අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 417 (සන්තිකේ නිදානය)
නන්ද කුමරු සහ ජනපද කල්‍යාණි පෙම් යුවළ 04
සිදුහත් කුමරුගේ මව මහමායා දේවියත්, නන්ද කුමරුගේ මව මහා ප්‍රජාපති දේවියත් එක පියාගේ දරුවෝ, සහෝදරියෝ. මහමායා කුමරිය සහ ප්‍රජාපති කුමරියගේ දේහ ලක්ෂණ බැලූ මන්ත්‍රගායන බමුණෝ යම් ලකුණු දැක මේ දෙදෙනාගේම කුසතුළ ඉපදෙන දරුවන් සක්විති රජවන බව පවසා තිබුණා. ඒ නිසාම ශුද්ධෝදන රජතුමා ඔවුන් වියපත් වියට පත් වූ පසු ඔවුන් දෙදෙනාවම විවාහ කරගනු ලැබුවා. සිද්ධාර්ථ කුමරු වගේම නන්ද කුමරුත් සක්විති රජකම උරුම කොට පැමිණි කෙනෙක්. ඒ නිසා ඔහුගේ සිත ඇලෙන්නටම ඕන ගිහිගෙයට. බුදුන් වහන්සේ මේ බව හොඳින් දැනගෙන ඉන්නටත් ඇති. ඒ විතරක් නෙවෙයි ඔහුට නිරන්තරයෙන්ම ජනපද කල්‍යාණිව මායාවක් සේ තම ඉදිරියෙන් මැවී නැවත ඈ වෙත එන ලෙස ආරාධනය කරන අයුරින් ජීවමානව පෙනෙන්නට පටන් ගත්තා ඔහුත් සිහි විකලෙන් වගේ ගියවාර බොහොමයි. එත් ඒ පියමන් කරන හැම අවස්ථාවකම යන මාවතේ ගසක් අසල හෝ වන ලැහැබක් ඉක්මවද්දී ඔහුට බුදුන්වහන්සේ ඉදිරියෙහි සිටින්නා මෙන් දර්ශනය වුණා. එවිට ඔහු නැවත ආපසු හැරී තමන් වසන තැනටම යලිත් පැමිණියා. මෙලෙස උකටලී වූ සිතෙන් බඹසර රැකීමට නොහැකිව සිටි අවස්ථාවේ තමයි ඔහුට භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් පණිවිඩයක් ලැබුණේ. ඔහු ඉක්මනින් බුදුරජාණන් වහන්සේ වෙත පියමැන්නේත් අවසර ගෙන නැවත ගිහි ජිවිතයට ඇතුලත් වෙන්නටත් වෙන්න ඇති.
බුදුරජාණන් වහන්සේ නන්ද තෙරුන් වහන්සේගේ මේ තත්ත්වය දැන “මම නන්ද තෙරුන් වහන්සේ රහත් ඵලයෙහි පිහිටුවන්නේ නම් ඉතා යෙහෙකැයි” සිතා උන්වහන්සේ පනවන ලද අසුනෙහි වැඩහිඳිමින් නන්‍දයෙනි! කෙසේද? ඔබ මේ ශාසනයෙහි සිත් අලවන්නෙහිදැයි අසා සිටියා. එවිට නන්ද තෙරුන් වහන්සේ කිසිවක් නොසඟවා “ස්වාමීනි! ජනපදකල්‍යාණිය පිළිබඳ සිත් ඇති බැවින් සසුනෙහි සිත් නොඅලවමියි” කියා සිටියා. ඒ මහා කාරුණිකයාණන් වහන්සේ එවිට එකවිටම ඒ සම්බන්ධව ඔහුට දොසක් නැගුවේ නැහැ. ඒ වෙනුවට විසෙන් විස නසන මහා ඇඳුරෙකු සේ පංච කාමයම අවදිවන ප්‍රශ්නයක්ම නැගුවා, හරිම පුදුමයි.
නන්ද! හිමාල වනයෙහි චාරිකා කර ඇද්ද? ස්වාමීනි! එහි ගොස් නැහැ . එසේනම් අපි එහි යමුයි ආරාධනය කරනු ලැබුවේ තමන්ගේම සහෝදරයා හට ගිහිකල කරනු ලැබූ ආරාධනයක් ලෙසමයි. එවිට නන්ද කුමාරයා “ස්වාමීනි! මට සෘද්ධි නම් නැහැ. මම කෙසේ යන්නද?” බුදුරජාණන් වහන්සේගෙන් පෙරළා ප්‍රශ්ණ කරනු ලැබුවා. එවිට බුදුරජාණන් වහ්නසේ “නන්ද! ඔබව මාගේ සෘද්ධි බලයෙන් ගෙන යන්නෙමියි” තෙරුන් අතින් අල්ලාගෙන අහසට පැන නැගී ගමන් කරන්නට වුණා. යන අතර මගදී එක් දැවුණු හේනක් පෙන්වා එහි දැවුණු කණුවක සිටි දැවී ගිය කන් නාසා වලිගය ඇති, දැවී ගිය ලොම් ඇති, කැඩුණු හම ඇති, ලෙයින් වැසුණු එක් වැඳිරියක් ද පෙන්වනු ලැබුවා. නන්ද! මේ වැඳිරිය දුටුවාද? එසේය ස්වාමීනි. එසේනම් මෙය හොඳින් බලන්නැයි වදාරනු ලැබුවා.
