අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 345 (සන්තිකේ නිධානය)
සාරිපුත්ත තෙරුන් ධර්මාවබෝධය ලද ගැඹුරු සුත්‍ර දේශනාව 03
එදා මා නැකතින් යුත් පුන්පොහෝ දිනයක්. ඉතින් 343 වෙනි කොටසෙහි කියූ ලෙස සාරිපුත්ත තෙරුන්වහන්සේගේ බෑණානුවන් වූ දීඝනඛ පරිව්‍රාජකයා බුදුරජාණන් වහන්සේ වෙතට පැමිණ ආගිය තොරතුරු කතාබස්කොට පසෙකින් සිටියා. ඒ වෙලාව වනවිටත් ගල්ලෙන මදක් රත්වී තිබුන නිසාදෝ සාරිපුත්ත ස්ථවිරයන් වහන්සේ බුදුරජාණන් වහන්සේට පවන්සලමින් සිටියේ. දීඝනඛ පරිව්‍රාජකයාත් බුදුරජුන් සහ තම මාමණ්ඩිය හමුවේ තමා ගැන ඇගයීමක් කිරීමට අවස්තාවක් බල බලා සිටියේ. ඒ වනවිටත් ඔහු දැන් සිටින්නට ඇති බුදුරජාණන් වහන්සේ සියල්ලම අත්හළ උත්තමයෙක් කියලා. ඔහු මෙලෙස එතැනින්ම කතාව පටන් ගන්නට මුල පිරුවා
“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, මම වනාහි ‘සියල්ල මට රුචි නොවේය’ යන මෙබඳු වාද ඇත්තෙක් මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තෙක් වෙමියි” කියා සිටියේ මදක් ආඩම්බරයෙන්. ඔහුට කියන්නට ඕනේ වෙන්නට ඇත්තේ මමත් ඔබවහන්සේ වගේම සියල්ලන්ටම ඇති ආශාව දුරු කල කෙනෙක් කියලා වෙන්නට ඇති. මෙහි සියල්ලම යනුවෙන් ඔහු අදහස් කලේ සියලු උපත් බව යනුවෙන් පෙලේ සඳහන් වනවා. ඒත් ඔහු නොදැන සිටි තව බොහෝ දේ තිබුනා.එයින් එකක් වන්නේ එක් තැනක් අත්හරින විට තවත් තැනක් අල්ලා සිටින බවයි. බුදුරජාණන් වහන්සේ එතැනින්ම ඔහුගේ සසර ගමන නිම කිරීමට ප්‍රවේශයක් ගත්තා.
“අග්ගිවෙස්සනය, ‘සියල්ල මට රුචි නොවේයයි’ ඔබ මොහොතකට පෙර පැවසුවා. එතකොට ‘සියල්ල මට රුචි නොවේයයි යම් මේ දෘෂ්ටියක් වේනම් මේ දෘෂ්ටියද තොපට රුචි නොවේදැයි?” අසා සිටියා. එවිට ඔහු කෙලින්ම ඔවු කියලා කිවේ නැහැ. ටිකක් පටලලා මෙහෙම උත්තරයක් දුන්නා.
“භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, ඉදින් මේ දෘෂ්ටිය මට රුචි වනවා කියන්නෙම අර මිට ඉහත කියපු සියල්ල මට රුචිනොවේ’ යන දෘෂ්ටියද එලෙසම සැබෑ වන බවම නේද? .”. ඒත් ඔහුට පෙනුනේ නැහැ ඔහු එය පිළිගත්තේ නැහැ හුදෙක් ඒ උච්ඡේද දෘෂ්ටියෙන් යලිත් උච්ජේදයම ගන්නා බව. ඒ මහා කාරුණිකයාණන් වහන්සේ ඔහුගේ සිත නොරිදවා නොබිඳවා වෙනස් අකාරයකට ඔහුට ඔහුගේ යම් ගුණයක් මතුකරමින් නිවන් මග දක්වා මෙහයවන්නට වුණා.
“අග්ගිවෙස්සනය, යම් කෙනෙක් ‘එයද එබඳුම වන්නේය’ එයද එබඳුම වන්නේයයි’ කියමින් ඒ දෘෂ්ටිය අත්නොහැරම අනික් දෘෂ්ටියක් ගන්නවාද එවැන්නෝ ලෝකයෙහි ඉතාම බහුලයි.
“අග්ගිවෙස්සනය, යම් කෙනෙක්, ‘එයද එබඳුම වන්නේය, එයද එබඳුම වන්නේයයි, කියමින් ඒ දෘෂ්ටියද දුරු කරමින් අනික් දෘෂ්ටියක්ද නොගන්නා වේද, එවැන්නෝ ඉතාමත් අල්පයි.
“අග්නිවෙස්සනය, ‘සියල්ල මට රුචි වේයයි.’ යන මෙබඳු වාද ඇති මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇති ඇතැම් මහණ බමුණෝ සිටිනවා. . අග්ගිවෙස්සනය, ඒ වගේම ‘සියල්ල මට රුචිනොවේයි,’ යන මෙබඳු වාද ඇති මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇති ඇතැම් මහණ බමුණෝද ලොවෙහි ඉන්නවා. .
අග්ගිවෙස්සනය, ඒ වගේම ‘සමහරක් මට රුචි වේ. සමහරක් මට රුචි නොවේයි.’ යන මෙබඳු වාද ඇති මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇති මහණ බමුණෝද ලොවෙහි බොහෝ ඉන්නවා.
“අග්ගිවෙස්සනය, දැන් මේ ඔවුන් අතුරෙන් යම් ඒ මහණ බමුණෝ ‘සියල්ල මට රුචි වේයයි,’ මෙබඳු වාද ඇත්තේ මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තෝ වෙත්ද, ඔවුන්ගේ මේ දෘෂ්ටිය රාග වශයෙන් සසරට සමීපයි. . සංයොජන වශයෙන් සසරට සමීපයි. තෘෂ්ණා දෘෂ්ටි දෙකින් සතුටුවීම් වශයෙන් සසරට සමීපයි. තෘෂ්ණා දෘෂ්ටි දෙක්හි ගිලීමෙන් සසරට සමීප වෙයි.
අග්ගිවෙස්සනය, ඔවුන් අතුරෙන් යම් ඒ මහණ බමුණෝ ‘සියල්ල මට රුචි නොවේය.’ යන මෙබඳු වාද ඇත්තෝ මෙබඳු දෘෂ්ටි ඇත්තෝ වෙත්ද, ඔවුන්ගේ ඒ දෘෂ්ටිය සසර නොඇල්මට සමීපයි. සසර නොබැඳීමට සමීපයි. තෘෂ්ණා දෘෂ්ටි දෙකින් සතුටු නොවීමට සමීපයි. තෘෂ්ණා දෘෂ්ටි දෙක්හි නොගිලීමට ආසන්න වෙයි.”
බුදු පියාණන් වහන්සේ මෙසේ වදාළ විට දීඝ නඛ පරිව්‍රාජකයාට පුදුම සතුටක් ඇතිවුනේ. ඇයි ඔහුව වර්ණනා කළා වගේ දැනුනේ. ඔහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙහෙම කියන්නට “භවත් ගෞතමයන් වහන්ස ඔබවහන්සේ මාගේ දෘෂ්ටිය උසස් කරනවා. “භවත් ගෞතමයන් වහන්ස ඔබවහන්සේ මාගේ දෘෂ්ටිය ඉතා උසස් කරනවා”.
මෙලෙස බුදුරජාණන් වහන්සේ තව දුරටත් දේශනා කරන්නට වුනා.