි මව්කුසින් මෙලොවට බිහි වුණා. උන්වහන්සේ ලෝපහළ වුනායින් පස්සේ තවත්  ආශ්චර්ය ජනක සිදුවීමක් වුණා.  ඒ තමයි සියල්ලන් විසින් පටන් ගත් කර්මාන්ත සාර්ථක වුනා මෙන්ම  ජනයා ප්‍රාර්ථනා කළ සියලු කටයුතුත් ඒ ආකාරයෙන්ම ඉෂ්ට වුණා. ඒ නිසාම නම් කරන  දිනයේ ඥාතීන් ඔහුට සිද්ධාර්ථ කියා නම තැබුවා. උන්වහන්සේ අවුරුදු දසදහසක් ගිහිගෙයි වාසය කළා. උන්වහන්සේටත්  කෝකා උප්පල පදුම යනුවෙන් තුන් පහයක් වුණා. සෝමනස්ස දේවිය ප්‍රධාන අටසාලිස් දහසක්  ස්ත්‍රීන් උන් වහන්සේට උපස්ථාන කළා.

බුද්ධත්වය සහ ප්‍රථම ධර්මාවබෝධය.

අවසානයේ උන්වහන්සේත් සතර පෙර නිමිති දැක සෝමනස්ස දේවියට අනුපම කුමරු උපන් දින එනම් ඇසළ පුන්පොහෝ දින රන්සිවිගෙයකින් අබිනිකබිනික්මන් කොට විරිය උයනෙහි පැවිදි වුණා.  කෙළ ලක්ෂයක් පිරිවරද උන්වහන්සේ  අනුව යමින් එදිනම මහණ වුණා.ඒ මහා පුරුෂයාණෝ ඔවුන් සමඟ දසමසක් ප්‍රධාන වීර්ය කොට වෙසක් පුන් පොහෝ දිනක අසදිස බමුණුගම සුනෙත්තා නම් බ්‍රාහ්මණ කන්‍යාව  පිදූ මීකිරිබත් වළඳා ඩෙබර වනයෙහි දිවා විහාර කොට සවස වරුණ යවපල්හු ලබාදුන් අටතණමීට ගෙන කිණිහිරි බෝධිය වෙත පැමිණ සතලිස් රියන් පුළුලැති තණඇතිරි අතුරා පර්යංකය වැළඳ සර්වඥතාඥානය ලැබ උදන් අනා එහි සත්සති ගෙවා තමන් වහන්සේ සමග පැවිදි වූ කෙල ලක්ෂයක් භික්ෂූන්ගේ සිවුසස් අවබෝධයට සමර්ථතා දැක අහසින් ගොස් ගයා මිගදායෙහි බැස  දම්සක් දේශනා කරනු ලැබුවා. එදින කෙල ලක්ෂයක් දෙනාට ප්‍රථම ධර්මාවබෝධය වුණා.

දෙවන ධර්මාවබෝධය

නැවත භීමරථ නුවර භීමරථ නම් රජු විසින් ආරාධනය කරනු ලැබූව  නුවර මැද තැනූ සන්ථාගාරයෙහි  වැඩ හිඳ කරවීක නාදය මෙන් මිහිරි කනට සුව පරමමධුර පණ්ඩිතයන්ගේ සිත්ගන්නා අමා අභිෂේකයත් බඳු බඹගොසින් දසදිගුන් පුරවමින් දහම් අමා බෙරය වාදනය කරනු ලැබුවා.  එදින අනූකෙළක්  දෙනාට දෙවන ධර්මාවබෝධය වුනා.

තෙවන  ධර්මාවබෝධය.

යම්කලෙක වේභාර  නගරයෙහි ඥාතීන් හට බුද්ධවංශ දේශනාව කළ සේක් ද එදින අනූ කෙළක් දෙනාට ධර්ම ඇස පහළ වුණා. ඒ තෙවන  අභිසමයයි.

 

Ape Budu Hamuduruwo 72

අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 72

 ධම්මදස්සී භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ බුද්ධවංශ කතාව 

බුද්ධවංසපාළියේ මෙලෙස  සංෂිප්ත කොට සදහන් වෙනවා.

’’ධම්මදස්සී’’ ශාස්තෲන් වහන්සේගේ උපන් නුවර ’’සරණ’’ නම් වී. පියතෙම ’’සරණ’’ නම් රජය. වැදූ මව් තොමෝ ’’සුනන්‍දා’’ නම් වූවාය.