ඉන්පස්සේ නන්ද තෙරුන් රැගෙන සැටයොදුන් රත් සිරියල් තලාව, හිමවතැ මහා නදීන්හි ප්‍රභවය වූ, සීහපාතන, හංසපාතන, කණ්ණුමුණ්ඩක, රථකාර, ඡද්දන්ත, කුණාල, අනෝතත්ත විල ආදි සත්මහා විල්ද , වින්ධ්‍යා නම් තිරිසන් පවුවෙහි හැපී දහරපසක් ලෙස ගලායන ගංගා, යමුනා, අචිරවතී සරභූ, මහී, යන පස්මහා ගංගා,ද රන් පර්වත, රිදී පර්වත, මැණික් පර්වතවලින් සැරසුණු නොයෙක් සියගණන් වස්තූන්ගෙන් රමණීය වූ හිමාල පර්වතයද පෙන්වනු ලැබුවා. ඉන්පස්සේ උන්වහන්සේ තවත් ප්‍රශ්නයක් ඇසුවා. නන්ද, තව්තිසාව දැක තිබේද? එවිට “දැක නැතැයි ස්වාමීනි”යි කී විට, “එන්න නන්ද! ඔබට තව්තිසා භවනයද පෙන්වන්නෙමි”යි කියමින් ක්ෂණයකින් එහි රැගෙන ගොස් පඬුපුල් සලස්නෙහි වැඩසිටි සිටියා. ඒ මොහොතේ සක්දෙවිඳු දෙදෙව්ලොව දේව සමූහයා සමග අවුත් වැඳ එකත් පසෙකට වී සිටියා. ඒ මොහොතේ කෝටි දෙකහමාරක් පමණ වූ ඔහුගේ භාර්යාවරුද, පරෙවි පා මෙන් රතු පා ඇති දෙවඟනන් පන්සියයක්ද අවුත් වැඳ එකත්පසෙක ව සිටියා. ඒ සියළුම දෙවඟනෝ කාශ්‍යප බුදුරදුන්ගේ කාලයේ උන්වහන්සේගේ සඟ පිරිසට පාදවල ගැල්වීටම තෙල් ලබා දී ඒ පිනෙන් පරෙවියන්ගේ පා වැනි පාද ලද අය වී දෙවුලොව මෙලෙස ඉපදී තිබුනේ. බුදුරජාණන් වහන්සේ ආයුෂ්මත් නන්ද තෙරුන් ලවා ඒ පන්සියයක් අප්සරාවන් දෙස කෙළෙස් අදහසින් නැවත නැවතත් බැලෙව්වා. නන්ද! මේ පරෙවි පා මෙන් රතු අප්සරාවන් දකිහිද? එසේය ස්වාමිනි. මේ අප්සරාවෝ ශෝභමාන වෙත්ද? නැතිනම් ජනපද කල්‍යාණිය ශෝභාමත්ද? ස්වාමීනි! ජනපද කල්‍යාණියට ගලපන විට ඒ වැඳිරිය ශෝභාවත් නොවේ. මේ අප්සරාවන්ට ගලපනවිට ජනපද කල්‍යාණිය ශෝභාවත් නොවේයයි කියා සිටියා. දැන් කුමක් කරන්නෙහිද? කිනම් කර්මයක් කොට ස්වාමීනි! මේ දෙවඟනන් ලැබිය හැකිද? ඔහු ඇසුවේ මහත් උනන්දුවෙන්. එවිට බුදුරජාණන් වහන්සේ නන්ද, පැවිද්දෙකුට අයත් ධර්ම අනුගමනය කොට ලැබිය හැකියයි පවසා සිටියා. මේක අහපු නන්ද පුදුම යෝජනාවක් කළා.
ස්වාමීනි! ඉදින් මට මොවුන් ලබාදීමට ඔබවහන්සේ ඇප වන්නේ නම් මම මහණදම් රකින්නෙමියි යනුවෙන් ඇපයක් ඉල්ලා සිටියා. නන්ද, මහණදම් සම්පූර්ණ කරන්න. මම ඔබට ඇප වන්නම් ඔවුන්ව ලබා දීමට. උන්වහන්සේ ඒ සඳහා ඇප වුණා. නන්ද ආයුෂ්මතුන් වහන්සේට පුදුම සතුටක්. කවුද අකමැති දිව්‍ය අප්සරාවියෝ ලබන්නට.
