Sinhala Dictionary - සිංහල ශබ්දකෝෂය.
සංකේත සූචිය
අභි. = අභිධර්මයෙහි
අලං, = අලංකාර ශාස්ත්‍රයෙහි
අව්‍ය. = අව්‍යය
ආර්ථි. = ආර්ථික විද්‍යාවෙහි
උ. = උපසර්ගය
උඩ. = උඩරට
උද්භි. = උද්භිද විද්‍යාවෙහි
උමැද. = උතුරු මැද පළාතෙහි
කථා. = කථා ව්‍යවහාරයෙහි
කමත්. = කමත් ව්‍යවහාරයෙහි
කායි. = කායික විද්‍යාවෙහි
ක්‍රි. = ක්‍රියාපදය
ක්‍රි. වි. = විශේෂණය
ක්‍රිස්ති. = ක්‍රිස්තියානි
ගණිත = ගණිත ශාස්ත්‍රයෙහි
ගොවි. = ගොවි කර්මාන්තයෙහි
ඡන්ද. = ඡන්දස් ශාස්ත්‍රයෙහි
ජීව. = ජීව විද්‍යාවෙහි
ජ්‍යාමිති. = ජ්‍යාමිති ශාස්ත්‍රයෙහි
ජ්‍යෝති. = ජ්‍යෝතිෂ් ශාස්ත්‍රයෙහි
තර්ක. = තර්ක ශාස්ත්‍රයෙහි
දර්ශන = දර්ශනයෙහි
ධීව. = ධීවර කර්මාන්තයෙහි
නව. = නව (නව්‍ය, නවීන) ව්‍යවහාරයෙහි
නා. = නාමපදය
නාට්‍ය. = නාට්‍ය ශාස්ත්‍රයෙහි
නා.ප්‍ර. = නාම ප්‍රකෘතිය, ප්‍රකෘති රූපය
නා.ප්‍ර.බහු. = නාම ප්‍රකෘති බහුවචන
නා.බහු. = නාමපද, බහුවචන
නි. = නිපාතය
නීති. = නීති ව්‍යවහාරයෙහි
න්‍යාය. = න්‍යාය ශාස්ත්‍රයෙහි
පාරිභා. = පාරිභාෂික ව්‍යවහාරයෙහි
පාරිභා. රසා = පාරිභාෂික ව්‍යවහාරය රසායන විද්‍යාව
පූර්වක්‍රි. = පූර්ව ක්‍රියාව
ප්‍ර = ප්‍රකෘතිය, ප්‍රකෘති රූපය
ප්‍රත්‍ය. = ප්‍රත්‍යය
බහු. = බහුවචන
භා.දර්ශන = භාරතීය දර්ශනයෙහි
භා.නා. = භාවනාමය
භූගෝ. = භූගෝල විද්‍යාවෙහි
භෞති. = භෞතික විද්‍යාවෙහි
භෞ.රසා. = භෞතික රසායනයෙහි
මැද. = මැද පළාතෙහි
රසාය. = රසායන විද්‍යාවෙහි
රූඩී. = රූඪ ව්‍යවහාරයෙහි
රෝ.ක. = රෝමානු කතෝලික
වාස්තු. = වාස්තු විද්‍යාවෙහි විශේෂණය
වී. = විශේෂණය
විද්‍යු. = විද්‍යුතයෙහි, විද්‍යුත් විද්‍යාවෙහි
විනය. = විනයෙහි
වෙ. = වෙනුවට
වෛද්‍ය. = වෛද්‍ය ශාස්ත්‍රයෙහි
ව්‍යාක. = ව්‍යාකරණයෙහි
සංගී. = සංගීත ශාස්ත්‍රයෙහි
සත්ත්ව. = සත්ත්ව විද්‍යාවෙහි
සර්ව.බහු. = සර්වනාම බහුවචන
හම්බ. = හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කයෙහි
ළදරු. = ළදරුබසෙහි
| වචනය | සමාන පදමාලාව |
|---|---|
| අ. | 1. සිංහල හෝඩියේ මුල් අකුර සහ එහි මුල් ස්වරය. 2. (ව්‍යාක.) විරුද්ධ ප්‍රතිෂේධ ආදි අර්ථවල යෙදෙන අව්‍යයක්; නිද. අකුසල්; අහිංසක. 3. විෂ්ණු දෙවි. |
| අං. | [නා.ප්‍ර.] ගව, මුව ආදි සතුන්ගේ හිසෙහි ඉහළට නෙරා පවතින උල් අවයවය; අඟ; ශෘඞ්ගය. |
| අං අත්ත. | [නා.] අතු වශයෙන් බෙදීගිය අඟ; අංපොකුර. |
| අං ආබරණ. | [නා.බහු.] අංකෙළි පුදට යෝග්‍ය කොට පත්තිනි දෙවියන්ට කැප කළ අං. |
| අං ඇදිල්ල, අං ඇදීම. | [නා.] විවිධ උවදුරු දුරු කිරීම සඳහා පත්තිනි දේවිය උදෙසා පැවැත්වෙන අභිචාර ක්‍රීඩාවක් හෙවත් රැඟුමක්. |
| අංක, අඞ්ක. | [නා.ප්‍ර.] අංකය; අඞ්කය බ. |
| අංක ගණිතය. | [නා.] ඉලක්කම් උපයෝගී කරගෙන ගණන් සෑදීමේ ශාස්ත්‍රය. |
| අංකනය. | 1. [නා.] ඉලක්කම්වලින් සංඛ්‍යා දැක්වීම; අංක යෙදීමේ කාර්යය. 2. [නා.] අංක රාශි ආදිය සංකේත මගින් නිරූපණය කිරීම; එසේ නිරූපිත සංකේත පද්ධතිය. |
| අංකන සංගුණකය. | [නා.] වීජ ගණිතයෙහි ඝාතයක අංකයෙන් දක්වන සාධකය. |
| අංකය, අඞ්කය. | 1. [නා.] ඉලක්කම; සංඛ්‍යාව; 0 සිට 9 තෙක් ඕනෑ ම ඉලක්කමක් නිරූපණයට යොදන රූපය. 2. [නා.] ලකුණ; සටහන. 3. [නා.] පොත් සඟරා ආදියේ පරිච්ඡේදය/ කොටස. 4. [නා.] නාට්‍යයක ජවනිකාව |
| අංකරය, ඇංකරය. | 1. (කථා.) [නා.] නැංගුරම. 2. [නා.] දබරය; පොරය; රණ්ඩුව. |
| අංකිත. | [වි.] ලකුණු කරන ලද; ඉලක්කමෙන්/ අංකයෙන් දක්වන ලද. |
| අංකිත කෝදුව. | [නා.] අනුපිළිවෙළින් අංක දක්වන මාන උපකරණය. |
| අංකීරා, අංකූරා. | 1. (කථා.) [නා.] කූරු වැනි උල් අං ඇති ගොනා; අනින ගොනා. 2. (රූඪි.) [නා.] කෛරාටික පුරුෂයා. |
| අං කූටය. | 1. [නා.] අත්පාවල මහ ඇඟිල්ල; මහපට ඇඟිල්ල. 2. [නා.] ඇතැම් මත්ස්‍යයන් ගේ එක් හකුවකින් වැඩී තිබෙන ඇඟිල්ලක් වැනි ස්පර්ශක උපාංගය. |
| අංකුට්ටා. | [නා.] අඟුළු වර්ගයේ මිරිදිය මත්ස්‍යයෙක්. |
| අංකුර බද්ධය. | [නා.] ශාකයක අංකුරයක් අනෙක් ශාකයකට සම්බන්ධ කිරීම. |
| අංකුරය, අඞ්කුරය. | 1. [නා.] ශාකයක නොවැඩුණු ළපටි අවස්ථාව. 2. (පාරිභා.) [නා.] ජීවියකුගේ ශරීරයෙන් ලියලා නව ජීවියකු බවට අලිංගික ව වැඩෙන නෙරුම(=bud). |
| අංකුරිත. | [වි.] අංකුර හටගත්; පැළ වූ. |
| අංකුරෝත්පත්තිය. | [නා.] අංකුරයක උපත; ළපටි පැළ හටගැනීම. |
| අංකුලාව. | [නා.] අඟින් කළ කොපු විශේෂයක්; හෙප්පුව. |
| අංකුශ, අංකුස, අඞ්කුශ, අඞ්කුස. | [නා.ප්‍ර.] අංකුශය, අංකුසය, අඞ්කුශය, අඞ්කුසය බ. |
| අංකුශ චාරණය. | [නා.] සිවුසැට කලාවලින් එකක් වන අංකුශ භාවිතය; අලි-ඇතුන් හැසිරවීමේ ශාස්ත්‍රය. |
| අංකුශ, අඞ්කුස. | 1. [නා.ප්‍ර.] අලි-ඇතුන් හසුරුවන, තියුණු උලකින් හා කොක්කකින් යුතු උපකරණය; හෙණ්ඩුව; අකුස්ස. 2. [නා.ප්‍ර.] කෙක්ක; දෙහෙටිල්ල. |
| අංකුශාභය. | (පාරිභා.) [නා.] කෙළවර කොක්කක් මෙන් නැමුණු; අස්ථිය (=unciform bone). |
| අංකූඩුව. | (කථා.) [නා.] ගෝණ, මුව ආදින්ගේ අතු වශයෙන් බෙදී ගිය අං. |
| අංකෙළිය. | [නා.] පත්තිනි දේවියගේ නමින් පවත්වනු ලබන ජාතික ක්‍රීඩාවක්. |
| අංකොං, අංකොන්. | (කථා) [නා.] වෙනස්කම; අනාදරය; අහිතවත් බව. |
| අංකොක්ක. | [නා.] ඇඳුම් ආදිය එල්ලීම සඳහා අං, ලී ආදියකින් අඟක හැඩයට කළ කොකු විශේෂය. |
| අංග, අඞ්ග | [නා.ප්‍ර.] අංගය, අඞ්ගය බ. |
| අංගකූට. | [නා.ප්‍ර.] හොරට බඩු කිරීම; හොර වෙළඳාම. |
| අංගජ. | [වි.] ශරීරයෙන් උපන්. 1. [නා.ප්‍ර.] ලේ. 2. [නා.ප්‍ර.] හිසකේ. 3. [නා.ප්‍ර.] පුත්‍රයා. |
| අංගජාතය. | [නා.] ස්ත්‍රී/පුරුෂ නිමිත්ත; ලිංගය; රහසඟ. |
| අංගණය. | 1. [නා.] මිදුල; මළුව; එළිමහන් බිම. 2. (පාරිභා.) [නා.] ලයිකනයක මතුපිට රේඛාවලින් හෝ බිඳුමකින් හෝ සීමා වී තිබෙන කුඩා ඉඩ ප්‍රමාණය (=arcola). 3. [නා.] කිලුට; කැළල. 4. [නා.] පාපධර්මය. |
| අංගතිලක, අඞ්ගතිලක. | [නා.ප්‍ර.] සිවුසැට ආභරණ අතරින් එක් ආභරණයක්. |
| අංගදාභරණය. | [නා.] ඉහළ බාහුවේ පලඳිනු ලබන ආභරණය; අඟුපලඳනාව; කේයුරය. |
| අංගදාහය. | [නා.] ඇඟ දෑවිල්ල ඇති කරන රෝගාබාධයක්. |
| අංගනාව, අඞ්ගනාව. | [නා.] ස්ත්‍රිය; කාන්තාව. |
| අංග පරිත්‍යාගය. | [නා.] අත්, පා, ඉස් ආදි ශරීරාංග පරිත්‍යාග කිරීම. |
| අංගපුලාව. | 1. (කථා.) [නා.] යහපත් පැවැත්ම. 2. [නා.] මනා හැඩහුරුකම. |
| අංගම. | 1. [නා.] මතුරා පිඹින නපුරු මන්ත්‍ර විශේෂයක්. 2. [නා.] දේවපූජා සඳහා පවත්වන නැටුම් විශේෂයක්. |
| අංගම් පොරය. | 1. [නා.] දෙදෙනකු අතරේ කරන කඩු හරඹය; ද්වන්ද්ව යුද්ධය. 2. [නා.] මල්ලවපොර වැනි ක්‍රීඩා විශේෂයක්. |
| අංගය, අඞ්ගය. | 1. [නා.] අතපය ආදි ශරීරයේ කොටස්; ශරීර අවයවය. 2. [නා.] සිරුර; කය; ශරීරය. 3. [නා.] කොටස; භාගය; ප්‍රභේදය. 4. [නා.] ලක්ෂණය. 5. [නා.] ගුණය; ශීලය; ව්‍රතය; ප්‍රතිපත්තිය. 6. [නා.] පිළිවෙළ; ක්‍රමය. 7. [නා.] කුඹුරක කෙළවරක පිහිටි නෙරාගිය තීරය; වෙල්යායකින් පසෙකට විහිදී ගිය පටු තීරය. |
| අංග රක්ෂක. | [නා.ප්‍ර.] පෞද්ගලික ආරක්ෂකයා; පෞද්ගලික ආරක්ෂක භටයා. |
| අංග රාගය, අඞ්ග රාගය. | [නා.] ඇඟ ගල්වන සුවඳ විලවුන්; ඇඟ සුවඳ ගන්වන සඳුන් කොකුම් ආදි ආලේපය. |
| අංග ලක්ෂණ. | [නා.ප්‍ර.] සිරුරෙහි ලකුණු; දේහ ලක්ෂණ. |
| අංගවිකල. | [වි.] ශරීර අවයව හරියාකාර ව නොපිහිටි; අංග විකෘති. |
| අංග විද්‍යාව. | [නා.] ශරීර ලක්ෂණ පිළිබඳ වූ ශාස්ත්‍රය; දේහ ලක්ෂණ විද්‍යාව; සාමුද්‍රිකා ශාස්ත්‍රය. |
| අංග වෛද්‍යයා | [නා.] ශාරීරික ආබාධවලට වෙදකම් කරන තැනැත්තා; සර්වාංග වෛද්‍යවරයා; කාය චිකිත්සකයා. |
| අංග සම. | (පාරිභා.) [වි.] හැම අතින් ම සමාන වූ (= congruent). |
| අංග සාදය. | [නා.] ඇඟෙහි වෙහෙස; ශරීර අවයවවල විඩාව. |
| අංග සාම්‍යය. | (පාරිභා.) [නා.] අංග සමබව; සියලු අතින් සම වීම (= congruency). |
| අංග සූත්‍රය. | [නා.] ප්‍රධාන සූත්‍රය; ව්‍යාකරණ ශාස්ත්‍රයෙහි ප්‍රධාන රීතිය. |
| අංග සූලය. | [නා.] ශරීරාංගවල හට ගැනෙන තියුණු වේදනාව. |
| අංගහාරය. | [නා.] අත පා ආදි අවයව සෙලවීම; අංග චලනය. |
| අංගහීන. | [වි.] ශරීරයේ අවයව අඩු වූ; අසම්පූර්ණ අවයව ඇති. |
| අංගාංගී. | [අංග+අංගී] [නා.ප්‍ර.] අංග සහ උපාංග; ශරීරය සහ අත් පා ආදි අවයව. [වි.] අංග සහ උපාංග දරන. |
| අංගාණිය. | [නා.] කඩ වීදිය; වෙළඳ වීථිය. |
| අංගාරය, අඞ්ගාරය. | 1. [නා.] අඟුර; ගිනි අඟුර. 2. [නා.] අඟුරුවල ඇති කාබන් නම් වූ තාත්වික පදාර්ථය. |
| අංගාරකය. | 1. [නා.] ගිනි අඟුර; නිවුණු ගිනි අඟුර. 2. [නා.] අඟහරු හෙවත් කුජ ග්‍රහයා. |
| අංගාරකරණය. | 1. (පාරිභා.) [නා.] ද්‍රව්‍යයක් අඟුරු කාබන් හෝ කෝක් බවට පත් කිරීම. 2. (පාරිභා.) [නා.] පිටපත් ගැනීම සඳහා කඩදාසියක කාබන් ආලේප කිරීම (=carbonisation). |
| අංගාරධර. | (පාරිභා.) [වි.] අංගාරධර පාෂාණ පිළිබඳ; ගල්අඟුරු සාදන (=Carboniferous) |
| අංගාර ධානිකාව. | [නා.] අඟුරු කබල; ගිනි කබල. |
| අංගාරමය. | [වි.] අඟුරු වූවාක් ලෙස පෙනෙත; කාබන් ඇතුළත් අවසායිත නිධි පිළිබඳ වූ (=Carbonaceous) |
| අංගාර මාංසය. | [නා.] ගිනි අඟුරෙහි ලා පුලුස්සා ගත් දඩමස; ගින්නේ පළහන ලද මස. |
| අංගාරය, අඞ්ගාරය. | 1. [නා.] අඟුර; ගිනි අඟුර. 2. [නා.] අඟුරුවල ඇති කාබන් නම් වූ තාත්වික පදාර්ථය. |
| අංගාරිකාම්ලය. | [නා.] අංගාර ධාතුව දැවීමෙන් හෝ සංයුක්ත වස්තු කුණු වී පැසීමෙන් හෝ හටගන්නා වායුව; කාබන් සහ ඔක්සිජන් සංයෝග වූ කාබන්ඩයොක්සයිඩ් වායුව. |
| අංගිය. | 1. [නා.] සිරුරක් ඇත්තී; ස්ත්‍රිය. 2. [නා.] ඇඟ ලන සැට්ටය; කංචුකය. |
| අංගී. | [වි.] අවයව ඇති; සිරුරක් ඇති; අංගවලින් යුක්ත. |
| අංගීරස. | [නා.ප්‍ර.] බුදුන්වහන්සේ. [වි.] සිරුරෙන් විහිදෙන රැස් ඇති; බබළන සිරුරක් ඇති. |
| අංගුටු මිට්ටා. | (කථා.) [නා.] අඟුටුමිට්ටා. |
| අංගුට්ට. | (කථා.) [නා.] අත්පාවල මහ ඇඟිල්ල; මාපටැඟිල්ල. |
| අංගුත්තර නිකාය. | [නා.ප්‍ර.] පාලි සූත්‍ර පිටකයේ නිකාය ග්‍රන්ථ පහ අතුරින් එකක්; මෙහි නිපාතයක් පාසා පිළිවෙළින් අංග වැඩි වන සේ යොදා තිබෙන බැවින් එනම් විය. |
| අංගුලය. | [නා.] ඇඟිලි මිම්ම; අඟල; වියතින් නවයෙන් කොටස. |
| අංගුලිකා. | 1. [නා.ප්‍ර.] ඇඟිල්ල; කුඩා ඇඟිල්ල; සුළැඟිල්ල. 2. [නා.ප්‍ර.] බඩවැලෙහි ඇඟිලි හැඩය ගත් කෙඳි වැනි ප්‍රසර. |
| අංගුලි පර්වය. | [නා.] ඇඟිලි පුරුක; ඇඟිල්ලේ එක් එක් සන්ධියකින් සීමා වූ කොටස. |
| අංගුලිය. | [නා.] ඇඟිල්ල. |
| අංචිත. | [වි.] පුදන ලද; වන්දනය කරනු ලැබූ. |
| අංචිය, අඤ්චිය. | 1. (කථා.) [නා.] යමකුට කරදර කිරීමෙහි යොදන උපාය; උගුල. 2. [නා.] ඇබැද්දිය; අකරතැබ්බය. |
| අංජන කැට. | [නා.ප්‍ර.] ඇස්වල ගෑමට ගන්නා ඛනිජ ධාතු විශේෂයක්. |
| අංජන කුලය. | (නා. ) කාළවර්ණ වූ ඇත් කුලයක්. |
| අංජනදලූ, අඤ්ජනදලූ. | [නා.ප්‍ර.] ලී ලෝහ ආදියෙහි කැටයම් කරනු ලබන ලියකම් විශේෂයක්. |
| අංජනම, අඤ්ජනම. | 1. [නා.ප්‍ර.] අඳුන; ඇසෙහි ගාන රසායන බෙහෙත. 2. [නා.ප්‍ර.] පේන බැලීම පිණිස ජීවම් කරගන්නා ලද ආලේප විශේෂය. |
| අංජනම් දේවී, අඤ්ජනම් දේවී. | [නා.] අංජනම් එළියෙන් ශාස්ත්‍ර කීමට උදවු වෙතියි විශ්වාස කරනු ලබන දෙව්දුව. |
| අංජනය, අඤ්ජනය. | [නා.] ඇස අඳුන් ආලේප කිරීම; ඇස ගාන ආලේපය. |
| අංජන ශලාකාව. | [නා.] අඳුන් ගාන තෙලිකූර. |
| අංජලි, අඤ්ජලි. | [නා.ප්‍ර.] අංජලිය; අඤ්ජලිය බ. |
| අංජලිකරණය, අඤ්ජලිකරණය. | [නා.] දොහොත් මුදුන් දී කරන නමස්කාරය; ඇඳිලි බැඳීම. |
| අංජලිපුටය, අඤ්ජලිපුටය. | [නා.] ඇඟිලි එකතු කොට ගොටු ගසා එසවූ දෙඅත්ල; නමස්කාර වශයෙන් එක් කොට නැඟූ දෝත. |
| අංජලිය, අඤ්ජලිය. | [නා.] ඇඟිලි එකතු වන සේ ඔසවා ගත් දෙඅත; අභිවාදනයට නැඟූ දෝත. |
| අංබරුවා, අංබාරුවා. | (කමත්.) [නා.] ගවයා; මීමා. |
| අංමඩුව. | [නා.] අං ආබරණ පේ කොට තබන මඩුව. |
| අංමුවා. | [වි.] අඟින් සාදන ලද. |
| අංමුවා. | [වි.] අඟින් සාදන ලද. |
| අංශකය | 1. [නා.] කොටස; භාගය. 4. (පාරිභා.) [නා.] උෂ්ණත්වය මැනීමේ ඒකකය; කෝණ මැනීමේ ඒකකය(=degree). |
| අංශභාගය, අංසභාගය. | [නා.] ශරීරයේ එක් අංශයක් පණ නැති වීම ලක්ෂණ කොට ඇති රෝගය; පක්ෂාඝාතය. |
| අංශය. | 1. [නා.] භාගය; පංගුව. 2. [නා.] දිශාව; පැත්ත. 3. (පාරිභා.) [නා.] පාර්ශ්වය (=lateral); කොටස (=inaredient); පාදය (=side). 4. [නා.] යම්කිසි කාර්ය මණ්ඩලයක ශාඛාව. |
| අංශ රූපය. | [නා.] අංශයක් පෙන්වන රූපය; පාර්ශ්වයක ආකාරය දක්වන ප්‍රතිබිම්බය. |
| අංශුක. | 1. [නා.ප්‍ර.] සිනිඳු රෙද්ද. 2. වැස්ම; කබාය; හැට්ටය. |
| අංශුධර. | [නා.ප්‍ර.] රශ්මි ධාරා දරන්නා; හිරු; සූර්යයා. |
| අංශුමාත්‍රය. | [නා.] ඉතා ටික; ඉතා ස්වල්පය; බිංදු මාත්‍රය. |
| අංශුමාලාව. | [නා.] රැස්මාලාව; ආලෝකධාරාව. |
| අංශුමාලී. | [නා.ප්‍ර.] රැස්මාලාවක් ඇති තැනැත්තා; සූර්යයා. |
| අංශුව. | 1. [නා.] ඉතා කුඩා කොටස; කුඩා කැබැල්ල; ස්වල්පය. 2. [නා.] ආලෝක ධාරාව; රශ්මිය. |
| අංසකඩය, අංසකඩේ. | [නා.] භික්ෂූන් වහන්සේ සිවුරට යටින් වම් උරය වසා අඳින සැට්ට විශේෂය. |
| අංසකය. | 1. [නා.] උරහිස. 2. [නා.] ශරීර පාර්ශ්වය. 3. [නා.] අංසකඩය. |
| අංසකූටය. | [නා.] උරහිස; දසරුව. |
| අංස මර්මය. | [නා.] උරහිස හා ගෙල අතර පිහිටි මරුපළ. |
| අංසානම. | [නා.] ජල යාත්‍රාවල රුවල ගැට ගසන රිට; රුවල් ලීය. |
| අංසිනය. | [නා.] අංශයක් දුබල වීම; අංශයක් හානි වීම; අබ්බගාතය. |
| අඃ | [නි.] කෝපය, සන්තාපය, ඛේදය, පසුතැවිල්ල ආදි අර්ථ ප්‍රකාශ කරන නිපාත පදයක්. |
| අක | 1. [නා.] දුක; ශෝකය; වධය; වේදනාව. 2. [නා.] ඇස; නේත්‍රය. 3. [නා.] දාදු කැටය. 4. [නා.] දූ කෙළිය. 5. [නා.] වී ඇට විස්සක බර. 6. [නා.] වී ඇට විස්සක බරින් යුත් රන් කාසිය. 7. [නා.] ටික; ස්වල්පය. 8. [නා.] රියෙහි අලවංගුව. 9. [නා.] ලකුණ; සටහන. 10. [නා.] අංකය; ඉලක්කම. 11. [නා.] විදුලිය. [වි.] පටු; හැකුළුණු. |
| අකටයුතු. | [වි.] කිරීමට නුසුදුසු; නොකළ යුතු වූ; අයුතු. |
| අකටවිකට. | [නා.ප්‍ර.] විහිළු තහළු; විගඩම්; උසුළු විසුළු. |
| අකඩ. | [වි.] නොකැඩුණු; අඛණ්ඩ. |
| අකණ. | 1. [නා.] පින් කළ නොහැකි කාලය; නුසුදුසු කාලය; අක්ෂණය.
2. [නා.] විදුලිය; අකුණු පහර; විද්යුල්ලතාව. |
| අකත. | [වි.] නොකළ; නොසාදන ලද. |
| අකනිටා, අගනිටා. | [නා.ප්‍ර.] බ්‍රහ්මලෝක දහසයෙන් එකක නාමය. |
| අකපට. | [නා.] නවගුණවැල; අක්ෂමාලාව. [වි.] කපටි නොවූ. |
| අකපටු. | 1. [වි.] හැකුළුණු.
2. [වි.] ගැවසී ගත්. |
| අකප්පිය. | (විනය.) [වි.] නුසුදුසු; අකැප; අසාරුප්‍ය. |
| අකමැති, අකැමැති. | [වි.] කැමැත්තක් නැති: අරුචි |
| අකම්, අකර්මක. | (ව්‍යාක.) [වි.] කර්ම පදයක් නොගන්නා; කර්මයක් නොමැති. |
| අකම්ප, අකම්පිත, අකම්ප්‍ය. | [වි.] නොසෙල්වෙන; කම්පා නොවන. |
| අකර. | 1. [නා.] අකුර; අක්ෂරය.
