Ape Budu Hamuduruwo 80

අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 80

 

ඵුස්ස බුදුහාමුදුරුවෝ 02

ප්‍රථම ශ්‍රාවක සන්නිපාතය

බුදුන්ගේ කාලයේ උපතලබන හැමෝම අරහත්වය ප්‍රාර්ථනය කරගෙන ආපු අය නිසාදෝ අරහත්වයට පත්වන්නේ එකවර ලක්ෂ ගණනින්. ඒකාලේ  කුන්නකුජ්ජ නගරයෙහි රජකම් කල රජතුමාගේ පුතාගේ නම සුරක්ඛිත. රජ්ජුරුවන්ගේ පුරෝහිතයාගේ පුතාගේ නම ධම්මසේන. සුරක්ඛිත රාජ කුමාරයයි ධම්මසේන පුරෝහිත පුත්‍රයයි හොඳ යාලුවෝ. ඒ යාළුකම ආවේ සැරියුත් මුගලන් මහරහතන් වහන්සේලා වගේ කල්ප ගණනක් එකට අගසවු තනතුර ද පතමින්. මේ ඔවුන්ගේ ඒ පරම පිවිතුරු ප්‍රාර්ථනාව උදාවෙන අවසන් ආත්මභවය.  ඵුස්ස බුදුහාමුදුරුවෝ කුන්නකුජ්ජ නගරයට වඩින්නේ ඒ බව නොදැනම  නොවේ. බුදුරජාණන් වහන්සේ වඩින බව අසා ඒ අඹ යහළුවන් දෙදෙනා පෙරමගට ගමන් කලේ හැට ලක්ෂයක් පිරිවර සමග. ඒ සියලුම දෙනාම ඒ අවසන් ගමන සඳහා සසර පුරා එකටම  පැමිණි පිරිවර. ඔවුන් බුදුරජාණන් වහන්සේ මුණගැසී වැඳ ආරාධනය කොට දින හතක්ම පුරාම දන් දෙන්නට වුනා. අවසානයේ සියලු දෙනා පැවිදිව අරහත්වය සාක්ෂාත් කරගත්තා. ඒ හැටලක්ෂයක් වූ භික්ෂුසංඝයා මැද ඵුස්ස සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ පාමොක් දේශනා කරන්නට වුනා. එය ප්‍රථම ශ්‍රාවක සන්නිපාතයද වුනා.

දෙවන ශ්‍රාවක සන්නිපාතය

ඒ කාලේ තවත් ජනපදයක් තිබ්බ කාසි නමින්. ඒ ජනපදයේ රජුගේ නම ජයසේන. ඵුස්ස බුදුරජාණන් වහන්සේ ඒ නගරයට වැඩම කොට ජයසේන රජතුමා ඇතුළු  හැටක් පමණ වූ නෑ පරපුරට බුද්ධවංශය දේශනා කරන්නට වුනා. ඒ මොහොතේ ඔවුන්ට අමතරව ඔවුන්ගේ පනස්ලක්ෂයක් වූ පිරිවර ද ධර්මශ්‍රවණයට එකතු වුනා.  ඒ බුද්ධවංශ කතාව,  බුදුගුණ වරුණ  බුදුකෙනෙකුගේ මුවින්ම සුමදුර ලෙස දේශනා කරනකොට මොනතරම් ලස්සනක් තියෙන්නට ඇතිද? මොනතරම් ශ්‍රද්ධාවක් ඇතිවන්නට ඇතිද? අවසානයේ ඒ කතාව අසා පනස්ලක්ෂයක් දෙනා ඒහිභික්ඛු පැවිද්දෙන් පැවිදිව අරහත්වයට පත්වුනා. උන්වහන්සේලා මධ්‍යයේ බුදුරජාණන් වහන්සේ පාමොක් දේශනා කරනු ලැබුවා. එය ඵුස්ස බුදුරජාණන් වහන්සේගේ දෙවැනි ශ්‍රාවක සන්නිපාතයද වුනා.

තෙවන ශ්‍රාවක සන්නිපාතය

නැවතත් මහාමංගල සමාගමයෙහි මංගල කතා අසා හතලිස් ලක්‍ෂයක් මහණව රහත්වුනා. උන්වහන්සේලා මැදටවන් උන්වහන්සේ පාමොක් දේශණා කරන්නට වුනා. එය ඵුස්ස බුදුරජාණන් වහන්සේගේ තෙවැනි ශ්‍රාවක සන්නිපාතයද වුනා.