මෙසේ තෙරුන් වහන්සේ දිව්‍ය සමූහයා මැද බුදුරජුන්ගෙන් පොරොන්දුවක් ලබාගෙන ස්වාමීනි! වැඩිපුර පමා නොකරන සේක්වා. එනු මැනවි. වඩිමු. මම මහණදම් පුරන්නෙමියි කියා සිටියේ සිතේ තිබුණ නොවිසිලිමත් කමට. බුදුරජාණන් වහන්සේ නන්ද තෙරුන් රැගෙන දෙව්රම් වෙහෙරටම ආපසු වැඩියා. නන්ද තෙරුන් වහන්සේද එතැන් පටන් හොඳින් මහණදම් පුරන්නට පටන් ගත්තා.
දෙවඟනන් නිසා නන්ද හිමිගේ බඹසර හැසිරිමෙහි ඇල්ම දැන එහිදී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ තවත් උපයාක් යොදවනු ලැබුවා. දෙවඟනන් ලබාගැනීම වෙනුවෙන් කුළියකට මෙහෙ කරන්නෙකු සේ සළකා දොස් නගන ලෙස මහණුන්ට දන්වා සිටියා. නන්ද හිමි, ඒ හිමිවරුන් දොස් නගනු ලබද්දී, ලජ්ජාවට පත්ව, දහමට අනුව නුවණින් විමසා බලා කටයුතු කොට නොබෝ කලකින්ම අරහත් බව අවබෝධ කළා. නන්ද තෙරුන් සක්මන් කරන මළුවෙහි කෙළවර පිහිටි ගසක වසන දේවතාවා ඒ බව භාග්‍යවතුන් වහන්සේට සැළකොට සිටියා. ඒ වනවිටත් ඒ බව උන්වහන්සේද නුවණින් දැනගෙන සිටියේ. එහෙත් නන්ද තෙරුන් දැන් රහතන් වහන්සේ කෙනෙකු බව නොදන්නා ඒ හිමිවරු පෙර පරිදිම දොස් නගන්නට ලජ්ජා කරන්නට වුණා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ, ‘මහණෙනි, දැන් නන්ද තෙරුන්ට එසේ දොස් නොනැඟිය යුතුයැ’යි කියා, කෙලෙසුන් නසා මුනිවරයකු වූ බව පහදා, දහම් දෙසනු පිණිස මහණුන් අමතා වදාරනු ලැබුවා. එහෙත් බුදුරජාණන් වහන්සේ ඔහුට දුන් පොරොන්දුවක් තිබුණා. ඒ තමයි දිව්‍ය අපසරාවියෝ ලබාදීම.
දෙවන දිනයෙහි නන්ද තෙරණුවෝ භාග්‍යවතුන්වහන්සේ වෙතට පැමිණියා. පැමිණ . ‘ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන්වහන්සේ මට පරෙවිපා ඇති අප්සරාවන් පන්සියයක් ලබා ගැනීමට ඇපකරුවෙක් වූසේක් ද මම භාග්‍යවතුන්වහන්සේ අද ඒ ඇපයෙන් නිදහස් කරමි’ යි කියා උන්වහන්සේව පොරොන්දුවෙන් නිදහස් කළේ උන්වහන්සේ මේ ලෝකයෙන් එතෙර වූ නිසා. නන්‍දයෙනි, යම් විටෙක ම තොප සිත උපාදාන රහිත ව ආස්‍රව කෙරෙන් මිදුණේ ද, එ විට මමද මේ ඇපයෙන් මිදුනෙමි”යි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ද එය අනුමත කරනු ලැබුවා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙ කරුණ දැන එ වේලෙහිම මේ උදාන වාක්‍යය පලකරනු ලැබුවා.
“යමෙකු විසින් දෘෂ්ටි නැමැති මඩවගුර හෝ සසර නැමැති මඩවගුර තරණය කරන ලද ද, කෙලෙස් නැමැති කටුව මඩින ලද ද, යමෙක් මෝහක්‍ෂයට (රහත්පලයට) පැමිණියේ ද, ඒ මහණ සුවදුක් දෙක්හි නො සැලේ.”
ශාස්තෘන් වහන්සේ පසු කාලයක දෙව්රමෙහි වාසය කරන අවස්ථාවේ නන්ද තෙරුන් ඉඳුරන්හි වැසූදෙරටු ඇති අය අතුරින් අග තනතුරෙහි පිහිටුවා සිටියා.
උපකාර වූ මුලාශ්‍ර
මහාපජාපතී ගොතමී තෙරණිය අඞ්ගුත්තර නිකාය අටුවාව ඒකක නිපාත අටුවාව එතදග්ග පාළියථෙරී පාළි වර්ණනාව
නන්ද තෙරණුවෝ අඞ්ගුත්තර නිකාය අටුවාව ඒකක නිපාත අටුවාව එතදග්ග පාළියසිවුවෙනි වර්ගය
පෝතලිය සූත්‍ර වර්ණනාව මැදුම් සඟිය අටුවාව මජ්ඣිම පණ්ණාසකය අටුවාව ගහපති වර්ගය
තෙලපත‍්තජාතකවණ‍්ණනා – ඛුද‍්දකනිකාය – ජාතක අට‍්ඨකථා -එකකනිපාතය – ලිත‍්තවග‍්ගය