2. [නා.] අංකුරය; මොරෙය්යා. 3. [නා.] යම් යම් දේ එකතු වී ඇති තැන; ඛනිජ සම්පත් එක්රැස් වී ඇති ස්ථානය; ආකරය. 4. [නා.] ආකාරය; අයුර. |
| අකරණීය. | [වි.] නොකටයුතු; නොකළමනා; අකර්තව්‍ය. |
| අකරතැබ්බය. | [නා.] බලාපොරොත්තු නොවූ කරදරය. |
| අකරදාරුව. | [නා.] ප්‍රථම භාර්යාවගෙන් දික්කසාද නොවී දෙවන භාර්යාවක් පාවා ගැනීමේ දී පුරුෂයකු විසින් එම දෙවන කාන්තාව වෙත දෙනු ලබන පොරොන් පත්‍රය. |
| අකර්තව්‍ය | [වි.] නොකළ යුතු; නොකටයුතු. |
| අකර්මක ක්‍රියාව | (ව්‍යාක.) [නා.] කර්මයක් අපේක්ෂා නොකරන ක්‍රියා පදය. |
| අකර්මක ධාතුව | [නා.] (ව්‍යාක.) කර්මයක් අපේක්ෂා නොකරන ධාතුව හෙවත් ක්‍රියා මූලය. |
| අකර්මක ධ්‍රැවය | (පාරිභා.) [නා.] වැඩියෙන් ම බීජාන්නය ඇත්තා වූ ද ඩිම්බ න්‍යෂ්ටියෙන් හැකිතාක් දුරස්තර වූ ද මතුපිට වූ ලක්ෂ්‍යය (=vegetative pole). |
| අකර්මජ | [වි.] කර්මයෙන් නූපන්; කර්මයෙන් නොහටගත්. |
| අකර්මණ්‍ය | 1. [වි.] යම් කටයුත්තක නොයෙදිය හැකි; අලස; කුසීත. 2. [වි.] පොලී ගෙවීමක් නැති; වැඩකට නොයොදන ලද. |
| අකර්ණනය | [නා.] ඇසීම; ශ්‍රවණය කිරීම. |
| අකල | [නා.] නුසුදුසු කාලය; අනියම් කාලය. |
| අකලංක, අකලඞ්ක | [වි.] කැළැල් නැති; ලප නැති. |
| අකල් | 1. [වි.] අකාලයෙහි වූ; නොකල්හි සිදු වන; අවේලාවෙහි වු. 2. [වි.] යහපත් නොවූ; ප්‍රිය නොවූ; අකල්‍ය. [නා.ප්‍ර.] නුසුදුසු කාලය; අනියම් කාලය. |
| අකල් මරණය | [නා.] අකාලයේ සිදු වූ මරණය. |
| අකල්මාෂ | [වි.] ලප රහිත; නොකැළැල්. |
| අකල්ලකයා | [නා.] ලෙඩ වූ තැනැත්තා; රෝගියා. |
| අකවටුව | [නා.] උක්කුටික ව හිඳ ගැනීමේ ක්‍රමයක්. |
| අකවනවා | 1. (කථා.) [ක්‍රි.] හිරකරනවා; අවුරනවා. 2. [ක්‍රි.] (කුඹුරක වතුර) නවත්වනවා. |
| අකාඩය | 1. [නා.] මල්ලවපොර පිටිය. 2. [නා.] අඩමානය; සැක සහිත බව. 3. [නා.] අනිසි වේලාව. |
| අකාබනික | (පාරිභා.) [වි.] (කාබනේට් හා සයනයිඩ් හැර) කාබන් අඩංගු නැති; ජීව සම්බන්ධයක් නැති (=inorganic). |
| අකාබනික රසායන විද්‍යාව | [නා.] කාබන් හැර ඉතිරි රසායනික මූල ද්‍රව්‍යත් ඒවායේ සංයෝගත් පිළිබඳ වූ ශාස්ත්‍රය. |
| අකාමකා | [පූර්ව.ක්‍රි.] යටපත් කොට; අමතක කොට; නොසලකා හැර. |
| අකාරක | [වි.] නොකරන. |
| අකාරණය | [නා.] හේතුවක් නැති දෙය; නොකරන; නොකටයුත්ත; අයුක්තිය. |
| අකාරය | [නා.] “අ” යන අක්ෂරය; “අ” යන්න. |
| අකාරාදිය | [නා.] “අ”කාරය ආදි කොට ඇති අකුරු අනුපිළිවෙළින් සකස් කළ වචන මාලාව; ශබ්දකෝෂය. |
| අකාරාන්ත | [වි.] “අ” කාරයෙන් කෙළවර වන. [නා.ප්‍ර.] ‘අ’ කාරයෙන් අවසන් වන ශබ්දය. |
| අකාර්යක්ෂම | [වි.] කටයුත්තෙහි දක්ෂ නැති; කාර්යයෙහි අදක්ෂ. |
| අකාර්යය | [නා.] නොකළ යුතු දෙය; නොකළ යුත්ත. |
| අකාල | [වි.] නියම කාලයෙන් බැහැර වූ; නොනිසි කාලයෙහි වූ; අවාරයෙහි වූ. |
| අකාලඥ | [වි.] සුදුසු කාලය නොදන්නා වූ. |
| අකාල මරණය [ | නා.] නියම කාලයට පෙර සිදු වන මරණය; අකල් මරණය. |
| අකාලය | [නා.] කාලය නොවන අවස්ථාව; අවේලාව; අනියම් කාලය. |
| අකාලවාදී | [වි.] කථා කිරීමට සුදුසු කාලය නොදන්නා වූ; නොකල්හි කථා කරන. |
| අකාලික | 1. [වි.] නියම කාලයෙන් බැහැර වූ; නොනිසි කාලයෙහි වූ. 2. [වි.] කර්මයට අනතුරු ව විපාක දෙන; කාලය නොඉක්මවා පල දෙන. 3. [වි.] කාල සීමාවකට යටත් නොවූ; කාල සීමාවක් නිශ්චය කළ නොහැකි. |
| අකැප | [වි.] කැප නැති; අසාරූප්‍ය. |
| අකැමැත්ත, අකමැත්ත | [නා.] කැමැති නැතිබව; අකමැතිබව. |
| අකිංකර | [වි.] අණට කීකරු. |
| අකිංචන, අකිඤ්චන | 1. [වි.] තමා සතු කිසිදු වස්තුවක් නැති; දිළිඳු. 2. [වි.] රාගාදියෙන් හෝ විඤ්ඤාණයෙන් හෝ තොර වූ. |
| අකිරිය | 1. [වි.] ක්‍රියාවෙන් තොර; සුචරිතාදිය නොකරන. 2. [වි.] ක්‍රියාවක් නැතැයි සලකන; කර්මය නොඅදහන. |
| අකිරිය වාදය | [නා.] කුසල් වශයෙන් හෝ අකුසල් වශයෙන් ක්‍රියාවකට විපාකයක් නැතැයි යන දෘෂ්ටිය; කර්මඵල විශ්වාස නොකිරීම. |
| අකීර්තිය | [නා.] අපකීර්තිය; නින්දාව; අවමානය. |
| අකු ඇටය | [නා.] උරයෙහි ඉදිරිපසින් තිරස් ව පපුවේ මැද සිට උරහිස් සන්ධි කරා විහිදී ගිය අස්ථිය. |
| අකුටිල | 1. [වි.] ඇද නැති; වකුටු නොවූ; කුටිල නොවූ. 2. [වි.] අවංක; අකපට. |
| අකුණ | [නා.] විදුලිය; විදුලි කෙටීම; හෙණය. |
| අකුණු නිවාරකය | [නා.] (අකුණුවලින් ඇති වන අධිවෝල්ටියතාවෙන්) විදුලි උපකරණ ආරක්ෂා කරන උපකරණය. |
| අකුණු පහන | [නා.] විදුලි කෙටීමේ දී ඇති වන ආලෝකය; අකුණු එළිය. |
| අකුණු පහර | [නා.] විදුලිය කෙටීමේ දී පොළොව කරා විහිදෙන විද්‍යුත් ප්‍රහාරය; සෙණ පහර. |
| අකුණු සන්නායකය | [නා.] (ගොඩනැගිලි නැව් ආදියට) අකුණු වැදීම වළක්වන ලෝහමය උපකරණය. |
| අකුණ්ඨ | [වි.] මොට නොවූ; මුවහත් සහිත; තියුණු. |
| අකුතෝභය | [වි.] බිය වීමට හේතුවක් නැති; කොතනකින් වත් පැමිණෙන බියක් නැති. |
| අකුධාතුව | [නා.] ආදාහනයෙන් පසු ඉතිරි වූ, බුදුරජාණන් වහන්සේගේ උරයෙහි ඉදිරිපසින් හරස් ව පිහිටා තිබූ අස්ථිය. |
| අකුප්‍යය | [නා.] අමිශ්‍ර හෙවත් පිරිසිදු ලෝහය. |
| අකුර | 1. [නා.] භාෂාවක ශබ්ද ඒකකයක් ලියා දැක්වීම සඳහා යොදා ගනු ලබන සංකේතය; හෝඩියේ හෝ වර්ණමාලාවේ සංකේතවලින් එකක්; වර්ණය. 2. [නා.] ඉගෙනීම; පොත්පත් හැදෑරීම. 3. [නා.] වාහනයක රෝද සවි වී තිබෙන හරස් යකඩය; අලවංගුව. 4. [නා.] පැළය; අංකුරය. 5. [නා.] දලුව; ළපටි රිකිල්ල. 6. [නා.] සිරුරෙහි හටගන්නා මස් රොද. 7. [නා.] ගල් කැටය; බොරලු කැටය. |
| අකුරට | [වි.] නියම කළ ලෙස; අඩුවක් නැති ව; ඉතා නිවැරදි ලෙස. |
| අකුරට යනවා | [ක්‍රි.] ඉගෙනීමට යනවා; පාසැල් යනවා. |
| අකුරට වැඩ කරනවා | [ක්‍රි.] අමතර කටයුතුවලින් වැලකී නියම වී ඇති වැඩ කොටස පමණක් කරනවා. |
| අකුරු කරනවා | [ක්‍රි.] අකුරු ඉගෙන ගන්නවා; අධ්‍යයනය කරනවා; අධ්‍යාපනය ලබනවා. |
| අකුරු මරනවා | [ක්‍රි.] අකුරු වරද්දනවා. |
| අකුරුමැටි | [නා.ප්‍ර.] ගල්කුඩුවලින් සෑදුණු මැටි වර්ගයක් |
| අකුරු පෝරුව | [නා.] අකුරු ලිවීමට භාවිත කළ ලෑල්ල; වැලිපිල්ල. |
| අකුරු හරඹය | [නා.] ගල් කැට විදීමේ ක්‍රීඩාව. |
| අකුරු හල | [නා.] අකුරු උගන්වන ස්ථානය; පාසැල |
| අකුල | 1. [නා.] අවුල; අවහිරය; බාධාව. 2. [නා.] කුඩා ගස්වැල් ආදියෙන් ගහණ වූ ස්ථානය; ළැහැබ. 3. [නා.] රිකිලි ගහණ වූ අත්ත. |
| අකුලෙ ගහනවා | (කථා.) [ක්‍රි.] (මළ මිනියක්) වළ දමනවා; භූමදාන කරනවා. |
| අකුල් හෙළනවා | [ක්‍රි.] අවහිර කරනවා; බාධා කරනවා; වළක්වනවා. |
| අකුව | 1. [නා.] අකු ඇටය. 2. [නා.] හනුව. 3. [නා.] කූර; උල. |
| අකුශල, අකුසල | 1. [වි.] අදක්ෂ; අසමත්. 2. [වි.] කුසල් නොවූ; පාපකර. |
| අකුශල කර්ම පථය | [නා.] අපායගාමී වීමට හේතු වන පව. |
| අකුශල කර්මය | [නා.] පව; පාප ක්‍රියාව; පාප සිතිවිල්ල. |
| අකුශලය, අකුසලය | [නා.] කුසල් නොවූව; පාපය. |
| අකුස | [නා.] හෙණ්ඩුව; අංකුසය. |
| අකුසල මූලය | [නා.] පවට මුල් වූ කාරණය; අකුශල හේතුව. |
| අකුස්ස | 1. [නා.] අලි ඇතුන් මෙහෙයවන උපකරණය; හෙණ්ඩුව. 2. [නා.] ටික; ස්වල්පය; අල්පමාත්‍රය. |
| අකුළනවා | 1. [ක්‍රි.] දිගහැර ඇති පැදුරු ආදිය දිගැටි බෙර හැඩයට ඔතා කැටි කරනවා; කඹ ආදිය වළලු ගසනවා; ඔතනවා; වකුටු කරනවා. 2. [ක්‍රි.] පොත්, ඇස් පිහාටු ආදිය වහනවා. 3. [ක්‍රි.] වැනූ ධාන්‍යාදිය නැවත එකට එකතු කරනවා. |
| අකෘත | [වි.] නොකළ; නොකරන ලද. [නා.ප්‍ර.] නිර්වාණය. |
| අකෘතඥ | [වි.] කෙළෙහිගුණ නොදත්; කළගුණ නොසලකන; ගුණමකු. |
| අකෘතඥයා | [නා.] කෙළෙහිගුණ නොදත් තැනැත්තා; කළගුණ නොසලකන්නා; ගුණමකුවා. |
| අකෘත්‍යය | [නා.] වරද; නොකටයුත්ත. |
| අකෙව් | 1. [නා.ප්‍ර.] වැළැකීම; ප්‍රතික්ෂේපය. 2. [නා.ප්‍ර.] ආක්ෂේප නම් කාව්‍යාලංකාරය. |
| අකොව | [නා.] ක්‍රෝධ නැති බව; අක්‍රෝධය. |
| අකොස | [නා.] නින්දා කොට බැණීම; ගර්හාව; ආක්‍රෝශය. |
| අකෝණික රේඛාව | (පාරිභා.) [නා.] කෝණ රහිත ඉර; චුම්බක විචලන නැති රේඛාව (=agonic-line). |
| අකෝලිතයා | (රෝ.ක.) [නා.] දිව්‍ය පූජා මෙහෙයෙහි දී සහාය වන්නා; පරිවාසනයා. |
| අකෝවිද | [වි.] නූගත්; අදක්ෂ. |
| අකෞශල්‍යය | [නා.] කුශලතාවෙන් තොරබව. |
| අක් [ | නා.ප්‍ර.] අග; කෙළවර; මුදුන. |
| අක්උවටා | [නා.ප්‍ර.] බුදුරජාණන් වහන්සේට උපස්ථාන කරන්නවුන් ගෙන් අගතැන්පත් තැනැත්තා; අග්‍රෝපස්ථායකයා. |
| අක්කණ්ඩි | 1. [නා.] වැඩිමහල් සහෝදරිය; අක්කා. 2. [නා.] තමාට වඩා වැඩිමහල් ස්ත්‍රිය. |
| අක්කමාව | [නා.] පැකිලීම; පසුබෑම; අක්ෂමාව. |
| අක්කම්මා | (කථා.) [නා.] මව ගේ වැඩිමහල් සොහොයුරිය; ලොකු අම්මා; මහම්මා. |
| අක්කර | [නා.ප්‍ර.] අක්කරය බ. |
| අක්කර ඉඩම | [නා.] ආණ්ඩුවෙන් මැන බේරුම් කළ ඉඩම; අක්කර වශයෙන් ආණ්ඩුවෙන් මිලට ගන්නා ඉඩම. |
| අක්කර බද්ද | ඉඩම් අයිතිකරුවන්ගෙන් ඉඩම් භුක්තිය වෙනුවෙන් අය කරන වාර්ෂික බදු මුදල. |
| අක්කරමාව | ( කථා) [නා.] අකුරක ප්‍රමාණය; ඉතා ස්වල්පය අක්ෂර මාත්‍රය. |
| අක්කරම්, අක්කාරම් | [නා.ප්‍ර.] කුඩා දරුවන් ගේ දිවෙහි බැඳෙන සුදු හෝ කළු මැලියම් සහ එය ලක්ෂණ කොට ඇති රෝගය; උල්ලෝගම්. |
| අක්කරය | [නා.] වර්ග යාර 4840 ක හෙවත් රූඩ් හතරක හෙවත් පර්චස් එකසිය හැටක බිම් ප්‍රමාණය; හෙක්ටයාර් 0.405 ක ක්ෂේත්‍රඵලය. |
| අක්කල් | [වි.] දුර්වල; පිරිහුණු. |
| අක්කල් කැස්ස | [නා.] කක්කල් කැස්ස. හුස්ම ගැන්මට අපහසු වන තෙක් දැඩි කැස්සක් ඇති කරන රෝගය. |
| අක්කස්ස | [නා.] කුඹුර; කෙත. |
| අක්කා | 1. [නා.] වැඩිමහල් සහෝදරිය; දෙටු සොහොයුරිය. 2. (කථා.) තමාට වැඩිමහල් ස්ත්‍රිය. |
| අක්කැත්ත | 1. [නා.] අග කොටස; අන්තිම කෙළවර. 2. [නා.] යුෂ සඳහා කිතුල් මලක් හෝ පොල් මලක් අවසාන වරට කැපීම. 3. [නා.] කුඩා කැත්ත. |
| අක්කැමියා | [නා.] අගය නියම කරන්නා; තක්සේරුකරු. |
| අක්කියාළ | (කථා.) [නා.] ගොයම් කපා පළමුවෙන් ම බුදුන් වහන්සේට හෝ දෙවියන්ට හෝ වෙන් කරන කොටස. |
| අක්කෝසය | [නා.] පරිභවය; ආක්‍රෝශය. |
| අක්කෝසකයා | [නා.] ගරහන්නා; පරිභව කරන්නා. |
| අක්කෝසනය | [නා.] ගැරහීම; පරිභව කිරීම. |
| අක්ඛ | 1. [නා.ප්‍ර.] රථයක අලවංගුව; අක්ෂය. 2. [නා.ප්‍ර.] දූ කෙළිය; දූ කෙළියේ දී භාවිත කරන දාදු කැටය. 3. [නා.ප්‍ර.] විනිශ්චය ශාලාව. |
| අක්ඛ ධූර්තයා | [නා.] දූ කෙළියෙහි ලොල් තැනැත්තා. |
| අක්ඛරය | 1. [නා.] අකුර; අක්ෂරය. 2. [නා.] වෙනස් නොවන තැන; නිවන. |
| අක්ඛ සොණ්ඩයා | [නා.] සූදුකාරයා; දූ කෙළියට ඇබ්බැහි වු තැනැත්තා. |
| අක්ඛි මල | [නා.] ඇසෙහි ඇති වන මල; කබ. |
| අක්ත පත්‍රය | [නා.] නිල හෝ පදවි පැවරීමේ දී පිරිනැමෙන ලියවිල්ල; තානාන්තර බලපත්‍රය. |
| අක්තලය | (පාරිභා.) [නා.] කෘමීන්ගේ අවසාන උදර දෛහ පිණ්ඩයේ පිටිතලය (=pygidium). |
| අක් දකිනවා | [ක්‍රි.] කෙළවර දකිනවා; යම් කටයුත්තක් නිමාවට පැමිණෙනවා. |
| අක් දලුව | [නා.] මුදුනේ ඇති දලුව; අකුරුදල්ල. |
| අක් දහර | [නා.] කඳුල; අක්ෂි ධාර; අශ්‍රධාරාව. |
| අක්දිවි | [නා.ප්‍ර.] සූදුකාරයා; අක්ෂධූර්තයා. |
| අක් දූව | [නා.] පස ඇට දමන සූදුව; කැටගැසීම. |
| අක් දෙරිය | [නා.] ගෙයක ඉදිරිපස වූ පිල් කෙළවර; ආලින්දය; නිසවත්ත. |
| අක්නිය | 1. [නා.] නිය පොත්තේ කෙළවර; නිය අග. 2. බඩගින්න; කුසගින්න ජඨරාග්නිය. |
| අක්පතළය, අක්පතළාව | [නා.] ආහාර පිසීමට ගනු ලබන කට පළල් ලොකු මැටි බඳුන; ඇතිළිය; අප්පල්ල. |
| අක්පය | [නා.] පයෙහි අග කොටස; පා අග; පාදාන්තය. |
| අක්පා මට්ටම | (පාරිභා.) [නා.] ජම්බාර කනු බැස්සීමේ දී එහි පත්ල රඳවන මට්ටම. |
| අක්පාව | (පාරිභා.) [නා.] වේල්ලක යටිගං පැත්තෙහි පිහිටි පතුල් කෙළවර. |
| අක්පිටුව | අ. [නා.] පිටපැත්තේ කෙළවර; අග පිට පැත්ත. |
| අක්පිල්ල | [නා.] මාළු බාන බිළී පිත්තෙහි කෙළවර. |
| අක්පෙනුම | (පාරිභා.) [නා.] යම් දෙයක කෙළවරකින් බැලූ විට එය පෙනෙන ආකාරය. |
| අක්බමරය | [නා.] පුවක් ගෙඩියක හැඩහුරුකමට ලීයෙන් තනා නූලක් ඔතා බිම ගසා කරකවන බමර විශේෂයක්. |
| අකබඹරු, අක්බඹුරු | [වි.] අගින් කරකැවී ගිය; අග වකුටු වූ; |
| අක්බරුව | [නා.] කිතුල් මල්, කෙහෙල්මල් ආදිය පහතට නැමීම සඳහා බර පිණිස අගට එල්ලන ගල |
| අක්මඩිය | (පාරිභා.) [නා.] ඇතැම් සන්ධිපාදිකයන් ගේ සිලෝමිත ප්‍රණාලයක් අවසාන වන කුඩා සිලෝමිත කෝෂය. |
| අක්මනවා | 1. [ක්‍රි.] පාගනවා; පා තබනවා; මඬිනවා. 2. [ක්‍රි.] පරාජය කරනවා; මඬිනවා. 3. [ක්‍රි.] ඉක්මවනවා; අතික්‍රමණය කරනවා. |
| අක්මාපැතැල්ලා | (පාරිභා.) [නා.] ගව, එළු, බැටළු ආදි සතුන් ගේ පිත්ත ප්‍රණාලයේ සිටින ට්‍රෙමටෝඩා පණුවෙක්. |
| අක්මාව | [නා.] හදවතට හා පෙණහලු දෙකට යට මහා ප්‍රාචීර පේශියට පහතින් ඇති විශාල ග්‍රන්ථිය; කැවුත්ත. |
| අක්මා ශාකය | (පාරිභා.) [නා.] බ්‍රියෝපීට ශාක කාණ්ඩයට අයත් පාසි වර්ගවලට නෑකම් කියන පැතලි ශාක වර්ගයක් (=liverwort). |
| අක්මී | [නා.ප්‍ර.] වේ තුඹස ඇතුළේ පිහිටි වදය; වේයන්ගේ කූඩුව; වේ වදය. |
| අක්මුල් | [නා.ප්‍ර.] අග සහ මුල; පටන්ගැන්ම සහ අවසානය; දෙකෙළවර; ආදිය හා අන්තය. |
| අක්මාක්රේනය | (පාරිභා.) [නා.] ග්ලැසියරයක් දිය වී දොළක් බවට හැරෙන ප්‍රදේශයෙහි, ඒ මගින් එ තෙක් ගෙන යනු ලබන ඇති පස් සහ කුඩා ගල්කැට ආදියෙන් යුත් තැන්පත්වූ ගොඩැල්ල. |
| අක්යල් වී | (කථා.) [නා.ප්‍ර.] බැත මනින විට පළමු ව දෙවියන්ට පූජා කිරීමට වෙන් කරන වී ලාහ; අක්යාළ. |
| අක්‍රම | [වි.] පිළිවෙළක් නැති; ක්‍රමානුකූල නොවන. |
| අක්‍රමික | [වි.] පිළිවෙළක් නැති; ක්‍රමානුකූල නොවන; විධිමත් නොවූ. |
| අක්‍රමිකතාව | [නා.] අකටයුත්ත; නිත්‍යනුකූල නො වූ ක්‍රියාව; වංචනික හා දූෂිත කටයුත්ත. |
| අක්රානියා | (පාරිභා.) [නා.ප්‍ර.] කෝඩාටා වංශයේ කපාල හෝ හනු කශේරුකා හෝ සඟල වරල් හෝ නැති සතුන් ඇතුළත් මහා බෙදුම. |
| අක්‍රිය | (පාරිභා.) [වි.] ක්‍රියාකාරී නොවන; ක්‍රියා විරහිත. |
| අක්‍රිය අංකුරය | (පාරිභා.) [නා.] වර්ධනය වීම හෝ වෙනස් ක්‍රියාවලි හෝ පවතින බව නොපෙන්වනඅංකුරය; සුප්ත අංකුරය (=restingbud). |
| අක්‍රියතා පරිවෘත්තිය | (පාරිභා.) [නා.] යම්කිසි අවයවයක් හෝ ජීවියකු විවේකී ව පසු වන විට එකීඅවයවයෙහි හෝ ජීවියාගේ පැවැත්ම සඳහා අවශ්‍ය ශක්තිය (=basal metabolism). |
| අක්‍රිය දෘෂ්ටිය | (අභි.) [නා.] කුසල් වශයෙන් හෝ අකුසල් වශයෙන් හෝ කළ හැකි ක්‍රියාවක් නැතැයි යන විශ්වාසය; කර්මය නොඇදහීම; අකිරියවාදය. |
| අක්‍රිය බීජාණුව | (පාරිභා.) [නා.] ප්‍රරෝහණයට පෙර සාමාන්‍ය‍යෙන් සෑහෙන කලක් නිසසල ව පවතින ඉඩෝරය හෝ අනික් අහිතකර තත්ත්වයක් හෝදැරිය හැකි ඝන බිත්ති සහිත බීජාණුව(=resting spore). |
| අක්‍රිය මුදල් | [නා.ප්‍ර.] සංසරණය නොවන මුදල්; පරිහරණයට එක් නොකර තැන්පත් කර ඇති මුදල්. |
| අක්‍රිය වාතය | (පාරිභා.) [නා.] යම් ද්‍රව්‍යයක් දැවෙන විට ඊට උපකාර නොවී ඉතිරි වන වායුව; ක්‍රියාශීලී නොවන වායුව; නිෂ්ක්‍රිය වායුව. |
| අක්‍රිය හවුල්කරු | (පාරිභා.) [නා.ප්‍ර.] කළමනාකාරිත්වයට සහාය නොවන හවුල්කරුවා. |
| අක්‍රියා භාරය | [නා.] වැරදි කටයුතුවල බරපතලකම; නොකටයුතු ක්‍රියාවල බැරෑරුම් බව. |
| අක්‍රියාව | 1. [නා.] නොකිරීම; ක්‍රියාවෙන් වැළකීම. 2. [නා.] අයුතු ක්‍රියාව; නොකටයුත්ත; ක්‍රියාවක් නොවීම. |
| අක්ලිෂ්ට | [වි.] කිලිටි නොවූ; පිවිතුරු. |
| අක්වටය | (පාරිභා.) [නා.] වෘත්තාකාර හෝ අණ්ඩාකාර හැඩයක් දරන්නා වූ ද බොහෝ විට අංක දැක්වීමට සූචකයක් සවි කර ඇත්තා වූ ද ක්‍රමාංකිත තහඩුව; අංක මූණත (=dial). |
| අක්වරුව | (කථා.) [නා.] වී හුළං කිරීමේ දී හොඳ වී ගොඩ අගට එකතු වන හොඳින් කිරි නොවැදුණු කොටස. |
| අක් වැල්ල | [නා.] ගොඩබිම කෙළවරෙහි මුහුදු ජලය හා ස්පර්ශ වෙමින් පවතින වැලි තීරුව. |
| අක් වැස්ම | [නා.] පැළෑටියක මුලේ කෙළවර පවතින ආරක්ෂක කොපුව. |
| අක් වැස්ස | [නා.] ග්‍රීෂ්ම සෘතුව අග දී කලක් වැසි නැති ව තිබී වසින වැස්ස; අලුත් වැස්ස. |
| අක්ෂක | [නා.ප්‍ර.] උරහිසෙහි ඉදිරිපස සිරස් අතට පිහිටි ඇටය; අකු ඇටය, අක්ෂකාස්ථිය. [වි.] අක්ෂකාස්ථියට අයත්; අක්ෂයට සම්බන්ධ. |
| අක්ෂ කශේරුකාව | [නා.] බෙල්ලේ දෙවැනි කශේරුකාව. |
| අක්ෂකාස්ථිය | [අක්ෂක+අස්ථිය] (පාරිභා.) [නා.] උරයෙහි ඉදිරිපසින් තිරස් අතට පිහිටි ඇටය; අකුඇටය(=collar bone). |
| අක්ෂ කීලය | (පාරිභා.) [නා.] ඇතැම් ප්‍රොටොසෝවා ජීවීන් ගේ සිහින්, නැමෙන-සුලු, ඓන්ද්‍රීය ස්වභාවය ගත් කූරක් වැනි අවයවය (= axostyle). |
| අක්ෂ ක්‍රීඩාව | [නා.] දාදු කැට දැමීමෙන් කරන ක්‍රීඩාව; දූ කෙළිය; සූදුව. |
| අක්ෂණ | 1. [වි.] අවස්ථාවට නොගැළපෙන; කාලෝචිත නොවන. 2. [වි.] බොහෝ කල් පවතින; චිරස්ථායි. |
| අක්ෂණ දේශනාව | [නා.] කුසල් කිරීමට නුසුදුසු වූ හෝ අවකාශ වූ කාල අට පිළිබඳ ව කරන දේශනාව. |
| අක්ෂ දණ්ඩ | [නා.] වාහනයට රෝද සවි වී තිබෙන හරස් දණ්ඩ; ඇක්සලය; අලවංගුව (= axle). |
| අක්ෂ ධූර්තයා | [නා.] දු කෙළියෙහි ලොල් වූ තැනැත්තා. |
| අක්ෂ භේදය | [නා.] පොළවේ අක්ෂය පිළිබඳ ස්ථානයන්ගේ වෙනස; අක්ෂාංශයන්ගේ වෙනස. |
| අක්ෂම | [වි.] නොහැකි, බැරි, නොසමත්. |
| අක්ෂ මාත්‍රාව | [නා.] බුළු ගෙඩියක ප්‍රමාණය; තුන් කළඳක බර. |
| අක්ෂ මාලාව | [නා.] නවගුණවැල; ජපමාලය. |
| අක්ෂය | 1. [නා.] රථයක අලවංගුව; අක්ෂ දණ්ඩ. 2. [නා.] යම්කිසි වස්තුවක් තුළින් ගමන් කරතැයි සැලකෙන සත්‍ය වූ හෝ කල්පිත වූ සරල රේඛාව. 3. [නා.] සමාකාර ව දෙපැත්තට විහිදෙන ශාඛා දරා සිටින ඕනෑ ම ශාක කොටසක්; පාර්ශ්වික ශාඛා ඇති ශාක කැබැල්ල. 4. [නා.] දාදු කැටය; පස ඇටය; දාදුව. 5. [නා.] ජපමාලා සෑදීමට ගන්නා රුද්‍රාක්ෂ ආදි ඇට. 6. [නා.] බර ප්‍රමාණයක්; තුන් කළඳ. 7. [නා.] ඇස, නේත්‍රය; අක්ෂිය. 8. [නා.] විනිශ්චය; තීරණය. 9. [නා.] උසාවිය. [වි.] අඩු නොවන; නොගෙවෙන; ක්ෂය නොවන. |
| අක්ෂර | [වි.] නොනස්නා; ක්ෂය නොවන. [නා.ප්‍ර.] අකුර. |
| අක්ෂර කෞශල්‍යය | [නා.] කියවීමෙහි හා ලිවීමෙහි සමත්කම; අක්ෂර විද්‍යාවෙහි නිපුණ බව; උගත්කම. |
| අක්ෂර දෝෂය | [නා.] අකුරු පිළිවෙළ වෙනස් වීමෙන් වන වරද; අකුරෙහි දෝෂය; වැරදි වර්ණ වින්‍යාසය. |
| අක්ෂර මාලාව | [නා.] හෝඩිය; වර්ණමාලාව; අක්ෂරාවලිය. |
| අක්ෂරය | [නා.] අකුර |
| අක්ෂර වින්‍යාසය | [නා.] අකුරු යෙදීමේ පිළිවෙළ; අකුරු නිසි පරිදි ව්‍යවහාර කිරීම. |
| අක්ෂරාගමය | [අක්ෂර+ආගමය] (ව්‍යාක.) [නා.] අමුතුවෙන් අකුරක් පැමිණවීම; බාහිර හෝ අභ්‍යන්තර සන්ධියක දී අකුරක් අමුතුවෙන් පැමිණවීම; අකුර ආගම වීම. |
| අක්ෂරාදේශය | [අක්ෂර+ආදේශය] (ව්‍යාක.) [නා.] අකුරක් වෙනුවට අන් අකුරක් පැමිණීම නොහොත් පැමිණවීම. |
| අක්ෂරාභ්‍යාසය | [අක්ෂර+අභ්‍යාසය] [නා.] ලිවීම හා කියවීම පුරුදු වීම; අකුරු ඉගෙනීම; අකුරු පුහුණු කිරීම. |
| අක්ෂරෝච්චාරණය | [අක්ෂර+උච්චාරණය] [නා.] අකුරු හරිහැටි ශබ්ද කිරීම; අකුරුවලට පාදක වූ ශබ්ද උත්පත්ති ස්ථාන අනුව නියම ලෙස උච්චාරණය කිරීම. |
| අක්ෂරෝත්පත්තිය | [අක්ෂර+උත්පත්තිය] [නා.] අකුරු ඉපදීම; අකුරු හටගැනීම; අක්ෂරවල උපත. |
| අක්ෂ සූත්‍රය | [නා.] ජප කිරීමට භාවිත අක්ෂමාලාව; නවගුණවැල. |
| අක්ෂාංශය | [නා.] සමකයේ සිට උතුරු දෙසට හෝ දකුණු දෙසට අංශකවලින් මනිනු ලබන දුර ප්‍රමාණය; සමකයේ පටන් නියමිත කෝෂික දුරක් ඇති ස්ථානය; කක්ෂතලයේ පටන් ඇති කෝණික දුර. |
| අක්ෂාම්‍ය | [වි.] ඉවසිය නොහැකි; ක්ෂමා කළ නොහැකි. |
| අක්ෂාර ලවණ | [නා.ප්‍ර.] මූදු ලුණු; සවිඳ ලුණු. |
| අක්ෂි | [නා.ප්‍ර.] ඇස; අක්ෂිය |
| අක්ෂි උන්මීලනය | [නා.] ඇස ඇරීම; ඇස් විදහා බැලීම. |
| අක්ෂි කාචය | 1. (පාරිභා.) [නා.] ඇසෙහි විනිවිද පෙනෙන ලක්ෂණයෙන් යුත් කොට (=eye lens). 2. [නා.] ඇසෙහි සෑදෙන පටල රෝගයක්. |
| අක්ෂිකාධරය | (පාරිභා.) [නා.] අක්ෂිකාවක් දරා සිටින චංචල ප්‍රසරය; අක්ෂි වෘත්තය (= ommatophore). |
| අක්ෂිකාව | (පාරිභා.) [නා.] ගෝනුස්සන් වැනි ඇතැම් සතුන්ගේ සංයුක්ත ඇස සෑදී තිබෙන දෘෂ්ටි ඒකකය(=ommatidium). |
| අක්ෂි කූටය | 1. [නා.] ඇස් ගුළිය; අක්ෂි ගෝලය. 2. [නා.] ඇසට ඉහළින් නෙරා සිටි කොටස. |
| අක්ෂි කූපය | [නා.] ඇස් ගෙඩිය පිහිටා තිබෙන කුහරය; ඇස් වළ; ඇස් කෙවෙණිය. |
| අක්ෂිගත | 1. [වි.] ඇසෙහි වූ; ඇසට අයිති. 2. [වි.] ඇස හමුවට පැමිණි; ප්‍රත්‍යක්ෂ. |
| අක්ෂි ගුලය, අක්ෂි ගෝලය | [නා.] ඇසෙහි ගෝලයක් වැනි කොටස; ඇස් ගුළිය. |
| අක්ෂි ගූථය | [නා.] ඇසින් වැගිරෙන මල; කබ. |
| අක්ෂි ධාරා | [නා.බහු.] ඇසින් වැගිරෙන දියර; කඳුළු. |
| අක්ෂි නිමේෂය | 1. [නා.] ඇසිපිය ගැසීම. 2. [නා.] ඇසිපිය ගැසීමට ගතවන කාලය; ඇසිල්ල. |
| අක්ෂි පක්ෂ්මය | [නා.] ඇස් පිහාටුව; ඇස්පිල්ල; ඇසිපිය. |
| අක්ෂි පටලය . | 1. (පාරිභා.) [නා.] ඇසේ පිහිටි සියුම් සිවිය (= conjunctiva). 2. [නා.] ඇසේ දෘෂ්ටිය ආවරණය කරන පටල රෝගය |
| අක්ෂි පථය | [නා.] ඇසට පෙනෙන තෙක් මානය; ඇසට විෂය වූ ප්‍රදේශය. අක්ෂි පුටය [නා.] ඇසිපිය. |
| අක්ෂි ප්‍රතියෝජනය | (පාරිභා.) [නා.] විවිධ දුර ප්‍රමාණවල තිබෙන දේ පැහැදිලි ව දැක ගැනීම සඳහා නාභීය දුර අනුව හුරු කර ගැනීමට ඇසට ඇති හැකියාව (= accommodation of the eye). |
| අක්ෂි ප්‍රාවරය | [නා.] අක්ෂි ගෝලය ඇතුළත් පටලමය කෝෂය. |
| අක්ෂි මණ්ඩලය | [නා.] ඇසෙහි ගෝලයක් වැනි කොටස; ඇස් ගුළිය. |
| අක්ෂිය | [නා.] පෙනීම ලබා දෙන ඉන්ද්‍රිය; ඇස; නේත්‍රය. |
| අක්ෂි ලපය | 1. (පාරිභා.) [නා.] කලලයක පිහිටන ඇසෙහි මූලික ස්වරූපය. 2. [නා.] ඇතැම් ජීවීන්ගේ හා ශාකවල තිබෙන ආලෝක සංවේදී වර්ණක තිත (=eye spot). |
| අක්ෂි විද්‍යාව | [නා.] ඇස පිළිබඳ උගන්නා ශාස්ත්‍රය; දෘෂ්ටි විද්‍යාව. |
| අක්ෂි විෂය | [නා.ප්‍ර.] ඇසට හමු වන දෙය; නේත්‍රයට විෂය වූ වස්තුව; චක්ෂුපථය. |
| අක්ෂීණ | [වි.] නොගෙවුණු; ක්ෂීණ නොවූ; නොපිරිහුණු. |
| අක්ෂෞහිණිය | 1. [නා.] එකේ ඉලක්කම සහ බින්දු 11 කින් නොහොත් 42කින් නොහොත් 43කින් සමන්විත සංඛ්‍යාව. 2. [නා.] අංග සම්පූර්ණ මහා යුද සේනාව; ඇතුන් 21,870ක්, අසුන් 65,510ක්, රිය 21,870ක් සහ පාබළ 109,350ක් සහිත මහා සිවුරඟ සේනාව. |
| අක්සනය | (පාරිභා.) [නා.] ස්නායු කෙළවරක පිහිටි අක්ෂයක් වැනි සිලින්ඩරාකාර ප්‍රසරය (=axon). |
| අඛණ්ඩ | [වි.] නොකැඩුණු; නොබිඳුණු; අවිච්ජින්න. |
| අඛණ්ඩ ශීලය | [නා.] සිල් පදයක් නොකැඩුණු, පිරිසිදු ලෙස රක්ෂා කළ ශීලය |
| අඛිල | [වි.] මුළු; සියලු; සමස්ත. |
| අග | 1. [වි.] උතුම්; ශ්‍රේෂ්ඨ; උත්කෘෂ්ට; ප්‍රමුඛ; අග්‍ර. 2. [වි.] අවසාන; කෙළවර; පර්යන්ත. 3. [නා.ප්‍ර.] මුදුන; සිරස; මස්තකය; ශීර්ෂය. 4. [නා.ප්‍ර.] ගින්න; වහ්නිය; අනල. 5. [නා.ප්‍ර.] දුක; ගැහැට. 6. [නා.ප්‍ර.] සර්පයා. 7. [නා.ප්‍ර.] ගෙය; නිවස; කුටිය. 8. [නා.ප්‍ර.] මිල; වටිනාකම; තක්සේරුව. 9. [නා.ප්‍ර.] අහස; ගුවන. 10. [නා.ප්‍ර.] කන්ද, ගිර, පර්වතය. 11. [නා.ප්‍ර.] ගස; රුක; වෘක්ෂය. 12. [නා.ප්‍ර.] සූර්යයා. 13. [නා.ප්‍ර.] නිවන. |