නියත විවරණ 

ඒ කාලේ අප මහා බෝධිසත්වයන් වහන්සේ අරිමන්ද නම් නුවර විජිතවී නමින් රජෙකුව සිටියේ.   ඵුස්ස බුදුරජාණන් වහන්සේගෙන් බණ අසා ඉතාම පැහැදුණු ඒ රජතුමා උන් වහන්සේ ඇතුළු ඒ ලක්ෂගණනක් වූ භික්ෂු සංඝයා හට මහා දන් පුදා අවසානයේ ඒ මහා රාජධානියද රජකමද අලුයම ඉවත ලූ කෙළපිඬක්සේ  අතහැර පැවිදි දිවියට ඇතුළු වී  මුළු තුන්පිටකයම ඉගෙනගනිමින් අවසන්කොට ත්‍රිපිටකධාරීව මහජනයාට ධර්මය දේශණා කරන්නට වුනා. ඒ සමගම සීල පාරමිතාවද පුරන්නට වුනා. අවසානයේ  ඵුස්ස බුදුරජාණන් වහන්සේද අප මහා බෝසතාණන් හට මතු ගෝතම නමින් බුදුවන බවට නියත විවරණ දී වදාරන්නට වුනා. නැවතත් දෙවියන්ගේ සාදුකාර හඬ මේ සක්වළ පුරාම පැතිරෙන්නට වුනා. ඔබත් මමත් ඇතුළු මේ මුළු මිනිස් ප්‍රජාවක්ම වෙනුවෙන් අප මහා බෝධිසත්ත්වයන් වහන්සේ නැවතත්  මේ සසරෙහිම රැඳී සිටිමින් දස පාරමී මහා පොළව සෙලවී යන අයුරින් දැඩි ලෙස මෙනෙහි කරන්නට වුනා.

Ape Budu Hamuduruwo 79

අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 79

 

ඵුස්ස බුදුහාමුදුරුවෝ 01

ඒ කල්පයේ තිස්ස බුදුරජාණන්වහන්සේට පස්සේ ලෝකයේ ආයුෂ අනුක්‍රමයෙන් හානියට පත් වෙන්නට පටන් ගත්තා. පිරිහුණා ආයුෂ නැවතත් අවුරුදු අනූදහසක් දක්වා වැඩි වුනායින් පස්සේ තවත් බුදුරජාණන් වහන්සේ නමක් ලොව පහළ වුණ. උන්වහන්සේගේ නම ඵුස්ස.

උන්වහන්සේත් අනිකුත් බෝසතාණන් වහන්සේලා වගේම මේ සසර ගමන අවසන් කිරීමට පෙර අවසන් දිව්‍ය තලය ලෙස ඉපදුනේ තුසිත දිව්‍යලෝකයේ  .අනේක අප්‍රමාණ සැප සම්පත් භුක්ති විදිමින් උන්වහන්සේ අවුරුදු ලක්ෂ ගණනක් තුසිත දිව්‍ය ලෝකයේ ගත කළා. අවසානයේ  අනෙකුත් බෝසතාණන් වහන්සේලා හට වගේම  උන්වහන්සේටත් දස දහසක් සක්වල දෙවිවරුන් රැස්වී දැන් ලොව ඉපදෙන්නට කාලය යැයි ආරාධනය කළා. උන්වහන්සේ පස්මහ බැලුම් බලා ඒ ආරාධනය පිළිගෙන තුසිත දෙව්ලොවින් චුතව කසීනුවර ජයසේන රජුගේ අග මෙහෙසිය වූ සිරිමා දේවියගේ කුස තුළ පිළිසිඳ ගත්තා. ඒ මොහොතෙත් අතීතයේ මෙන් ම අසාමාන්‍ය දෙතිස් පෙර නිමිති ලෝකයේ  විද්‍යාමාන වුණා. දස මසක් ඇවෑමෙන් ඒ බෝසතාණන් වහන්සේ මෙලොවට බිහිවුණේ සිරිමා මල් උයනේ. පුන පුනා  නොකිව්වත් පිලිසිදගත් දා  පටන්  බුදු වන තෙක් සෑම බෝසත්වරයෙක් ම  දෙවිවරුන්ගේ විශාල ආරක්ෂාවක් යටතේ  ඉන්නෙ කියලා නැවත මතක් කරන්න ඕනේ. ඒ ගැන වැඩි විස්තර සිද්ධාර්ථ කුමාරයාගේ උපතේදී කිව හැකියි .