ඒ බුදුරජතෙම බුදුවන්ට පෙර අවුරුදු අට දහසක් ගිහිගෙයි විසී. ’’අරජ’’ ය, ’’’විරජ’’ ය, ’’සුදස්සන’’ ය යන උතුම් ප්‍රාසාද තුණක් වූහ.

මනාකොට සරසන ලද පිරිවර අඟනෝ තුන් දහසකි. බිරින්ද ’’විචිතොලි’’ නම් වූවාය. පුත් තෙම ’’පුඤ්ඤවඩ්ඪන’’ නම් වී.

පුරුෂොත්තමවූ ධම්මදස්සී බුදුරජතෙම සතර පෙර නිමිති දැක, පහයෙන් මහබිනික්මන් කෙළේය. සත් දවසක් මුළුල්ලේ ප්‍රධාන වීර්‍ය්‍යය කෙළේය.

මහාවීරවූ, මිනිසුන්ට උතුම්වූ, ධම්මදස්සී නරදෙටු තෙම, බඹහු විසින් අයදනා ලද්දේ, ’’මිගදාය’’ නම් උයනෙහිදී දම්සක් පැවැත්වූ සේක.

ධම්මදස්සී ශාස්තෲන් වහන්සේට, ’’පදුම’’ ද, ’’ඵුස්සදෙව’’ ද යන අග්‍රශ්‍රාවකයෝ දෙදෙනෙක් වූහ. උපස්ථායක තෙම ’’සුනෙත්ත’’ නම් වී.

’’ඛෙමා’’ ද, ’’සච්චනාමා’’ ද යන අග්‍රශ්‍රාවිකාවෝ දෙදෙනෙක් වූහ. ඒ භාග්‍යවත්හුගේ බෝරුක ’’රත්කරව්’’ ගස යයි කියනු ලැබේ.

’’සුභද්ද’’ ද, ’’කටිසභ’’ ද යන අග්‍ර උපස්ථායකයෝ දෙදෙනෙක් වුහ. ’’සාලියා’’ ද, ’’වලීයා’’ ද යන අග්‍ර උපස්ථායිකාවෝ දෙදෙනෙක් වුහ.

’’අසම සමවූ ඒ බුදුරජහුද අසූ රියනක් පමණ උසය. දස දහස් ලෝදාහි තෙදින් ඉතා බැබලී.

හොඳින් මල් පිපුණු සල් ගසක් මෙන්ද, අහසෙහි විදුලිය මෙන්ද, ඉර මුදුන් වේලෙහි හිරු මෙන්ද, මෙසේ ඒ බුදුරජතෙම බැබලූ සේක.

අසම තෙද ඇති ඒ බුදුරදුන්ටද (සියලු සත්ත්‍වයන් හා) සමවූ ජීවිතයක් විය. පසැස් ඇති උන්වහන්සේ අවුරුදු ලක්‍ෂයක් ලෝකයෙහි වැඩ සිටි සේක.

අහසෙහි හිරු සඳු දෙදෙනො මෙන් ආලෝකය දක්වා, ශාසනය පිරිසිදු කොට ශ්‍රාවකයන් සහිතවූ ඒ බුදුරජතෙමේද පිරිනිවි සේක.

මහාවීරවූ ධම්මදස්සී බුදුරජතෙම ’’කේසාරාම’’ යෙහිදී පිරිනිවි සේක. එහිම ඒ උතුම් දාගැබ තුන් යොදුනක් උස්වී. (හෙවත් තුන් යොදුනක් උසට බඳින ලදී.)

 

Ape Budu Hamuduruwo 71

අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 71

 

ධම්මදස්සී බුදුහාමුදුරුවෝ 02
සක්දෙවූ රජ ලෙසින් පැමිණ නියත විවරණ ලැබූ අප මහා බෝසතාණෝ.