| අග උවටා | [නා.] ප්‍රධාන උපස්ථායකයා; බුදුරජාණන් වහන්සේගේ අග්‍ර උපස්ථායකයා; අක් උවටා. |
| අගඩි මගඩි | (කථා.) [නා.ප්‍ර.] තක්කඩිකම; වංචනික වැඩ; ප්‍රයෝගය. |
| අගණනීය, අගණය | [වි.] ගණන් ගත නොහැකි; ගිණිය නොහැකි. |
| අගණිත | [වි.] ගණන් නැති; අනන්ත; අප්‍රමාණ. |
| අගත | 1. [වි.] අධිගමය නොකළ; වටහා ගත නොහැකි. 2. [වි.] ආවා වූ; පැමිණි; ආගත. [නා.] කුඹුරු යායක අග කොටස; අගාවත. |
| අග තනතුර | [නා.] සමූහයක් අතුරෙන් මුල්තැන; අග්‍රස්ථානය; ශ්‍රේෂ්ඨ ධුරය. |
| අගත පූර්ව | [වි.] ප්‍රතිවේධ නොකළ; පෙර නොපැමිණි. |
| අගතිත | (පාරිභා.) [නා.] උතුම් වූ ත්‍රිත්වය; ත්‍රිමූර්තිය |
| අගතිය | 1. [නා.] යුක්තියට පිටු පා ක්‍රියා කිරීම; අයුක්තියෙහි ගමන් කිරීම. 2. [නා.] ප්‍රගතියට විරුද්ධ ස්ථානය; දුගතිය. |
| අගද | [නා.] ඉතා ගැඹුරු; පතුල දැකිය නොහැකි; අගාධ. 1. [නා.ප්‍ර.] බෙහෙත; ඖෂධය. 2. [නා.ප්‍ර.] මුදල්. |
| අග දන | [නා.] පළමු අස්වැන්නෙන් දෙන දානය; අග්‍ර දානය; අග්‍ර දක්ෂිණාව. |
| අගදය | [නා.] බෙහෙත; ඖෂධය. |
| අග දල | [නා.] ගිනිදලුව; ගිනිදැල්ල; අග්නිජාලාව. |
| අග දෙවියා | [නා.] දෙවියන් අතර ප්‍රධානයා; සක්දෙවිඳු. |
| අග දේවිය | [නා.] අග බිසව; අග මෙහෙසිය |
| අග දොර | [නා.] පළමු දොර; ප්‍රධාන දොරටුව. |
| අගද්‍යතාව | (පාරිභා.) [නා.] බුද්ධි හීනතාව නිසා කථා කර ගත නොහැකි වීමේ ආබාධය (=adogia). |
| අගන, අගනා | [වි.] වටිනා; මහඟු; අනර්ඝ. |
| අග නරනා | [නා.] අගරජ; අගනිරිඳු; අග්‍රරාජයා. |
| අග නුවර | [නා.] රටක පාලන මූලස්ථානය පිහිටි නගරය; ප්‍රධාන නගරය. |
| අග පලය | [නා.] උත්තම ඵලය; අග්‍ර ඵලය; අර්හත් ඵලය. |
| අග පුඟුල් | [නා.ප්‍ර.] ගුණ නුවණින් උත්තම පුද්ගලයා; ශ්‍රේෂ්ඨ පුද්ගලයා; බුදුරජාණන් වහන්සේ. |
| අග බත | [නා.] අස්වැන්නෙන් පළමු ව දේව ආදින් වෙත පූජා කරන බත; අග්‍ර දක්ෂිණාව. |
| අග බමුණා | [නා.] නායක බමුණා; අග්‍ර බ්‍රාහ්මණයා; පුරෝහිත බමුණා. |
| අග බිම | [නා.] ශ්‍රේෂ්ඨ භූමිය; අග්‍ර භූමිය; නිර්වාණය. |
| අග බිසව, අග බිසොව | [නා.] රජකුගේ අග මෙහෙසිය; අභිෂේක ලත් ප්‍රධාන දේවිය. |
| අග මග, අග මඟ | [නා.] ශ්‍රේෂ්ඨ මාර්ගය; රහත් මඟ; අර්හත් මාර්ගය. |
| අගමඟ නුවණ | [නා.] අර්හත් මාර්ග ඥානය. |
| අගමල | [නා.] සතුන් බැඳීමට අටවන මද්ද; මල පුඩුව; උගුල. |
| අග මැණ | [නා.] උතුම් මැණික; අග්‍ර මාණික්‍යය. |
| අගමැති | [නා.ප්‍ර.] අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ ප්‍රධානියා; අග්‍රාමාත්‍යවරයා. |
| අග මෙහෙසිය | [නා.] අගබිසව. |
| අගම් | [වි.] ග්‍රාම්‍ය නොවූ; ශිෂ්ට. 1. [නා.ප්‍ර.] ශිෂ්ට බව; අග්‍රාම්‍යතාව. 2. [නා.ප්‍ර.] (ශ්‍රද්ධා භක්තියෙන් ඇති කර ගත්) විශ්වාසය; ඇදහිලි ක්‍රමය; ආගම. 3. (ව්‍යාක.) [නා.ප්‍ර.] අකුරක් අමුතුවෙන් පැමිණීම; අක්ෂරාගමය. 4. [නා.ප්‍ර.] පාළු වූ ගම්; විනාශ වූ ගම්; ජනශුන්‍ය ග්‍රාම. |
| අගම්පඩි | 1. [නා.ප්‍ර.] ලංකාවේ මධ්‍යකාලීන සමයෙහි වේතනයට හේවාකම් කළ විදේශික භට හමුදාව. 2. [නා.ප්‍ර.] මෙහෙකරුවන්ට වැටුප් වෙනුවට දෙන වී. |
| අගම්මැටි | (පාරිභා.) [නා.ප්‍ර.] ජලය, අයිස් හෝ සුළඟ කරණ කොට ගෙන එක් තැනකින් තවත් තැනකට ගෙන යෑමෙන් තැන්පත් වූ මැටි; ඇළ දොළ ආදියෙහි රාශිභූත වූ මැටි (= secondary clay). |
| අගම්‍ය | [වි.] නොඑළඹිය යුතු; සේවනය නොකළ යුතු. |
| අගම්යෝගය | (පාරිභා.) [නා.] එක ම වර්ගයේ විවිධ ශාකවල මල්වලින් අන්‍යෝන්‍ය ව ඇති වන පරාගණය; පරසංසේචනය (= xenogamy). |
| අගම්විදිය | [නා.] (ව්‍යාක.) ආගම විධිය; පද සන්ධි කිරීමේ දී අමුතුවෙන් අකුරක් පැමිණවීම. |
| අගම් සඳ | (ව්‍යාක.) [නා.] පද දෙකක් මධ්‍යයෙහි ආගන්තුක අකුරක් පැමිණීමෙන් සෑදෙන සන්ධිය; ආගම් සන්ධිය. |
| අගය, අගේ | 1. [නා.] වටිනාකම; මිල; තක්සේරුව. 2. [නා.] වැදගත්කම; සැලකිය යුතු බව. 3. [නා.] ආඩම්බරය; උජාරුව; අහංකාරය. |
| අගය කරනවා | 1. [ක්‍රි.] මිල කරනවා; තක්සේරු කරනවා. 2. [ක්‍රි.] උසස් කර කියනවා; වර්ණනා කරනවා. 3. [ක්‍රි.] උසස් ලෙස සලකනවා; ගරු කරනවා. |
| අගය තබනවා | [ක්‍රි.] මිල නියම කරනවා; වටිනාකම දක්වනවා. |
| අගයනවා | [ක්‍රි.] වටිනාකම පෙන්වනවා; අගය මනිනවා; ගුණාත්මක තත්ත්වය විමසනවා. |
| අගය පෙන්වනවා | 1. [ක්‍රි.] මිල කරනවා; තක්සේරු කරනවා. 2. [ක්‍රි.] උසස්කම කියා පානවා; පුරසාරම් කියනවා. |
| අගය වඩනවා | 1. [ක්‍රි.] මිල වැඩි කරනවා; වටිනාකම වැඩි කොට කියනවා. 2. [ක්‍රි.] අහංකාරකම් පෙන්වනවා. |
| අගය හෙළනවා | [ක්‍රි.] මිල අඩු කරනවා; වටිනාකම පහත දමනවා. |
| අග රජ, අග රද | [නා.ප්‍ර.] අග්‍ර රාජයා; මහා රාජයා; අධිරාජයා. |
| අග රජය | [නා.] ප්‍රධාන රාජ්‍යය; අධිරාජ්‍යය. |
| අගරපට, අගරපොට | [නා.] ඇඳි රෙද්දෙහි හිණ පහළට එල්ලී වැටෙන රෙදි කොන; නරුපොට; නෙරිය. |
| අග රස | [නා.ප්‍ර.] අග්‍ර රසය; ප්‍රණීත සූප ව්‍යඤ්ජන ආදිය. |
| අගරු | [වි.] ගරු නොවූ; ගරු බුහුමන් රහිත. |
| අගරුක | [වි.] බර නොවූ; බැරෑරුම් නොවන. [නා.ප්‍ර.] බර නොවූව; බලවත් නොවන කුශලාකුශල කර්ම. |
| අගරුකය | [නා.] බර නොවූව; බලවත් නොවන කුශලාකුශල කර්ම |
| අගරු කරනවා | 1. [ක්‍රි.] ගරු සැලකිලි නොදක්වනවා. 2. [ක්‍රි.] පිළිගත නොහැකි චෙක්පතක් ප්‍රතික්ෂේප කරනවා. |
| අගරු පස්ත | [වි.] ප්‍රධාන උපස්ථායක වූ; අග්‍ර උපස්ථායක වූ. |
| අගරුව | [නා.] ගරු බුහුමන් නැතිකම; අගෞරවය; අවමානය. |
| අග රුවන | [නා.] උතුම් මැණික; අග්‍ර මාණික්‍යය; සිළුමිණ. |
| අගරොන් | [නා.ප්‍ර.] විසිරී යන කුඩා ගිනි පුපුරු; ගිනි පුලිඟු. |
| අගර්භ සෙය්‍යකයා | [නා.] මවු ගැබක නූපදින්නා; මවු කුස පිළිසිඳ නොගන්නා තැනැත්තා. |
| අගර්වය | [නා.] උඩඟු නොවන බව; නිරහංකාර බව; නිහතමානි බව. |
| අගල, අගළ | 1. [නා.] කඳු බෑවුම් ප්‍රදේශවල වැහි වතුර බැස යාමෙන් හෑරුණු ඇළ; ඉඩමක මායිම දැක්වීම හෝ සෝදාපාළුව වැළැක්වීම සඳහා හාරනු ලබන කානු. 2. [නා.] පුරාණ නගර වටා ආරක්ෂාව සඳහා ඉතා ගැඹුරට හා පළලට කණින ලද පරිඛාව. |
| අග වර | [නා.] ගින්නෙහි ලා තැවීම; ගිනියම් කිරීම; ගිනි කැවීම. |
| අග වරුව | 1. [නා.] වී හුළං කිරීමේ දී හොඳ වී රාශිය අගට තැන්පත් වන බොල් වී කොටස; අක්වරුව. 2. [නා.] දවසේ අග භාගය; සවස් වරුව. |
| අගවිට | [නා.] ආලින්දය; අක්දෙරිය. |
| අගසවු | [නා.ප්‍ර.] අග්‍රශ්‍රාවක. |
| අග සස්, අග හස් | [නා.ප්‍ර.] ගොවිතැනින් ලබන පළමු අස්වැන්න; අග්‍ර සස්‍යය. |
| අගසස් දන් | [නා.ප්‍ර.] පළමු අස්වැන්නෙන් දෙන දානය; ඉඳුල් නොකර දෙන ප්‍රථම දානය. |
| අගහර | 1. [නා.] රජුන් විසින් පුදන ලද ගම්වරය; ප්‍රවේණි කර දුන් කෙත්-වත් ආදිය. 2. [නා.] අනගි මුතුපට; අගනා මුතු මාලය. |
| අගහරුව | [නා.] අවමානය; අපහාසය; අගෞරවය. |
| අගහිග, අගහිඟ | [වි.] අඩුපාඩු ඇති; නැති බැරිකමින් යුත්; දුප්පත්. [නා.ප්‍ර.] නැතිබැරිකම; දුප්පත්කම. |
| අගහිඟය | [නා.] නැතිබැරිකම; දුප්පත්කම. |
| අගාතය | [නා.] තද කෝපය; අඝාතය. |
| අගාධ | [වි.] ඉතා ගැඹුරු; පතුල නොපෙනෙන. [නා.ප්‍ර.] ඉතා ගැඹුරු ස්ථානය; පත්ල නොපෙනෙන තරම් ගැඹුරු වළ. |
| අගාධ ගොහොරුව | (පාරිභා.) [නා.] මුහුදු පත්ලෙහි ඉතා ගැඹුරු ප්‍රදේශයක් වසා පැතිර පවත්නා ගොහොරු ද්‍රව්‍ය තැන්පතුව; ආගාධ නිධිය(=abyss deposit). |
| අගාධ ගෝලය | (පාරිභා.) [නා.] අන්තර් ගෝලය (= bathysphere). |
| අගාධ තැන්න | (පාරිභා.) [නා.] ගැඹුරු මුහුදුතැන්න; සාගර පත්ලෙන් තුනෙන් දෙකක් පමණ වසා සිටින ගැඹුරු ප්‍රදේශය (= deep sea plain). |
| අගාධ පාෂාණ | (පාරිභා.) [නා.බහු.] පෘථිවි කබලෙහි ඉතා ගැඹුරෙහි ඝනීභූත ව පවත්නා ආග්නේය පාෂාණ (=abyssal rocks). |
| අගාධ ප්‍රපාතය | [නා.] ඉතා ගැඹුරු පල්ලම; පතුල නොපෙනෙන බෑවුම; පර්වත ප්‍රාන්තය. |
| අගාධ භීතිකාව | (පාරිභා.) [නා.] ගැඹුරක් දැකීමෙන් ඇති වන බිය (=bathophobia). |
| අගාධ මනෝවිද්‍යාව | (පාරිභා.) [නා.] අවිඥානක මානසික ක්‍රියාවලි විස්තර කරන මනෝවිද්‍යාව (= depth psychology). |
| අගාධ මානය | (පාරිභා.) [නා.] ජලයෙහි ගැඹුර මැනීම සඳහා භාවිත කරන උපකරණය (=bathymeter). |
| අගාධය | 1. (පාරිභා.) [නා.] ඉතා ගැඹුරු ආවාටය. 2. [නා.] සාගරයේ ගැඹුරු ම කොටස. |
| අගානිගාව | 1. [නා.] අපහාසය; අවමානය; නිගාව. 2. [නා.] අගහිඟය; නැතිබැරිකම. |
| අගාරක | [වි.] ගිහි වූ; පැවිදි නොවූ; ගෘහස්ථ. |
| අගාර කුඹුර | [නා.] ඇළ දොළ ආදියෙන් වතුර නොලැබෙන කුඹුර; ඕබඩ නොපිහිටි කුඹුර; දෙණි කුඹුර. |
| අගාරය | 1. [නා.] ගෙය; කුටිය; ගෘහය. 2. [නා.] ගිහිගෙය. 3. [නා.] උස්බිම් දෙකක් අතර පිහිටි කුඹුර හෝ දෙණිය. 4. [නා.] ජලය රඳා සිටින පහත් බිම. 5. [නා.] වතුර බැස යන ඇළ; පිට ඇළ. |
| අගාර විනය | [නා.] ගිහියන්ගේ හික්මීම සඳහා බුදුරදුන් දේශනා කළ දහම; ගිහි විනය. |
| අගාරික | [වි.] ගිහි; ගෘහස්ථ; ගෘහවාසී. [නා.ප්‍ර.] ගිහියා; පැවිදි නොවූ පුද්ගලයා; ගෘහපතියා. |
| අගාරිකයා | [වි.] ගිහි ජීවිතය හා සම්බන්ධ; ගිහියන්ට අයත්; ගිහිගෙයි වසන. |
| අගාරිය | [වි.] ගිහි ජීවිතය හා සම්බන්ධ; ගිහියන්ට අයත්; ගිහිගෙයි වසන. |
| අගාරෙ අරිනවා | [ක්‍රි.] ඉවත ගලා යන්ට අරිනවා; අහක අරිනවා; අපතේ හරිනවා. |
| අගාලුව | (පාරිභා.) [නා.] දොරුවක හැඩය ඇති වන සේ පස් කපා ඉවත් කිරීමේ දී දෙපැත්තෙහි ඉතිරි වන පස් කණ්ඩිය (=balk). |
| අගිනවා, අගනවා | [ක්‍රි.] මිල වෙනවා; වටිනාකම දරනවා. |
| අගියාව | (කථා.) [නා.] අදි-මදි කිරීම; ඇළි-මැළි කිරීම; පසුබට වීම; පැකිළීම. |
| අගිරි ගානවා | (කථා.) [ක්‍රි.] වේදනාවෙන්, ශෝකයෙන් කෙඳිරි ගානවා; බැගෑ හඬ නගනවා. |
| අගිස්ස, අග්ගිස්ස, අග්ගිහ | [නා.] අග කොන; මුදුන් හෝ අග කෙළවර. |
| අගිස්සනවා | (කථා.) [ක්‍රි.] යමකුගේ බසෙහි සැබෑ-බොරුබව අන්‍යයකුගෙන් විමසා බලනවා; ඇත්ත නැත්ත විමසනවා; හගිස්සනවා. |
| අගු කවනවා | (කථා.) [ක්‍රි.] පිඳුරු, බටකොළ ආදිය සෙවිලි කළ වහලක දිරා ගිය කොටස් ඉවත් කොට අලුතින් ඒ තැන් හෙවිලි කරනවා. |
| අගු කොන | [නා.] අගු කෙළවර; පිළිකන්න. |
| අගුණ | [වි.] ගුණ නැති; අහිත. [නා.ප්‍ර.] දොස; වරද; නුගුණය. |
| අගු පත | 1. [නා.] ගෙයි පිටිපස; අගුව; පිළිකන්න. 2. [නා.] කුඹුරකින් පිටට නෙරා ගිය ලියදි කැබැල්ල. |
| අගු පීල්ල | [නා.] වහළ කෙළවරින් වැටෙන වැහි ජලය බැස යෑම සඳහා සවි කර ඇති පිහිල්ල. |
| අගු බලනවා | [ක්‍රි.] රජුට පිළියෙල කරන ලද භෝජන ඉඳුල් කොට පරීක්ෂා කර බලනවා. |
| අගුරු | [වි.] බර නොවූ; බරපතල නොවූ; සැහැල්ලු. |
| අගුල් කණුව, අගුළු කණුව | [නා.] අගුළ සවි වන කණුව; අගුළ දමන කණුව; අගුළ වැටීමට උළුවස්සේ සවි කළ කණුව. |
| අගුල් තට්ටුව, අගුළු තට්ටුව | 1. [නා.] ලීවලින් කළ යතුරු කූඩුව; දෙපියන් දොරක සවි කළ කුට්ටම් අගුළ. 2. [නා.] හංවඩු සටහනක්; විහාර ගම්වල ගවයන් ගේ පිටෙහි හංවඩු ගසන අඩයාළම. |
| අගුල්පත් | [නා.ප්‍ර.] බණ දෙසුමක් හෝ වෙනත් දෙසුමක් කරන විට දෙන ප්‍රතිවචනය; පිළිවදන. |
| අගුව | 1. [නා.] ගෙයක පියසි අගින් වැසෙන බිම් කොටස. 2. [නා.] ගෙට යාබද බිම; ගෙමිදුල. 3. [නා.] අන්තය. |
| අගු වඩනවා | [ක්‍රි.] අගය වැඩි කොට දක්වනවා. |
| අගුළ | [නා.] දොර වසා, ඇරීමට නොහැකි වන සේ ඇතුළතින් යොදන හරස් ලීය; දොර වසා අවුළුවන ලී කැබැල්ල; ලීයෙන් හෝ ලෝහයෙන් හෝ තනා දොරේ සවි කළ ඇරෙන වැහෙන දිවත. |
| අගුළු ඉද්ද | [නා.] දොරක අගුළක් සේ අරින වහන පොල්ල; අගුළු පෙත්ත මැද විද දමන කූර; ඉදි අගුළ. |
| අගෘහීත | [වි.] නොගත්; නොගන්නා ලද. |
| අගොස | (ව්‍යාක.) [නා.] අඝෝෂාක්ෂරය; සිංහල හෝඩියේ එක් එක් වර්ගයේ පළමුවන, දෙවන අකුරු හා ශ,ෂ,ස, (අ) යන අකුරු. |
| අගෝචර | 1. [වි.] නුසුදුසු වු; නොගැළපෙන. 2. [වි.] විෂය නොවූ; ප්‍රත්‍යක්ෂ නොවූ. 3. [නා.ප්‍ර.] නුසුදුසු දෙය; නොගැළපෙන්න. 4. [නා.ප්‍ර.] විෂය නොවන දෙය; ප්‍රත්‍යක්ෂ නොවූව. 5. [නා.ප්‍ර.] නුසුදුසු තැන; අගෝචර ස්ථානය. |
| අගෝර | (කථා.) [වි.] නුසුදුසු; නොනිසි; අනියම්. |
| අගෝස, අඝෝෂ | [වි.] ඝෝෂා රහිත; නින්නාදවත් නොවන. |
| අගෝස්තු | [නා.ප්‍ර.] ඉංග්‍රීසි මාස ක්‍රමය අනුව අට වන මාසය |
| අගෞරවය | [නා.] ගරු නොකිරීම; බුහුමන් නොකිරීම; නිගරුව. |
| අග්ග | 1. [වි.] උතුම්; ශ්‍රේෂ්ඨ. 2. [වි.] කෙළවර වූ; අවසාන වූ. |
| අග්ග බීජය | [නා.] පැළවෙන අතු අග්ගිස්ස; කරටිය ම බීජය වූව. |
| අග්ගලා, අග්ගළා | [නා.ප්‍ර.] බැදපු සහල් ආදී ධාන්‍යපිටි පැණියෙන් අනා ගුළි කර සාදා ගැනෙන කැවිලි විශේෂයක්. |
| අග්ගස්ස | [නා.] අගසස්. |
| අග්ගස්ස දානය | [නා.] අගසස් දන්. |
| අග්ගහ කැළේ | (කථා.) [නා.] මහා කැළය; මූකළාන; මහා වනය. |
| අග්ගික | [වි.] ගිනි දෙවියා පුදන. |
| අග්ගි ජාල | [නා.ප්‍ර.] ගිනිදැල්ල; ගිනිදලුව. |
| අග්ගි ජාල | [නා.ප්‍ර.] ගිනිදැල්ල; ගිනිදලුව. |
| අග්ගි දාහය, අග්නිදාහය | [නා.] ගින්නෙන් දැවී යාම; පිළිස්සී යෑම. |
| අග්ගින්න | 1. [නා.] අහරින් හිස් වූ ආමාශයෙහි ඇති වන දාහය; බඩගින්න. 2. [නා.] අර්ශස් ගඩු හටගැනීමෙන් ඇති වන රෝගය; අර්ශස් රෝගය; අග්නිමූලය. |
| අග්ගිපරිචරණය | [නා.] ගිනි දෙවියන් උදෙසා පූජා පැවැත්වීම. |
| අග්ගිය | [නා.] ගින්න; වහ්නිය. |
| අග්ගිරය, අග්ගිරේ | (කථා.) [නා.] කෙළවර; අවසානය; අන්තය. |
| අග්ගිස්ස, අග්ගිහා | [නා.] අගකොන; අන්තිම කොටස; තුඩ; කෙළවර. |
| අග්ගි හෝමය, අග්නි හෝමය | [නා.] ගිනි පූජාව; ගිනි දැල්වීමෙන් ගිනි දෙවියාට කරන යාගය. |
| අග්ගොන | (කථා.) [නා.] කුඩා ළැහැබ; අකුල; කුඩා වනරොද. |
| අග්ඝාපනික | [නා.ප්‍ර.] භාණ්ඩවල මිල නියම කරන්නා; තක්සේරුකරු. |
| අග්ඝිකාව | 1. [නා.] පහන් ගස. 2. [නා.] මලින් හෝ පහනින් කළ සැරැසිල්ල. 3. [නා.] දාගැබ්වල සතර දිශාභිමුඛ ව තැනූ තොරණ; වාහල්කඩ. |
| අග් දලුව | [නා.] අග ඇති ඉතා ළපටි කොළය; මුදුන් දලුව. |
| අග්නි | [නා.ප්‍ර.] අග්නිය බ. |
| අග්නි කණිකා | [නා.ප්‍ර.] ගින්නෙන් ඈතට විසිරී යන ගිනි පුපුරු; ගිනි පුලිඟු. |
| අග්නි කපාලය | [නා.] ගිනි අඟුරු දැමූ කබල; ගිනිකබල. |
| අග්නිකර | [වි.] කුසගින්න ඇති කරන; බඩගිනි වඩන. |
| අග්නි කර්මය | [නා.] ගින්නෙන් දැවීමෙන් කරන ප්‍රතිකාර විධිය; සිරුරෙහි යම් යම් තැන් පිළිස්සීමෙන් සිදු කරන පිළියම. |
| අග්නි කාය | [නා.ප්‍ර.] ලෝකයේ පවත්නා නිත්‍ය පදාර්ථ සතෙන් එකක්. |
| අග්නි කාෂ්ඨය | [නා.] ගිනිගත් දර ලීය; ගිනිපෙනෙල්ල. |
| අග්නි කුණ්ඩය | [නා.] ගිනි දල්වන කබල; අඟුරු කබල. |
| අග්නි කෝණය | [නා.] දකුණටත් නැගෙනහිරටත් අතර අනු දිශාව; ගිනිකොන. |
| අග්නි ක්‍රීඩාව | [නා.] ක්‍රීඩාවක් වශයෙන් මල්වෙඩි සාදා පත්තු කිරීම. |
| අග්නි ගණය | [නා.] ඡන්දස් ශාස්ත්‍රයෙහි එන අට ගණයෙන් එකක්; ‘ර’ ගණය. |
| අග්නි ගර්භ | [නා.ප්‍ර.] සූර්ය තාපය ගැබ් ව ඇතැයි සැලකෙන පාෂාණ විශේෂය; පළිඟු. |
| අග්නිජ | [වි.] ගින්නෙන් හටගත්; ගින්නෙන් උපන්. |
| අග්නි ජාලය, අග්නි ජාලාව | [නා.] ගිනිදැල්ල; දැල්වෙන ගින්න. |
| අග්නි තාපය | [නා.] ගින්නෙන් රත් කිරීම. |
| අග්නි දග්ධ | [වි.] ගින්නෙන් දැවුණු. 1. [නා.ප්‍ර.] ගින්නෙන් දැවීමෙන් සිදු වූ තුවාලය. 2. [නා.ප්‍ර.] ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් වශයෙන් ගින්නෙන් පිලිස්සීම; අග්නි කර්මය. |
| අග්නි දිග | ගිනිකොණ: අග්නි කෝණය බ. |
| අග්නි දීපක | [වි.] බඩගිනි වඩන; ආමාශයෙහි ගින්න වඩන; ආහාර පැසවීමේ ශක්තිය වැඩි කරන. |
| අග්නි දීපනය | [නා.] ආහාර පැසවීමේ ශක්තිය වැඩි වීම; ජඨරාග්නිය දියුණු වීම. |
| අග්නි දේවතාවා | 1. [නා.] ගින්නට අධිපති දෙවියා; ගිනි දෙවියා. 2. [නා.] හිරු ග්‍රහයාට ස්වාමි වූ දෙවියා. |
| අග්නිද්‍රව්‍ය | (පාරිභා.) [නා.] ලෝහයකින් අළු ලබා ගැනීමත් අළුවලින් ලෝහය ලබා ගැනීමත් යන කරුණු දෙකට පොදු වූ දෙය. |
| අග්නි ධරය | 1. [නා.] වාතයට හසු වීමත් සමඟ ම ගිනි ගැනීමේ ස්වභාව ඇති දෙය; ගිනි ගන්නා සුලු දෙය. 2. [නා.] ගිනිකන්ද. |
| අග්නිධරා | [නා.] සිරුරෙහි ගින්න දරා සිටින සියුම් සිවිය; පිත්තධරා කලාව. |
| අග්නි ධර්ම | [වි.] ගින්නට බඳු ස්වභාව ඇති; ගිනි වැනි. |
| අග්නි ධාතුව | 1. [නා.] ගිනි පිළිබඳ මූල ධාතුව; තේජෝධාතුව. 2. [නා.] සිරුරෙහි ගින්න වඩන මූල ද්‍රව්‍යය; පිත්තය. |
| අග්නි පාෂාණය | [නා.] එකිනෙක ගැටීමෙන් ගිනි හටගන්නා ගල්වර්ගය; ගිනිගල. |
| අග්නි පුටය | [නා.] ඖෂධ ශුද්ධ කිරීම හෝ විෂ නැති කිරීම සඳහා භාවිත කෙරෙන රසායනික පාක ක්‍රමයක්. |
| අග්නි පුත්‍ර | [නා.ප්‍ර.] ධූමකේතු හෙවත් වල්ගාතරු විශේෂයක්. |
| අග්නි පූජාව | 1. [නා.] ගිනි දෙවියන් පිදීම; ගිනි පිදීම. 2. [නා.] ගින්නෙහි දමා පිලිස්සීම; ගිනිබත් කිරීම. |
| අග්නි බලය | [නා.] ආහාර දිරවීමේ ශක්තිය; බඩගිනි උපදවන බලය. |
| අග්නිභ | [නා.ප්‍ර.] ගිනි පැහැගත් ලෝහය; රත්රන්; ස්වර්ණ |
| අග්නි භය | [නා.ප්‍ර.] ගින්දරෙන් හටගන්නා බිය; පංච මහා භය අතුරෙන් එකක් වන ගිනි බිය. |
| අග්නි භූ ධරය | [නා.] මුදුනේ විවරයකින් උණු අළු ලෝදිය ආදිය නිකුත් වන පර්වතය; අභ්‍යන්තරයේ තැන්පත් ව ඇති ලෝදිය කවර විටක හෝ විවරයකින් නිකුත් වීමට ඉඩ ඇති පර්වතය; ගිනිකන්ද. |
| අග්නි මණ්ඩලය | 1. (ජ්‍යෝති.) [නා.] ගින්න සහිත ව භූමිකම්පා සිදු වන නැකැත් ඇතුළත් සීමා ප්‍රදේශය; පුස, කැති, විසා, බෙරණ, මා පුව පුටුව, පුවපල් යන නැකැත් අයත් මණ්ඩලය. 2. [නා.] පූජාව සඳහා මණ්ඩලාකාර ව තැනෙන ගින්න; ගිනි මඬල. |
| අග්නිමන්ත්‍රය | [නා.] ගිනිදෙව් පූජාවේ දී ගයන මන්ත්‍රය. |
| අග්නිමන්දය, අග්නිමාන්ද්‍යය | [නා.] බඩගිනි අඩුකම; කෑම නොදිරවීමෙන් ඇති වන ආබාධය; මන්දාග්නිය. |
| අග්නිමය | [වි.] ගින්නෙන් සෑදුණු. |
| අග්නි මානය | (පාරිභා.) [නා.] දැඩි උෂ්ණත්වය මනින උපකරණය; ඉහළ උෂ්ණත්ව මාපකය (=pyrometer). |
| අග්නිමිතික | [වි.] ගිනි රස්න මාපකය පිළිබඳ වූ; අග්නි මානය සම්බන්ධ. |
| අග්නි මුද්‍රාව | [නා.] භාරතීය නාට්‍යවල දක්නට ලැබෙන මුද්‍රාවක්. |
| අග්නි මූලය | මූලග්ගින්න. |
| අග්නිය | 1. [නා.] ගින්න; ගින්දර. 2. [නා.] ආහාර දිරවීමෙන් පසු කුසෙහි ඇතිවන ගින්න; බඩගින්න. 3. [නා.] ගිනිදෙචියා. |
| අග්නි යෝගය | (ජ්‍යෝති.) [නා.] ගිනි බියට කාරණ වන අශුභ නැකැත් යෝගයක්. |
| අග්නි රක්ෂණය | 1. [නා.] ගිනි දෙවියන් පිදීම සඳහා ගෙයි ගිනි නිවෙන්නට නො දී රැකීම. 2. [නා.] ගින්නෙන් වන හානි පිළිබඳ ව කරන රක්ෂණය; ගිනි රක්ෂණය. |
| අග්නි වර්ණය | [නා.] ගිනි පැහැ; ගින්දර පාට. |
| අග්නි වර්ධකය | [නා.] බඩගිනි වඩන දෙය. |
| අග්නිවාර | [නා.ප්‍ර.] ගින්නෙන් රත් කිරීම; ගිනියම් කිරීම. |
| අග්නි විද්‍යුතය | (පාරිභා.) [නා.] ස්ඵටිකයක උෂ්ණත්වය සුදුසු පරිදි වෙනස් කිරීමෙන් එහි විවිධ කොටස්වල එකවර උපදින ධන හා සෘණ විදුලි ආරෝපණය (= pyro-electricity). |
| අග්නි ශාලාව | 1. [නා.] ගිනි පුදන ශාලාව; ගිනිහල. 2. [නා.] ගිනි තපින ගෙය; ගිනිහල් ගෙය. |
| අග්නි සංගය, අග්නිසඞ්ගය | [නා.] කුසගිනි අඩුකම; අග්නිමන්දය. |
| අග්නිසාහි | [වි.] ගිනි නොගන්නා; ගින්නට ඔරොත්තු දෙන. |
| අග්නි ස්කන්ධය | [නා.] කඳක් මෙන් නැගී සිටින ගින්න; ගිනිගොඩ. |
| අග්නි ස්තම්භනය, අග්නි ස්තම්භය | 1. [නා.] ගින්දරෙහි දැවෙන ස්වභාව මැඬ පැවැත්වීම.
2. [නා.] සූසැට කලාවලින් එකක් වන ගිනි-සිසිල් කිරීම. |
| අග්නි ස්ථානය | (ජ්‍යෝති.) [නා.] ගින්නට හිමි වූ රාශිය; කුජ ග්‍රහයා අධිපති රාශිය. |
| අග්නි ස්ඵූරණ | (පාරිභා.) [වි.] වාතය හා ගැටුණු විට වහා ගිනි ගන්නා සුලු (= pyrophoric). |
| අග්නි හේළිමානය | (පාරිභා.) [නා.] පෘථිවියට ලැබෙන සෘජු සූර්ය විකිරණයේ තීව්‍රතාව මනින උපකරණය (=pyrheliometer). |
| අග්නි හෝත්‍රය | [නා.] ගින්නට කිරි ගිතෙල් වෙඬරු දමා ගිනි දෙවියා පිදීමේ හින්දු චාරිත්‍රය; ගිනි පූජාව. |
| අග්නීෂ්ටකාව | [නා.] ගිනි ගඩොළ. |
| අග්න්‍යගාරය, අග්න්‍යාගාරය | 1. [නා.] ගිනි තපින ගෙය; ගිනිහල් ගෙය.
2. [නා.] ගිනි දෙවියා පුදන ශාලාව. |
| අග්න්‍යාශය | [නා.] ආහාර දිරවන, ආග්නේය රසය උපදවන ඉන්ද්‍රිය; ඇලදිව. |
| අග්න්‍යාශයික ප්‍රණාලය | [නා.] අග්න්‍යාශයෙහි පවත්නා ස්‍රාවය ගෙන යන කුඩා නාලය. |
| අග්න්‍යුන්මාදය | [නා.] ගේදොර දේපළ ආදියට ගිනි තැබීමේ පිස්සුව; ගිනි උමතුව. |
| අග් බත | [නා.] කුඹුරක අස්වැන්න ලැබීමෙන් පසු කමත් පරිභෝග කිරීමට පෙර මහණ බමුණන්ට දෙන දානය; අගහස් දන. |
| අග් බඹර, අග් බඹුරු | [වි.] අගින් වකුටු වූ; අක් බඹරු. |
| අග් මල | [නා.] තල්, කිතුල්, පොල් ආදි ගස්වල මුදුන් මල. |
| අග් මෙහෙසුන් | [නා.ප්‍ර.] අග මෙහෙසිය; අග බිසව; අභිෂේක ලත් ප්‍රධාන බිසව. |
| අග්‍ර | 1. [වි.] උතුම්; උසස්; ශ්‍රේෂ්ඨ.
2. [වි.] නායක; ප්‍රධාන. 3. [වි.] මුලින් උපන්; වැඩිමල්; දෙටු. 4. [වි.] කෙළවර පිහිටි. |
| අග්‍රකය | 1. (පාරිභා.) [නා.] වෘක්ෂලතාදියක යම් නාරටියක් දික්වීමෙන් සෑදෙන කෙටි තියුණු තුඩ(=apiculus).
2. (පාරිභා.) [නා.] ඇතැම් ප්‍රොටො- සොවාවන්ගේ තිබෙන අග්‍රස්ථ තුඩ (= apiculus). |
| අග්‍ර කාය | [නා.ප්‍ර.] සිරුරෙහි ඉහළ කොටස; උඩුකය; ඌර්ධ්වකාය. |
| අග්‍රකාය | [නා.ප්‍ර.] මනා ව වැඩුණු ශරීරය; හොඳින් වර්ධනය වූ දේහය. |
| අග්‍ර කුලය | [නා.] උතුම් කුලය; උසස් වංශය. |
| අග්‍ර කේතුකය | (පාරිභා.) [නා.] පෘෂ්ඨ වංශීන්ගේ සුෂුම්නාවේ කේතුකාකාර කෙළවර (=conus terminalis). |
| අග්‍ර කෝටිය | 1. [නා.] අග කෙළවර; අන්තිම කොන.
2. [නා.] ඉළ ඇටවල තරුණාස්ථි පපු ඇටය හා සන්ධි වූ තැන. |
| අග්‍රගණ්‍ය | [වි.] උතුම් කොට සැලකිය යුතු; ඉතා උසස්; ශ්‍රේෂ්ඨතම. |
| අග්‍රගණ්‍යයා | 1. [නා.] අග මුලට ම ගණන් ගත යුතු තැනැත්තා; ප්‍රධානයා.
2. (පාරිභා.) ක්ෂීරපායී සත්ත්වයන්ගේ ඉතා දියුණු තැනැත්තා (=primates). |
| අග්‍රගාමී | [වි.] ඉදිරියෙහි ගමන් කරන; පුරෝගාමී. |
| අග්‍රජ | [වි.] මුලින් උපන්; පළමුව හටගත්; දරුවන් අතුරෙන් වැඩිමහල්. |
| අග්‍රජයා | 1. [නා.] දරුවන් අතුරෙන් පළමු ව උපන් දරුවා; කුළුඳුල් දරුවා; වැඩිමහල් සහෝදරයා.
2. [නා.] බ්‍රාහ්මණයා. |
| අග්‍රදක්ෂිණාර්හ | 1. [වි.] දන් ලැබිය යුත්තන් අතර ප්‍රමුඛ; උත්තම දක්ෂිණාව ලැබීමට යෝග්‍ය වූ; අග්‍රදක්ෂිණීය.
2. [වි.] ඉතා පින්වත් වූ. |
| අග්‍ර දක්ෂිණාව | [නා.] උතුම් දානය; ඉඳුල් නොකොට ඉතා පිරිසිදු ව සකස් කළ උතුම් දානය. |
| අග්‍ර දර්ශනය | [නා.] උත්තම දෘෂ්ටිය; ශ්‍රේෂ්ඨ දර්ශනය. |
| අග්‍ර දානය | 1. [නා.] බුද්ධත්වයට පැමිණීමෙන් පසු බුදුවරයකු ලබන පළමු දානය.