උන්වහන්සේත් අවුරුදු හය දහසක්  ගිහිගෙයි වාසය කලා. ඒ සඳහාම ගරුළ,  හංස, සුවන්නභර නමින් අනේක විධ සැප සම්පත් සහිත ප්‍රසාද තුනක් ඉදි වී තිබුණා. උන්වහන්සේගේ අග බිසව වූයේ කිසාගෝතමියයි. කිසා ගෝතමිය ප්‍රමුඛ තිස් දහසක් පමණ අතිශය රූමත් ස්ත්‍රීන් උන් වහන්සේට උපස්ථාන කළා. ඒ සියල්ලම ගිහි ගෙයි රඳවා ගැනීමට කල උපක්‍රම.

සෙමෙන් කාලය ගත වෙද්දි ඵුස්ස බෝධිසත්වයන් වහන්සේට දෙවියන් විසින් සතර පෙර නිමිති  පෙන්වා දෙනු ලැබුවා. එදිනම කිසාගෝතමිය අනුපම නම් පුතු මෙලොවට  බිහිකළා. පුතු මෙලොවට බිහි වූ දිනයේම ඒ මහා බෝසතානෝ සරසන ලද ඇත් කඳ මත නැගී මහබිනික්මන් කර පැවිදි දිවියට ඇතුළත් වුණා. කෝටියක් පිරිවර ද  උන්වහන්සේ ඒ අනුව යමින් පැවිදි දිවියට ඇතුළත් වුණා. ඒ පිරිසත් සමඟ හය මසක් ම ප්‍රධාන වීර්යය වැඩු වා. ඉන් අනතුරුව ඒ මහා බෝසතාණෝත් අනිකුත් බෝසතාණන් වහන්සේලා වගේම බුද්ධත්වය සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා ඒ පිරිසෙන්  හුදෙකලා වුනේ වෙසක් පොහෝ දිනයට  සතියකට මත්තෙන්. වෙසක් පොහෝ දිනයකට එළිය වැටුණේ අවිද්‍යා ගණ අන්ධකාරේ දුරලන තවත්  දිනයකට හිරු උදා කරමින්. ඒ වන විටත් සිරිවඩ්ඪා සිටි දියණිය මීකිරිබත් පිළියෙල කරමින්  සිටියේ. ඇය විසින් පූජා කරන ලද මීකිරි බත් උදෑසනින්ම  වැළඳු ඒ මහා බෝසතානෝ ඇට්ටේරිය වනයෙහි දී දිවාවිහාර  කොට සවස් වරුවේ  සිරිවඩ්ඩ නම් තාපසයා දුන්  අටතණමීට ගෙන නෙල්ලිබෝධිය වෙත පැමිණ අටතිස් රියන් තණ ඇතිරිය අතුරා බුදු බවට පත්ව උදන් අනා සත්සති ගෙවා තමන් වහන්සේ සමග මහණ වූ කෙළක් භික්ෂූන් ධර්මාවබෝධයට සමත්බැවු දැක අහසින් අවුත් සංකස්ස නුවර ඉසිපතන මිගදායෙහි  බැස උන්වහන්සේලා මැද දම්සක් පවත්වන්නට වුනා. එදා කෙළලක්ෂයක් දෙනාට ප්‍රථම ධර්මාවබෝධය වුනා.

යම් කාලෙක බරණැස නුවර සිරිවඩ්ඩ නැමති සිටුවරයෙකු මහා සම්පත් අතහැර තවුස් පැවිද්දෙන් පැවිදි දිවියට අතුලුවුනා. උන්වහන්සේත් සමග පැවිදිබිමට ඇතුළු වූ පිරිවර අනුලක්ෂයක් පමණ වුනා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඔවුනට ධර්මය දේශනා කළා. එවිට ඒ අනුලක්ෂයකට දෙවැනි ධර්මාභිසමය වුනා.

තවත් දිනක සිය පුත් අනුපුම කුමරුට ධර්මය දේශනා කරනු ලැබුවා. එකල අසුලක්ෂයකට තෙවන ධර්මාභිසමය වුනා. ඒ මහාකාරුණිකයාණෝ මෙලෙස ලක්ෂ ගණනින් මිනිසුන් සංසාර දුකෙන් එතෙර කරවන්නට වුනා.