එදා ධම්මදස්සි බෝසතුන් වහන්සේත් සමග පිරිවර ස්ත්‍රී හැර  කෙළ ලක්ෂයක් පිරිවර පැවිදි වුනා. උන් වහන්සේ දුෂ්කරක් ක්‍රියා කලේ සතියක් පමණයි. උන් වහන්සේගේ බුද්ධත්වයට පෙර වළඳන අවසාන දානය වන මිකිරිබත්  පුජා කරනු ලබන්නේ සංසාරය පුරා පසු පස පැමිණි උන්වහන්සේගේම බිරිඳ විචිකොලි දේවියමයි. ඉන් අනතුරුව ඩෙබර වනෙහි දිවා විහරණය කොට සවස් කාලයෙහි සිරිවඩ්ඪ නම් ගවපාලකයා දුන් අටතණමිට ගෙන බිම්බිජාල බෝධිය වෙත පැමිණ  තෙවරක් පැදකුණු කොට පෙරදිග බලා බෝරුකට පිට දී තෙපනස් රියන් තණ ඇතිරි අතුරා පර්යංකය වැළඳ චතුරංග වීර්ය්‍යාධිෂ්ඨාන කොට මරබල පරදා ත්‍රිවිද්‍යාව උපදවා සර්‍වඥතාඥාන ප්‍රතිවේධයෙන් උතුම් බුදු බවට පැමිණ බෝමුල වැඩ හිඳිමින් උදන් අනා සත්සතියක් බෝමුල සමවත් සුවයෙන් කල් ගෙවා අටවන සතියේ බ්‍රහ්ම ආරාධනයෙන් කාහට පළමු ව දහම් දෙසන්නේ දැයි සලකන සේක් තමන් සමග පැවිදි වූ කෙළ ලක්‍ෂයක් පිරිසගේ හේතු සම්පත් දැක අටළොස් යොදුනක් එක් දවසකින් ම ගෙවා ඉසිපතන මිගදායට පැමිණ ධර්මචක්‍රය ප්‍රථම වරට කරකවනු ලැබුවා. එහිදී කෙළ ලක්‍ෂයක් භික්ෂුන් වහන්සේලාහට  ප්‍රථම ධර්මාවබෝධය වුනා.

පසු කලෙක “නගර” නම් නුවර සංජය නම් රජ කාමයන්හි ආදීනව ද නෛෂ්කර්මයන්හි ක්ෂේම බව දැන සෘෂි පැවිද්දෙන් පැවිදි වුණා. ඒ සමගම ඔහුගේ පිරිවර ද නව කෙළක් ඔහු සමග පැවිදි වුණා. ඒ සියලුම දෙනා පංචාභිඥා අෂ්ට සමාපත්තිලාභීන් බවට පත්වුණා. ඉන් පස්සේ ධම්මදස්සි බුදුරජාණන් වහන්සේ ඔවුන්ගේ උපනිශ්‍ර සම්පත් හඳුනාගෙන අහසින් වැඩ  සංජය තාපසයාගේ ආශ්‍රමයට ගොස් අහසේ සිට ඒ තාපස වරුන්ගේ අදහස් පරිදි  බණ දේශණා කොට දහම් ඇස උපදවනු ලැබුවා. ඒ උන් වහන්සේ විසින් කරන ලද දෙවන ධර්මාවබෝධය වුණා.

තවත් දිනක  සක්දෙවිදු දස දසබලයන් වහන්සේ ගෙන්  බණ අසනු රිසිව උන්වහන්සේ වෙත ගියේ ද එකල අසූ කෙලකට තෙවන  ධර්මාවබෝධය වුණා.

ඒ කාලේ අප මහා බෝසතාණන් වහන්සේ සක් දෙව්  රජව දෙව්ලොව  දෙවියන් පිරිවරා අවුත් දිව්‍යමය ගඳින් මලින් දිව්‍ය තූර්ය වාදනයෙන් ද  තථාගතයන් වහන්සේට පුද පූජා කරනු ලැබුවා. ඒ ශාස්තෲන් වහන්සේ ඔහුට මතු ගෞතම නම්න් බුදු වන්නේ යැයි නියත විවරණ දී වදාරනු ලැබුවා. ඒ තූර්ය නාදය  දස දහසක් සක්වළ දක්වා විහිදුනා. තමන් බුදුවන බවට නියත විවරණ දුන් පසුව ඇතිවන ප්‍රීතිය වැනි  ප්‍රීතියක් මොන යම් දිව්‍ය තලයක සිටියත් ලබන්නට බැරැව ඇති.  යම් විදියකින් ධම්මදස්සි බුදුරජාණන් වහන්සේ වෙතින්  ධර්මය අවබෝධ කර ගැනීමට නොහැකි වුනොත් මතුකල්හී ගෞතම බුදුරජාණන් වහන්සේගෙන් ධර්මය අවබෝධ කළ හැකි යැයි සිතා දෙවිවරු උදම් ඇනුවා.   සැනසුම් සුසුම් හෙළුවා සාධුකාර දුන්නා.