2. [නා.] අස්වැන්නේ පළමු කොටසින් දෙන ප්‍රථම දානය; නොඉඳුල් දානය. |
| අග්‍ර දූතයා | 1. [නා.] මුලින් ම දූත මෙහෙවරෙහි යෙදෙන්නා; ශ්‍රේෂ්ඨ දූතයා.
2. [නා.] (ක්‍රිස්ති.) උසස් ගණයට අයත් වන දේව දූතයා. |
| අග්‍ර දේවී | [නා.] රජකුගේ අගමෙහෙසිය; අභිෂේක ලද බිසව. |
| අග්‍ර පුරෝහිතයා | [නා.] (රජ කෙනෙකුගේ) ප්‍රධාන පුරෝහිතයා; ප්‍රධාන උපදේශකයා; අග පෙරෙවියා. |
| අග්‍රප්‍රාප්ත | 1. [වි.] කෙළවරට පැමිණි; කෝටිප්‍රාප්ත.
2. [වි.] ප්‍රධාන; නායක. |
| අග්‍ර ප්‍රාප්තයා | [නා.] අගතැන්පත් තැනැත්තා; ප්‍රධාන තැනට පත් තැනැත්තා. |
| අග්‍ර ඵලය | 1. [නා.] අ. යම් කාර්යයකින් ලැබෙන උපරිම තත්ත්වය; යම් දෙයක ඉහළ ම ප්‍රතිලාභය.
2. [නා.]උතුම් වූ ඵලය; මාර්ගඵල අතුරෙන් ශ්‍රේෂ්ඨ වූ ඵලය; අර්හත් ඵලය. |
| අග්‍ර බාහුව | [නා.] අතේ වැළමිට සිට මැණික් කටුව දක්වා ඇති කොටස; අත් දණ්ඩෙහි පහළ කොටස. |
| අග්‍ර භාගය | 1. [නා.] අග කොටස; අවසන් කොටස.
2. [නා.] මුල් කොටස; ප්‍රධාන කොටස. |
| අග්‍ර භෝජනය | 1. [නා.] පළමුවෙන් පිළියෙල කළ බොජුන්; නොඉඳුල් ආහාරය.
2. [නා.] අලුත් අස්වැන්නෙන් මුලින් ම පිරිනමන දානය. |
| අග්‍ර මාණික්‍යය | [නා.] උතුම් මැණික; අගමිණ. |
| අග්‍ර මාර්ගය | 1. [නා.] ශ්‍රේෂ්ඨ මාර්ගය; රහත්මඟ.
2. [නා.] ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය. |
| අග්‍ර මාර්ගාධිගමය | [නා.] අර්හත් මාර්ගයට පැමිණීම; රහත් වීම. |
| අග්‍රය | 1. [නා.] කෙළවර; තුඩ; අන්තය.
2. [නා.] මුදුන; මස්තකය; ශීර්ෂය. 3. [නා.] උතුම් තැන; උසස් තැන. 4. [නා.] බැටරියක හෝ විදුලිය සැපයීමේ ප්‍රභවයක සන්නායක දෙකොනින් එකක්. |
| අග්‍ර රන්ධ්‍රය | [නා.] ඇත් සොඬ අග; ඇත් සොඬෙහි කෙළවර. |
| අග්‍ර රසය | [නා.] මිහිරි රසය; ප්‍රණීත බව. |
| අග්‍ර රසය | [නා.] මිහිරි රසය; ප්‍රණීත බව. |
| අග්‍රරාජ | [නා.ප්‍ර.] ප්‍රධාන රජු; අධිරාජයා; අගරජ. |
| අග්‍රරාජගුරු | [නා.ප්‍ර.] රෝමානු කතෝලික සභාවේ නායක පූජක පදවිය; ප්‍රධාන බිෂොප් පදවිය; අගරදගුරු. |
| අග්‍රරාජගුරුප්‍රසාදි | [නා.ප්‍ර.] රෝමානු කතෝලික සභාවේ නායක පූජකවරයා; ප්‍රධාන බිෂොප්වරයා. |
| අග්‍ර රාජධානිය | [නා.] අගනුවර; ප්‍රධාන නගරය. |
| අග්‍ර රාජ්‍යය | [නා.] මහා රාජ්‍යය; අධිරාජ්‍යය; ප්‍රධාන රාජ්‍යය. |
| අග්‍රවර්ධය | (පාරිභා.) [නා.] ඇතැම් ක්ෂීරපායීන්ගේ කශේරුකාවේ අග කෙළවරෙහි පුරායෝගිවර්ධවලට ඉහළින් පිහිටි ප්‍රසරය (=metapophysis). |
| අග්‍ර විනිශ්චයකාරයා | [නා.] අධිකරණයෙහි නායක; විනිශ්චයකාරයා; ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ නායකයා. |
| අග්‍ර ශස්‍යය, අග්‍ර සස්‍යය | [නා.] මුල් අස්වැන්න; ගොවිතැනින් ලබාගන්නා පළමු පලදාව; අගසස්. |
| අග්‍රශ්‍රාවක ඥානය | [නා.] බුදුවරයෙකුගේ අගසවූ තනතුර සඳහා ලැබිය යුතු ඥානය. |
| අග්‍ර ශ්‍රාවකයා | [නා.] බුදුවරයෙකුගේ අගසවු තනතුර දරන්නා; බුදුවරයෙකුගේ ප්‍රධාන ශ්‍රාවකයා; අගසව්වා. |
| අග්‍ර ශ්‍රාවිකාව | [නා.] බුද්ධ ශ්‍රාවිකාවන් අතර ප්‍රධාන තැනැත්තිය; ජ්‍යෙෂ්ඨ ශ්‍රාවිකාව. |
| අග්‍රශ්‍රී | [නා.ප්‍ර.] උතුම් සම්පත; උසස් ශෝභාව; ශ්‍රේෂ්ඨ ශෝභාව; ශ්‍රේෂ්ඨ සම්පත්තිය. |
| අග්‍රසරු, අග්‍රේසර | [වි.] පෙරටුව යන; ඉදිරියට ගමන් කරන; පුරෝගාමී.
[නා.ප්‍ර.] ඉදිරියෙන් ගමන් කරන්නා; පුරෝගාමියා. |
| අග්‍ර සූත්‍රිකාව | (පාරිභා.) [නා.] ඇතැම් පෘෂ්ඨවංශීන්ගේ සුෂුම්නාවේ පශ්චාත් කෙළවර දික්වීමෙන් සෑදෙන සිහින් ස්නායු කෙන්ද (=filum terminale). |
| අග්‍රසේනාධිපති | [නා.ප්‍ර.] ප්‍රධාන සෙන්පතියා; අග සෙනෙවියා. |
| අග්‍රස්ථ | [වි.] අවසානයෙන් හෙවත් අගින් පිහිටියා වූ; කෙළවර පිහිටි. ප්‍රධාන; ප්‍රබල, |
| අග්‍රස්ථ ඛණ්ඩිකාව | (පාරිභා.) [නා.] (අවයව ආදියක) අගින් පිහිටා ඉදිරියට නෙරා හෝ එල්බෙමින් තිබෙන හෝ කොටස (=terminal lobe). |
| අග්‍රස්ථ මංජරය | (පාරිභා.) [නා.] සපුෂ්ප ශාකයක ප්‍රරෝහයේ මල් හට ගන්නා අග කොටස (=terminal inflorescence). |
| අග්‍රස්ථ වර්ධනය | (පාරිභා.) [නා.] දිලීර සූත්‍රිකාවල අග්‍රයෙහි පමණක් වර්ධනය නිසා සිදුවන දික් වීම (=apical growth). |
| අග්‍රස්ථ විභාජකය | (පාරිභා.) [නා.] කඳක හෝ මුලක කෙළවරෙහි ඇති විභාජක සෛල සමූහය (=apical meristem). |
| අග්‍රස්ථසෛල | (පාරිභා.) [නා.ප්‍ර.] සූත්‍රිකාවක හෝ බහු අවයවයක අග පිහිටි සෛලික සෛලයක් (=apical cell). |
| අග්‍ර ස්ථානය | [නා.] මුල්තැන; ප්‍රධාන තැන; නායක ධුරය. |
| අග්‍ර ස්ථානාන්තරය | [නා.] උතුම් පදවිය; ශ්‍රේෂ්ඨ ධුරය; අග තනතුර. |
| අග්‍ර හස්තය | [නා.] උතුම් අත; ඇත් සොඬ. |
| අග්‍රහාරය | [නා.] (රජුන්) බමුණන්ට පුදන ලද ගම්වරය; බමුණන්ට ප්‍රවේණි කොට දුන් කෙත්වතු ආදිය; අගහර. |
| අග්‍රාංකුරය | [නා.] මුදුනේ ඇති දලුව; අක් දලුව. |
| අග්‍රාංගුලිය | [අග්‍ර+අංගුලිය]
[නා.] ඇඟිල්ලෙහි කෙළවර; ඇඟිලි අග. |
| අග්‍රාණ්ඩුකාරයා | [අග්‍ර+ආණ්ඩුකාරයා]
[නා.] ඩොමිනියන් රාජ්‍යයක ප්‍රධානයා. |
| අග්‍රාභරණය | [අග්‍ර+ආභරණය]
[නා.] අගනා පලඳනාව. |
| අග්‍රාභිමුඛ | (පාරිභා.) [වි.] අග්‍රය පැත්තට හැරුණු (=acroscopic). |
| අග්‍රාභිසාරී | (පාරිභා.) [වි.] ශාකයක වැඩිමහල් අවයව පාදය අසල ද බාල ඒවා අග්‍රය අසල ද සිටින පරිදි අනුක්‍රමයෙන් අවයව විකසනය වන (=acropetal). |
| අග්‍රාමාත්‍යයා | [අග්‍ර+අමාත්‍යයා]
[නා.] අමාත්‍ය මණ්ඩල ප්‍රධානයා; අගමැතිවරයා. |
| අග්‍රාම්‍ය | 1. [වි.] ගමෙහි නොවූ; පිටිසර නොවූ; නාගරික.
2. [වි.] අශිෂ්ට; ග්‍රාම්‍ය නොවූ. |
| අග්‍රාසනය | [අග්‍ර+ආසනය]
[නා.] මුල් අසුන; ප්‍රධාන ආසනය. |
| අග්‍රිම | 1. [වි.] අග්‍ර; ජ්‍යෙෂ්ඨ; උත්තම
2. [වි.] කෙළවරෙහි වූ; අග. |
| අග්‍රිම ක්‍රමය | (පාරිභා.) [නා.] සුළු වියදම් සඳහා එක්තරා මුදල් ප්‍රමාණයක් ලබා ගෙන සුළු වියදම් පිළිබඳ ව ගණන් තැබීමේ ක්‍රමය; කල් තබා කරන ගෙවීම් පිළිවෙළ (=imprest system). |
| අග්‍රිමය | 1. (පාරිභා.) [නා.] සුළු වියදම් සඳහා ලබා ගත් මුදල්; කල් තබා කළ ගෙවීම; අත්තිකාරම් මුදල (=imprest).
2. [නා.] කෘමීන්ගේ මුඛය ඉදිරිපස පෙදෙස (=acron). |
| අග්‍රේශයා | (පාරිභා.) [නා.] මිනිසා, වඳුරා ආදින් ඇතුළත් ක්ෂීරපායී සත්ත්වයන්ගේ උසස්තම ගෝත්‍රය; ප්‍රීමාටේ ගෝත්‍රය (=primate). |
| අග්‍රෝදකය | [අග්‍ර+උදකය]
1. [නා.] දක්ෂිණාර්හයන් හෙවත් දන් ලබන්නන් වෙත පළමු ව පිරිනැමෙන පැන් බඳුන.
2. [නා.] නොඉඳුල් දිය; පරිභෝග නොකළ ජලය. |
| අග්‍රෝපස්ථානය | [අග්‍ර+උපස්ථානය]
[නා.] උසස් සත්කාරය; උතුම් උවටැන. |
| අග්‍රෝපස්ථායකයා | [අග්‍ර+උපස්ථායකයා]
[නා.] උපස්ථාන කරන්නන් අතුරෙන් ප්‍රධානයා. |
| අග්‍රෝපස්ථායිකාව | [නා.] උපස්ථාන කරන්නවුන් අතුරෙන් අගතැන්පත් තැනැත්තිය. |
| අග්‍රෝපාසිකාව | [අග්‍ර+උපාසිකාව]
[නා.] තෙරුවන් සරණ ගිය කාන්තාවන් අතුරෙන් ප්‍රධාන වූ තැනැත්තිය; බුදු සසුනෙහි සැදැහැවත් උවැසියන් අතර ප්‍රධාන කාන්තාව. |
| අඝ | 1. [නා.ප්‍ර.] දුක; ගැහැට; ව්‍යසනය; දෝෂය.
2. [නා.ප්‍ර.] පව; පාපය; අකුසලය. 3. [නා.ප්‍ර.] ආකාශය, අහස, ගුවන. |
| අඝටිත | [වි.] නොබැඳුණු; නොගැළපුණු; නොයෙදුණු; වෙන් වූ. |
| අඝමූල | [වි.] දුකට මුල් වන; දුකට හේතු වන; පාපයට මුල් වන. |
| අඝර්ෂ | [වි.] ගැටීමෙන් තොර; නොගැටුණු. |
| අඝාතය | 1. [නා.] ශරීරයේ යම් කොටසක් චලනයට හෝ උත්තේජනයට ප්‍රතිචාරයක් ඇති කිරීමේ බලය නැතිව යෑම; පරාශ්ලථය (=paralysis).
2. [නා.] කෝපය; වෛරය; ද්වේෂය. |
| අඝාත වස්තුව | [නා.] ක්‍රෝධය ඉපදීමට හේතු වන කාරණාව. |
| අඝානක | [වි.] ඝ්‍රාණේන්ද්‍රිය නැති; ගඳ සුවඳ දැනීමේ හැකියාවෙන් තොර. |
| අඝෝර | [වි.] බියකරු නොවූ; භයානක නොවූ; රෞද්‍ර නොවූ.
[නා.ප්‍ර.] ඊශ්වර; මහදෙවි. |
| අඝෝෂ | [වි.] ශබ්දඝෝෂා රහිත; හඬ නැති.
[නා.ප්‍ර.] ස්වර තන්තු කම්පනය නොවී උපදින අකුරු වර්ගයන්ගේ පළමු, දෙවන අකුරු සහ ශ, ෂ, ස, අ(ඃ) යන අකුරු. |
| අඞ්කපාලි | [නා.ප්‍ර.] අංකපාලි. |
| අඞ්කය | [නා.] අංකය. |
| අඞ්කුරය | [නා.] අංකුරය. |
| අඞ්කුශ | [නා.ප්‍ර.] අංකුශ. |
| අඞ්ගතිලක | [නා.ප්‍ර.] අංගතිලක. |
| අඞ්ගනාව | [නා.] අංගනාව. |
| අඞ්ගය | [නා.] අංගය. |
| අඞ්ගරාගය | [නා.] අංගරාගය. |
| අඞ්ගරය | [නා.] අංගාරය. |
| අඟ | 1. [නා.] ශරීරය; ඇඟ; කය.
2. [නා.] ඇඟෙහි කොටස්; අවයව. 3. [නා.] කාරණය; ලක්ෂණය; අංගය. 4. [නා.] ශීලය; ධුතාංගය. 5. [නා.] ගව, මුව ආදි සතුන්ගේ හිසෙහි උල් ව වැඩෙන අවයවය. 6. [නා.] අඟක් වැනි උල. 7. [නා.] බාහු මූලයෙහි පලඳින වළල්ල; අඟු පලඳනාව; කේයූරය. |
| අඟණ | [නා.ප්‍ර.] මිදුල; මළුව; එළිමහන් භූමිය. |
| අඟදාභරණය | [නා.] අඟු පලඳනාව; කේයූරය. |
| අඟන | [නා.] ගැහැනිය; ස්ත්‍රිය; අංගනාව. |
| අඟපසඟ | [නා.] සිරුරේ ලොකු කුඩා අවයව; අත් පා ආදි ශරීරයේ අංග; අංග ප්‍රත්‍යංග. |
| අඟර | 1. [නා.] ඇඟ ගල්වන සුවඳ විලවුන්; ශරීරයේ ආලේප කරන සඳුන් සුනු ආදි සුගන්ධ කල්කය; අඟරා.
2. [නා.] හාවභාව විලාස; ඔමරිය; අනුරාගී බැලුම්. |
| අඟර කරනවා, අඟරනවා | 1. (කථා.) [ක්‍රි.] ඔමරි කරනවා; ඇඟ නටවනවා.
2. [ක්‍රි.] ගවයන් පොර වදින්නට පෙර කෝපයෙන් ඊට අර අඳිනවා; පොරපස් බිඳිනවා. |
| අඟරග | [නා.ප්‍ර.] ඇඟ ගල්වන සුවඳ විලවුන්; අංගරාගය. |
| අඟරදඟර | 1. [නා.ප්‍ර.] ඔමරිය; අනුරාගලීලාව.
2. [නා.ප්‍ර.] පටලැවිලි බව; අවුල් බව. |
| අඟල | [නා.] අඩියෙන් දොළහෙන් පංගුව වන මිනුම් ඒකකය. |
| අඟ ලකුණු | [නා.ප්‍ර.] සිරුරෙහි ලකුණු; දේහ ලක්ෂණ; අංග ලක්ෂණ; ශරීරාවයවවල පිහිටි ශුභාශුභ ලක්ෂණ. |
| අඟවනවා | [ක්‍රි.] යමක් ඉඟියෙන් වටහා ගැනීමට සලස්වනවා; සංඥාවක් මගින් පෙන්නුම් කරනවා. |
| අඟහරු | [නා.ප්‍ර.] කුජ ග්‍රහයා. |
| අඟාරනවා | 1. [ක්‍රි.] පළල් කරනවා; විවෘත කරනවා.
2. [ක්‍රි.] දෙපා ඈත් කොට අඩි තබනවා; ගාටනවා. |
| අඟිනවා | [ක්‍රි.] හඟිනවා; වැටහෙනවා; සිතෙනවා. |
| අඟු | 1. [නා.ප්‍ර.] ඇඟ; ශරීරය; සිරුර.
2. [නා.ප්‍ර.] අතේ ඉහළ කොටසෙහි පලඳින වළල්ල; අඟුව; කේයූරය. |
| අඟුටු | 1. [වි.] මිටි; කොට; කුරු.
2. [වි.] වකුටු; හැකිළුණු. |
| අඟුටු බොරදම | (පාරිභා.) [නා.] ලීස්තරවල කපන කැටයමක් (=mould, sumk thumb). |
| අඟුටු මස්ස | [නා.] පැරණි කාසි විශේෂයක්; කොකු රිදී කාසිය; රිදී මස්ස. |
| අඟුටුමිටි | [වි.] සිරුර ඉතා කෙටි; කුරු; කොට. |
| අඟුටුමිටි | [වි.] සිරුර ඉතා කෙටි; කුරු; කොට. |
| අඟුටුමිට්ටා | [නා.] ඉතා මිටි තැනැත්තා; කුරු මිනිහා; වාමනයා. |
| අඟුට්ට | 1. [නා.] අත්පාවල මුල් ඇඟිල්ල; මහපටැඟිල්ල.
2. [නා.] කකුළු, පොකිරිසි ආදින්ගේ නළ වැනි අවයවය; අණ්ඩ. 3. [නා.] වකුටු වී ගිය දෙය. |
| අඟු පලඳනාව | [නා.] බාහු මූලයෙහි පලඳින වළල්ල; අංගදාභරණය. |
| අඟුරු | 1. [නා.ප්‍ර.] දා ගිය ලී ආදියෙහි (අළු වීමට පෙර) කළු ගැන්වී ඉතිරි වන ගන කොටස.
2. [නා.ප්‍ර.] ගිනි පුපුරු; ගිනි අඟුරු. 3. [නා.ප්‍ර.] ගල් අඟුරු; රට අඟුරු. |
| අඟුරු ඌෂ්මකය | (පාරිභා.) [නා.] නිවාගත් අඟුරු කැට දමා දල්වන දැඩි රස්නයක් සහිත උදුන් විශේෂයක් (=charcoal furnace). |
| අඟුරු කබල | [නා.] ගිනි අඟුරු දරන බඳුන, දුම් කබල. |
| අඟුරු කොක්ක | [නා.] ගවයින් හන ගැසීමට භාවිත කරන යකඩ කොක්ක. |
| අඟුරු මස | 1. [නා.] අක්මාව; කැවුත්ත.
2. [නා.] ගිනි අඟුරෙහි ලා පිලිස්සූ දඩ මස; අඞ්ගාර මාංසය. |
| අඟුරුමාව | [නා.] අක්මාව; කැවුත්ත; යකෘත්පිණ්ඩය. |
| අඟුරු මැළය | 1. [නා.] දැල්වෙන අඟුරු ගොඩ; ගිනි ගත් අඟුරු රැස.
2. [නා.] සතුන් මරා පුලුස්සා කෑ අය හා මස් රස කර කෑ අය උපදින උස්සද නිරයන්ගෙන් එකක්. |
| අඟුරු වර්ෂාව | [නා.] ගිනි අඟුරු කැට වර්ෂාවක් මෙන් පතනය වීම. |
| අඟුල | 1. [නා.] ඇඟිල්ල.
2. [නා.] ඇඟිල්ලෙන් මනින මිම්ම; වියතින් නවයෙන් කොටස; අඟල; අඟුල් මානය. |
| අඟුල්දසරු | [නා.ප්‍ර.] පුරාණ ස්ත්‍රීන් ඇඟිලිවල පැලඳි ආභරණ විශේෂයක්. |
| අඟුල්මල් | [නා.ප්‍ර.] අංගුලිමාල. |
| අඟුල් මානය | [නා.] ඇඟිල්ලෙන් මනින මිම්ම; වියතින් නවයෙන් කොටස; අඟල; අඟුල. |
| අඟුව | [නා.] අඟු පලඳනාව; කේයූරය. |
| අඟුළ | [නා.] නිශ්චල ජලයෙන් යුත් ගංගා වැව් ආදියෙන් යාත්‍රා කිරීමට සුදුසු වූ ද, ඔරු කඳන් දෙකක් සම්බන්ධ වන සේ ඒ මත ලෑලි ගසා සාදා ගැනෙන්නා වූ ද යාත්‍රා විශේෂයක්. |
| අචක්‍රීය | (පාරිභා.) [වි.] මලක කොටස් වලයාකාර නොවී සර්පිලාකාර ව පිහිටි (=acylic). |
| අචල | [වි.] ස්ථිර; නොසැලෙන. |
| අචල ආරෝපණය | (පාරිභා.) [නා.] යම්කිසි වස්තුවක් සතු විදුලිය ප්‍රමාණය අඩු වැඩි නොවෙනස් ව නොවී ස්ථාවර ව පැවතීම (=fixed charge). |
| අචලංකය, අචලාංකය | (පාරිභා.) උෂ්ණත්වය මැනීමේ දී එය ලකුණු කිරීමට යොදා ගන්නා නොවෙනස් අංකය; උෂ්ණත්ව පරිමාණයක් තීරණය කිරීමට යොදාගන්නා ස්ථිර ව පවත්නා මට්ටම (=constant). |
| අචල ගුණය | [නා.] නොසැලෙන ගුණය; ස්ථිර ගතිය; වෙනස් නොවන ගුණය. |
| අචල ජන්මාණුව | (පාරිභා.) [නා.] චලනය නොවනසුලු ජන්මාණුව (=aplanogamete). |
| අචලතාප | (පාරිභා.) [වි.] පරිවෘත්තික ක්‍රියා අනුව පරිසරයේ උෂ්ණත්වයට වඩා අධික ශරීර උෂ්ණත්වය ඇති; පරිසරයේ උෂ්ණත්වය වෙනස් වීම අනුව දේහ උෂ්ණත්වය වෙනස් නොවන (=homoiothermic). |
| අචලතාපියා | (පාරිභා.) [නා.] පරිසරයේ උෂ්ණත්වය අනුව ශරීර උෂ්ණත්වය වෙනස් නොවී පවත්නා වූ සත්ත්වයා (ක්ෂිරපායී සත්තු හා පක්ෂීහු මෙම ගණයට අයත් වෙති). |
| අචලධෘති | [නා.ප්‍ර.] ඡන්දස් ශාස්ත්‍රයෙහි ඇතුළත් මාත්‍රා සම වෘත්තයක නාමය. |
| අචල බීජාණුධානිය | (පාරිභා.) [නා.] බීජාණු සෑදෙන චලනය නොවන අවයවය (=aplano sporangium). |
| අචල බීජාණුව | (පාරිභා.) [නා.] චලනය නොවනසුලු බීජාණුවක් (=aplanospore). |
| අචල භූමිය | [නා.] සෙලවිය නොහැකි බිම; අනෙකකු විසින් ජය ගත නොහැකි ස්ථානය; අපරාජිත භූමිය. |
| අචලලක්ෂ්‍ය | (පාරිභා.) [නා.ප්‍ර.] උෂ්ණත්ව පරිමාණයක් තීරණය කිරීමට භාවිත කරන සම්මත උෂ්ණත්ව දෙක; ද්‍රව බවට පත්වන අයිස්වල උෂ්ණත්වය හා නටන ජලයෙන් පිටවන හුමාලයේ උෂ්ණත්වය (=fixed points). |
| අචල ස්වර | [නා.] ස්වර සප්තකයෙහි වෙනස් බවට නොපැනෙන ස්වර; ෂඩ්ජ හා පඤ්චම ස්වර. |
| අචලිත | [වි.] නොසෙල්වුණු; අකම්පිත වූ; චංචල නොවූ. |
| අචවන | [වි.] චුත නොවන; නොනැසෙන; නොමැරෙන. |
| අචින්තක | [වි.] සිත් රහිත; සිතක් නැති; චිත්ත විරහිත.
[නා.ප්‍ර.] සිතිවිලි රහිත භාවය; හැඟීමක් නොමැති වීම. |
| අචිත්තජ | [වි.] සිතින් හට ගැනීමක් නැති; සිතින් නූපදවන. |
| අචිත්තීකෘත | [වි.] ගරු බුහුමන් නොලද; අගය කොට නොසලකන ලද; විසිතුරු නොකළ. |
| අචින්තෙය්‍ය | [වි.] සිතා ගත නොහැකි; සිතා වටහා ගත නොහැකි. |
| අචින්තෙය්‍යරූපී | [නා.ප්‍ර.] සිතා නිම කළ නොහැකි විසිතුරු රූපයකින් යුතු තැනැත්තා; බුදුරජාණන් වහන්සේ. |
| අචින්ත්‍ය | [වි.] නොසිතිය යුතු; සිතාගත නොහැකි; චින්තනයට විෂය නොවන. |
| අචිර | [වි.] වැඩිකල් නොපවතින; කෙටි කාලයක දී සිදු වන; වැඩි කල් නොවන. |
| අචිර කාලය | [නා.] කෙටි කාලය; මඳ කාලය. |
| අචිරද්‍යෝතය | [නා.] විදුලිය; අකුණු එළිය; විදුලි එළිය; ක්ෂණික ආලෝකය. |
| අචිර ශාකය | (පාරිභා.) [නා.] ඉතා කෙටි කාලයක දී සම්පූර්ණ ජීවන චක්‍රය අවසාන කරන ශාකය (= ephemeral plant). |
| අචේතන, අචේතනික | [වි.] චේතනා රහිත; සිතුවිලි නැති; සිතින් දැක ගැනීමක් නැති; අප්‍රාණික. |
| අචේතනයා | [නා.] චේතනා රහිත තැනැත්තා; සිතුවිල්ලෙන් තොර තැනැත්තා. |
| අචේතසික, අචේතස්ක | 1. [වි.] සිතුවිලි නැති; චේතනා රහිත.
2. [වි.] ස්වේච්ඡාවෙන් ක්‍රියා නොකරන; කැමැත්ත අනුව පාලනය නොවන; අනිච්ඡානුග. |
| අචේල | [වි.] රෙදිපිළි නොඅඳින; නිර්වස්ත්‍ර; නග්න. |
| අචේලකයා | [නා.] නිර්වස්ත්‍ර ව තපස් රකින්නා; නිගණ්ඨ තාපසයා. |
| අච්චන්ත | [වි.] අන්තයක් නැති; අතරක් නැති; නිරන්තර.
[නා.ප්‍ර.] සංස්කාරයන් නැසීමෙන් ලැබෙන දෙය; නිවන. |
| අච්චන්ත සංයෝගය | [නා.] (ව්‍යාක.) නිරන්තර සම්බන්ධය; ක්‍රියා, ගුණ, ද්‍රව්‍ය යන මොවුන් හා සමග කාලයාගේ හෝ මාර්ගයාගේ හෝ අනන්තර සම්බන්ධය. |
| අච්චය | 1. [නා.ප්‍ර.] ඉක්ම වීම; අතික්‍රමණය උල්ලංඝනය; දෝෂය; වරද.
2. [නා.ප්‍ර.] මරණය; අභාවය. |
| අච්චායික | [වි.] ඉක්මන්; ඉතා අවශ්‍ය; හදිසි. |
| අච්චාරුව | 1. [නා.] පැසි විශේෂයක්; (ආහාර රසවත් කරන) අවුළුවක්.
2. (රූඪි.) [නා.] පිළිවෙළකට නැති දෙය (අවඥා සහගත ව යෙදේ). |
| අච්චි | [නා.ප්‍ර.] සිංහල රජ සමයේ පැවති නිලයක නාමය. |
| අච්චිමන්ත | [වි.] ගිනිසිළු ඇති; දිලිසෙන; වහ්නිමය. |
| අච්චු අකුරු | [නා.] මුද්‍රණය සඳහා භාවිත කෙරෙන ලෝහ ආදියෙන් තනා ගත් අකුරු; එම අකුරු භාවිතයෙන් හෝ නවීන ක්‍රම භාවිතයෙන් හෝ මුද්‍රණය කරන ලද අකුරු. |
| අච්චු කන්තෝරුව | [නා.] මුද්‍රණ කටයුතු කරන යන්ත්‍රාලය; මුද්‍රණාලය. |
| අච්චු කඳ | 1. [නා.] කරත්තයේ අලවංගුව සවිකරන හරස් ලීය.
2. [නා.] තුවක්කුවේ අතින් අල්ලා ගන්නා කොටස; තුවක්කු වල්ල; අච්චු වල්ල. |
| අච්චු කරනවා, අච්චු දෙනවා | [ක්‍රි.] කරන ලද වරදකට දඬුවම් දෙනවා; දඬුවම් පමුණුවනවා. |
| අච්චු කූර | [නා.] තුවක්කුවේ වෙඩිල්ල සවි කිරීමට යොදන කූර; තුවක්කුවේ වෙඩි බෙහෙත් කොටන කෙවිට. |
| අච්චු ගසනවා | [ක්‍රි.] පොත්, පුවත්පත් ආදිය මුද්‍රණය කරනවා. |
| අච්චුත, අච්‍යුත | [වි.] පහ නොවන; නොගිලිහෙන.
[නා.ප්‍ර.] චුත නොවන තත්ත්වය; නිර්වාණය. |
| අච්චු බටය | (කථා.) [නා.] හීන් බටලී නළයකට කිරිල්ල ආදි ගෙඩි වර්ග යොදා වෙඩි තබන සෙල්ලම් බට තුවක්කුව. |
| අච්චු මුද්‍රණය | (පාරිභා.) [නා.] අච්චු මෝස්තරයකට අනුව රෙදි ආදිය මෝස්තර මුද්‍රණය; (=block printing). |
| අච්චු යන්ත්‍රය | [නා.] මුද්‍රණ යන්ත්‍රය; මුද්‍රණ කටයුතු සඳහා යොදා ගන්නා යන්ත්‍රය. |
| අච්චු ලෑල්ල | 1. [නා.] යම් ආකෘතියක සටහනින් යුත් පුවරුව හෙවත් ලෑල්ල.
2. [නා.] කරත්තයේ අච්චු කඳට උඩින් සවි කළ හරස් පුවරුව. |
| අච්චුව | 1. [නා.] ඉටි, මැටි ලෝහ ආදියෙන් පිළිම, රූ ආදිය අඹා ගැනීම පිණිස කරන ලද ආකෘතිය; කාසි, ආභරණ, උළු, ගඩොල් ආදිය සෑදීමට ඒ ඒ සැලැස්ම අනුව තනා තිබෙන රාමුව හෝ කෝව.
2. [නා.] පිටපත් ගැනීම සඳහා ලෝහයෙන් හෝ ලීයෙන් හෝ කැපූ අකුරු සටහන; මුද්‍රාකඩය. 3. [නා.] එක සමාන හැඩරුව ඇති දෙය. 4. [නා.] රෙදි විවීමේ දී භාවිත කරන ලී රාමුව. 5. [නා.] කරත්තයේ තට්ටුව දරා සිටින හරස් ලීය; කරත්ත අලවංගුව. 6. [නා.] තුවක්කුවේ අතට අල්ලා ගන්නා කොටස; තුවක්කු වල්ල; අච්චු වල්ල. 7. [නා.] යම් වරදකට දෙනු ලබන දඬුවම; විපාකය; වධය. |
| අච්චු වල්ල | [නා.] තුවක්කුවේ අතින් අල්ලන ලී මිට සහිත කොටස; තුවක්කු මිට. |
| අච්චෝදාත | [වි.] ඉතා සුදු; අධික සුදු පැහැ ඇති. |
| අච්ඡ | [වි.] පැහැදිලි; බබළන; ප්‍රසන්න. |
| අච්ඡකාස්ථිය | (පාරිභා.) [නා.] උර ඵලකාස්ථියේ කෙළවරින් පටන් ගන්නා ඇටය; ග්‍රීවාස්ථිය (= clavicle, collar bone). |
| අච්ඡන්දික | [වි.] ඇල්මකින් තොර; ඡන්දයෙන් තොර වූ; (කුසල් කිරීමෙහි) කැමැත්තක් නැති. |
| අච්ඡන්න | [වි.] නොවැසුණු; වසන් නොවූ; ප්‍රසිද්ධ. |
| අච්ඡරා | [නා.ප්‍ර.] අප්සරාව; දෙවඟන. |
| අච්ඡාදනය | 1. [නා.] හැඳීම; පෙරවීම.
2. [නා.] වස්ත්‍රය; පිළිය; සළුව; අඳනය. |
| අච්ඡිද්‍ර | 1. [වි.] සිදුරු නොවූ; කුහර නැති.
2. [වි.] අකලංක. |
| අච්ඡිද්‍ර නාභිය | [නා.] සිදුරු රහිත නැබ; බුදුරජාණන් වහන්සේගේ අසූ අනුව්‍යඤ්ජන ලක්ෂණවලින් එකක්. |
| අච්ඡින්දනය | [නා.] පැහැර ගැනීම; උදුරා ගැනීම; බලහත්කාරයෙන් අත්පත් කර ගැනීම. |
| අච්ඡින්දාපනය | [නා.] අනුන් ලවා සොරකම් කරවා ගැනීම. |
| අච්ඡින්න | 1. [වි.] නොකැඩුණු; නොබිඳුණු; අඛණ්ඩ.
2. [වි.] පැහැර ගන්නා ලද; සොරකම් කළ. |
| අච්ඡින්න ධාරාව | [නා.] නොකැඩී වැගිරෙන දිය ධාරාව; නොනැවතී වැගිරෙන දියත්ත. |
| අච්ඡේදනය | [නා.] සිඳ නොදැමීම; නොකැපීම; ඡේදනය නොකිරීම. |
| අච්ඡේද්‍ය | [වි.] සිඳලිය නොහැකි; වෙන් කළ නොහැකි; කැඩිය නොහැකි. |
| අච්ඡේද්‍ය පටලය | (පාරිභා.) [නා.] අක්ෂි ගෝලයේ තන්තුමය වැස්මේ පූර්ව කොටස; ශුක්ල මණ්ඩලය; කූණිතය; ස්වච්ඡය (=cornea). |
| අච්‍යුති | [වි.] විනාශයෙන් තොර; නොනැසෙන. |
| අජ | [වි.] ඉපදීමක් නැති; නූපන්.