Ape Budu Hamuduruwo 78

අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 78

ස්වර්ගයෙහි චිත්‍රලතා වනයෙහි පියුමෙන් පිදුම් ලැබූ 

තිස්ස බුදුහාමුදුරුවෝ  03

 තිස්ස භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ බුද්ධවංශ කතාව බුද්ධවංසපාළියේ මෙලෙස  සංක්‍ෂිප්ත කොට සදහන් වෙනවා.

මහ තවුස්වූ තිස්ස බුදුරදුන්ගේ (උපන්) නගරය ’’ඛෙමක’’ නම් වී. පිය තෙම ’’ජනසන්‍ධ’’ නම් රජය. වැදූ මව් ’’පදුමා’’ නම් වූවාය.

ඒ බුදුරජතෙම අවුරුදු හත් දහසක් (බුදුවන්ට පෙර) ගිහිගෙයි වාසය කළේය. ’’ගුහාශෙල’’ ය, ’’නාරී’’ ය, ’’තිස්ස’’ ය යයි උතුම් ප්‍රාසාද තුණක් වූහ.

මනාව සරසන ලද පිරිවර අඟනෝ සමතිස් දහසක් වූහ. ප්‍රසිද්‍ධවූ බිරිඳ ’’සුභද්දා’’ නම් වූවාය. පුත් තෙම ’’ආනන්‍ද’’ නම් වී.

(තිස්ස) ජිනරාජතෙම සතර පෙර නිමිති දැක, අස් යානයෙන් (අස් රියෙන්) මහබිනික්මන් කෙළේය. නොඅඩු අට මසක් මුළුල්ලේ ප්‍රධාන වීර්‍ය්‍යය කෙළේය.

මහාවීරවූ, ’’තිස්ස’’ නම් ලෝනාහිමිඳු, බඹහු විසින් අයදනා ලද්දේ, උතුම් ’’යසවතී’’ නම් වනයෙහිදී දම්සක් පැවැත්වූ සේක.

මහර්ෂීවූ ’’තිස්ස’’ බුදුරදුන්ට, ’’බ්‍රහ්මදෙව’’ ද, ’’උදය’’ ද යන අග්‍රශ්‍රාවකයෝ දෙදෙනෙක් වූහ. උපස්ථායක තෙම ’’සුමඞ්ගල’’ නම් වී.

’’ඵුස්සා’’ ද, ’’සුදත්තා’’ ද යන අග්‍රශ්‍රාවිකාවෝ දෙදෙනෙක් වූහ. ඒ භාග්‍යවත්හුගේ බෝරුක ’’පියා’’ (මොර) ගස යයි කියනු ලැබේ.

’’සම්බල’’ ද, ’’සිරි’’ ද යන අග්‍ර උපස්ථායකයෝ දෙදෙනෙක් වුහ. ’’කිසාගෝතමී’’ ද, ’’උපසේනා’’ ද යන අග්‍ර උපස්ථායිකාවෝ දෙදෙනෙක් වුහ.

පස්මරුන් දිනූ ඒ බුදුරජ තෙමේද උසින් සැට රියනක් ඇත්තේ වී. උපමා රහිතවූ සේක්, අසමවූ සේක්, හිමාලය පර්‍වතය මෙන් දක්නා ලැබේ.

අසම තෙද ඇති ඒ බුදුරදුන්ගේද ආයුෂය ඉතා දික්වූයේත්, ඉතා මඳ නොවූයේත් විය. පසැස් ඇති උන්වහන්සේ අවුරුදු සියක් දහසක් ලෝකයෙහි වැඩ සිටි සේක.

උතුම්වූ, ප්‍රවරවූ, ශ්‍රේෂ්ඨවූ මහා යසස් විඳ, ගිනි කඳක් මෙන් දිලිහී, ශ්‍රාවකයන් සහිතවූ ඒ බුදුරජතෙම පිරිනිවි සේක.

පවනින් මේ කුලක් (වැහි වලාකුලක්) මෙන්ද, හිර කරණකොට පිනි මෙන්ද, පහනින් අඳුර මෙන්ද, ශ්‍රාවකයන් සහිතවූ ඒ බුදුරජතෙම පිරිනිවි සේක.

