අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 268 (සන්තිකේ නිධානය)
සත්සතිය 06
මුචලින්ද නාග දරණ
මුචලින්ද නමෙහි තේරුම
සයවන සතියෙහි අප මහා බුදුපියාණන් වහන්සේ උරුවේලාවෙහි නෙරඤ්ජරා ගංතෙර මුචලින්ද නම් වූ ගසක් මුලට වැඩම කළා. මුචලින්ද යන වචනයට අර්ථ කිහිපයක්ම අට්ඨ කතාවෙහි සදහන් වෙනවා. මුලින්ම මුචලින්ද නම් මිදෙල්ල ගස හඳුන්වන නමක් ලෙසින් හඳුන්වනවා. එය නිචූලයිද කියනු ලබනවා. එය වනයෙහි ජ්‍යෙෂ්ඨ ගසක් බැවින් මුචලින්ද වූයේ යැයි ද කියනු ලබනවා.
මහා අකාල මේඝය
මහා අකාලමෙසො යනුවෙන් හඳුන්වන්නේ වර්ෂා කාලය නොපැමිණි කල්හි ඇතිවුන මහා වර්ෂාව හඳුන්වන නමක්. එය උපත්කල්හි හත් දවසක් නොකඩවා වැස්ස පවතිනවා. ඒ විතරක් නෙවෙයි, ඒ වර්ෂාවද ජලය හා මිශ්‍ර වූ ශීතල වාතයෙන් යුක්ත වනවා. බුදුපියාණන් වහන්සේ බුදුවීමෙන් පස්සේ සයවෙනි සතිය විමුක්ති සුවයෙන් ගතකිරීමට මෙම ගස මුලට පැමිණිය විතරයි. එම ගස සමීපයේ මනහර පොකුණක් තිබුණා. ඒ පොකුණෙහි යට නාග භවනයක් තිබුණා. එහි උපන් මහානුභාව සම්පන්න නාගරාජයෙක් සිටියා. මුචලින්ද ගස අසල තිබූ බැවින් ඒ පොකුණ සමහරවිට මුචලින්ද පොකුණ නමින් හඳුන්වන්නත් ඇති. ඒ නිසාමද කොහෙද එම නාගරාජයාව හඳුන්වනු ලැබුවේත් මුචලින්ද නාරජු යනුවෙන්.
ඒ මහා මේඝය ඇද හැලෙන්නට වැහිබිඳු එකිනෙක අහසින් වැටෙන්නට පටන්ගත්තා. බුදුපියාණන් වහන්සේ ඒ වනවිටත් සමාධියට සමවැදිලා දවස් සතකට නොනැගිටින්නට. ලගම එන අවධානම ඉවෙන් මෙන් හැඳිනගත් මුචලින්ද නාග රාජයාට මෙලෙස සිතිවල්ලක් පහළවුනා. “භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මාගේ භවන සමීපයෙහි ගසක් මුල වැඩවසති. දැන් හත් දවසක් වසින වැස්ස ඇත. එබැවින් බුදුරදුනට වාසයට සුදුසු ස්ථානයක් ලැබුනොත් යහපතැයි” සිතන්නට වුණා. “ඔහුට සත්රුවලින් තැනූ ප්‍රාසාදයක් මා හට නිර්මාණය කරන්නට හැකි වූයේ නමුත් එසේ කළ කල්හි සිරුරෙන් ගතයුතු ප්‍රයෝජනය නොගත්තේ වන්ය. දසබලයන් වහන්සේට කයින් වතාවතක් කරනෙමි” යි සිතමින් සෙමින් සෙමින් බුදුපියාණන් වහන්සේ අසලට පැමිණියා. ඉන්පසු පැමිණ අති විශාල නාගකයෙකුගේ වේශයක් මවාගත් ඔහු සත්වරක් තමාගේ ශරීරයෙන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශරීරය වටකොට භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ හිස මුදුන් පෙදෙස මතෙහි තමගේ මහත් වූ පෙණය තබා දරණගසා වටකරගනු ලැබුවා.
දරණ ඇතුලත ලෝහමහා ප්‍රාසාදයක බඩු ගබඩාවක් පමණ විය යි අධටඨ කථාවෙහි සඳහන් වනවා. මෙම කාලය තුල ශාස්තෘන් වහන්සේ කැමති කැමති ඉරියව්වකින් වාසය කරත්වා යනු නා රජුගේ අදහස වුණා. එහෙත් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ හිඳගෙනම සත්දවස ගතකළා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේහට සීතලක් නොවේවා යනුවෙන් පතමින් හෙතෙම සීතද, උෂ්ණයද, මැසිමදුරුවන්ගෙන් වන හිරිහැර ද වැලැක්වීම සඳහා එලෙසම දින හතම රැඳී විටියා. එහෙත් සත් දවසක් ම වැසි වැස්ස නිසා උෂ්ණයක් පවතියේම නැහැ.
ඉන්පසු භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඒ සත් දවස ඇවෑමෙන් පසු ඒ සමාධියෙන් නැගී සිටියා. මුචලින්ද නාග රජතෙමද වැහිකළු පහව ගොස් වැස්ස නැවති ඇති බව දැන භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශරීරයෙන් දරණ ලිහා ස්වකීය වේසය වෙනස් කොට තරුණ වෙසක් මවා හිස නමා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වඳිමින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඉදිරියෙහි පෙනී සිටියා.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ කාරණය දැන ඒ වෙලාවෙහි මේ ප්‍රීති වාක්‍යය ප්‍රකාශ කලා.
ඒ “චතුර් මාර්ග ඥාන සන්තොෂයෙන් සතුටුවූ තමාට ප්‍රකට වූ ලොවුතුරා දහම් ඇති නුවණැසින් උපධි විවේකය (නිවණ)
බලන පුද්ගලයාට ඒ උපධි විවේකය සැපවේ. ලොව කිසිවකු කෙරෙහිත් නොකිපෙන බවද, සත්වාවිහිංසාවද තවත් සැපයකි. කාමාශාවෙන් වෙන්වීමවූ විරාගී බව (අනාගාමී බව) ද ලොව සැපෙකි. මම ශ්‍රේෂ්ඨවෙමියි යන ආදී වශයෙහිවූ අස්මි මානයාගේ විනාශය (රහත් බව)උසස්ම සැපයවේ.” යනුවෙනි.
උපකාරක ග්‍රන්ථ
ඛුද්දකනිකාය » උදානපාළි » මුචලින්දවග්ගො » මුචලින්ද සූත්‍රය සහ පරමත්ථ දීපනි නම් වූ උදානඅට්ඨ කථාව