1. [නා.] එළුවා. 2. (ජ්‍යෝති.) [නා.] දොළොස් රාශියෙන් ප්‍රථම රාශිය; මේෂ රාශිය. 3. (ජ්‍යෝති.) [නා.] නැකැත් විසිහතෙන් එකක්; පුවපුටුප නැකත. 4. [නා.] බ්‍රහ්මයා. 5. [නා.] ඊශ්වරයා. 6. [නා.] විෂ්ණු. |
| අජගර | [නා.ප්‍ර.] පිඹුරා. |
| අජගර භෝගය | [නා.] පිඹුරාගේ දරණ වැළ. |
| අජගව | [නා.ප්‍ර.] ශිව දෙවියාගේ දුන්න; මෙහෙසුරුගේ දුන්න. |
| අජගු | [නා.ප්‍ර.] ඊශ්වරයා; මෙහෙසුරු. |
| අජටාකාශගාමියා | [නා.] අභ්‍යවකාශයට හෙවත් අජටාකාශයට යන තැනැත්තා. |
| අජටාකාශය | [නා.] ජටා හෙවත් බාධා සේ ම වාතය පවා නැති හිස් අහස. |
| අජටාකාශ යානය | [නා.] අජටාකාශයට පිවිසීම සඳහා නිපදවූ විශේෂ යානාව. |
| අජන | [වි.] ජනගහනය නැති; ජනාවාස නොවූ; ජනශූන්‍ය. |
| අජනක | [වි.] නූපදවන; ජනිත නොවන. |
| අජන්මවත් | [වි.] උසස් කුලයෙහි නූපන්; කුලීන නොවූ. |
| අජන්මාණුව | (පාරිභා.) [නා.] සංයුක්තියෙන් තොර ව කෙළින් සුහුඹුලකූ බවට වැඩෙන ප්‍රොටොසොවාවෙක් (=agamete). |
| අජ පථය | [නා.] එළුවන්ට පමණක් ගමන් කළ හැකි මාර්ගය; උස් වූ ගිරි මුදුන් ආදියෙහි නැගී යන දුෂ්කර මඟ. |
| අජපාල | 1. [නා.ප්‍ර.] එළුවන් රකිනා තැනැත්තා; එඬේරා. 2. [නා.ප්‍ර.] බුදුන්වහන්සේ බුද්ධත්වයට පැමිණි පසු පස් වන සතිය ගත කළ ස්ථනයෙහි වූ නුග රුක. |
| අජර | [වි.] ජරාවක් නැති; නොදිරන; මහලු නොවන. 1. [නා.ප්‍ර.] ශිල්ප ශාස්ත්‍ර උගන්වන තැනැත්තා; ගුරුවරයා; ආචාර්යවරයා. 2. [නා.ප්‍ර.] නිවන; නිර්වාණය. 3. [නා.ප්‍ර.] සුරගුරු; බෘහස්පති. 4. [නා.ප්‍ර.] යහපත් හැසිරීම. 5. [නා.ප්‍ර.] රත්රන්; ස්වර්ණ. |
| අජරාමර | [වි.] ජරාව, මහලු බව හා මරණය නැති; නොදිරන; නොමැරෙන. |
| අජල | 1. [වි.] ජලය නැති; නිර්ජල. 2. (කථා) [වි.] කෑමට බීමට ගිජු; කෑදර. 3. [වි.] අලස; කම්මැළි. 4. [වි.] මෝඩ; අනුවණ; අඥාන. |
| අජලේය | (පාරිභා.) [වි.] ස්ඵටික ජලය හෝ සංයෝජනය වූ ජලය හෝ රහිත. |
| අජව්‍රත | [නා.ප්‍ර.] ඇතැම් තාපසයන් එළුවකු සේ හැසිරීම් අනුකරණය කරමින් පවත්වාගෙන යන චර්යාව. |
| අජාංගුල, අජාඞ්ගුල | [වි.] කැලයෙහි වාසය නොකරන; වනචාරී නොවූ; හීලෑ. |
| අජාත | [වි.] නොඉපදුණු; නූපන්; පහළ නොවූ. [නා.ප්‍ර.] නිවන; නිර්වාණය. |
| අජාත බුද්ධි, ආජාත බුද්ධික | [වි.] (නූපන් බුද්ධියෙන් යුතු යනු වාච්‍යාර්ථයි) බුද්ධිය මෝරා නැති; කාරණාකාරණ නොවැටහෙන. |
| අජාතයා | [නා.] නොඉපදුණු තැනැත්තා; නූපන් පුද්ගලයා. |
| අජාති | [නා.] නොපිළිසිඳෙන; නූපදින. |
| අජානීය, අජානේය | [වි.] උසස් වර්ගයෙහි උපන්; ශ්‍රේෂ්ඨ ජන්ම ඇති. |
| අජායාංගි | (පාරිභා.) [වි.] ජයාංගය නොපිහිටීමේ අසාමාන්‍ය ලක්ෂණය ඇති (= agynous). |
| අජිත | [වි.] පරාජය නොකරන ලද; නොපැරදුණු; අපරාජිත. |
| අජිතය | [නා.] ජය නොලැබූ කාලය; පරාජිත යුගය. |
| අජිනමෘග | [නා.ප්‍ර.] කළු පැහැති මුව විශේෂයක්; අඳුන් දිවියා. |
| අජිහ්ව | (පාරිභා.) [වි.] දිවක් නැති (=aglossate). |
| අජීරණය, අජීර්ණය | 1. [නා.] කෑම නොදිරවීම; ආහාර නොපැසවීමෙන් හටගන්නා රෝගය; ආමය. 2. [නා.] නොදිරවන ලද කෑම; ආමාශයෙහි නොපැසවන ලද ආහාරය. |
| අජීව | [වි.] ජීවයෙන් තොර; අප්‍රාණී. 1. [නා.ප්‍ර.] ජෛන ධර්මයෙහි සඳහන් මූලික වස්තුව හෙවත් ‘තත්ත්ව හතෙන්’ එකක්. 2. [නා.ප්‍ර.] අවලක්ෂණ; විරූපී; අශෝභන. |
| අජීවඅංශු | [නා.ප්‍ර.] වායුගෝලයේ පාවෙන දූවිල්ලෙහි අඩංගු වන (කාබන්, වූල්, කපු ආදි) ජීවයක් නැති ඝන ද්‍රව්‍යවල ඉතා සියුම් කැබලි. |
| අජීව උපත | (පාරිභා.) [නා.] (කුස තුළදී) මිය ගිය දරුවකුගේ උත්පත්තිය; මළ දරු උපත (= still birth). |
| අජීව ජනනය | (පාරිභා.) [නා.] අජීව ද්‍රව්‍යවලින් ජීව ද්‍රව්‍ය නිෂ්පාදනය කිරීම හෝ ජීවීන් ඉපිදවීම (=abiogenesis). |
| අජීව ලෝකය | [නා.] පණ නැතැයි සැලකෙන වස්තූන් පිළිබඳ ලොව; අජීව වස්තු සමූහය; ගල් පර්වත ආදි අප්‍රාණික දේ. |
| අජීව වස්තුව | [නා.] පණ නැති දෙය; අජීව ද්‍රව්‍යය; අචේතනික දෙය. |
| අජීවෝත්පන්න | [අජීව+උත්පන්න] (පාරිභා.) [වි.] (කුස තුළ) මිය ගොස් බිහිවුණු; ප්‍රාණය නිරුද්ධ ව උපන් (=stillborn). |
| අජූත, අජූද | [නා.ප්‍ර.] කඩදාසි කුට්ටමෙන් කරන තරග ක්‍රීඩාවක්; දූ කෙළියක්. |
| අජූව | [වි.] විරූපී; හැඩයක් නැති. |
| අජෙය්‍ය | [වි.] පැරදවිය නොහැකි. |
| අජෝඩුව | 1. (කථා.) [නා.] නොගැළපෙන, නොපෑහෙන ස්වභාවය. 2. [නා.] අඩුපාඩුව. 3. [නා.] බාධාව. 4. [නා.] අත් වැරැද්ද. 5. [නා.] අමාරුව; හිරිහැරය. 6. [නා.] බලාපොරොත්තු කඩ වීම. |
| අජ්ඣත්ත, අජ්ඣත්තික | [වි.] තමා පිළිබඳ වූ; ඇතුළතින් හටගන්නා වූ; ආධ්‍යාත්මික. |
| අජ්ඣත්තික නිදානය | [නා.] යම්කිසි ක්‍රියාවක් කිරීමට තමා තුළ ම හටගන්නා කරුණාදි හේතුව; අභ්‍යන්තර නිදානය. |
| අජ්ඣත්තික රූප | [නා.බහු.] (අභි.) තමා පිළිබඳ රූප; ස්වසන්තානගත රූප. |
| අජ්ඣත්තික වාදය | (පාරිභා.) [නා.] සකල ඥානය හුදෙක් ආත්මීය සහ ආනුෂංගික බව දක්වන දාර්ශනික මතය (= subjectivism). |
| අජ්ඣත්තිකායතන | [නා.බහු.] (අභි.) තමා පිළිබඳ ආයතන හෙවත් තමා තුළ පිහිටි ඉන්ද්‍රිය. |
| අජ්ඣසනය | [නා.] අනුභව කරන ලද ආහාර දිරවීමට පෙර නැවත ආහාර ගැනීම; අධ්‍යශනය. |
| අජ්ඣාචාරය | 1. [නා.] (විනය.) ඉක්මවා හැසිරීම; වැරදි හැසිරීම. 2. [නා.] ඇවත; ආපත්තිය. |
| අජ්ඣායක | 1. [නා.ප්‍ර.] උගන්වන්නා; ගුරුවරයා. 2. [නා.ප්‍ර.] ශිෂ්‍යයා. |
| අජ්ඣාසය | [නා.] අදහස; අභිප්‍රාය; අධ්‍යාශය. |
| අජ්ඣේසනය | [නා.] ඉල්ලා සිටීම ආරාධනය; ආයාචනය. |
| අජ්ඣෝකාසය | [නා.] එළිමහන් තැන; නිරාවරණය වූ ප්‍රදේශය. |
| අජ්ඣෝත්ථරණය | [නා.] වසා ගෙන පැතිරීම; යට කිරීම. |
| අජ්ඣෝසිත | [වි.] තෘෂ්ණාවෙන් ඇලුණු; තෘෂ්ණාවෙහි ගිලී සිටි. |
| අජ්ඣෝහරණ | [වි.] අනුභව කරන; ගිලින. [නා.ප්‍ර.] ආහාර ගැනීම; අනුභව කිරීම. |
| අඥයා | [නා.] නොදන්නා තැනැත්තා; අනුවණයා; මෝඩයා. |
| අඥාතය | (පාරිභා.) [නා.] නොදන්නා දෙය; අප්‍රකට සාධකය (=unknown). |
| අඥාතයා | [නා.] නොදන්නා තැනැත්තා; අවබෝධ නොකළ පුද්ගලයා. |
| අඥාත රාශිය | (පාරිභා.) [නා.] (වීජ ගණිතයේ දී) අගය නිර්ණය නොකරන ලද රාශි (= unknown quantity). |
| අඥාන වාදය | [නා.] බුද්ධ කාලීන භාරතයේ පැවති මිථ්‍යා දෘෂ්ටි සතරින් එකක්. |
| අඥාන විජෘම්භණය | [නා.] අනුවණකම පළ කිරීම; මෝඩකම ප්‍රකට කිරීම. |
| අඥානාත්මක | [වි.] අනුවණ බව ආත්මය කොට ඇති; මෝඩකම ප්‍රධාන ලක්ෂණය කොට ගත්. |
| අඥානෝපේක්ෂාව | [අඥාන+උපේක්ෂාව] [නා.] නොදන්නාකම නිසා ඇති වන මැදහත් බව; ඇති තතු නොදැන දක්වන උපේක්ෂාව. |
| අඥේය වාදය | [නා.] (දර්ශන.) දාර්ශනික ප්‍රශ්නවල දී ‘මා දන්නේ නැතැ යි’ පැවසීමේ න්‍යාය (=agnosticism). |
| අජ්වලිත | [වි.] නොදැල්වුණු; බැබළීමක් නැති. |
| අඤ්ජනම | [නා.]අංජනම. |
| අඤ්ජනම්දේවි | [නා.ප්‍ර.] අංජනම් දේවි. |
| අඤ්ජලි කරණය | [නා.] අංජලි කරණය. |
| අඤ්ජලි පුටය | [නා.] අංජලි පුටය. |
| අඤ්ඤ | [වි.] වෙනත්; අනෙක්; පිටස්තර. 1. [නා.ප්‍ර.] වෙනත් දෙය; අන්‍යය; අනෙක. 2. [නා.ප්‍ර.] අර්හත් බව. 3. [නා.ප්‍ර.] අණ; ආඥාව. |
| අඤ්ඤතර | [වි.] කිසියම්; එක්තරා; නම් ආදි වශයෙන් අප්‍රකට. |
| අඤ්ඤදත්ථුහරයා | [නා.] කිසියම් ලාභයක් බලාපොරොත්තුවෙන් මිතුරුකම් පවත්වන්නා. |
| අඤ්ඤභාගී, අඤ්ඤභාගීය | [වි.] අනෙක් පක්ෂයක් ආශ්‍රිත වූ; අනෙකක් භජනය කරන්නා වූ. |
| අඤ්ඤමඤ්ඤපච්චය | [නා.ප්‍ර.] (අභි.) අන්‍යෝන්‍යයන්ගේ උත්පත්තියටත් පැවැත්මටත් උපකාර ධර්මතාව; අන්‍යෝන්‍ය ප්‍රත්‍යය. |
| අඤ්ඤමඤ්ඤය | 1. [නා.] ඔවුනොවුන් පිළිබඳ දෙය; අන්‍යෝන්‍ය වූව; එකිනෙකට සම්බන්ධ වූව. 2. (කථා.) [නා.] එකිනෙකා පිළිබඳ තොරතුරු; ඕපාදූප. |
| අඤ්ඤ වාදකයා | [නා.] (විනය.) (සංඝයා මැද) යමක් ඇසූ කල ඊට පිළිතුරු නො දී වෙනත් දෙයක් කථා කරන්නා. |
| අට | 1. [නා.ප්‍ර.] සතට එකකින් වැඩි නවයට එකකින් අඩු වූ සංඛ්‍යාව. 2. (ජ්‍යෝති.) [නා.ප්‍ර.] කෙනකු උපන් ලග්නයේ සිට අටවැනි රාශියය; මාරක ස්ථානය; ආයු ස්ථානය. 3. [නා.ප්‍ර.] කැලෑව; වනය; අටවිය; අරණ්‍යය. 4. [නා.ප්‍ර.] ගමන; පියාසර කිරීම; ප්‍රයාණය. 5. [නා.ප්‍ර.] කෝලාහලය; කලහය; සංග්‍රාමය. 6. (කථා.) [නා.ප්‍ර.] දවසෙහි (පෙරවරු හෝ පස්වරු) අටවැනි පැය; ඔරලෝසුවේ අටේ කණිසම. 7. [නා.ප්‍ර.] තේරුම; අර්ථය. |
| අටඅකණ, අටකණ | [නා.ප්‍ර.] පින් කිරීමට ඉඩ නොලැබෙන නපුරු කාල අට; අෂ්ට දුෂ්ටක්ෂණය. |
| අට අඟ | 1. [නා.ප්‍ර.] කොටස් හෝ අවයව අට; අට වැදෑරුම් අංග. 2. [නා.ප්‍ර.] අට ආකාර වූ රාජ්‍ය අංග; අෂ්ට රාජ්‍යාංග. 3. [නා.ප්‍ර.] ආර්ය මාර්ගයෙහි ඇතුළත් අට ආකාර අඟ. |
| අට අරිපුඟුලෝ | [නා.බහු.] බුදු සමයෙහි සතර මගට හා සතර ඵලයට පැමිණි පුද්ගලයන් අට දෙනා; අෂ්ට ආර්ය පුද්ගලයෝ. |
| අට අරිසඟ, අට අරීසග | [නා.ප්‍ර.] සතර මඟ සතර ඵලයට පැමිණි මහ සඟ ගණය. |
| අට ඇස | [නා.] ඇස් අටක් ඇත්තා; මහා බ්‍රහ්මයා. |
| අට ඉස්බ | [නා.] පැරණි මිණුම් ක්‍රමය අනුව ගවුවකින් දහයෙන් කොටසක් හෙවත් බඹ 280 ක දුර ප්‍රමාණය. |
| අටං පහුර, අටන් පහුර, අටම් පහුර | 1. (කථා.) [නා.] හදිසියෙන් කඩාවැටිය හැකි තරම් දුබල මැස්ස. 2. [නා.] තේරුම් ගත නොහැකි අවුල; ආකූලව්‍යාකූල වූ දෙය. |
| අට කර | [නා.] අත් අටක් ඇත්තා; මහා බ්‍රහ්මයා. |
| අට කලන්ය | [නා.] විශාල බිම් ප්‍රදේශයක්; කලන්ද අටක ප්‍රමාණය. |
| අට කසිණය, අට කිසුණ | [නා.] දස කසිණයෙන් පඨවි, ආපෝ, තේජෝ, වායෝ, නීල, පීත, ලෝහිත, ඕදාත යන කසිණ අට. |
| අට කුරුව, අට කූරුව | [නා.] කාර්ය කොට්ඨාස අට; සිංහල රාජ සමයෙහි ඇතුන්ගේ කටයුතු පිළිබඳ ගජනායක නිලමේට භාර වූ කාර්ය අට. |
| අට කුසලය | [නා.] (අභි.) කාමාවචර කුසල් සිත් අට. |
| අට කොන | [නා.] අට දිශාව; සතර දිශා හා සතර අනුදිශා. |
| අටක් | [අට+අක්] [නා.ප්‍ර.] ඇස් අටක් ඇති තැනැත්තා; මහා බ්‍රහ්මයා. |
| අට ගණය | 1. [නා.] ගණ අට; සාම්ප්‍රදායික සිංහල කාව්‍ය ශිල්පයෙහි සඳහන් වන ම, න, බ, ය, ජ, ර, ස, ත යන ගණ අට. 2. [නා.] පුරාණයෙහි ලක්දිව පැවති ප්‍රධාන බෞද්ධ ආයතන අට. |
| අට ගන්නවා | 1. [ක්‍රි.] උපදිනවා; ජනිත වෙනවා. 2. [ක්‍රි.] ඇති වෙනවා; පැන නගිනවා. 3. [ක්‍රි.] (රෝගයක්) සෑදෙනවා; වැලඳෙනවා. 4. [ක්‍රි.] පැළ වෙනවා. |
| අට ගුණය | 1. [නා.] අට වරකින් වැඩි වූ ප්‍රමාණය; අටෙන් ගුණිත වූ ප්‍රමාණය. 2. [නා.] ගුණධර්ම අට. 3. [නා.] බුදුරජාණන් වහන්සේගේ විශේෂ වූ ගුණ අට. |
| අටඟ | [නා.] අංග හෙවත් අවයව අට; කොටස් අට. |
| අටඟ බඹගොස | [නා.] බුදුරජුන් දම් දෙසන කල නික්මෙන අෂ්ටාංග බ්‍රහ්ම ස්වරය. |
| අටඟ මඟ | [නා.] ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය. |
| අටඟ මිණ | [නා.] වක් අටකින් යුත් මිණි රුවන; සක් දෙවිඳුන් විසින් කුස රජු ගෙලෙහි පලඳවන ලදැයි කියන මාණික්‍යය; අෂ්ටවංක මාණික්‍යය. |
| අටඟි | [වි.] අංග අටකින් යුත්; කොටස් අටකින් සමන්විත. |
| අටඟුල | [අට+අඟුල] [නා.] අඟල් අට. |
| අටටය | 1. [නා.] පුරාණ ව්‍යවහාරයෙහි පැවති විශාල සංඛ්‍යාවක්. 2. [නා.] නිරයක නාමය; අටට නරකය. |
| අට තන, අට තැන | [නා.] විචිකිච්ඡා වශයෙන් සැක නොඉපදවිය යුතු බුද්ධාදි ස්ථාන අට. |
| අටතිස් චෛතසික | [නා.බහු.] (අභි.) ආශ්‍රව නොවන චෛතසික තිස් අට. |
| අටතිස් මඟුල් | [නා.ප්‍ර.] මංගල සූත්‍රයෙහි දක්වන ලද මංගල කාරණා තිස් අට. |
| අට තුනු | [නා.] මූර්ති අටක් ඇති ව ලොව පහළ වන ඊශ්වර හෙවත් ශිව දෙවි. |
| අට තුරා | [අට+උතුරා] [වි.] අටකින් වැඩි; අටක් අධික ව සිටි; අටෝරා. |
| අටතුරා දහස | [නා.] අටකින් වැඩි දහස; එක් දහස් අට. |
| අටතුරාසිය | [නා.ප්‍ර.] අටකින් වැඩි සියය; එක්සිය අට. |
| අටදස විදු | [නා.බහු.] දස අට වැදෑරුම් විද්‍යා; අටළොස් ශිල්ප. |
| අට දහස් රට | [නා.] එකළොස් වන දොළොස් වන සියවස් තුළ දී රුහුණු ප්‍රදේශය බෙදා තිබුණු ප්‍රධාන කොටස් දෙකින් එකක්. |
| අටදා | [නා.ප්‍ර.] ජාතක අට; තේමිය, මහාජනක, සාම, නිමි, භූරිදත්ත, නාරද කස්සප, විදුර, ඛණ්ඩහාල යන ජාතක කථා අට හෝ වෙසතුරු, කට්ඨහාරි, මඛාදේව, කුස, නිමි, ඛණ්ඩහාල, විධුර, සිවි යන ජාතක කථා අට. |
| අටදෑ මුතු | [නා.] මුතු වර්ග අට. |
| අටදික් | [නා.ප්‍ර.] අට දිග; අටදිශා. |
| අටදික් බාගය | [නා.] අට කොන; අට දිශාව; සතර දිශා හා සතර අනු දිශා. |
| අටදිට | [නා.ප්‍ර.] නෙත් අටක් ඇත්තා; මහා බ්‍රහ්මයා. |
| අටන | 1. (කථා.) [නා.] සටන; යුද්ධය. 2. [නා.] යුද්ධවල දී සතුරන් යට කර මැරීම සඳහා අටවා ඇති උගුල; හබකය. 3. [නා.] තැනින් තැන ඇවිදීම. සැරිසරා යෑම; සංචාරය. |
| අට නාකුල | [නා.බහු.] හස්ති කුල අට. |
| අට නැණ | [නා.] (අභි.) අට වැදෑරුම් වූ විදසුන් නුවණ; විදර්ශනා ඥාන අට. |
| අට නෙත | [නා.] (අභි.) නෙත් අටක් ඇත්තා; මහා බ්‍රහ්මයා. |
| අටපට්ටම් | [නා.ප්‍ර.] කෝණ අටක් හා පාද අටක් ඇති බහු අස්‍රය. |
| අටපද | 1. [නා.ප්‍ර.] දාම් ලෑල්ල. 2. [නා.ප්‍ර.] පාද අටකින් යුක්ත පද්‍යය; පේළි අටක් ඇති පද්‍ය බන්ධනය. |
| අට පහ | 1. [නා.] අට වැදෑරුම් ශික්ෂාපද සහ පස් වැදෑරුම් ශික්ෂාපද; අටසිල් හා පන්සිල්. 2. (කථා.) (රූඪි.) [නා.] වරද නිවරද; හොඳ නරක; ඇත්ත යුක්ත. |
| අට පැන් | [නා.ප්‍ර.] භික්ෂූන්ට විකාලයෙහි දී වැළඳිය හැකි පාන වර්ග අට; අටවිධ පාන; අෂ්ට පානය. |
| අට පිරිකර | [නා.] භික්ෂූන්ට අවශ්‍ය, එනිසා භික්ෂූන් විසින් පරිභෝග කිරීමට සුදුසු අඳනය, තනිපට සිවුර, දෙ පට සිවුර, පාත්‍රය, පටිය, කරකැත්ත, ඉදිකටුව සහ පෙරහන්කඩය යන පිරිකර අට; අෂ්ට පරිෂ්කාරය. |
| අට මගල, අට මඟල | 1. [නා.] මංගල සම්මත වස්තු අට; සිංහයා, වෘෂභයා, හස්තියා, පූර්ණ ඝටය, වල්විදුනාව, ධ්වජය, ශංඛය, ප්‍රදීපය යන අට; ඒ මංගල ලකුණු යෙදූ කොන් අටකින් යුත් රේඛා සටහන. 2. [නා.] බලිතොවිල් වල දී ආතුරයා ළඟ තැබීමට ගන්නා තොලබෝ, හීරැස්ස, සහල්පත, පොල්ගෙඩිය, දිවිහිස හෝ දිවිකදුරු ලීය, කැත්ත, මල්ල, මෝල්ගහ යන ද්‍රව්‍ය අට. 3. (රූඪි.) [නා.] පිළිවෙළකට නැතිව සෑදූ මඩුවක් හෝ එවැනි යම් ඉදිකිරීමක්. |
| අට මඟ | [නා.] කොටස් අටකින් යුක්ත මාර්ගය; ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය. |
| අටමස්ථානය | 1. [නා.] අනුරාධපුරයෙහි පිහිටි දකුණු මහාසෑය, ශ්‍රී මහා බෝධිය, ලෝවාමහාපාය, පිරිත්ලාගෙය, ජන්තාඝර පොකුණ, ථූපාරාමය, රුවන්වැලිසෑය, මිහින්තලේ සේල චේතිය යන ප්‍රධාන සිද්ධස්ථාන අට. 2. [නා.] වර්තමාන අටමස්ථානය ලෙස සලකන ශ්‍රී මහා බෝධිය, රුවන්වැලි සෑය, අභයගිරිය, ජේතවනය, ථූපාරාමය, ලංකාරාමය, මිරිසවැටිය, ලෝවාමහාපාය. |
| අට මහ කුසලය | [නා.] කඨින දානය, අටපිරිකර දානය, ආවාස දානය, බුදු පාමොක් සඟනට දන්දීම, බණ පොත් ලියවීම, කෙත් වතු, බුදු පිළිම කරවීම, වැසිකිළි කරවීම යන පුණ්‍ය ක්‍රියා අට. |
| අටමහ නරකය | [නා.] මහා නිරය අට; සඤ්ජීවය, කාලසූත්‍රය, සංඝාතය, රෞරවය, මහාරෞරවය, තාපය, ප්‍රතාපය, අවීචිය යන නිරය අට. |
| අටමහ පිරිස | [නා.] බුදුරජාණන් වහන්සේලාගෙන් බණ ඇසීමට රැස් වන රජ, බමුණු, ගොවි, මහණ යන පිරිස් ද සිවුමහරජ සහ තව්තිසා දෙවියෝ ද මාරයෝ ද බ්‍රහ්මයෝ ද යන අට වැදෑරුම් පිරිස; අටවණක් පිරිස. |
| අටමහ ලෝ වැඩ | [නා.] ධර්ම ව්‍යාඛ්‍යානයකින් හෝ බුදුගුණ කථාවකින් හෝ ලෝකයාට සිදු වන අෂ්ටවිධ අභිවෘද්ධිය; රාජ, රජමෙහෙසි, මැති ඇමති, මහතෙර, සබ්‍රහ්මචාරි, ධර්මකථික, කල්‍යාණ සත්පුරුෂ හා ප්‍රත්‍යන්ත වාසී ස්ත්‍රී පුරුෂ යන ජනයාට ඇති වන අර්ථ සිද්ධිය. |
| අට යොන්, අට යෝනි | [නා.ප්‍ර.] පද්‍යාරම්භයෙහි ද නාමයක උභය පාර්ශ්වයෙහි ද යොදන ඒ ඒ වර්ණ පිළිබඳ ශත්‍රැමිත්‍ර යෝනි අට; නකුල, මියු, මහවත්, වග, සපු, තුරඟ, බිලිපුටු, සරඟ යන අෂ්ට යෝනිය. |
| අටර | [නා.] අටළොස; දහඅට. |
| අටරාසිය | [නා.] අටක් වැඩි සියය; එකසිය අට; අටෝරාසිය. |
| අටලවණ | [නා.] බෙහෙතට ගන්නා ලුණු අට වර්ගය. |
| අටලු ගෙය | [නා.] උස් තට්ටුවක් ඇති ගොඩනැගිල්ල; උස් ව තැනූ මැසි ගෙය; ප්‍රාකාර මතුයෙහි තැනූ උඩුමහල් ගෙය. |
| අට ලෝ දහම | [නා.] මනුෂ්‍යයා කරා පැමිණෙන ලාභ අලාභ, යස අයස, නින්දා ප්‍රශංසා, සුඛ සහ දුක්ඛ යන අට වැදෑරුම් ලෝක ධර්මය; අෂ්ට ලෝක ධර්මය. |
| අටල්ල | [නා.] උස් කොට තැනූ මුරගෙය; හාත්පස පෙනෙන සේ උස් තැනක ඉදි කළ තාවකාලික ගොඩනැඟිල්ල; අට්ටාලය. |
| අටවක | 1. [නා.] චන්ද්‍රමාස ක්‍රමය අනුව පුර පක්ෂයෙහි හා අව පක්ෂයෙහි අටවැනි දිනය; චන්ද්‍රයාගේ අටවැනි කලාව. 2. [නා.] වක් අට; වක් අටක් ඇති මැණික; අෂ්ට වංකය. |
| අටවක මිණ, අටවක් මැණික | [නා.] වක් අටක් ඇති මැණික; සක් දෙවිඳුන් විසින් කුසරජු ගෙලෙහි පලඳවන ලද අෂ්ටවංක මාණික්‍යය. මිණිරුවන; |
| අටවනවා | 1. [ක්‍රි.] රඳවනවා; (උගුලක්) මානනවා. 2. [ක්‍රි.] තනනවා; සාදනවා; ඉදි කරනවා. 3. [ක්‍රි.] (කුඩ ආදිය) දිග අරිනවා; විහිදනවා. |
| අට වරල | 1. (කථා.) [නා.] ඇලෙන සුලු තද මැට්ට. 2. [නා.] ඇලෙන මැටි සහිත කුඹුර; ලිස්සන මඩ ඇති කුඹුර. |
| අට විදු | [නා.] අෂ්ට විද්‍යාව; අෂ්ට විධ ඥානය. |
| අට විධ පාන | [නා.] විකාලයේ දීත් පැවිද්දන්ට කැප අඹ, දඹ, සියදෑ මිදි, මස් කෙසෙල්, ඇට කෙසෙල්, මිදි, ඕලු, බොරලුදමුන් යන පාන වර්ග අට. |
| අටවිය | [නා.] මහා කැලෑව; ආරණ්‍යය; වන ප්‍රදේශය; අඩවිය. |
| අට වියැට | [නා.] වී ඇට අටක බර ප්‍රමාණය; මදටියක බර. |
| අටවිසි නැකැත් | [නා.ප්‍ර.] චන්ද්‍රයා ගමන් කරන වලයාකාර පථයෙහි පිළිවෙළින් පිහිටි පංති විසි අට. |
| අටවිසි පිරිත | [නා.] අටවිසි බුදුවරයන් වහන්සේලාගේ නම් සඳහන් පිරිත් ගාථා සමූහය. |
| අටවිසි බුදුහු | [නා.බහු.] තණ්හංකර බුදුරජාණන් වහන්සේ පටන් ගෞතම බුදුරජාණන් වහන්සේ තෙක් ලොව පහළ වූ බුදුවරයන් විසි අට නම. |
| අටවිසි බෝධි | [නා.බහු.] අටවිසි බුදුවරයන් වහන්සේලා පිට දුන් වෘක්ෂ විසි අට හඳුන්වන නාමය. |
| අට සක | [නා.] ඇස් අටක් ඇත්තා; මහා බ්‍රහ්මයා. |
| අටසිල් | [නා.ප්‍ර.] ශික්ෂාපද අටකින් යුත් ගිහි ශීලය. |
| අටස්, අටැස් | 1. [නා.ප්‍ර.] ඇස් අටක් ඇත්තා; මහා බ්‍රහ්මයා. 2. [නා.ප්‍ර.] අට පැත්තකින් යුක්ත වූව. 3. [නා.ප්‍ර.] උතුමකු ඉදිරියේ සිට කතා කිරීමේ දී නොසිටිය යුතු පැති අට. [වි.] පැති අටක් ඇති; අට පට්ටම්. |
| අටළොස | [නා.] දහ අට; අෂ්ටා දශය. |
| අටළොස් ආවේණික ධර්ම | [නා.ප්‍ර.] බුදුරජාණන් වහන්සේලාට ම හිමි ගුණ දහ අට; සර්වඥ ස්වභාව අටළොස. |
| අටළොස් කුලය | 1. [නා.] දෙවන පෑතිස් රජු කල දක්ෂිණ බෝධි ශාඛාව දඹදිව සිට වැඩමවාගෙන ඒ දී එහි ආවතේව කටයුතු පිණිස ධර්මාශෝක රජු විසින් එවනු ලැබූ ජන සමූහය. 2. [නා.] අතීතයේ දී විවිධ කර්මාන්ත පවත්වා ගෙන යෑම පිණිස බැඳී සිටි ජන කණ්ඩායම් හැඳින්වූ නාමය. |
| අටානූව | [අට+අනූව] [නා.] අනූ අට. |
| අටි | [වි.] කැමති; රිසි; අභිලාෂි. |
| අටිය | [නා.] අදහස; කැමැත්ත; අභිලාෂය. |
| අටු ඇට | [නා.ප්‍ර.] තම්බා අටුවේ ලා වියළා ගත් කොස් ඇට හෝ මදුළු; අටුකොස්. |
| අටු කොටු | [නා.ප්‍ර.] වී ආදිය රැස්කර තබන ධාන්‍ය ගබඩාව. |
| අටු පොල් | [නා.ප්‍ර.] අටුවෙහි පරණ වූ පොල්; කොට්ට පොල්. |
| අටුමැස්ස | 1. [නා.] අටුවේ වී ආදිය රැස්කර තබන මැස්ස; අටුගෙයි ලෑලි තට්ටුව. 2. [නා.] උදුන ඉහළින් තිබෙන මැස්ස; දුම්මැස්ස. |
| අටුව | 1. [නා.] උස් ව තැනූ මැස්ස. 2. [නා.] සාම්ප්‍රදායික කුස්සිවල ලිපට ඉහළින් තැනූ මැස්ස. 3. [නා.] වී ආදි ධාන්‍ය ගබඩාව. |
| අටුවන් කොළය | (කථා.) [නා.] පුවක් අත්තෙහි මුල කොටස; පෝපත; කොළපත. |
| අටුවා | 1. [නා.ප්‍ර.] ත්‍රිපිටකයට අයත් මුල් ග්‍රන්ථවල දුෂ්කර පද විස්තර කිරීම සඳහා ලියූ ග්‍රන්ථ ගණය; අර්ථකථා. 2. (කථා.) [නා.ප්‍ර.] විස්තර වර්ණනාව. |
| අටුවාචාරියා | [නා.] ත්‍රිපිටකයට අයත් වූ මුල් ග්‍රන්ථවල දුෂ්කර පද විවරණය කරමින් අටුවා ග්‍රන්ථ කළ ඇදුරා. |
| අටෝරා | [වි.] අටතුරා. |
| අටෝරාසිය | [නා.] අටක් වැඩි සියය; එකසිය අට; අටරාසිය. |
| අට්ට ගැහෙනවා | [ක්‍රි.] වේළෙනවා; කර වෙනවා. |
| අට්ටම | [නා.] පැත්ත; අංශය; පාර්ශ්වය. |
| අට්ටල | [නා.] හිරිහැරය; වෙහෙස. |
| අට්ටවාලය | 1. [නා.] වහලයක ආධාරක වශයෙන් ඇති කුරුපා, බාල්ක ආදියෙන් යුතු කොටස. 2. [නා.] වහලයක මුදුන් යටලීය හා බිත්ති යටලීය අතර කොටසෙහි යොදන යටලීය; මැද යටලීය (=purlin). |
| අට්ටාලය | 1. (පාරිභා.) [නා.] උස් කොට තැනූ මුරගෙය; හාත්පස පෙනෙන සේ උස් තැනක ඉදි කළ තාවකාලිකව තැනූ කූටිය; ආරක්ෂක කුටිය. 2. [නා.] (හේන් රැකීම් සතුන් දඩයම් කිරීම් ආදිය සඳහා) ගස් උඩ තැනූ පැල. 3. [නා.] යමක් තාවකාලිකව තැන්පත් කර තැබීමට සුදුසු මැස්ස. |
| අට්ටිය | (කථා.) [නා.] කිසියම් දෙයක් පිළිවෙළකට, පේළි හා තට්ටු වශයෙන් අසුරා සකස් කරන ගොඩ. |
| අට්ඨ | 1. [නා.ප්‍ර.] අට හැඳින්වෙන සංඛ්‍යාව. 2. [නා.ප්‍ර.] අරුත; සංඛ්‍යාව. |
| අට්ඨංග, අට්ඨංගික | [වි.] අවයව අටක් ඇති; අංග අටකින් යුක්ත. |
| අට්ඨක | [නා.ප්‍ර.] අටකින් සැදුණු ගොඩ; අටකින් යුත් රාශිය. |
| අට්ඨ කථාව | [නා.] ත්‍රිපිටක පාළියෙහි පද සඳහා කළ අර්ථ වර්ණනාව. |
| අට්ඨ කල්ප | 1. [නා.ප්‍ර.] කල්ප අටක කාලය. 2. [නා.ප්‍ර.] නිරයක නාමය. |
| අට්ඨාරස | [නා.ප්‍ර.] දහ අට; අටළොස. |
| අට්ඨික | [වි.] ශරීරයෙහි ඇට පිළිබඳ වූ. |
| අට්ඨි කල්‍යාණය | [නා.]ස්ත්‍රීන්ගේ රූපශ්‍රීය පිළිබඳ පඤ්චකල්‍යාණයෙන් එකක් වන ප්‍රභාසම්පන්න වූ දන්ත පන්තීන් ඇති බව. |
| අට්ඨික සංඥාව | [නා.] ඇටසැකිල්ලක් යන හැඟීම; ඇටසැකිල්ලක් බවට සංඥාව. |
| අට්ඨිසංඛලික | 1. [නා.ප්‍ර.] ඇටසැකිලි වැනි රූ ඇති ප්‍රේත විශේෂයක්. 2. [නා.ප්‍ර.] ඇටසැකිල්ල; ඇට කූඩුව. |
| අට්ඨුප්පත්තිය | [නා.] (ධර්ම දේශනයක් සඳහා) කරුණක් පැන නැගීම; හේතුවක් ඉදිරිපත් වීම; අවස්ථාවක් එළඹීම. |
| අඩ | 1. [නා.] දෙකට බෙදූ කොටස; භාගය; අර්ධය. 2. [නා.] බදු වශයෙන් ගෙවන කොටස; බද්ද; අඳය. [වි.] භෝග සම්පත් ඇති; ආඪ්‍ය; සමෘද්ධ. |
| අඩ උපෝසථය | [නා.] එක් රැයක් හෝ එක් දවාලක් රකින උපෝසථ සීලය; අර්ධ උපෝසථය. |
| අඩංගම, අඩංගාව | (කථා.) [නා.] ගවයන් රැළේ වැටීම; සිවුපාවුන්ගේ මද |
| අඩංගු | [වි.] ඇතුළත්; අයිති. |
| අඩ කවය | [නා.] වෘත්තාකාර ව ඇඳි රූපයකින් අර්ධය; අර්ධ වෘත්තය; කව පළුව. |
| අඩ කිරිය | [නා.] කිරියකින් දෙකෙන් කොටසක හෙවත් දෙ අමුණක ධාන්‍ය වැපිරෙන බිම් ප්‍රමාණය. |
| අඩකුඹු කරනවා | [ක්‍රි.] රාජ්‍යනායක අභාව ආදි අවස්ථාවලදී ශෝකය ප්‍රකාශ කිරීම පිණිස ජාතික කොඩිය අර්ධ වශයෙන් ඔසවා තබනවා; කුඹ ගසේ ඉහළට නොඔසවා එහි අඩක් උසින් ඔසවා තබනවා. |
| අඩ කුරුපාව | [නා.] මුදුන් යටලීය දැරීමට බාල්ක මත සවි කරන ලද කෙටි කණුව. |
| අඩ කුළුදුල, අඩ කුළුදුල්ල | 1. [නා.] ද්‍රව මැනීමේ පැරණි මිම්මක්; අඩපත; පත භාගය.