ජිනරාජවූ තිස්ස බුදුරජතෙම ’’නන්‍දාරාමයෙහි’’ දී පිරිනිවි සේක. එහිම උන්වහන්සේගේ ජිනථූපය (දාගැබ) තුන් යොදුනක් උස්වී. (තුන් යොදුනක් උසට බඳින ලදී.)

 

Ape Budu Hamuduruwo 77

අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 77

 

ස්වර්ගයෙහි චිත්‍රලතා වනයෙහි පියුමෙන් පිදුම් ලැබූ
තිස්ස බුදුහාමුදුරුවෝ  02

තිස්ස බුදුරජාණන් වහන්සේගේ කාලයේ අපගේ බෝසතාණන් වහන්සේ හිටියේ යසවතී නුවර සුජාත නමින් රජෙකුව. කෙළ ගණනක් වූ මහත් ධනරාශියෙන් අනුරාගයට පත් වූ ඒ අසිරිමත් යසවතී ජනපදයද රජකමද අනෙකුත් ලෞකික සැප සම්පත්ද කෙරෙහි කලකිරී ඒ සියල්ල  දිරාපත් පරඬැලක් සේ අතහැර  වනගත වුයේ සංසාර පුරුදු ඉස්මතුවිමෙන්ම වගේ. ඒ වෙනෙකක් නිසා නොව අප වෙනුවෙන්ම නිවන සොයමින් පැමිණියා වූ මග හමු වූ පන්ලක්ෂ දොළොස්දහසකට වැඩි වූ බුදුවරුන් අතරින් තවත් සුවිශේෂ බුදුවරයෙකු හමුවීමට ඇති මහා භාග්‍ය අතැතිවයි. තවුස් පැවිද්දෙන් පැවිදි වූ උන්වහන්සේ හට මහත් වූ සෘද්ධි ධ්‍යාන අභිඥා ලැබීමට වැඩි දිනක් ගියේ නැත්තේ අනන්ත වූ සසරේ වැඩි පුරම එවැනි උත්තරීතර තත්ත්වයන් ලබා තිබු නිසාමයි. ඒ නිසාම උන්වහන්සේගේ සිතේ ඊර්ශ්‍යා මාන ක්‍රෝධ තිබුනේම නැහැ. බුදුන් ලොව පහල වූ බව අසා පස්වනක් ප්‍රීතියෙන් පිනාගිය සිරුරු සහිතව අනතිමානී ගුණයෙන් තිස්ස භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත ගිය අප මහා බෝසතාණෝ මෙලෙස සිතන්නට වුනා.

මම භාග්‍යවතුන් වහන්සේව මල්වලින් අග්‍ර යම් මලක්වේද එයින් පුදන්නට ඕනේ. එහෙම හිතනකොටම උන්වහන්සේට මතක් වුනේ තවුතිසාවේ චිත්‍රලතා උයන.  ඒ චිත්‍රලතා උයනේ අලංකාරය ගැන ඛුද්දකනිකායේ විත්‍රලතා විමානවත්ථු කතාවේ  මොග්ගල්ලාන මහරහතන් වහන්සේ මෙලෙස පවසනවා.

“තවුතිසා වැස්සන්ගේ ශ්‍රේෂ්ඨ උයනවූ චිත්‍රලතා වනය යම්සේ බබළයිද, එබඳුවූ නුඹගේ මේ විමානය අහසෙහි බබළමින් තිබේ. මනුෂ්‍යව කිනම් කුශලයක් කොට මෙබඳු දිව්‍ය ඍද්ධියක් දිව්‍යානුභාවයක් ලබන ලද්දේද කිනම් කරුණකින් ඔබගේ වර්ණය සියලු දිශාවන්හි බබළයිද?”

ඇත්තෙන්ම එවැනි දිව්‍යමය උයනකට පෘථග්ජන මනසකින් අප වැනි පුද්ගලයන් ගියහොත් මල් නෙලාගෙන යලිත් බුදුන් පුදන්නට එන්නට මතක් වන එකක් නැහැ. එහෙත් පංච අභිඥා අෂ්ට සමාපත්ති ලාභී උත්තමයෙකුගේ සිත එහෙම නෙවෙයි.

එසේ සිතු සැනින්ම බෝසතාණන් වහන්සේ සෘද්ධියෙන් අහසට නැග තවුතිසාවෙහි චිත්‍රලතා වනයට පැමිණෙන්නට වැඩි වෙලාවක් ගතවුනේ නැහැ.

