අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 396 (සන්තිකේ නිදානය)
කැමැත්තෝ තෙමන අකමැත්තෝ නොතෙමන පොකුරු වැස්ස
මෙලෙස බුදුන් වහන්සේ මහා ප්‍රාතිහාර්‍යන් සිදුකොට ඤාතීන් වන්දවා මෙතෙක් උන්වහන්සේ සමග දීර්ඝ වූ සසරේ බොහෝ දුක්ගැහැට විදිමින් බුද්ධත්වය සඳහා අනේකවිදි උදවුපකාර කරමින් පැමිණි ඤාතීන්ගේ මාන්නය බිඳ සංසාරික කුසලය මතුකොට නිවන් මග පිහිටුවා අහසින් බැස, පැන වූ අසුනෙහි වැඩ සිටිය. ඒ මොහොතේ අතිවිශාල ඤාති සමාගමයකින් මුළු උයනම වැසී පැවතියා. ඒ විතරක් නෙවෙයි ප්‍රාදේශීය රජවරු කුමාරවරු ඇමතියෝ සිටුවරු වගේම ප්‍රභුන්ගෙන් ඒ පරිසරයම පිරිලා. ඒ වගේම දුගී ජනයා. මෙලෙස විශාල පිරිසක් යම් භූමියකට රැස්වෙද්දී අහසට නැගෙන දුහුවිල්ල ගැන ඔබට අමුතුවෙන් කිවයුතු නැහැ. ඒ මගින් සියල්ලෝම වෙහෙසට පත්වී ඉන්නට ඇත්තේ. පරිසරය එසේ පැවතියත් බුදුන් කෙරෙහි ඇතිවූ මහත් ශ්‍රද්ධාවෙන් ඒ සියල්ලෝ ම එකඟ සිතින් සිටිය. අපගේ මහා කරුනිකයාණන් වහන්සේ ඒ අවස්ථාවේදී තවත් මහා ප්‍රාතිහාර්යක් කිරීමට සැරසුණා.. ඒ තමයි පොකුරු වැස්සක් වැස්සවීම. මේ සම්බන්ධවත් මෙම ලිපි පෙලෙහිම මීට පෙරත් වෙස්සන්තර ජාතකය අවසන් කරන අවස්ථාවේ ලියා තිබෙනවා. (අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 106)
එවේලෙහි මහවලාවක් අහසට පැමිණියේ බුදුරජුන්ගේ අධිෂ්ඨානයෙන් පසු වැඩිවෙලාවක් යන්නට පෙරයි. මහා වැස්සක ලකුණු. මුලු අහසම ඒ වැහි වළාකුලෙන් වැහිලා. එහෙත් හැමෝම සන්සුන්. පොකුරු වැස්සේ විශේෂ ලක්ෂණයක් තිබ්බා. ඒ කැමති අයට එයින් තෙමෙන්නටත් අකමැති අයට නොතෙමි ඉන්නටත් අවස්ථාව ලැබුණා. අකමැති අයගේ සිරුරට වැටි වැසි ජලය නෙලුම් පතට වැටි දියබිඳු ලෙස එහි නොරැඳී නොතමා ගිලිහී ගියා. ස්වල්ප මොහොතකින් එම ප්‍රදේශය පුරා වසා පැතුරුණු මහා පොකුරු වර්ෂාවක් පතිතවන්නට වැඩිවෙලාවක් ගතවුනේ නැහැ. තඹවන් ජලය පහතට නද දෙමින් ගලා බසින්නට වුණා. ඒ විතරක් නෙවෙයි තඹවන්දිය පහතින් හඬනගමින් ගමන්කරන්නට පටන්ගත්තා. . එහෙත් කිසිකෙනෙකුගේ සිරුරේ පහළ කොටසේ බිඳුවක් පමණවත් ඒ ජල බිංදු රැඳුනේ නැහැ කියලයි පවසන්නේ. හරිම අශ්චාර්යමත්.
මේ මහත් අසිරිමත් පෙර නො වූ සිද්ධිදාමය දැක බලා සිටි සියල්ලන්ටම පහන් සිත් ඇතිවුණා.. මේ තත්ත්වය පසුබිම් කොට බුදු පියාණන් වහන්සේ “මගේ ඤාති සමාගමයෙහි පොකුරු වැසි වැටුණේ දැන් පමණක් නො වෙයි. පෙරත් පොකුරු එවැසි වැටිණැ යි මහා වෙස්සන්තර ජාතකය දේශනා කරන්නට වුනා. ඇත්තෙන්ම උන්වහන්සේ ක්‍රම ක්‍රමයෙන් ඔවුන්ව මෙම දේශනාව දක්වා රැගෙන පැමිණියා කියයි මට හිතෙන්නේ. ධර්‍ම දේශනාව අසා සියල්ලෝ නැගිට වැඳ පැදකුණු කොට යන්නට ගියා. හරිම පුදුමයි,. එකද රජෙක් හෝ රජමහ ඇමතියෙක් හෝ ‘හෙට අපගේ භික්‍ෂාව සඳහා ප මාලිගය වෙත වැඩමකර මැනවැ’යි කියා අරධානා කොට ගිය අයෙක්නම් සිටියේ නැහැ. අඩුම වශයෙන් ශුද්ධෝදන රජතුමාටත් මතක් වුනේ නැහැ පසුවදා දානය සඳහා මාළිගයට ආරාධනය කරන්නට. හැමෝම ඉතාමත් සතුටෙන් විසිර ගියා.
උපකාර වූ මුලාශ්‍ර –
විනය අටුවාව රාහුලවත්ථුකථා මහවග අටුවාව මහාඛන්‍ධක වර්ණනාව
සන්තිකෙනිදානකථා කුදුගත් සඟිය බුද්ධවංශ අටුවාව- ගොතම බුද්ධවංස වර්ණනාව
සුද්ධෝදන රජුගේ කථා පුවත – කුදුගත් සඟිය අටුවාව – ධම්මපද අටුවාව – ලොක වර්ගය