2. [නා.] වියළි ද්‍රව්‍ය මැනීමේ පැරණි මිම්මක්; පලම. |
| අඩ කෙළ | [නා.] පනස් ලක්ෂය; කෝටි භාගය. |
| අඩකෝට්ට, අඩක්කෝට්ට | [නා.ප්‍ර.] අවහිරය; බාධාව; වැළකීම. |
| අඩක්කම | 1. [නා.] රැක බලා ගැනීම; රක්ෂාවරණය.
2. [නා.] සිර වීම; අඩස්සි වීම. |
| අඩගහණ | [නා.ප්‍ර.] පෘථිවිය හා සූර්යයා අතරට සඳ ද සූර්යයා හා සඳ අතරට පෘථිවිය ද පැමිණීමෙන් සූර්යයාගේ හෝ චන්ද්‍රයාගේ ප්‍රභාව අර්ධ වශයෙන් වැසී යෑම. |
| අඩඩ | [අඩ+අඩ] [නා.] අඩින් අඩ; භාගයෙන් භාගය; සතරින් කොටස. |
| අඩතල | [වි.] සම ව නොපිහිටි; සමතල ව නොසිටි. |
| අඩ තැන | [නා.] භාගයක් දුර; දුර ප්‍රමාණයෙන් අර්ධය. |
| අඩ තැන්න | [නා.] සේදී යෑමෙන් හා ජීර්ණයෙන් විෂම ලෙස සකස් වූ තැනිතලා භූමිය; අර්ධ තැනිතලාව. |
| අඩදඩ | 1. [වි.] ඉක්මන්; කලබල; කැලඹුණු,
2. [වි.] කලහකාරී. |
| අඩදමු, අඩදඹු | [වි.] අඩක් දැවුණු; බාගයක් දා ගිය. |
| අඩදැණි | [වි.] අඩක් දණ ගැසූ; එක් දණක් බිම එබූ; අර්ධ ජානුක. |
| අඬදිටි | [නා.ප්‍ර.] නෙත් කොනින් බැලීම; අඩ බැල්ම; නුවනඟ බැලීම. |
| අඩ නින්ද | [නා.] මඳ නින්ද; කපි නිද්‍රාව. |
| අඩන්තේට්ටම් | [නා.ප්‍ර.] හිංසාව පීඩාව; අතින් පයින් තැළීම; බලහත්කාරකම. |
| අඩපණ | [වි.] ශක්තිය අඩු; බෙලහීන; දුර්වල; මලානික. |
| අඩපද | 1. [නා.ප්‍ර.] හරි හැටි නොගැළපීම.
2. [නා.ප්‍ර.] කෙටි රබන් පදය. 3. [නා.ප්‍ර.] පද්‍යයක පාදයකින් අර්ධය. |
| අඩපන්න | [නා.] කර්මාන්තයකට අවශ්‍ය උපකරණ; මෙවලම්; ආම්පන්න. |
| අඩ පය | [නා.] නිසි බිම නොසිටින පය; ඇද කර බිම තබන කකුල. |
| අඩ පය | [නා.] නිසි බිම නොසිටින පය; ඇද කර බිම තබන කකුල. |
| අඩ පය | [නා.] නිසි බිම නොසිටින පය; ඇද කර බිම තබන කකුල. |
| අඩපලක් | [නා.ප්‍ර.] මෙහෙණින් හිඳගන්නා ක්‍රමය; එක් පයක් හකුළුවා බැඳ ගන්නා පර්යංකය; අර්ධ පර්යංකය. |
| අඩ පෙහෙවස, අඩ පෝය | [නා.] එක් රැයක් හෝ එක් දවාලක් රකින උපෝසථය; අර්ධ උපෝසථය. |
| අඩප්පරය | [නා.] කම්මුල් ඉදිමෙන රෝගයක්; කම්මුල්ගාය. |
| අඩ බම | [නා.] අර්ධභ්‍රමය; හතර පදයෙන් යුත් පද්‍යයක එක් එක් පේළියෙහි මුල් අකුරු සතර බැගින් ගෙන, වම සිට දකුණටත්, ඉහළ සිට පහළටත් කියවූ කල එක ම ලෙසට කියැවෙන රචනා විලාසය. |
| අඩ බැලුම, අඩ බැල්ම | [නා.] අඩැසින් බැලීම; නෙතඟ බැල්ම; කටාක්ෂ නිරීක්ෂණය. |
| අඩ මත | [නා.] මාත්‍රාවකින් අඩ කොටස; ලඝු අක්ෂරයක් උසුරුවන කාලයෙන් අර්ධය; අර්ධ මාත්‍රාව. |
| අඩ මස | 1. [නා.] මාසයකින් අර්ධය; දින පහළොවක කාලය.
2. [නා.] මෑ, උඳු, මුං වැනි ධාන්‍ය ඇටයකින් භාගයක බර ප්‍රමාණය. |
| අඩ මස්ස | [නා.] මස්සකින් අඩ කොටස; සතර වියට හෙවත් වී ඇට හතරක බර; හුනිඳ හෙවත් ඔලිඳ ඇටයක බර. |
| අඩමාන | [වි.] අනුමාන; සැක සහිත; අස්ථිර.
[නා.ප්‍ර.] සැකය; අනුමානය. |
| අඩ මුකුළු | [වි.] පිපී ගෙන එන; මඳක් විකසිත වූ.
[නා.ප්‍ර.] යන්තමින් පාන සිනා; මඳ සිනා; අඩ සිනා. |
| අඩය, අඩ්ඩය | [නා.] යමක් නොසෙල්වෙන සේ සිර කොට තබනු ලබන කැටය හෝ කොටය හෝ ආධාරකය. |
| අඩයටිදර | [නා.ප්‍ර.] හෙල්ලක් දරන්නා; කඳකුමරු. |
| අඩ යටිය | [නා.] යටියෙන් භාගයක් වූ ආයුධය; තෝමරය; හෙල්ල. |
| අඩයාලම | 1. [නා.] සලකුණ; සටහන; ලාඤ්ඡනය.
2. [නා.] සිහි වීමට දෙන ලකුණ; නිමිත්ත. 3. [නා.] හැඩහුරුකම; ස්වරූපය. 4. [නා.] හරකුන්ගේ සිරුරේ ගහන හන; හංවඩුව. |
| අඩයාලම් කොඩිය | [නා.] රූපයක් ඇඳ තිබෙන ධජය; සටහන සහිත ධ්වජය. |
| අඩල, අඩළ | 1. [නා.] අඩක් ඉතිරි වූ දෙය.
2. [නා.] කොටසක් ඉතිරිකොට ගාන ලද පොල් බෑය. |
| අඩලා ගන්නවා | (කථා.) [ක්‍රි.] අනුන් සතු ඉඩකඩම් අත්පත් කර ගැනීමට වැටකටු ආදිය ශුද්ධ කරනවා; මායිම් එළිපෙහෙළි කරනවා. |
| අඩවල්, අඩවළු, අඩවාළු | [වි.] යන්තම් ඇරුණු; සම්පූණයෙන් නොවැසූ; අඩවන්. |
| අඩවිය | 1. [නා.] මහා වනය; වනාන්තරය; අරණ්‍ය ප්‍රදේශය; මූකලාන; අටවිය.
2. [නා.] අඩයටිය; හෙල්ල. |
| අඩවිය දර | [නා.] හෙල්ල දරන්නා; කඳකුමරු; අඩයටිදර. |
| අඩව්ව | 1. [නා.] නැටුම් පදයක්; නැටුමක විරාමයකට පෙර පාන නැටුම; කෙනෙකූට ගෞරව කිරීමක් වශයෙන් නටන නැටුම.
2. [නා.] පය පැකිලීමෙන් හෝ නොසැලකිල්ල නිසා හෝ සිදුවන වැටීම; අනතුරුදායක අවස්ථාව. 3. (රූඪි.) [නා.] මතභේදාත්මක වූ අවස්ථාව; ගැටුම්කාරී අවස්ථාව. |
| අඩස, අඩහ | [නා.] දෙකට බෙදූ කොටස; අර්ධය; අඩ. |
| අඩසඳ, අඩහඳ | 1. [නා.] අඩක් පිරුණු සඳ; අටවක දවසෙහි පායන සඳ; අර්ධ චන්ද්‍රයා.
2. [නා.] සම්පූර්ණ අඩ කවයක සටහන; අර්ධ වෘත්තාකාර රූපය. 3. [නා.] සඳ පළුවක් වැනි මූණතක් ඇති ඊගස. |
| අඩසඳ පහණ | [නා.] සඳ පළුවක හැඩහුරුකමට කපා සකස් කළ ගල; සඳකඩ පහණ, |
| අඩසිරය, අඩසිරේ | [නා.] වැළැක්වීම; සිරකිරීම. |
| අඩස් බැල්ම | [නා.] අඩැසින් බැලීම; මඳක් පියාලූ ඇසින් බලන බැල්ම; අර්ධ නිරීක්ෂණය. |
| අඩස්සි පොල්ල | (කථා.) [නා.] යමක් හරස් කර බඳින පොල්ල; අවහිර කරනු පිණිස බඳින පොල්ල. |
| අඩස්සිය | 1. [නා.] මලමූත්‍ර ආදිය සිර වීම; වාතය හිර වීම.
2. [නා.] අවහිරය; වැළැක්වීම; නැවැත්වීම. |
| අඩාළ | [වි.] අඩක් ඉතුරු වූ; අවසාන නොවූ; අසම්පූර්ණ. |
| අඩාළ කරනවා | [ක්‍රි.] (කෙරීගෙන යන කටයුත්තක්) අඩපණ කරනවා; බාධා කර වළක්වනවා; සම්පූර්ණ කිරීමට ඇති මං අසුරනවා. |
| අඩාළ පොහොය | [නා.] එක් රැයක් හෝ එක් දවාලක් හෝ පමණක් රකින පෙහෙවස; අඩ පෙහෙවස; අර්ධ උපෝසථය. |
| අඩැස | [නා.] අඩක් පිය වූ ඇස. |
| අඩැසි බැල්ම | [නා.] අඩ බැල්ම. |
| අඩිංචිය | (කථා.) [නා.] ලීයක් ඉරා කපා ඉතුරුවන කොට කැබැල්ල; ඉරන ලද ලීයේ ඉතුරු කොටස. |
| අඩි කුරය | (කථා.) [නා.] ගවයන්ගේ කුර සටහන. |
| අඩි කොළය | [නා.] පැළයක මුල් කොළය; පළමුවෙන් ඇදුණු පත්‍රය. |
| අඩි කෝඩය, අඩිකෝඩෙ | 1. [නා.] කලබලය; නොසන්සුන්කම.
2. [නා.] විගඩම; කෝලම; විහිළුව. 3. [නා.] අමනුෂ්‍ය ශබ්දය. |
| අඩි කෝදුව | [නා.] දිග මැනීමේ උපකරණයක්; අඩියක් හෙවත් අඟල් දොළහක් දිග ඇති මිම්ම. |
| අඩිතාලම | 1. [නා.] ගොඩනැගිලි තැනීමට බඳින මුල් බැම්ම; අත්තිවාරම.
2. [නා.] යම් කාර්යයක මුල් පියවර. |
| අඩි පට්ටලය | (කථා.) [නා.] ලෝහ තහඩු ආදිය තබා තළන කිණිහිර. |
| අඩිපලු බෝය | [නා.] (කමත්.) ගොයම් කොළයක් එකතු කරන විට දමන මුල් ගොයම් පිඩ; කමතේ කොළ කැටිය සෑදීමේ දී දමන මුල් උප්පිඩ. |
| අඩි පල්ල | 1. [නා.] පයේ යටි පැත්ත; යටි පල්ල; යටිපතුල.
2. [නා.] වළඳේ පතුල; බඳුනක අඩිය. 3. [නා.] වළඳ පතුලේ ඇලී පවතින කෑම. 4. [නා.] කමතේ දැමූ කුඩා ගොයම් කොළ කැටිය; පාවර පල්ල. |
| අඩි පාර | 1. [නා.] පයින් ගමන් කිරීම නිසා ඇති වූ පාර; පයින් පමණක් යා හැකි පටු මාර්ගය.
2. [නා.] කිසිවකුගේ පා සලකුණ. 3. [නා.] යම් පුද්ගලයකු ජීවිතය ගෙවූ පිළිවෙළ. |
| අඩි පෙට්ටිය | (කථා.) [නා.] කකුල් සවි කර ඇති පෙට්ටිය. |
| අඩි මඩක්කුව | (කථා.) [නා.] අඩිය ඇති මැටි කෝප්පය; අඩි සහිත වූ කට පළල් මැටි භාජනය. |
| අඩි මාත්‍රය | (කථා.) [නා.] නැටුමට පෙරාතුව ඒ මාත්‍රයට කියන කවි පදය; අඩව්වට පළමු ව පද තාලයට කරන ගමන. |
| අඩිය | 1. [නා.] පය; කකුල.
2. [නා.] පා සටහන. 3. [නා.] පියවර; පය උස්සා තබන දුර ප්‍රමාණය. 4. [නා.] (භාජනයක) පතුළ; පල්ල. 5. [නා.] මුල් කොන; මුල් කෙළවර. 6. [නා.] යමක් දරා සිටින සේ සාදන ලද ආධාරකය. 7. [නා.] තරාතිරම; තත්ත්වය. 8. [නා.] අඟල් දොළහක් දිග මිනුම් ප්‍රමාණය. 9. [නා.] වරකට බොන මත්පැන් ප්‍රමාණය; පානය පිණිස වත් කරගත් සුරා කොටස. 10. [නා.] සින්දුවක පද්‍යයක පාදය. 11. [නා.] චීන අඩි සටන් ක්‍රමයට අත් පා ආදියෙන් දෙන පහර. |
| අඩිය අල්ලනවා | (කථා.) [ක්‍රි.] (ලිප තැබූ ව්‍යඤ්ජන ආදි බඳුන්) කර වෙනවා; රොස් වෙනවා. |
| අඩිවට්ටම | (කථා.) [නා.] නැට්ටුවකු පදය අනුව නටන්නට පෙර යන වට ගමන; නැටුමට පළමු පා තබමින් යන වටය. |
| අඩි හප්පනවා | (කථා.) [ක්‍රි.] (තරහ පෙන්වීම වශයෙන්) (කෝපය ප්‍රකාශ කිරීමේ දී) වැරෙන් පය බිම හප්පනවා; වේගයෙන් අඩිය බිම ගසනවා. |
| අඩු | 1. [වි.] හිඟ; මදි; පාඩු; ඌන.
2. [වි.] කුඩා; සුළු; කෙටි; ලුහුඬු. 3. [වි.] අසම්පූර්ණ; ඛණ්ඩ. 4. [වි.] බාල; මිලයෙන් පහත්; වටිනාකමින් හීන; අග‍යෙන් නොවැඩි. 5. (කථා.) [වි.] පහත්; හීන; නීච. |
| අඩු කිරීම | (පාරිභා.) [නා.] (ගණිත.) දී ඇති විශාල අගයකින් ඊට වඩා කුඩා අගයක් ඉවත් කිරීම (=deduction). |
| අඩු කුලය | [නා.] හීන යැයි සම්මතකුලය. |
| අඩුක්කරනවා | (කථා.) [ක්‍රි.] එකපිට එක තබනවා; පිළිවෙළකට තබනවා; සකස් කොට අඩංගු කරනවා; අහුරනවා. |
| අඩුක්කුව | 1. [නා.] උයා පිළියෙල කළ කෑම; පිසින ලද ආහාරය.
2. [නා.] යම් ගෙදරකින් තව ගෙදරකට තෑගි වශයෙන් ගෙන යන කෑම. 3. [නා.] උසස් රදළවරුන් සඳහා පිළියෙල කළ භෝජනය. 4. [නා.] දෙවියන්ට පුද පිණිස ද යකුන්ට දොළ පිණිස ද සකස් කළ භෝජනය. 5. [නා.] කෑම භාජන එක එක තබා සෑදූ ඒකකය; කෑම වළන් අසුරා බැඳගත් කද; දන්කද. 6. [නා.] ඇතැම් භාණ්ඩ පිළිවෙළට එක මත එක තබා සකස් කර ගැනෙන ඒකකය. |
| අඩුක්කු සප්පායම | 1. (කථා.) [නා.] (පැරණි ප්‍රභූවරුන්) ආහාර අනුභවය; බොජුන් වැළඳීම.
2. [නා.] කමතේ දී ආහාර ගැනීම; (විශේෂයෙන්) දිවා ආහාරය ගැනීම. |
| අඩුත්තු | [වි.] ඇතුළත්; අඩංගු; අයිති; අන්තර්ගත.
2. (කථා.) [ක්‍රි.] එකඟ වෙනවා; සම්බන්ධ වෙනවා. 3. (කථා.) [ක්‍රි.] යටත් වෙනවා; අවනත වෙනවා. |
| අඩුදඹු | (කථා.) [වි.] මඳක් පිලිස්සුණු; භාගයට තැම්බුණු. |
| අඩුපාඩුව | [නා.] අගහිඟය; අඩුව; ඌනතාව; අසම්පූර්ණ බව. |
| අඩුම-කුඩුම | 1. [නා.] බඩු මුට්ටු; උපකරණ.
2. [නා.] කෑම පිසීම ගන්නා අඩු වැඩිය. |
| අඩුරු-පඬුරු | (කථා.) [නා.බහු.] පුද පඬුරු; පාක්කුඩම්. |
| අඩුලුහුඬුව | [නා.] අඩුපාඩුව; අඟහිඟය. |
| අඩුව | 1. [නා.ප්‍ර.] අඩුබව.
2. (ව්‍යාක.) [නා.ප්‍ර.] විසි වැදෑරුම් වියරණ විධිවලින් එකක්; මාත්‍රා හානිය; ස්වරයක උච්චාරණ කාලය කොට කිරීම. |
| අඩුවැඩි | [වි.] එකිනෙකට සම නොවූ වෙනස්කම් ඇති නොයෙක් දේ ඇති විවිධ අඩුවැඩිය.
1. [නා.] අඩු හෝ වැඩි බව; ඌනාධිකභාවය.
2. [නා.] අඩුපාඩු; දොස්; ඇද පලුදු. 3. [නා.] අවශ්‍ය දෑ; බඩුමුට්ටු; උපකරණ. |
| අඩ්ඩාළ්හ | [නා.] අඩ නැළිය; මනාව. |
| අඩ්ඩුපෝසථය | [නා.] දවසින් අර්ධයක් රකින පෙහෙවස; අඩ පෙහෙවස. |
| අණ | 1. [නා.] නියෝගය; විධානය; ආඥාව.
2. [නා.] මුහුද; සයුර; සාගරය; අර්ණවය. 3. [නා.] ජීවය; ප්‍රාණය. |
| අණ කරනවා | 1. [ක්‍රි.] නියෝග කරනවා; නියම කරනවා; විධාන කරනවා; ආඥා කරනවා.
2. [ක්‍රි.] අණ පිළිපදිනවා; ආඥාවට කීකරු වෙනවා. |
| අණකරය | (පාරිභා.) [නා.] ගනුදෙනු කරුවකුගේ මුදල් පිළිබඳ එක් බැංකුවකින් තවත් බැංකුවකට දෙන නිල සහතිකය (=draft). |
| අණගුණ | [නා.] අනුහස්; හාස්කම්; තෙදබල. |
| අණඟිල්ල, අණැඟිල්ල | (කථා.) [නා.] ආඥාවක් හෝ නියෝගයක් කිරීමේ දී ඔසොවන ඇඟිල්ල; අතෙහි මහපටැඟිල්ල ළඟ පිහිටි ඇඟිල්ල; දබරැඟිල්ල; තර්ජනාඞ්ගුලිය. |
| අණ තහනම | 1. [නා.] තහනමක් වශයෙන් කරන නියෝගය; තහනම් කිරීමේ බලපත්‍රය.
2. [නා.] සම්මුතියෙන් කරන වර්ජනය. |
| අණදෙන නිලධාරියා | [නා.]සේනාවක් හෝ බලඇණියක් හෝ මෙහෙයවන නිලධාරියා. |
| අණ දෙනවා | [ක්‍රි.] නියෝග කරනවා; විධාන කරනවා. |
| අණ පණිවුඩ | [නා.ප්‍ර.] පණිවුඩ පනත්; නියෝග සහ විධාන; රාජ නියෝග. |
| අණපනත් | [නා.ප්‍ර.] නියෝග සහ පැනවීම්; ආඥා සහ ප්‍රඥප්ති රාජාඥා. |
| අණ පාමොක් | (විනය.) [නා.] (බුදුරජාණන් වහන්සේ ශික්ෂාපද පැනවූ අවස්ථාවෙහි පටන්) සංඝයා විසින් පිළිපදිනු ලබන ශික්ෂාපද සමූහය; ආඥා ප්‍රාතිමෝක්ෂය. |
| අණ පොල්ල | 1. [නා.] කිසියම් ස්ථානයකට ඇතුළුවීම තහනම් බව හැඟවීමට සිටුවා ඇති හෝ හරස් කර ඇති දඬුකඩ.
2. [නා.] රාජාඥාව පිළිබඳ දක්වනු ලබන යෂ්ටිය; සෙංකෝලය. |
| අණබණ | [නා.] ආඥාව හා අනුශාසනය; නියෝගය හා උපදේශනය. |
| අණ බෙරය | [නා.] ආඥා නියෝග ප්‍රවෘත්ති දැන්වීම සඳහා ශබ්ද කරවන බෙරය; ආඥා භේරිය. |
| අණ බෝලය | (කථා.) [නා.] වැව් කුඹුරු ආදියට ඇතුළුවීම තහනම් කොට ලීයක් සිටුවා එහි බඳින කොළ අත්ත. |
| අණව | [නා.] මුහුද, සාගරය, සමුදුර; අර්ණවය. |
| අණවනවා | [ක්‍රි.] නියම කරනවා; නියෝග නිකුත් කරනවා; විධාන කරනවා; අණ කරනවා. |
| අණස | [නා.] මුහුද; සාගරය. |
| අණසක | [නා.] නියෝගයක් හෝ නීතියක් හෝ සතුව ඇති බලය; ආඥා චක්‍රය. |
| අණසක්විති | [නා.ප්‍ර.] මුළු මහත් පොළෝතලයට ආඥා පතුරුවන රජතුමා; අධිරාජයා. |
| අණසුන්පත | [නා.] ආඥා සඳහන් අසුන්පත; රජුගේ නියෝග සඳහන් ලියවිල්ල. |
| අණාඥාව | 1. (කථා.) [නා.] නියෝගය; විධානය; අණ.
2. [නා.] උසාවියෙන් කෙරෙන කැඳවීම; සිතාසිය. |
| අණිමා | [නා.ප්‍ර.] ශරීරය අණුවක (පරමාණුවක) ප්‍රමාණයට පැමිණ වීමේ ඍද්ධිබලය; සූක්ෂ්ම රූප නිර්මාණය. |
| අණිලනවා | [ක්‍රි.] යුද කිරීම පිණිස බලඇණි පෙළ ගැසෙනවා; යුදයට පෙළ ගැසෙනවා. |
| අණු | [නා.ප්‍ර.] අණුව. |
| අණුක ආකර්ෂණය | (පාරිභා.) [නා.] අණුවක් තවත් අණුවක් වෙත ඇදගන්නා ශක්තිය; අණු පිළිබඳ ආකර්ෂණය. |
| අණුක කම්පනය | (පාරිභා.) [නා.] අභ්‍යන්තර වූ හෝ බාහිර වූ හෝ බලපෑමක් නිසා අණුවල ඇතිවන ඉක්මන් චලනය; අණු පිළිබඳ කම්පනය (=molecular vibration). |
| අණුක ක්ෂේත්‍රය | (පාරිභා.) [නා.] අණු පැතිර පවත්නා ප්‍රදේශය; අණු පිළිබඳ ක්ෂේත්‍රය (=molecular field). |
| අණුක ඝනත්වය | (පාරිභා.) [නා.] අණුවක පරිමා ඒකකයක ස්කන්ධය; අණු පිළිබඳ ඝනභාවය (= molecular density). |
| අණුක චුම්බකය | (පාරිභා.) [නා.] අණු පිළිබඳ වූ කාන්දම් බලය (=molecular magnet). |
| අණුක දෝලනය | (පාරිභා.) [නා.] අණු පිළිබඳ වූ විද්‍යුත් චුම්බක තරංග විකිරණය කිරීම (=molecular oscillation). |
| අණුක බලය | (පාරිභා.) [නා.] චලනය විය හැකි වස්තූන් කෙරෙහි ක්‍රියා කළ විට වස්තුවේ චලනයෙහි ත්වරණයක් ඇති කරන අණු පිළිබඳ බලවේගය (=molecular force). |
| අණුකය | 1. [නා.] වස්තුවක කුඩා කොටස; ක්ෂුද්‍ර වස්තුව.
2. [නා.] පරමාණුව. |
| අණුක වාදය | [නා.] සත්ත්වයන් සහිත විශ්වය සෑදී ඇත්තේ පරමාණුවලින් යැයි පළ කරන දර්ශනය; පරමාණුක වාදය (=molecular theory). |
| අණුක සාන්ද්‍රණය | (පාරිභා.) [නා.] ද්‍රාවණයක ග්රෑම් 1000 ක තිබෙන අණු සංඛ්‍යාව (=molecular concentration). |
| අණුක සූත්‍රය | [නා.] අණු පිළිබඳ සුත්‍රය; රසායනික සංයෝගයක අණුවෙහි තිබෙන පරමාණු වර්ග හා සංඛ්‍යා පෙන්වන අතර, ඒවායේ පෙළ ගැස්ම නොපෙන්වන සූත්‍රය (=molecular formula). |
| අණුකස්ඵටික | [නා.ප්‍ර.] අණුවෙන් වෙන් වශයෙන් හඳුනා ගත හැකි කිසියම් නිත්‍ය රටාවකට අනුව අණු පිහිටීමෙන් සෑදුණ ස්ඵටික. |
| අණුජීවියා | [නා.] අනු දක්නයකින් දැකිය යුතු බැක්ටීරියා වැනි ක්ෂුද්‍ර ප්‍රාණියා; අතික්ෂුද්‍රප්‍රාණියා. |
| අණුතර | [වි.] ඉතා කුඩා; ස්වල්පතර. |
| අණුදක්නය | [නා.] කුඩා දේවල් විශාල කොට පෙන්වන කාච කිහිපයකින් සමන්විත උපකරණය; කුඩා දේ ලොකු කර පෙන්වන කන්නාඩිය; අණ්වීක්ෂය. |
| අණුමාත්‍රය | [නා.] ඉතා සුළු කොටස; ස්වල්ප ප්‍රමාණය; ස්වල්ප මාත්‍රය. |
| අණුව | 1. [නා.] ද්‍රව්‍යයක් බෙදිය හැකි ඉතා කුඩා කොටස; ද්‍රව්‍යයක කුඩාම පංගුව; පරමාණුව.
2. [නා.] සියුම් මිනුම් ප්‍රමාණයක්; කලා හතරක කාල ප්‍රමාණය. 3. [නා.] දඬුවම. 4. [නා.] නියෝගය; අණ; ආඥාව. |
| අණ්ඩ | 1. [නා.ප්‍ර.] කකුළු ගෝනුසු ආදින්ගේ ශරීරයේ ඉදිරිපස කොටසේ පිහිටා ඇති කතුරක හැඩය ඇති අවයවය.
2. [නා.ප්‍ර.] කකුල; පාදය; ගාත්‍රය. 3. [නා.ප්‍ර.] කෝප්ප, ජෝගු ආදිය අතින් අල්ලා ගැනීමේ පහසුව සඳහා සවි කොට ඇති කොක්ක. 4. [නා.ප්‍ර.] වෘෂණය. |
| අණ්ඩ කෝෂය | 1. [නා.] පුරුෂ ව්‍යඤ්ජනයට අයත් අණ්ඩ යුග්මය සහිත කෝෂය; මුෂ්කය; වෘෂණය.
2. [නා.] පුරුෂ ව්‍යඤ්ජනය සම්බන්ධ අණ්ඩ දරා සිටින කොපුව. 3. [නා.] බිත්තරයෙහි කෝෂය; බිජුවක පිට කටුව; බිත්තර කටුව. |
| අණ්ඩකෝෂ්ඨය | (පාරිභා.) [නා.] ඇතැම් ප්‍රොටොසොවාවන්ගේ සංයුග්මන ජන්මාණු යුගලයක් වටා සෑදෙන කෝෂය (= oocyst). |
| අණ්ඩච්ඡේදය | [නා.] අණ්ඩ සිඳ දැමීම; වෘෂණ ඉවත් කිරීම; කර ඇඹීම. |
| අණ්ඩජ | [වි.] පක්ෂි, උරග, මත්ස්‍යාදි බිජු ලන සත්ත්ව ගණය පිළිබඳ වූ; බිත්තරයෙන් උපදින; අණ්ඩයෙන් ජනිත වූ. [නා.ප්‍ර.] බිත්තරයෙන් උපදනා සත්ත්ව ගණය. |
| අණ්ඩජනක | [වි.] බිජුවටින් පැටවුන් උපදවන; බිත්තර දමන. |
| අණ්ඩ ජන්මාණුකතාව | (පාරිභා.) [නා.] විශාල අචල අණ්ඩයක් කුඩා පුං ජන්මාණුවකින් සංසේචනය වන අසම ජන්මාණුකතාව (=Oogamy). |
| අණ්ඩජයා | 1. [නා.] බිත්තරයෙන් උපන් සත්ත්වයා; අණ්ඩයෙන් ජනිත වන්නා.
2. [නා.] පක්ෂියා. 3. [නා.] සර්පයා. 4. [නා.] මත්ස්‍යයා. |
| අණ්ඩ ජලාබුජතාව | [නා.] ගර්භාශය තුළ බිත්තර පුපුරා පැටවුන් එළියට ඒම; ඩිම්බ ජලාබුජතාව. |
| අණ්ඩ දමනවා | [ක්‍රි.] වස්ත්‍රයක හෝ ලී බඩු ආදියක අබලන් වූ තැනකට අමතර කැබැල්ලක් යොදා අලුත්වැඩියා කර ගන්නවා. |
| අණ්ඩධානිය | (පාරිභා.) [නා.] අණ්ඩ දරා සිටින කෝෂය; ඩිම්බධානිය (=receptaculum ovorum). |
| අණ්ඩනාඩි | [නා.බහු.] ස්ත්‍රීන්ගේ ගර්භාශය දෙපස සිටි බීජ වාහිනී නාල යුග්මය; අණ්ඩ නාල. |
| අණ්ඩප ධරය | [නා.] මලක රේණු ද අණ්ඩප ද අතර තිබෙන දික් වූ ග්‍රාහය. |
| අණ්ඩපය | [නා.] ආවෘත බීජක පැළෑටියක බීජයන් දරා සිටින පියල්ල; සපුෂ්ප ශාකවල ඡායා ප්‍රජනක අවයවය; මහා බීජානුපත්‍රය. |
| අණ්ඩ පාතනය | (පාරිභා.) [නා.] බිත්තර දැමීම; බිජු දැමීම (=spawning). |
| අණ්ඩපාතය | 1. [නා.] මත්ස්‍යයන් වැනි සතුන් දමන බිත්තර වැදැල්ල.