අප මහා බෝසතාණෝ පියුම්, පරසතු, මදාරාදී දිවකුසුමින් රුවන්මුවා ගවුවක් පමණැති කරඬුවක් පුරවාගෙන අහසින් අවුත්  භාග්‍යවතුන් වහන්සේව පුදනු ලැබුවා. එක් මිණිදඬු ඇති රන්මුවා කෙමි ඇති පියුම්රාමිණිමුවා කොළ ඇති සුවඳ කෙසුරු ඇති කුඩයක් බඳු පද්ම ඡත්‍රයක් (මල් කුඩයක්) භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ සිරසට දරමින් සිවු පිරිස් මැද නොසෙල්මන්ව සිටියා. මේ සියල්ල මහා කාරුණික දෙනතින් බලා සිටි තිස්ස භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙයින් කල්ප අනුදෙකකින් පසු මොහු ගෝතම නමින් බුදුවන්නේ යැයි දේශණා කොට වදාරනු ලැබුවා.

කල්ප ගණනකට පසු නැවතත් දෙවිවරුන්ගේ සාදු කාර නාදය ද අත්පොලසන් හඬද සක්වලින් සක්වලට පැතිර ගියා. තවත් බුද්ධ අංකුරයක් යයි සතුටු සිනහ සලමින් තව තවත් මදාර පරසතු මල් දසත විහිදෙන්නට වුනා.  අප වෙනුවෙන්ම තවත් වරක් නිවන අතහැරු මොහොතක් එලෙස දුරේ නිධානයෙහි මෙලෙස සටහන් වුනා.

Ape Budu Hamuduruwo 76

අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 76

 

ස්වර්ගයෙහි චිත්‍රලතා වනයෙහි පියුමෙන් පිදුම් ලැබූ
තිස්ස බුදුහාමුදුරුවෝ
  01

තිස්ස බුදුරජුන්ගේ ලොව පහළවීම.

ඒ සිද්ධාර්ථ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පස්සේ එක කල්පයක්ම පුරාම බුදුවරු ලොව පහළ වුනේ නැහැ. ඔබ මේ වනවිටත් දැනගත යුතුයි කල්පයක දීර්ඝ බව.  යම් කල්පයක බුදුවරු දෙනමක් පහළවේද එවැනි කල්පයට කියනවා මණ්ඩකල්පය කියලා. මේත් එවැනිම කල්පයක්.  තිස්ස, ඵුස්ස යනුවෙන් එකම කල්පයේ බුදුවරු දෙනමක් ලොව පහළවුණේ තවත් දීර්ඝ ගණිතයමය වශයෙන් ගණනය කල නොහැකි කාලයකට පස්සේ.

තිස්ස නම් මහා පුරුෂයාණෝ පෙරුම් පුරා තුසීපුර ඉපිද ඉන් චුත වී ඛේම නුවර සච්චසන්ධ නම් රජුගේ අගමෙහෙසිය වූ පියුම් පෙති වන් නුවන් ඇති පදුම නම් දේවියගේ කුසතුළ පිළිසිඳ ගෙන දසමස් ඇවෑමෙන් අනෝම නම් මනහර මල් උයනේ මවුකුසින් මෙළොවට බිහිවුණා.  සෑම බෝසත් වරයෙකුගේම   පියාණන් විසින් තම ආදරණීය පුතුණුවන් ගිහිගෙයි රඳවා ගැනීමට සෘතු අනුව නිමකළ අති රමණීය ප්‍රසාද තුන මුන්වහන්සේටද නිම වුනා. ඒ ගුහසෙල, නාරිය, නිසභ නමින්. සුභද්දා දේවිය ප්‍රමුඛව තිස් දෙදහසක් ස්ත්‍රීන් උන් වහන්සේට උවැටන් කලේ තව දුරටත් ඒ කටයුත්ත සාර්ථක කර ගැනීමට නොහොත් ගිහිගෙයි හැර නොයාමට වගබලා ගැනීමටයි. එත් ඒ සියල්ලන්ම මග හරවමින් උන්වහන්සේටත් අන් බෝසත්වරයන්හට මෙන්ම සතර පෙරනිමිති පෙන්වීමට දෙවිවරු දක්ෂවුනා පමණක් නොවෙයි ඒ දුටු දිනම සිහිඑළවී ගිහිගෙය අතහැර යන බව ඔවුන් දැන සිටියා.

