අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 261 (සන්තිකේ නිධානය)
සත්සතිය 04 -02
පළමු වරට බුදුරැස් විහිදීම.
තව ද අභිධර්ම පිටකයට වැද ධඟුණු නම් වූ විජම් පාළි මේ ය. විභග නවූ විජම් පාළි මේ ය. ධාතුකථා නම් වූ විජම් පාළි මේ ය. පුද්ගල ප්‍රඥති නම් වූ විජම් පාළි මේ ය. කථාවස්තු නම් වූ විජම් පාළි මේ ය. යමක නම් වු විජම් පාළි මේ ය, පට්ඨාන නම් වූ විජම් පාළි මේ ය, අර්ථසාලිනි නම් වූ විජම් අටුවා මේ ය, සමොහවිනොදනී නම් වූ විජම් අටුවා මේ ය, පවක නම්වූ විජම් අටුවා මේ ය යි මෙසේ විජම් පිටකයෙහි ශ්‍රීමුඛ පාළි හා අටුවා කථා එක්ලක්ෂ විසිදහස් දෙසිය පනස් ග්‍රන්ථ දකිනු ලැබුවා.
මෙසේ තුන්පිටකය මුලපටන් අගදක්වා ය, අගපටන් මුල දක්වා ය, දෙකෙළවර පටන් මැද දක්වා ය, මැද පටන් දෙකෙළවර දක්වායයි මෙසේ අනුලොම ප්‍රතිලොමාදි වසයෙන් සකසා පරික්ෂා කොට බලා වදාරා. තව ද ඒ මාගේ ධමසංඛ්‍යාව විශේෂයෙන් බලම් නම්; රසවසයෙන් එකෙක් වෙයි, පිටක වසයෙන් තුන්දෙක් වෙ යි, නිකාය වසයෙන් පසෙක් වෙ යි, අග වසයෙන් නවයෙක් වෙ යි, ස්කන්ධ වසයෙන් සුවාසූ දහසක් පමණ වෙ යි. ශ්‍රී මුඛ පාළි වසයෙන් මම කරන්නා වූ දෙශනාවෝ දෙලක්ෂ පන් සැත්තෑදහස් දෙසිය පනසක් පමණ ග්‍රන්ථ වෙති.
මතු ශ්‍රී ලංකාද්වීපයෙහි දී කප් ලක්ෂයක් පැරුම් පුරා ආ බුද්ධඝෝෂ නම් ආචාර්ය ස්ථවිරයන් විසින් මාන්ගේ අභිප්‍රාය දැන ලියන ලද අටුවා කථා වසයෙන් තුල්ල එක් සැට දහස් සත්සිය පනස් ග්‍රන්ථ සංඛ්‍යාවෝ පමණ වෙති. ඒ මාගේ ආගම කථාවෝ හැමදෙන ම ග්‍රන්ථ සම්‍යා වෙන් සලක්ෂ සත්තිස් දහසක් පමණ වෙති. භාණවාර සංඛ්‍යා වෙන් පස්විසි ලක්ෂ අටසාලිස් දහසක් බණවර වෙති. අක්ෂර ගණනාවෙන් දෙකෙළ තුන්ලක්ෂ සුවාසූ දහසක් අක්ෂරයෙන් පිරුණේ යැ. නය වසයෙන් අසඞ්ඛ්‍ය ගණන් නය යැ. ඒ මාගේ සියලු ධර්ම සමූහයෝ මැ අවිනෂ්ටව පන්දහසක් අවුරුදු පවන්නාහු ය යි මෙසේ මාගේ ස්වාමිදරුවෝ “අනෙකජාති සංසාරං” කියා පළමු ඔසවාගත් ශබ්දයෙහි පටන් ගෙන කෙළවර යමහල වැදහොවැ “අප්පමාදෙන සම්පාදෙථ”යි යන මේ ශබ්ද ය අන්තකොට ඇති සියලු ධර්ම සමූහයන් ඒ දෙවියන් මැවූ රුවන් ගෙයි වැඩහිඳ ඒ සතරවන සති ය මුළුල්ලෙහි මෙනෙහි කොට නිමවා වදාළසේක. ඒ සද්ධර්ම රත්න ය වැඩහිඳ සම්මර්ශනය කළාවූ ස්ථාන ය දැන් රසරචේතිය නම් වි ය.
භාග්‍යවතුන්වහන්සේ මෙලෙස සිවු වන සතියෙහි බෝරුකින් වයඹ පැත්තේ රුවන්ගෙයි වැඩ හිඳ ධර්මය මෙනෙහි වැනි කොට, වෛනේය ජනයන් බලා ශීලයෙහි පිහිටා සමාධිය වඩා ප්‍රඥායෙන් විවසුන් කොට සත්ත්වයෝ ආර්යමාර්ගයට බසිතැ” යි ශීල සන්දීපක වූ විනය පිටකය ද, සමාධි සන්දීපක වූ සුත්‍රාන්ත පිටකය ද ඉක්බිති ප්‍රඥාසන්දීපක වූ අනන්තනය ඇති අභිධර්ම පිටකය ද සම්මර්ශනය කරන සේක් ප්‍රස්ථාන ධර්මය මෙනෙහි කිරීමට බැස ගත් සේක. සියල්ලට ම වඩා ගැඹුරු වූ ප්‍රස්ථාන ක්‍රමය මෙනෙහි කරත් කරත් ම උන්වහන්සේට බලවත් ප්‍රීතිය ඇති විය. හෘදයවාස්තු ගත ලෙය ප්‍රසන්න විය. වාස්තු රූපය ද විශේෂයෙන් පහන් විය. ඡවි වර්ණය ද පැහැදුණේ ය. චිත්ත සමූත්ථාන (සිත කරණ කොටැ සෘතුයෙන් හටගත්) වර්ණය හාත්පස අසූරියන් පමණ තැන පැතිරැ සිටියේ ය. එය වටා පෙදෙස සිය දහස් දෙව් දුනු පහළ වූවා සේ, ඉර සඳ සුවහසක් පහළ වූ කලෙකැ සේ එකාලෝක විය.
උපකාරක ග්‍රන්ථ
පුජාවලිය