2. (පාරිභා.) [නා.] මෝචනය වූ ශුක්‍රාණු (=spawn). |
| අණ්ඩපාලයා | (කථා.) [නා.] කපටියා; තක්කඩියා; ප්‍රයෝගකාරයා; අණ්ඩයා. |
| අණ්ඩපීත | (පාරිභා.) [නා.ප්‍ර.] බිත්තරයේ කහමදය (=yolk). |
| අණ්ඩ පෝෂණය | (පාරිභා.) [නා.] බිජු රැකීම (=incubation). |
| අණ්ඩ මෝචනය | 1. [නා.] බිත්තර දැමීම; බිජු දැමීම (=ovulation).
2. (පාරිභා.) [නා.] ක්ෂීරපායින්ගේ ඩිම්බය ඩිම්බ කෝෂයෙන් පිටතට ඒමේ ක්‍රියාවලිය; ඩිම්බ මෝචනය; ඩිම්බ නීහරණය. |
| අණ්ඩර දෙමළ | (රූඪි.) [නා.ප්‍ර.] නොතේරෙන බස; නොතේරෙන බසකින් ලියූ හෝ කියූ දෙය. |
| අණ්ඩ වාතය, අණ්ඩ වායුව | [නා.] අණ්ඩ කෝෂයෙහි හට ගන්නා ආබාධයක්; අණ්ඩයෙහි වාතය හෝ දිය පිරීම; අණ්ඩය මහත්වීම. |
| අණ්ඩ වෘත්තය | (පාරිභා.) [නා.] ඕවලාකාර වෘත්තය; ඉලිප්සය (=ovel). |
| අණ්ඩ සෛලය | [නා.] ඡායා ජන්මාණු සෛලය; ප්‍රථම ධ්‍රැවීය. දේහ ඇති වීමට පෙර වූ චුම්බය; සංසේචනයට සුදුසු වන්නට පෙර අණ්ඩයක ළපටි අවස්ථාව. |
| අණ්ඩාකාර | [වි.] බිත්තරයක හැඩහුරුකම ඇති; ඕවාල. |
| අණ්ඩාකාර ගවාක්ෂය | (පාරිභා.) [නා.] මැද කනෙහි ඇතුල් බිත්තියේ ඇති අණ්ඩාකාර සිදුර; කුම්බිකා කවාටය (=fenestra ovalis). |
| අණ්ඩාණුධානිය | (පාරිභා.) [නා.] අක්මාශාක, පාසි, මීවන ආදි ශාකවල ද නොයෙකුත් විවෘත බීජක වල ද ඡායාලිංගේන්ද්‍රිය; ආකිගෝනිය (=archegonium archegon). |
| අණ්ඩාශය, අණ්ඩාසය | 1. (පාරිභා.) [නා.] අණ්ඩකෝෂය.
2. [නා.] ස්ත්‍රී ප්‍රජනන සෛල තැන්පත් ව ඇති පැස; බීජකොපුව; ඩිම්බකෝෂය (=ovary). 3. [නා.] ශාකයක බීජයක් රඳා සිටින කෝෂය. |
| අණ්ඩෝද්භවය | [අණ්ඩ+උද්භවය] (පාරිභා.) [නා.] බිත්තර හට ගැනීම; ඩිම්බ ඇති වීම හා විකසනය වීම; අණ්ඩ ජනනය (=oogenesis). |
| අණ්ඩෝරුව | (කථා.) [නා.] පෙරහැරෙහි දේවාභරණ වැඩමවන දෝලාව. |
| අණ්ණවියා | [නා.] (රෝ. ක.) රෝමානු කතෝලික දේවස්ථානයක ගිහි භාරකාරයා හා එහි ආගම උගන්වන තැනැත්තා. |
| අණ්වීක්ෂ ඡායාරූපය | [නා.] අණ්වීක්ෂයෙන් දැකිය යුතු ක්ෂුද්‍ර වස්තුවක ඡායාරූපය. |
| අණ්වීක්ෂය | [නා.] කුඩා දේ විශාල කොට පෙන්වන කන්නාඩිය; අණුදක්නය. |
| අඬ | 1. [නා.] ශබ්දය; නාදය; රාවය; හඬ.
2. [නා.] බිත්තරය; බිජුවට. 3. [නා.] වෘෂණය. |
| අඬ ඇඬියාව | 1. (කථා.) [නා.] කෙනෙකුගේ යස ඉසුරු සැප දැක අන් කෙනෙකු ඒ ගැන ඊර්ෂ්‍යා සිතින් කියන දෙය.
2. [නා.] අවලාද නැගීම; ශාප කිරීම. 3. [නා.] යමකුගේ ගුණ හෝ අගුණ නිතරම කියා පෑම. |
| අඬගසනවා, අඬගහනවා | 1. [ක්‍රි.] හඬ නගා අමතනවා; කෑ ගසා කියනවා; ඝෝෂා කරනවා.
2. [ක්‍රි.] අභිමුඛයට පමුණුවනවා; කැඳවනවා. |
| අඬදබරය | [නා.] කෝලාහලය; කලහය; දබරය; අරගලය. |
| අඬනවා | 1. [ක්‍රි.] වැලපෙනවා; කඳුළු හෙලනවා; රෝදනය කරනවා.
2. [ක්‍රි.] ශබ්ද නඟනවා; හඬක් නිකුත් කරනවා. 3. [ක්‍රි.] රැව් දෙනවා; නාද කරනවා. |
| අඬබෑය | [නා.] තම්මැට්ටමේ දකුණු පළුව. |
| අඬමුර ගසනවා | [ක්‍රි.] මහත් සේ ශබ්ද නඟා කථා කරනවා; ඝෝෂා කරනවා; කෑකෝ ගසනවා. |
| අඬලනවා | 1. [ක්‍රි.] කෑ මොර දෙනවා.
2. [ක්‍රි.] (කුකුළා) නාද කරනවා; රැව් දෙනවා. |
| අඬසන | [නා.] “හූ” ශබ්දයක් ඇසෙන තරම් දුර; කෑගසන කටහඬ ඇසෙන දුර ප්‍රමාණය. |
| අඬහැරය, අඬහැරේ | 1. [නා.] මහා හඬින් කෑගැසීම; කෑමොර දීම; උස්හඬ.
2. [නා.] සී සෑම් ආදියේ දී හරකුන් මෙහෙයවීම සඳහා ගී තාලයට නගන උස් හඬ. 3. [නා.] වන සතුන් පලවා හැරීමේ දී ගොවියන් නගන හඬ. 4. [නා.] ඔරු පැදීමේ දී නඟන හඬ. 5. [නා.] ගවයන්ගේ ගෙලෙහි බැඳි සොකඩයෙන් නඟින හඬ. |
| අඬා බසිනවා | [ක්‍රි.] ශබ්ද නඟා ගෙන ගලා බසිනවා; හඬ නඟා ගෙන ඇද හැලෙනවා. |
| අඬාරය | 1. (කථා.) [නා.] හඬ නඟමින් ගලා බසින කුඩා දිය පාර.
2. [නා.] උසට තැනූ අතු පැල හෝ කුඩාරම; උස් වූ මඩුව. 3. [නා.] වල් කොටා ගිනි තැබීමෙන් පසු ඉතිරි වන අකුල්ගොඩ. 4. [නා.] අතු රාශියක් හැම අතට ම විහිදෙමින් උසට වැඩුණු ගස. |
| අඬු | 1. [නා.ප්‍ර.] බීජ; බිජුවට.
2. [නා.ප්‍ර.] අණ්ඩ; මුෂ්ක. 3. [නා.ප්‍ර.] අඬුව; අණ්ඩ. |
| අඬුපඬු | [නා.ප්‍ර.] කුරුමිණි ආදි සතුන්ගේ අඬු වැනි අවයව; ස්පර්ශිකා. |
| අඬු පූට්ටුව | (කථා.) [නා.] දත කට පියවීම; දත් යතුරු වැටීම. |
| අඬුබරියා | 1. (කථා.) [නා.] අඬුවලින් බර වූ හෙවත් අඬු රැසක් ඇත්තා; ඉස්සා.
2. [නා.] ගෝනුස්සා; නුහුසුවා. |
| අඬු බහුරා | (කථා.) [නා.] අඬු රැසක් ඇති සතා; පත්තෑයා; ශතපදියා. |
| අඬුමස්ස | [නා.] පැරණි කාසියක්; රිදියෙන් බිලී කොක්කක හැඩයට සාදන ලද්දකි. |
| අඬු මැස්සා | [නා.] දික් අඬු ඇති මැසි වර්ගයක්; කිරි වදින කාලයේ ගොයමට හානි කරන මැස්සෙක්. |
| අඬු මිටිය | (පාරිභා.) [නා.] ඇණ ගැලවීම සඳහා එක් පැත්තක් පෙතැලි කොට අඬුවක් බවට පත් කරවන ලද මිටිය (=claw hammer). |
| අඬුව | 1. [නා.] යමක් තදින් අල්ලා ගැනීම සඳහා හෝ උගුල්ලා ගැනීමට හෝ පාචිච්චි කරන ලෝහයෙන් තැනූ උපකරණය; ශල්‍ය අඬුව; යහඬුව; ඩැහි අඬුව සන්දංශය.
2. [නා.] ආත්‍රපෝඩා වංශයට (කකුළු, ගෝනුසු වැනි) අයත් සතුන්ගේ ඉදිරිපස ඇති කතුරක හැඩය ගත් අවයවය. 3. [නා.] කෝප්ප, ජෝගු ආදිය අතින් අල්ලා ගැනීමේ පහසුව සඳහා ඒවාට සවිකොට ඇති කොක්ක. 4. [නා.] කැලෑරොද; ළැහැබ. |
| අඬෝරය | (කථා.) [නා.] සමූහයක් එකතුව කරන මහත් ඝෝෂාව; කෑ මොර ගැසිල්ල; ගාලගෝට්ටිය. |
| අත | අත
1. [නා.] උරහිස සිට ඇඟිලි කෙළවර දක්වා වූ ශරීරාවයවය.
2. [නා.] බඹයෙන් හතරෙන් කොටස; රියන; දෙවියත. 3. [නා.] අඟල් හතරක පළල; අත්ලෙහි පළල. 4. [නා.] හොඬවැල; ඇත්සොඬ. 5. [නා.] සිවුපාවුන්ගේ ඉදිරි ගාතය. 6. [නා.] පුටුවෙහි වාඩිවී අත තබා ගන්නා ඇන්ද; පුටු ඇන්ද. 7. [නා.] නඟුල්, යන්ත්‍ර ආදියෙහි මිට. 8. [නා.] ක්‍රීඩාවක දී ක්‍රීඩකයෙකුට හෝ ක්‍රීඩා පිලකට ලැබෙන වාරය. 9. [නා.] බුලත් කොළ හතළිහකින් සමන්විත මිටිය; බුලත් අත. 10. [නා.] කෙළවර; අග; අද්දර. 11. [නා.] පැත්ත; දිසාව. 12. [නා.] ඇතුළ; අභ්‍යන්තරය. 13. [නා.] තමා; ආත්මය. 14. [නා.] සිත; මනස; චිත්තය. 15. [නා.] ප්‍රයෝජනය; ශුභ සිද්ධිය; අභිවෘද්ධිය. 16. [නා.] ධනය; වස්තුව. 17. [නා.] තේරුම; අරුත. 18. [නා.] ඉර බැස යෑම; අස්තඞ්ගත වීම; අස්ත පර්වතය. |
| අතකුරු | [අත්+අකුරු] [නා.බහු.] අතින් ලියූ අකුරු. |
| අතකුළුව, අතකොළුව | 1. [නා.] එක් දැව කුට්ටියකින් සාදා ගැනුණු මිටි විශේෂයක්.
2. [නා.] පඬු පෙවූ සිවුරු තැළීමට ද කොහු තැළීමට ද ගැනෙන කෙටි ලී මුගුර; දඬු මුගුර. 3. (රූඪි.) [නා.] උපාය වශයෙන් යොදා ගනු ලබන්නා; කෙනෙකුගේ කීම අනුව යටත් පහත් මෙහෙයෙහි යෙදී සිටින්නා. |
| අතක්කාවචර | [වි.] තර්කයෙන් ඔප්පු කළ නොහැකි; තර්කයට විෂය නොවූ. |
| අතක්කුව | (කථා.) [නා.] අසීරුව; අමාරුව; හදිසි උවමනාව. |
| අතග | [අත්+අග] [නා.] අවරගිර; අස්ත පර්වතය. |
| අතගැනුම, අතගැන්ම | [නා.] පාණිග්‍රහණය; ආවාහ විවාහය. |
| අතගුළ | [අත+අගුළ] [නා.] අතින් අරින වහන දොර අගුළ. |
| අතතය | [නා.] එක් මුහුණක් ඇති බෙරය; එකැස් බෙරය. |
| අතථාකාර | [වි.] සත්‍ය ආකාරයෙන් තොර. |
| අතථාභූත | [වි.] එසේ නොවූ. |
| අතථ්‍ය | 1. [වි.] සැබෑ නොවූ; බොරු.
2. (පාරිභා.) [වි.] කාල්පනික (=virtual). |
| අතථ්‍ය යථාර්ථය | [නා.] පරිගණකයක උපකාරයෙන් නිර්මාණය කර ගන්නා කෘත්‍රිම පරිසරය. |
| අතදරුවා | [නා.] ළදරුවා; බිලිඳා. |
| අතන්ද්‍ර, අතන්ද්‍රිත | [වි.] අනලස්; නොමැළි. |
| අතපත්තුව | [නා.] සිංහල රාජ්‍යයෙහි සේවා මඬුල්ලක්; ආරක්ෂක සේවය භාර පිරිස. |
| අතපය | [නා.] අත් හා පාද; හස්ත පාද. |
| අතපය කඩුත්තුව | [නා.] අතපයෙහි රුදාව; අතපයෙහි වේදනාව. |
| අතපිට මුදල | [නා.] එවේලේ ම ගෙවන මුදල. |
| අතපුර | 1. [නා.] බිසෝවරුන් වසන ඇතුළු මාලිගාව; අන්තඃපුරය.
2. [නා.] ඇතුළු නුවර; නගර අභ්‍යන්තරය. |
| අතබාල | [වි.] ළපටි; ළාබාල. |
| අතබැඳි ණය | (කථා.) [නා.] පෞද්ගලික විශ්වාසය පිට ගත් ණය. |
| අතබැලීම | (කථා.) [නා.] අත්ලෙහි රේඛා ලකුණු බලා පලාපල කීම. |
| අතමාරුව | [නා.] හදිසි උවමනාවන් සඳහා පොලී රහිත ව ඉක්මනින් ආපසු දීමට පොරොන්දු වී ලබා ගන්නා ණය. |
| අතමිට | [නා.] කෙනෙකු සන්තක දෙය; වස්තුව; මිල මුදල්. |
| අතමේ | 1. [නා.ප්‍ර.] අතින් කරන මෙහෙය; මෙහෙවර; අත් උදවුව.
2. [නා.ප්‍ර.] සිංහල රාජ්‍ය කාලයේ දී යම් යම් කටයුතු ගම්වැසියන්ට දැනුම් දීමට නියම සිටි තැනැත්තා. |
| අතඹුල, අතැඹුල | [නා.] (අත්ලෙහි තිබූ නෙල්ලි ගෙඩිය යනු වාච්‍යර්ථයි) ඉතා පැහැදිලි ලෙස යමක් දැකීම; අවබෝධ කිරීම; ඇඟවීම. |
| අතයට | [ක්‍රි.වි.] අප්‍රසිද්ධියේ; හොර රහසේ. |
| අතයටත | [නා.] අත් අඩංගුව; වසඟය. |
| අතරණ | 1. [නා.] සන්නාහය; කවචය.
2. [නා.] ඇතිරිල්ල; ආස්තරණය. |
| අතරමැදි | [වි.] දෙකක් හෝ දෙපිරිසක් අතරෙහි වූ; දෙකකට අතර මැද පිහිටි; අන්තඃස්ථ. |
| අතරමැදියා | [නා.] දෙදෙනෙකු හෝ කීප දෙනෙකු අතර සිදුවන ගනු දෙනුවක දී හෝ ක්‍රියාවක දී ඊට සම්බන්ධ වී ක්‍රියා කරන පුද්ගලයා. |
| අතරවාරය | [නා.] අතරතුර වේලාව; යම්කිසි අවස්ථා දෙකක් අතර කාලය. |
| අතර්ක්‍ය | [වි.] සිතිය නොහැකි; අචින්ත්‍ය. |
| අතල | [වි.] ඉතා ගැඹුරු; අගාධ. [නා.] අත්ල; හස්තතලය. |
| අතලස්පර්ශ | [වි.] පතුල ස්පර්ශ නොකළ හැකි තරම් ගැඹුරු; ඉතා ගැඹුරු; අගාධ. |
| අතලෙහෙවුව, අතලේහුව | (කථා.) [නා.] අත්උදවුව. |
| අතලොඹුව, අතොලොඹුව | 1. [නා.] (ආධාර වශයෙන්) එල්ලීමට හෝ අල්ලා ගැනීමට දෙන අත.
2. [නා.] ආධාරය; පිහිට; පිළිසරණ. |
| අතවරය, අතෝරය | 1. [නා.] හිරිහැරය; වධය.
2. [නා.] ස්ත්‍රී දූෂණය. 3. [නා.] බලිතොවිල් වල දී කරන ආවතේවය. 4. [නා.] භාරගත් කටයුත්තක් පිළිබඳ බැඳී සිටීම. |
| අතවස, අතවැස, ඇතවස | [නා.] වර්ෂා කාලය; වර්ෂා ඍතුවෙහි භික්ෂූන් වස් වසන කාලය. |
| අතවැසියා, අතවැස්සා | [නා.] යම් ජ්‍යෙෂ්ඨයෙකු වෙත වසන සේවකයා; අන්තේවාසිකයා; ශිෂ්‍යයා. |
| අතවුරු, අතඋරු, ඇතොවුරු | 1. [නා.ප්‍ර.] බිසෝවරුන් වසන ඇතුළු මාලිගය; අවරෝධය; ශුද්ධාන්තය.
2. [නා.ප්‍ර.] ඇතුළු මාලිගාවෙහි වසන බිසෝවරුන් සමූහය; අන්තඃපුර ස්ත්‍රීහු. 3. [නා.ප්‍ර.] ඇතුළු නුවර. |
| අතහ | (කථා.) [නා.] බැම්ම; කඳු නැග යන තවලම්වල ගවයන් පිට පැටවූ බර පහළට ලිස්සා නොයන සේ ගවයාගේ ඉස්සරහ කකුල්වලට ඉහළින් වූ බැම්ම. |
| අතහන | [නා.] අත්සන; සලකුණ. |
| අතළගල | [නා.] ගල්තලාව; ගල්පොත්ත. |
| අතළය, අතළාව, අතළේ | [නා.] කුඩා කළ විශේෂයක්. |
| අතළොස්ස | 1. [නා.] බොකු ගැසූ අත්ල.
2. [නා.] බොකු ගැසූ අත්ලෙහි රඳනා ප්‍රමාණය; ස්වල්පය; ටික. |
| අතාත්වික | 1. [වි.] අස්වාභාවික; නියත තත්ත්වයට වෙනස්; අසත්‍ය ස්වභාවයෙන් යුත්.
2. [වි.] සත්‍ය වශයෙන්ම නැතත් ප්‍රතිඵල තිබෙන; කල්පිත (=virtual). |
| අතාවුද | 1. [නා.ප්‍ර.] ආයුධ සන්නද්ධ මුර හේවායා; ආරක්ෂක හේවායා.
2. (කථා.) [නා.ප්‍ර.] කෙත් අයිතිකරු වෙනුවෙන් අස්වැන්න ආරක්ෂාවට හා බෙදාගෙන ඒමට තැනැත්තා. |
| අතැන්වැසි | [වි.] තැන්පත් නොවූ; නොහික්මුණු. |
| අති | [වි.] අධික, අතිශය යනාදි අර්ථවල යෙදෙන උපසර්ගයක්. |
| අතිඅණ්වීක්ෂය | (පාරිභා.) [නා.] අති සියුම් වස්තුවල හැඩය නොව ඒවා ඇති නැති බවද පෙන්වන අණ්වීක්ෂයක් (=ultra micro scope). |
| අතිකාල | [නා.] නියමිත වේලාවට වඩා වැඩියෙන් වැඩ කිරීම; රාජකාරී වේලාවට අමතරව වැඩිපුර කරන වැඩ කොටස. |
| අතිකාලදීමනා | [නා.ප්‍ර.] නියමිත කාල වේලාවට අමතරව රාජකාරි කරන කාලය සඳහා මුදලින් ගාස්තුව. |
| අතික්‍රමණය, අතික්‍රමය | [නා.] ඉක්මවීම; පසු කර යෑම; එතෙර වීම; (කාලය) ගත කිරීම. |
| අතිවරණය, අතිවරය | [නා.] අනාචාරය; කාමමිථ්‍යාචාරය. |
| අතිජාත | [නා.ප්‍ර.] පියාට වඩා සෑම අතින්ම උසස් තත්ත්වයට පත් වන්නා; මව්පියන්ට වඩා යසසින් තනතුරු ආදියෙන් ඉහළ තත්ත්වයක් ලබා ගන්නා පුත්‍රයා. |
| අතිධ්වනිය | [නා.] කනට නො ඇසෙන ප්‍රමාණයේ ධ්වනිය; මිනිස ශ්‍රව්‍යතාවේ උඩත් සීමාවට වඩා වැඩි සංඛ්‍යාතවලින් යුතු කම්පන තරංග. |
| අතිපණ්ඩිත | [වි.] පමණට වඩා උගත්කම් පෙන්වන; නැති පණ්ඩිතකම් පෙන්වන; පණ්ඩිත ප්‍රතිරූපක. |
| අතිපාතය | [නා.] නැසීම; වැනසීම. |
| අතිමඤ්ඤනාව | [නා.] (තමන්) උසස් කොට සිතා ගැනීම; (අනුන්) හෙළා දැකීම. |
| අතිරක්තය | 1. [නා.] ඍතු ලෙය අධික ව වහනය වීම; ලේ මාලය.
2. [නා.] රක්ත වර්ණය නිසා මුතුවල ඇතිවන පලුද්දක්. 3. [නා.] ඖෂධයක නාමය; සාදිලිංගම්. |
| අතිරස, අතිරහ | [නා.ප්‍ර.] පාරම්පරික රස කැවිලි වර්ගයක්; පූප විශේෂයක්. |
| අතිරික්ත | 1. [වි.] ඉතිරි වූ; ශේෂ වූ.
2. [වි.] වැඩිමනක්; අධික. 3. [වි.] උතුරා ගිය; ඉතිරී ගියා වූ. 1. [නා.] ඉතිරි කළ භෝජනය. 2. [නා.] වැඩිමනත් පංගුව; අධිකය. 3. (පාරිභා.) [නා.] වර්ෂාපතන හිමපතන ආදියෙන් පොළවට උරා නොගෙන, වාෂ්ප නො වී සමුද්‍රය කරා බැස යන ජලය ( run off). |
| අතිරේකය | 1. [නා.] වැඩිපුර කොටස හෝ දෙය; අධිකය.
2. [නා.] ප්‍රවෘත්ති පත්‍ර ආදියෙහි වැඩිපුර පළ කරන විශේෂ කොටස. |
| අතිරෝග | [නා.ප්‍ර.] ක්ෂය රෝගය. |
| අතිවර්ති | [වි.] ඉක්මවා පවතින; අතික්‍රමණය කරන. |
| අතිවර්ෂ | [නා.ප්‍ර.] අධික වර්ෂාව. |
| අතිවාක්‍ය | [නා.ප්‍ර.] ඉක්ම පැවති තෙපුල්; ආක්‍රෝශ වචන; ගර්හා වචන. |
| අතිවේගය | 1. [නා.] අධික වේගය; අති ශීඝ්‍රතාව.
2. [නා.] බලවත් රෝග වේදනාව. |
| අතිව්‍යාප්තිය | 1. [නා.] (න්‍යාය.) ප්‍රමාණය ඉක්මවා පැතිර යෑම; ප්‍රස්තුත කරණය ඉක්මවා පැවතීම.
2. (පාරිභා.) [නා.] සීමාවෙන් ඔබ්බෙහි යමක් වසා ගෙන පැතිරීම (=overlap). |
| අතිශක්මතාව | (පාරිභා.) [නා.] අධික විදුලි ශක්තියක් ඇති බව; අතිශය විදුලි බල වේගය දරන බව (=high tension). |
| අතිශය, අතිසය | [වි.] ඉතා වැඩි; අධික. [නා.] අධිකතාව. |
| අතිශය ප්‍රත්‍යය | [නා.ප්‍ර.] (ව්‍යාක.) අතිශයාර්ථයෙහි හෙවත් විශේෂාර්ථයෙහි යෙදෙන තර, තම ආදි ප්‍රත්‍යය. |
| අතිශයාලංකාරය | [නා.] අතිශයෝක්ති වූ කාව්‍යාලංකාරය. |
| අතිශයෝක්තිය | 1. [නා.] අධික කොට කීම; අධික වර්ණනාව.
2. [නා.] එනම් කාව්‍යාලංකාරය; ලෝක සීමාව ඉක්මවා කීම. |
| අතිශයෝපමාව | [නා.] උපමානයට වඩා උපමේයෙහි යම්කිසි අධික බවක් ප්‍රකට කරන උපමාව. |
| අතිසත්වාදය | 1. (පාරිභා.) [නා.] සාමාන්‍ය වචනවලින් නිරූපණය වන්නේ සත්‍ය පැවැත්ම බව යථාර්ථයෙන් ම ඇදහීම (=super realism).
2. [නා.] ප්‍රොයිඩ්ගේ සිද්ධාන්ත අනුව උපවිඥානයේ සිහින නිරූපණය කරන නූතන කලා නිර්මාණ ක්‍රමයක් (= surrealism). |
| අතිසරණය | [නා.] පමණ ඉක්මවා මල පහ වීම. |
| අතිසර්ගය | 1. [නා.] දීම.
2. [නා.] අවසර දීම; අනුදැනීම. |
| අතිසූක්ෂ්ම | 1. [වි.] ඉතා සියුම්; තේරුම් ගැනීමට බෙහෙවින් අපහසු.
2. (පාරිභා.) [වි.] ඉතා කුඩා; අත්‍යණුක; අතික්ෂුද්‍ර. [නා.ප්‍ර.] (සංගී.) නාදයෙහි පස් වැදෑරුම් වූ ප්‍රභේදවලින් එකක්. |
| අතිසේක | (පාරිභා.) [නා.ප්‍ර.] ද්‍රවයක යම් ද්‍රාව්‍යයක් දිය වීමේ සම්පූර්ණ අවස්ථාවට පැමිණීම; සන්තෘප්තිය (=saturation). |
| අතිස්ථාන | [නා.ප්‍ර.] අධික වේලාවක් නැඟිට සිටීම. |
| අතිස්‍රාවය | 1. [නා.] ස්ත්‍රී රෝගයක්; අධික ව ලේ යෑම.
2. [නා.] ලේ වහනය වන මූත්‍ර රෝගයක්. |
| අතිස්වේදය | 1. [නා.] අධික ලෙස ඩහදිය ගැලීම; අතිශයින් ස්වේද වහනය වීම.
2. [නා.] අධික ලෙස ඩහදිය ගැලීම ලක්ෂණ කොට ඇති රෝගයක්. |
| අතිහරණය | 1. [නා.] ගමන් කිරීමේ දී නැඟු පය ඉදිරියට තැබීම.
2. [නා.] යම් කිසිවක් එක් තැනක සිට තවත් තැනකට ගෙන යෑම; ඉවත් කිරීම. |
| අතිහසිතය | [නා.] විකාර ස්වභාවයෙන් හිස, දෙ අත්, දෙ උරහිස ආදිය නටවමින් කරනු ලබන අධික සිනාව; සවැදෑරුම් සිනාවන් අතුරෙන් එකක්. |
| අතීක්ෂ්ණ | 1. [වි.] නොතියුණු; නොසියුම්.
2. [වි.] මන්ද; බාල; මුග්ධ. |
| අතීත | 1. [වි.] ගත වූ; පසුගිය; ඉකුත් වූ.
2. (කථා.) [වි.] ඉතා හිතවත්; ඉතා කුලුපග වූ. |
| අතීතංස | [නා.ප්‍ර.] අතීත භවය. |
| අතීතකාල ක්‍රියාව | [නා.] (ව්‍යාක.) යම් ක්‍රියාවක් කර අවසාන වූ බව හඟවන ආඛ්‍යාත රූපය; කර නිම වූ අර්ථයක් ප්‍රකාශ කරන ක්‍රියාව. |
| අතීත ඥානය | [නා.] අතීත භවය දක්නා නුවණ; පෙර ඉපිද සිටි ජාති පිළිබඳ ව දැනගන්නා නුවණ. |
| අතීත හේතු | [නා.බහු.] (අභි.) පටිච්ච සමුප්පාදයෙහි දැක්වෙන පරිදි වර්තමාන භවයට ප්‍රත්‍යය වූ ද, අතීත භවයට අයත් වූ ද හේතු. |
| අතීතාරම්මණ, අතීතාලම්බන | [වි.] අතීතය අරමුණු කොට ඇති; ඉක්ම ගිය සංසිද්ධි ආදිය අරමුණු කොට පවත්නා |
| අතීන්ද්‍රිය | [වි.] ඉන්ද්‍රිය ගෝචර නොවූ; ඉන්ද්‍රිය මාර්ගයෙන් දැන ගැනීමට නොහැකි. [නා.ප්‍ර.] සිත; ආත්මය. |
| අතීසාරය | [නා.] අධික ලෙස චිරේචනය වීමේ රෝගය; පාචනය. |
| අතු කේලම | (කථා.) [නා.] කෙනෙකුගෙන් අසාගෙන තව කෙනෙකුට කියන කේලම. |
| අතු කොටුව | 1. (කථා.) [නා.] මසුන් ඇල්ලීම පිණිස වැව් ගංගා ආදියෙහි අතු කැබලි, කෝටු ආදිය හරස් කොට බැඳ සාදාගත් කොටුව.
2. [නා.] වැසිකිළි, කැසිකිළි කටයුතු සඳහා යොදා ගන්නා පොල් අතුවලින් ආවරණය කළ කොටුව. |
| අතු ගංගාව | [නා.] ගංගාවකට ගලා බසින ශාඛා නදිය. |
| අතුට | 1. [පූර්ව.ක්‍රි.] එළා; දිග ඇර.
2. [පූර්ව.ක්‍රි.] විසුරුවා; ඉස. |
| අතුණු බහන | 1. [නා.] මහ බඩවැල; මහාන්ත්‍රය නැමුණු තැන්වල බැඳගෙන සිටිනා සිවිය.
2. (පාරිභා.) [නා.] අතුරු නොදී එපිට මෙපිට නොයන ලෙස බැඳ සිටින සිවිය; අන්තරංගයෙන් කොටසක් දරා සිටින පටක නැම්ම (=mesentery). |
| අතුනතු | [වි.] තමා අයිති; තමන් සතු. |
| අතුපතර | [නා.ප්‍ර.] විහිදී ගිය අතු; පැතිර සිටින ශාඛා. |
| අතුපත් | [නා.බහු.] අතු හා කොළ; ශාඛා හා පත්‍ර. |
| අතුබළය | [නා.] ගසක කඳකින් අත්තක් බෙදී යන තැන; කරුව; දෙබල; වෙළය. |
| අතු බැඳීම | 1. (පාරිභා.) [නා.] ගසේ තිබිය දී ම අත්තක් මුල් ඇද්දවීම එය බිමට පාත් කොට කොටසක් පස යට කිරීම (=gootee layering).
2. [නා.] වහලයක් පොල් අතුවලින් සෙවිලි කිරීම. |
| අතු මීය | (කථා.) [නා.] (ගසක) අත්තක බැඳි මීය; දඬුවැල් බෑ මීය. |
| අතුර | 1. [නා.ප්‍ර.] මැද්ද; මධ්‍යය; අභ්‍යන්තරය.
2. [නා.ප්‍ර.] අතරතුර කාලය. 3. [නා.ප්‍ර.] ඉඩ; අවකාශය. 4. [නා.ප්‍ර.] තොරතුර; පුවත. 5. [නා.ප්‍ර.] ගසින් ගසට මාරු වී යෑම පිණිස ඒවා ඉහළින් ඈඳා සෑදූ රැහැන් මග. 6. [නා.ප්‍ර.] කුඹුරක එක් වරකට හෑ යුතු කොටස වෙන් කර ගැනීම පිණිස පළමුවෙන් ගසන හීවිට; සී සෑම පිණිස හී විටක් ගසා කුඹුරක වෙන් කර ගන්නා තීරුව. 7. [නා.ප්‍ර.] අනතුර; අන්තරාය; උපද්‍රවය; ආපදාව 8. [නා.ප්‍ර.] ඇතිරිල්ල; ආස්තරණය; ඇතිරිය. |
| අතුරතුර | [නා.ප්‍ර.] අතර වූ අවකාශය. |
| අතුරනවා | 1. [ක්‍රි.] එළවනවා; දිග අරිනවා; විසුරුවනවා.
2. [ක්‍රි.] ඉසිනවා. 3. [ක්‍රි.] ඇතිරිලි එළා පිළියෙල කරනවා; පනවනවා. |
| අතුරන්නාව | [නා.] (කමත්.) ලොකු පැදුර; මාගල. |
| අතුරැල්ල | (කථා.) [නා.] පොල් අතු සෙවිලි කළ වහල කෙළවරින් පාතට එල්ලා වැටෙන කොළ පෙළ. |
| අතුරිත | [වි.] ඉක්මන් නොවූ; කඩිනම් නොවූ; අලස. |
| අතුරිත චාරිකාව | [නා.] බුදුන් වහන්සේ පිඬු සිඟා වැඩීම, දහම් දෙසීම ආදිය සඳහා ගම්නියම්ගම්වල පිළිවෙළින් සැරිසැරීම. |
| අතුරු | 1. [වි.] මැදි; මැද පිහිටි; මධ්‍යගත.
2. [වි.] අමතර. 3. [නා.ප්‍ර.] ඉඩ; අවකාශය. 4. [නා.ප්‍ර.] වෙනස; අමුත්ත; විශේෂය. |
| අතුරු අන්තරාව | (කථා.) [නා.] උපද්‍රව; ආපදාව; අනතුර. |
| අතුරු අවුණ | [නා.] කඩ වීදිය; අංගාණිය. |
| අතුරු ආබාධය | 1. [නා.] ආබාධයක් පවතින අතර හට ගැනෙන අන් ආබාධය.