අබිනික්මන සහ බුද්ධත්වයට පැමිණීම.

ඒ ලෙසම උන්වහන්සේත් සතර පෙර නිමිති දැක ගිහිගෙයින් නික්මීමට සැරසෙන විටම තවත් බන්ධනයක් වන තම කුළුඳුල් පුත් කුමරු මෙළොව එලිය දුටුවා. ඒ සියල්ල පරයා යන සංසාරෙහි වැඩු පාරමිතාවක් ඒ මොහොතේ මෝරමින් තිබුනේ. ඒ වනවිටත් ඔහු වසර හත්දහසක් ගිහිගෙයි ගතකොට තිබුනා. එදින රාත්‍රියේම සෝණුත්තර නම් අසුපිටින් ඒ අනේක වූ සැප සම්පත් අතහැර මහාබිනික්මන් කොට පැවිදි වුනා. ඒ පැවිදි වුනේ තනියෙම නෙවෙයි. කෝටියක් පිරිවර සමගයි. ඉන් අනතුරුව මාස අටක් දුෂ්කරක්‍රියා කොට වෙසක් පොහෝදින වීර නියම්ගමෙහි වීර සිටුදූ දුන් පරම මධුර මී කිරිබත් වළඳා සාල වනෙහි දිවා විහරණය කොට සවස් කාලයෙහි විජිතසංගාම නම් යවපාලකයා දුන් කුස තණ මිටි අට ගෙන පියාබෝධිය වෙත ගොස්  තෙවරක් පැදකුණු කොට පෙරදිග බලා බෝරුකට පිට දී හතළිස් රියන් තණ ඇතිරි අතුරා පර්යංකය වැළඳ චතුරංග වීර්ය්‍යාධිෂ්ඨාන කොට මරබල පරදා ත්‍රිවිද්‍යාව උපදවා සර්‍වඥතාඥාන ප්‍රතිවේධයෙන් උතුම් බුදු බවට පැමිණ බෝමුල වැඩ හිඳිමින් උදාන වාක්‍යය ප්‍රකාශ කරනු ලැබුවා.

මංගල ධර්ම දේශණය සහ ප්‍රථම ධර්මාවබෝධය.

ඉන් අනතුරුව සත්සතියක් බෝමුල සමවත් සුවයෙන් කල්ගෙවා අටවන සතියේ බ්‍රහ්ම ආරාධනයෙන් කාහට පළමු ව දහම් දෙසන්නේ දැයි බලන කල  හංසවතී නුවර බ්‍රහ්මදේව හා උදයන යන හේතු සම්පත් ඇති දෙරජකුමරුවන් දෙදෙන දැක අහසින් වැඩ හංසවතී නුවර මිගදායෙහි  බ්‍රහ්මදේව උයනෙහි බැස උයන්පල්ලන් ලවා රජ කුමරුවරු කැඳවා පිරිවර සහිත ඔවුනට අවිසාරී ව්‍යාපී මධුර බ්‍රහ්මස්වරයෙන් දසදහස්ශ්‍රි ලෝකධාතුවටද හඟවමින් දම්සක් පවත්වන්නට වුනා. එවෙලෙහි සියකෝටියක් දෙනාට ධර්මාවබෝධය වුනා. ඒ ප්‍රථමාභිසමයයි.

දෙවන ධර්මාවබෝධය

පසුකාලෙක තිස්ස ශාස්තෘන් වහන්සේ සමග මහණ වූ භික්ෂුන් කෝටියක් දෙනා මහාපුරුෂයාණන්ගේ ඝනවාසය අතහැර බෝමුලට වඩින සමයේ වෙනත් තැන්වලට ගොසින් සිටි නිසා පසුව තිස්ස බුදුරජාණන් වහන්සේ දම්සක් පවසනු බව අසා පැමිණ උන්වහන්සේට වන්දනා කොට පිරිවරා  සිටියා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ උන්වහන්සේලාටත් දම්සක් දේශණා කරනු ලැබුවා. එකල අනුකෝටියකට දෙවන ධර්මාවබෝධය වුනා.

තෙවන ධර්මාවබෝධය

නැවත මහා මංගල සමාගමයෙහි මංගල දේශනාව කෙළවර හැටකෝටියකට ධර්මාවබෝධය වුනා. එය තෙවන ධර්මාවබෝධයයි.