2. [නා.] එක් ආබාධයකට ප්‍රතිකාර පිණිස ගන්නා ඖෂධ නිසා ඇති වන වෙනත් සංකූලතා. |
| අතුරු කඩ | (පාරිභා.) [නා.] දත් අතර පවතින හිදෑස (=diastema). |
| අතුරු කතාව | [නා.] කථාවක් මැද එයට ඇතුළත් යම් කරුණක් පැහැදිලි කරනු ලබන විස්තරය. |
| අතුරු කද | [නා.] මැදින් බර එල්වා දෙදෙනෙකු විසින් දෙකෙළවරින් උසුලාගෙන යන කද. |
| අතුරු ගිවිසුම | (පාරිභා.) [නා.] ප්‍රධාන පොරොන්දු පත්‍රයට අදාළ කාරණය පිළිබඳ ව ඇති කර ගන්නා අනෙක් පොරොන්දුව (=sub contract). |
| අතුරුණුව | 1. (පාරිභා.) [නා.] මාවවුලු ආදි සතුන්ගේ පියාපත් වශයෙන් ක්‍රියාවේ යෙදෙන චර්ම පටලය (=patagium).
2. [නා.] ඇතුළත වැස්මක් හෙවත් පෝරුවක් වශයෙන් අතුරන ලද්ද (=lining). |
| අතුරුදන් වෙනවා, අතුරුදහන් වෙනවා | 1. [ක්‍රි.] නොපෙනී යනවා.
2. [ක්‍රි.] පහ වෙනවා; දුරු වෙනවා. |
| අතුරු දශාව | [නා.] (ජ්‍යෝති) කේන්දරයක මහ දසා අතරට වැටෙන අනු දසාව; අන්තර් දශාව. |
| අතුරු නියෝගය | (පාරිභා.) [නා.] අවසාන තීන්දුවට කලින් දෙන අතර මැදි නියෝගය (=interlocutory order). |
| අතුරු පලය | (පාරිභා.) [නා.] යමක් නිෂ්පාදනය කිරීමේ දී සෑදෙන වෙනත් ඵලයක් (= by product). |
| අතුරුපස | [නා.ප්‍ර.] ප්‍රධාන ආහාර වේල් වලින් පසුව ගන්නා පලතුරු හෝ වෙනත් රසවත් කැවිලි පෙවිලි ආදිය. |
| අතුරු බත | [නා.] උදය, දවල් අතරතුර කාලය; ආහාර වේල් දෙකක් අතරතුර කාලය; පෙරවරුව; අන්තරාභක්තය. |
| අතුරුමග, අතුරු මඟ | [නා.] මාර්ගයක් හෝ ගමනක් අතරතුර කොටසක්; විහිදී ගිය මඟ. |
| අතුරුමාව | [නා.] අක්මාව; කැවුත්ත. |
| අතුරු මැතිවරණය | [නා.] මහ මැතිවරණයකින් පසු ඇති වූ මන්ත්‍රී පුරප්පාඩුවක් පිරවීම සඳහා පවත්වන මැතිවරණය. |
| අතුරු මෝසම් | (කථා.) [නා.] නඩුවක් විභාග වන අතරතුර දී අමුතුවෙන් කාරණයක් ඇතුළත් කිරීම සඳහා උසාවියේ අවසර ලබා ගැනීම පිණිස ඉදිරිපත් කරන ඉල්ලීම. |
| අතුරු වගාව | (පාරිභා.) [නා.] ප්‍රධාන භෝග වගාව ඇති බිමෙහි ම කරන සුළු අතිරේක භෝග වගාව (=inter cultivation). |
| අතුරු වසා | [නා.ප්‍ර.] අඳනය; අන්තරා වාසකය; තුන් සිවුරෙන් එකක්. |
| අතුරු වැටිය | (කථා.) [නා.] හේන් එළි කිරීමේදී කඳු වැටියක් මුදුනේ නොකපා ඉතිරි කරනු ලබන කැලෑරොද. |
| අතුරු ව්‍යවස්ථාව | 1. [නා.] පැතුරුණු ව්‍යවස්ථාවක් සංශෝධනය කොට පැන වූ ව්‍යවස්ථාව.
2. [නා.] නීතියක් යටතේ පැනවූ රීතිය; රෙකුලාසිය. |
| අතුරු සිදුරු | [නා.බහු.] ඉඩ කඩ; අවකාශය; පරතරය. |
| අතුරොද | [නා.] ගස් වලින් එල්ලා වැටෙන අතු සමූහය. |
| අතුල | [වි.] අසමාන; අසම; අතුල්‍ය.
1. [නා.] අල්ල; අත්ල
2. [නා.] අත්ල යොදා ගත හැකි ප්‍රමාණය. |
| අතුල් ඇටය | (පාරිභා.) [නා.] අත්ලට ඇඟිලි සම්බන්ධ වන තැන පිහිටා ඇති ඇටය (=metacarpal bone). |
| අතුල් තලය | [නා.] අත්ල; අත්තල. |
| අතුල්පත | (කථා) [නා.] හතරැස් ආකාරයට පන්වලින් වියන ලද වට්ටි විශේෂයක්. |
| අතුල්පතුල් | [නා.බහු.] අත් තල සහ පාද තල. |
| අතුල් පහර, අතුල් පාර | [නා.] අත දිගහැර ගහන පාර. |
| අතුල් රේඛා | [නා.බහු.] අල්ලෙහි පිහිටි ඉරි; හස්තරේඛා. |
| අතුල්ලනවා | 1. [ක්‍රි.] තවරනවා; ගානවා
2. [ක්‍රි.] උළනවා; පිරිමදිනවා. |
| අතුල්සුඟ | [නා.ප්‍ර.] කුඩා අල්ල; කුඩා දරුවකුගේ අත්ල. |
| අතුවැල | 1. (කථා) [නා.] ගොවිපළක සතුන් එළවීම සඳහා යොදා ඇති උපකරණය; ටක පෝරුව
2. [නා.] ඒ දඬු, තරප්පු ආදියෙහි අතින් අල්ලා ගැනීම සඳහා ඇති ආධාරකය; වැට. |
| අතුසන, අතුහන | 1. [නා.] කැලෑ මාර්ගවල අතු කඩා දැමීමෙන් පෙන්නුම් කරන සලකුණ
2. [නා.] ගෙයක හෝ සීමාවක දොසක් හෝ කිල්ලක් හෝ දක්වන ලකුණ. |
| අතුස්වා | [නා.ප්‍ර.] තූර්ය වාදකයා. |
| අතුහේන | [නා.] ගස් වල අතුවලින් හෙවී ගිය පටු කැලෑපාර. |
| අතුළ | 1. [වි.] එළන ලද; දිග අරින ලද.
2. [වි.] විසුරුවන ලද; ඉසින ලද. 3. [වි.] පිළියෙල කරන ලද; සකස් කරන ලද; පනවන ලද. [නා.] අතළගල; ගල් තලාව. |
| අතෘප්ත | [වි.] සෑහීමට පත් නුවූ. |
| අතෙවුරු | [නා.ප්‍ර.] අන්තඃපුරය. |
| අතේකිච්ඡ | [වි.] පිළියම් කළ නොහැකි; අසාධ්‍ය. |
| අතේජස්ක | [වි.] තේජස නැති; ශක්ති විරහිත. |
| අතොවිනවා, අතෝනවා | [ක්‍රි.] තූර්ය භාණ්ඩ වාදනය කරනවා; වයනවා. |
| අතෝනිය, අතෝලිය | (කථා.) [නා.] මසුන් ඇල්ලීමට උපයෝගී කරනු ලබන්නා වූ ද ජාකොටුවල ඇද තබනු ලබන්නා වූ ද දැල් විශේෂය. |
| අතෝරය | [නා.] අතවරය. |
| අත් | [නා.ප්‍ර.] යව හෝ සහල් හෝ බැඳ සුනු කරගත් පිටි; අත්සුනු. |
| අත් අඩංගුව | [නා.] අත යටත; වසඟය; සිරභාරය. |
| අත් අළුව | (කථා.) [නා.] රෙදි වියන අත් යන්ත්‍රය. |
| අත් ඇණය | (කථා.) [නා.] කුරහන් ගල කරකැවීම පිණිස එහි ඇණයක් මෙන් සවිකර තිබෙන මිට. |
| අත්ඇන්ද | 1. [නා.ප්‍ර.] අත්තටුව; පියාපත
2. [නා.ප්‍ර.] පුටුවේ අත තබා ගන්නා ඇන්ද. |
| අත් උණුසුම | [නා.] මඳ රස්නය. |
| අත්කට | (පාරිභා.) [නා.] ඇඳුමක අත දමන විවරය (=armhole). |
| අත්කම | [නා.] අතින් කරන කර්මාන්තය; හස්ත කර්මාන්තය. |
| අත්කර | [නා.] මැණික් කටුව; අග්‍ර බාහුව. |
| අත් කරත්තය | 1. (කථා) [නා.] අතින් තල්ලු කරගෙන යන කුඩා කරත්තය.
2. [නා.] රික්ෂෝ රථය. |
| අත්කැමියා | 1. [නා.] අත් උදවුකාරයා
2. [නා.] අත්කම් කරන්නා. |
| අත් කුළල | [නා.] නළාවක් සේ පිඹීමට මුව තබා සකස් කරගත් දෙඅත. |
| අත් කොපු | (පාරිභා.) [නා. බහු.) අත්වැසුම්; අත් මේස් (=gloves). |
| අත්ඇන්ද | 1. [නා.ප්‍ර.] අත්තටුව; පියාපත
2. [නා.ප්‍ර.] පුටුවේ අත තබා ගන්නා ඇන්ද. |
| අත් උණුසුම | [නා.] මඳ රස්නය.
අත් කොළය
1. [නා.] පාගා ගන්නා තුරු කමතෙහි තාවකාලිකව ගසා තිබෙන කුඩා කොළය.
2. [නා.] අතුරෙහි යෑමට සාදා ඇති අත්වැල. |
| අත්ගල | 1. [නා.] අවරහිර; අස්ත පර්වතය; අත්ගිර.
2. [නා.] කහ, මිරිස් බෙහෙත් ආදිය අඹරන ගලේ උඩගල. 3. [නා.] අතින් දමා ගසන ගල. 4. [නා.] වළන් සැදීමේ දී මට්ටම් කිරීමට භාවිත කරන ගල. |
| අත්ගහ | (කථා.) [නා.] (කමත්.) ගොයම් ඇවිස්සීමට භාවිත කරන ලීය; දැතිගොයියා; උකුනු ගහ. |
| අත් ගිගිරිය | [නා.] පෙරදිග තූර්ය භාණ්ඩයක්; නළු නිළියන් පලඳින ගිගිරි වළල්ල. |
| අත් ගුණය | [නා.] යමක් සාර්ථක වීම සඳහා එය කරන්නා කෙරෙහි පවතිතැයි හඟින ගුණ විශේෂය; ලෙඩ සුව වීම සඳහා වෛද්‍යවරයා සම්බන්ධයෙන් ද වගාව සාර්ථක වීම සඳහා ගොවියා සම්බන්ධයෙන් ද ඇතැයි විශ්වාස කරන විශේෂ ගුණය. |
| අත් ගොබය | [නා.] අතෙහි වැළමිට හා මැණික් කටුව අතර වූ කොටස. |
| අත්ත | 1. [නා.ප්‍ර.] ගසක ශාඛාව.
2. [නා.ප්‍ර.] අතු ගෑමට සාදා ගත් කොළ රහිත කෝටු මිටිය. 3. [නා.ප්‍ර.] පොල් අත්ත. 4. [නා.ප්‍ර.] ප්‍රධාන යමකින් බෙදී ගිය කොටස. 5. [නා.ප්‍ර.] සිවුරේ සමාන දිග ඇති පළල තීරුව; සිවුරේ ආයත චතුරස්‍රාකාර පටිය. |
| අත්තකිලමථානුයෝගය | [නා.] කෙලෙස් තැවීම සඳහා ශරීරයට දුක දීම ප්‍රධාන ලක්ෂණය සේ ගත් තාපස ව්‍රතය. |
| අත්තටුව, අත්තට්ට | [නා.] අත්හැන්ද; පියාපත. |
| අත්තනය, අත්තනීය | [වි.] තමා පිළිබඳ වූ; ආත්මය සම්බන්ධ වූ. |
| අත්තනෝමතික | [වි.] තමාගේ මතයට අනුව ක්‍රියා කරන. |
| අත්තප්පා | (කථා.) [නා.] මවගේ හෝ පියාගේ හෝ පියා; සීයා; මුත්තා. |
| අත්තභාව | [නා.ප්‍ර.] ආත්මභාවය; භවය; ජාතිය; උපත. |
| අත්තම | 1. [නා.] අතින් කරන කර්මාන්තය; හස්ත කර්මාන්තය.
2. [නා.] ප්‍රති-උපකාර වශයෙන් කරන වැඩය; අත්උදවුව. 3. [නා.] කම්කරුවකු දවසක් තුළ දී ඉටු කරන වැඩ කොටස. |
| අත්තම්මා | (කථා.) [නා.] මවගේ හෝ පියාගේ හෝ මව; මිත්තණිය; ආච්චි. |
| අත්තරු | [නා.ප්‍ර.] අත්තම් කරන්නා; හස්ත කර්මාන්තකාරයා. |
| අත්තල | [නා.ප්‍ර.] අල්ල; අත්ල; හස්ත තලය. |
| අත්තලයා, ඇත්තලයා | [නා.] ඇතුන් බලන්නා; ඇත්ගොවුවා. |
| අත්තවාදය | [නා.] ආත්මයක් ඇතැයි යන මතය; ආත්ම දෘෂ්ටිය. |
| අත්තසඤ්ඤා | [නා.ප්‍ර.] මමය මාගේය යන හැඟීම; ආත්මය යන සංඥාව. |
| අත්තසම්මා පණිධානය | [නා.] තමා හෙවත් තමාගේ සිත ශීල ශ්‍රද්ධාදී ගුණයෙහි මනා කොට පිහිටුවීම. |
| අත්තා | 1. [නා.ප්‍ර.] මවගේ හෝ පියාගේ හෝ පියා; සීයා.
2. [නා.ප්‍ර.] මවගේ හෝ පියාගේ හෝ මව; මිත්තණිය; ආච්චි. |
| අත්තාණ | [වි.] ආරක්ෂාවක් නැති; රැකවරණයක් නැති. |
| අත්තාණිය | 1. [නා.] සභාව,
2. [නා.] රාජසභාව. 3. [නා.] රාජසභාවෙන් නිකුත් කළ නියෝගය. |
| අත්තානුදිට්ඨිය | [නා.] ආත්මයක් ඇතැයි යන දෘෂ්ටිය. |
| අත්තානුවාදය | [නා.] තමා තමාට ම දොස් පවරා ගැනීම. |
| අත්තාලම් | [නා.ප්‍ර.] දෑතින් ගෙන තාලානුරූප ව එකට එක ගැසීමෙන් තියුණු හඬ නංවන ලෝහමය කුඩා තැටි; කයිතාලම්. |
| අත්තිකාරම | [නා.] යම් කටයුත්තක් කර ගැනීම පිණිස කල් තබා කරන ගෙවීම; යම් දෙයක් මිල දී ගැනීමට ගිවිසගෙන කලින් ගෙවන මුදල් කොටස. |
| අත් තිරිංගය | [නා.] මෝටර් රථයක් නවත්වා තැබීමේ අරමුණින් රථ චක්‍ර හිර කිරීම සඳහා අතින් ඇද ක්‍රියා කරවන උපකරණය. |
| අත්තිවාරම | 1. [නා.] ගොඩනැගිල්ලක් තැනීමේ දී විශේෂයෙන් බිත්ති ඉදි කිරීම සඳහා බිම හාරා දමන සවිමත් පදනම.
2. [නා.] මූලාධාරය. |
| අත්තුක්කංසනය | [නා.] තමා උසස් කොට සිතීම. |
| අත්ථ | 1. [නා.ප්‍ර.] අභිවෘද්ධිය; යහපත.
2. [නා.ප්‍ර.] ඵලය, 3. [නා.ප්‍ර.] අධිකරණය. 4. [නා.ප්‍ර.] තේරුම ; අදහස. |
| අත්ථඞ්ගතය | [නා.] (ඉර) බැස යෑම; අස්තඞ්ගත වීම. |
| අත්ථන්තරය | [නා.] වෙනස් අරුත; අනිත් අර්ථය. |
| අත්ථරිත | [වි.] අතුරන ලද; එළන ලද. |
| අත්ථාවහ | [අත්ථ+ආවහ] [වි.] අර්ථයක් සිදු වන; අභිවෘද්ධිය ගෙන දෙන. |
| අත්ථි සුඛය | [නා.] (වස්තු ආදිය) ඇත යන අවබෝධය නිසා උපදනා සුවය; වස්තු තිබීම නිසා උපදනා සැපයි. |
| අත්ථුද්ධාරය | [නා.] අරුත් මතු කිරීම; ශබ්දයක ගැබ්වුණු විවිධාර්ථ පෙන්වා දී අභිප්‍රේත අර්ථය ඉස්මතු කිරීම. |
| අත් දණ්ඩ, අත්දඬුව, අද්දණ්ඩ | 1. [නා.] අතෙහි මැණි කටුවත් වැළමිටත් අතර කොටස; අත්ගොබය.
2. [නා.] අතෙහි වැළමිටත් උරහිසත් අතර කොටස. 3. [නා.] වෑ පොරෝ ආදියෙහි මිට. 4. [නා.] තරාදියෙහි දණ්ඩ, තුලා දණ්ඩ 5. [නා.] ආසනයක අත තබා ගන්නා ඇ; අත් ඇන්ද. 6. [නා.] හැරමිටිය; සැරයටිය. 7. [නා.] රෙදි වියන යන්ත්‍රයෙහි අවයවයක්. 8. (කමත්.) [නා.] ගොයම් මැඩීමේ දී අල්ලා ගෙන සිටීම සඳහා හරහට බඳින ලීය. |
| අත්දඬු බෝය, අත්දඬු ලීය | [නා.] (කමත්) පසින් ගොයම් මඩින විට අල්ලා ගෙන සිටීම සඳහා හරහට බඳින ලීය. |
| අත්දඬුවාව | [නා.] අත් දණ්ඩක් තරම් මහත කඳ ඇති ගසින් යුත් කැලෑව; ලන්දටත් මූකළානටත් අතර වැඩීම් අවස්ථාවේ පිහිටි කැලෑව. |
| අත්දැකීම, අද්දැකීම | [නා.] යමක හෝ කිසියම් ක්‍රියාවක පිළිවෙළ, ප්‍රතිඵල ආදිය ප්‍රත්‍යක්ෂ වශයෙන් දැකීම; ප්‍රත්‍යක්ෂයෙන් දැනීම, පළපුරුද්ද |
| අත්දෙණිය, අද්දෙණිය | [නා.] අතපය සේදීම සඳහා භාවිත වන ලී හෝ ගල් භාජනය. |
| අත් නූල | 1. [නා.] (පැරණි සිරිත් අනුව) විවාහයේ දී මනමාලියගේ වම් අතේ බඳින නූල; මඟුල් හුය.
2. [නා.] විවාහ මංගල්‍යයේ දී විවාහ වන යුවළගේ දෙඅතේ මහපට ඇඟිලි දෙක හෝ සුළැඟිලි දෙක එක් කොට බඳින නූල |
| අත් පට | [නා.] දුනුදිය ඇදීම පිණිස අසරුවන් භාවිත කළ අත් වැස්ම. |
| අත් පටිය | [නා.] දරන නිලය හෝ කරන සේවය ඇඟවීමට බාහුවෙහි බඳින පටිය. |
| අත් පඬුර | 1. [නා.] කාර්යය ඉටු කරන පොරොන්දුව පිට කලින් දෙන මුදල හෝ තෑග්ග.
2. [නා.] යමකු දැකීමට / බැහැ දැකීමට යන විට ගෙන යන තෑග්ග. |
| අත්ගහ | (කථා.) [නා.] (කමත්.) ගොයම් ඇවිස්සීමට භාවිත කරන ලීය; දැතිගොයියා; උකුනු ගහ. |
| අත් ගිගිරිය | [නා.] පෙරදිග තූර්ය භාණ්ඩයක්; නළු නිළියන් පලඳින ගිගිරි වළල්ල. |
| අත් ගුණය | [නා.] යමක් සාර්ථක වීම සඳහා එය කරන්නා කෙරෙහි පවතිතැයි හඟින ගුණ විශේෂය; ලෙඩ සුව වීම සඳහා වෛද්‍යවරයා සම්බන්ධයෙන් ද වගාව සාර්ථක වීම සඳහා ගොවියා සම්බන්ධයෙන් ද ඇතැයි විශ්වාස කරන විශේෂ ගුණය. |
| අත් ගොබය | [නා.] අතෙහි වැළමිට හා මැණික් කටුව අතර වූ කොටස. |
| අත්ත | 1. [නා.ප්‍ර.] ගසක ශාඛාව.
2. [නා.ප්‍ර.] අතු ගෑමට සාදා ගත් කොළ රහිත කෝටු මිටිය. 3. [නා.ප්‍ර.] පොල් අත්ත. 4. [නා.ප්‍ර.] ප්‍රධාන යමකින් බෙදී ගිය කොටස. 5. [නා.ප්‍ර.] සිවුරේ සමාන දිග ඇති පළල තීරුව; සිවුරේ ආයත චතුරස්‍රාකාර පටිය. |
| අත්තකිලමථානුයෝගය | [නා.] කෙලෙස් තැවීම සඳහා ශරීරයට දුක දීම ප්‍රධාන ලක්ෂණය සේ ගත් තාපස ව්‍රතය. |
| අත්තටුව, අත්තට්ට | [නා.] අත්හැන්ද; පියාපත. |
| අත්තනය, අත්තනීය | [වි.] තමා පිළිබඳ වූ; ආත්මය සම්බන්ධ වූ. |
| අත්තනෝමතික | [වි.] තමාගේ මතයට අනුව ක්‍රියා කරන. |
| අත්තප්පා | (කථා.) [නා.] මවගේ හෝ පියාගේ හෝ පියා; සීයා; මුත්තා. |
| අත්තභාව | [නා.ප්‍ර.] ආත්මභාවය; භවය; ජාතිය; උපත. |
| අත්තම | 1. [නා.] අතින් කරන කර්මාන්තය; හස්ත කර්මාන්තය.
2. [නා.] ප්‍රති-උපකාර වශයෙන් කරන වැඩය; අත්උදවුව. 3. [නා.] කම්කරුවකු දවසක් තුළ දී ඉටු කරන වැඩ කොටස. |
| අත්තම්මා | (කථා.) [නා.] මවගේ හෝ පියාගේ හෝ මව; මිත්තණිය; ආච්චි. |
| අත්තරු | [නා.ප්‍ර.] අත්තම් කරන්නා; හස්ත කර්මාන්තකාරයා. |
| අත්තල | [නා.ප්‍ර.] අල්ල; අත්ල; හස්ත තලය. |
| අත්තලයා, ඇත්තලයා | [නා.] ඇතුන් බලන්නා; ඇත්ගොවුවා. |
| අත්තවාදය | [නා.] ආත්මයක් ඇතැයි යන මතය; ආත්ම දෘෂ්ටිය. |
| අත්තසඤ්ඤා | [නා.ප්‍ර.] මමය මාගේය යන හැඟීම; ආත්මය යන සංඥාව. |
| අත්තසම්මා පණිධානය | [නා.] තමා හෙවත් තමාගේ සිත ශීල ශ්‍රද්ධාදී ගුණයෙහි මනා කොට පිහිටුවීම. |
| අත්තා | 1. [නා.ප්‍ර.] මවගේ හෝ පියාගේ හෝ පියා; සීයා.
2. [නා.ප්‍ර.] මවගේ හෝ පියාගේ හෝ මව; මිත්තණිය; ආච්චි. |
| අත්තාණ | [වි.] ආරක්ෂාවක් නැති; රැකවරණයක් නැති. |
| අත්තාණිය | 1. [නා.] සභාව,
2. [නා.] රාජසභාව. 3. [නා.] රාජසභාවෙන් නිකුත් කළ නියෝගය. |
| අත්පතල, අත්පතලය, අත්පතලාව | [නා.] ආහාර පිසීමට ගන්නා කට පළල් මැටි බඳුන් විශේෂය; ලොකු ඇතිලිය; අප්පල්ල. |
| අත්පත් | [වි.] අතට පැමිණි; අත් වූ; ලැබුණු; හස්ත ප්‍රාප්ත. |
| අත්පත්‍රිකා | [නා.ප්‍ර.] අන්‍යයන්ගේ දැන ගැනීම සඳහා යම් පණිවුඩයක් හෝ දැන්වීමක් සඳහන් කොට පොදුවේ බෙදා හරින මුද්‍රිත පත්‍රිකා විශේෂයක්. |
| අත්පද | [නා.ප්‍ර.] (ව්‍යාක.) යම් ක්‍රියාවක මුඛ්‍ය ඵලය කර්තෘ නිමිති කොට ඇති බව හඳුන්වන පදය ; වාච්‍ය පදය; ආත්මනේ පදය; අත්තනෝපදය. |
| අත් පන්දම | [නා.] තෙල් පෙවූ පාන්කඩ, කොප්පරා කැබලි ආදිය දැල්වීම සඳහා දිග මිටක සවි කළ මාලාවක් සහිත වූ ද පූජා පෙරහැර ආදියෙහි ගෙන යනු ලබන්නා වූ ද පහන් විශේෂයක්. |
| අත්පස | 1. [නා.] අතේ දුර; අත සමීපය; හස්තපාශය.
2. [නා.] යමකුගේ සමීපය වශයෙන් සලකනු ලබන එක්රියන් හමාරේ සිට දොළොස් රියන දක්වා දුර ප්‍රමාණය. 3. [නා.] මල පහ කරන ස්ථානය; වැසිකිළිය; වච්චකුටිය. 4. [නා.] මල පහ කිරීම; සිරුරුකිස; ශරීර කෘත්‍යය. 5. [නා.] මල; අශූචි; අමේධ්‍යය. |
| අත්පසුර, අත්පහුර | 1. [නා.] අතේ ඇඟිලි හා නිය
2. [නා.] යමක් අල්ලා ගැනීමට හැකි වන පරිදි විදහා ගත් ඇඟිලි හා නියවලින් යුත් අත 3. [නා.] පතෝල, කරවිල ආදි වැල්වලට යම් ආධාරකයක් වෙත රැඳී සිටීමටත් ඉහළට නැගීමටත් උපකාර වන දඟරය; ප්‍රතානය. |
| අත්පස්ගෙය | [නා.] වැසිකිළිය; වච්චකුටිය. |
| අත්පා මෙහෙවර | [නා.] අත් පා මෙහෙයවා වැඩිහිටියනට කරන සේවය; සම්බාහනය; වතාවත. |
| අත්පිට | [නා.ප්‍ර.] අල්ලේ පිට පැත්ත; පිටි අල්ල.
1. [වි.] එවේලෙහිම ගෙවන ; කාසි නෝට්ටු ආදි මුදලින් ගෙවන.
2. [වි.] නිසැකවම; ප්‍රත්‍යක්ෂ වශයෙන්. |
| අත්පිටපත | [නා.] (පොත්පත්, ලියකියවිලි, චිත්‍රපට හා නාට්‍ය ආදියේ) අතින් ලියූ පිටපත හෝ පරිගණක ගත කළ පිටපත; අමුද්‍රිත පිටපත. |
| අත්පිඩි, අත්පිඩු, අත්පිඬු | [නා.ප්‍ර.] හඬ නගින සේ එකට ගැසීම සඳහා එකට එකතු කළ දෙඅත්ල; හැකුළූ අතුල්තල. |
| අත්පිඩි ගසනවා, අත්පිඩු ගසනවා, අත් පිඬු ගසනවා | [ක්‍රි.] අත්ලෙන් අත්ල ගසනවා; අත්පොළසන් දෙනවා. |
| අත්පියොව | [නා.] තමාගේ උපක්‍රමය; ස්වකීය ප්‍රයෝගය. |
| අත්පිස්නාව | [නා.] අත පිහින රෙදි කැබැල්ල; අතපිස්නාකඩ; ලේන්සුව. |
| අත්පුට | [නා.ප්‍ර.] ගොටුවක් මෙන් එකතු කළ දේ අත්ල; බොකු කළ දෝත; හස්තපුටය. |
| අත්පුටුව | 1. [නා.] අත් තබා ගැනීම සඳහා වූ ඇඳි සහිත පුටුව
2. [නා.] කෙනෙකු ඔසවා ගෙන යෑම සඳහා දෙදෙනෙකු දෙපස සිට චතුරස්‍රයක් බැඳ ගැනීමෙන් සාදා ගත් අසුන. 3. (කථා.) [නා.] කුඹුරේ මඩ සමතලා කරන පෝරුවේ සවි කොට ඇති ඇන්ද; පෝරුවේ ඉහ, |
| අත්පුරුද්ද | (කථා.) [නා.] යම් කිසිවක් නිතර කිරීමෙන් ලැබෙන පරිචය; පළපුරුද්ද; කෘතහස්ත භාවය. |
| අත්පොඩිය, අත්පොඩ්ඩ | [නා.] කුඩා අත; සිඟිති අත. |
| අත් පොත | 1. [නා.] වැදගත් කරුණු වහා සටහන් කර ගැනීම සඳහා අතේ තබා ගන්නා කුඩා පොත.
2. [නා.] යම් විෂයයක් සඳහා වූ උපදෙස් පොත; යම් විෂයයක් පිළිබඳ ව ප්‍රධාන කරුණු පමණක් සම්පිණ්ඩනය කර සකස් කළ පොත. 3. [නා.] මෙහෙයුම් පෙළ පොත; පාඨ්‍ය ග්‍රන්ථය (= text book). |
| අත් පොම්පය | [නා.] ළිං ආදියෙන් උඩට වතුර ඇදීම සඳහා අතින් ක්‍රියා කරවනු ලබන පොම්පය. |
| අත් පොරය | [නා.] අත්වලින් කරන තරග සටන; මල්ලව පොරය; බාහු යුද්ධය. |
| අත් පොරොව | [නා.] ගස් කැපීම සඳහා තනි අතින් මෙහෙයවිය හැකි කොට මිටියකින් යුත් කුඩා පොරොව, |
| අත්පොළසන් | [නා.ප්‍ර.] අත්පිඩි ගසන හඬ; අත්පිඩි ගැසීම. |
| අත්බන්දි | [නා.ප්‍ර.]. නැට්ටුවන් බාහුවේ උඩ කොටසෙහි පලඳින වළලු විශේෂයක්; පන්තේරු ක්‍රීඩකයන් අතේ බඳින ලොකු පිත්තල වළලු; අතෙහි පලඳින බන්දි වළලු. |
| අත් බන්ධනය | [නා.] කරකාර බැඳීම; ආවාහ විවාහ වීම; කසාද බැඳීම. |
| අත්බඳ | [නා.] බිරිඳ; අඹුව ; භාර්යාව. |
| අත් බමරය, අත් බඹරය | [නා.] නූලක් වටේට ඔතා බිමට විසි කළ විට වේගයෙන් කරකැවෙන ක්‍රීඩා භාණ්ඩය; අගින් හෙවත් තුඩින් භ්‍රමණය වන ක්‍රීඩා භාණ්ඩය. |
| අත්බඹ | (කථා.) [නා.ප්‍ර.] දෙපසට දෑත දිගු කළ විට තිබෙන දුර ප්‍රමාණය; බඹයක ප්‍රමාණය; අඩි හයක දුර. |
| අත්බර | 1. [නා.] විවාහ කර ගත් ස්ත්‍රිය ; භාර්යාව.
2. [නා.] අත් දොළස ( කඳ කුමරු සම්බන්ධයෙන් යෙදේ). 3. [නා.] අතින් ගෙන යා හැකි බර ප්‍රමාණය. |
| අත් බලිය | [නා.] ශාන්තිකර්ම සඳහා අතේ තබා ගත හැකි ප්‍රමාණයෙන් කුඩා කොට මැටියෙන් සාදා ගනු ලබන බලිය. |
| අත්බව, අත්බැව, අත්භව | 1. [නා.ප්‍ර.] සසර සැරිසරන සත්ත්වයෙකු යම් තැනක ලබන උපත; ආත්මභාවය; භවය.
2. [නා.ප්‍ර.] ස්වරූපය; ශරීරය; දේහය. |
| අත්බා වසනවා | [ක්‍රි.] අතවැසිව සිටිනවා; යටත්ව වසනවා; ගැතිව සිටිනවා. |
| අත් බැලීම | [නා.] අතෙහි එනම් අල්ලෙහි රේඛා ලකුණු බලා පලාපල කීම; හස්ත රේඛා ශාස්ත්‍රය. |
| අත් බුරුමය | [නා.] අතින් කරකවා ලී ආදිය විදින උපකරණය. |
| අත් බෙහෙත, අත් බේත | (කථා) [නා.] වෛද්‍ය උපදෙස නොලබා පළපුරුද්දෙන් සාදා දෙන බේත; අත්දුටු බේත. |
| අත් බෝම්බය | [නා.] අතින් දමා ගැසීම සඳහා තනන බෝම්බය; කුඩා බෝම්බය. |
| අත්බෝලය | (කථා. ගොවි.) [නා.] නගුල් මිටෙහි අතට හසු වන රවුම් කොන. |
| අත්භූත, අද්භූත | [වි.] පුදුම; විස්මයජනක. |
| අත්ම | 1. [නා.ප්‍ර.] ආත්මය; ආත්මභාවය; ශරීරය
2. [නා.ප්‍ර.] ස්වරූපය. |
| අත්මග, අත්මඟ | 1. [නා.] කුඹුරක් අද්දරින් දිවෙන කුඩා පාර.
2. [නා.] කුඹුරක් අද්දර පිහිටි බඩවැටිය. |
| අත්මත | [නා.] මත් ගාන හෙවත් කලතන ලී කැබැල්ල; පතු ගාන උපකරණය; මන්ථය. |
| අත්මද්ද, අත්මන්ද | (කථා.) [නා.] (හරකුන් ඇල්ලීමට) අතින් ගසන මන්ද; අත්රෑන. |
| අත්මල්ල | [නා.] තනි අතින් එල්ලා ගෙන යා හැකි මල්ල; එක් අතින් ගෙන යා හැකි පැස. |
| අත්මාංචුව | [නා.] අත්වලට දමන මාංචුව; අත්විලංගුව. |
| අත්මානම | 1. [නා.] බෝල, ගිගිරි වළලු ආදිය මාරුවෙන් මාරුවට උඩ දමා ඇල්ලීම; අත්මානම් ක්‍රීඩාව.
2. [නා.] දෙදෙනෙකු මුහුණට මුහුණ ලා සිට ඔවුනොවුන් අත්මාරු ගසමින් බෙර වැයීම. |
| අත්මාරු කපනවා | (කථා.) [ක්‍රි.] (දස්කම් පෑම් වශයෙන්) දෑකැත්ත දෑතට මාරු කරමින් ගොයම් කපනවා. |
| අත්මාරු ගසනවා | (ක්‍රි.) (සමත්කම් පෑමට) අත් දෙක මාරු කරමින් බෙර, දවුල්, උඩැක්කි ආදිය වයනවා. |
| අත්මාරු පදය | (කථා) [නා.] අත් දෙක මාරු කරමින් ගසන රබන් පදය; දෑත මාරු කරමින් ගසන බෙර පදය. |
| අත්මැසිම | [නා.] රෝදය අතින් කරකවා ක්‍රියාත්මක කරන මැහුම් යන්ත්‍රය. |
| අත්මිට | 1. [නා.] අතෙහි ඇඟිලි හැකිලූ කල සෑදෙන ගුටිය; මුෂ්ටිය.
2. [නා.] අතින් අල්ලා ගැනීම සඳහා කියත් ආදියට සවි කරන ලද ලී කැබැල්ල. |
| අත් මිටිය | (කථා.) [නා.] තනි අතින් ගෙන වැඩ ගත හැකි කුඩා මිටිය. |
| අත්මිටි හරඹය | [නා.] මිට මොළවා පහර දීමෙන් කරන සටන ; මුෂ්ටි ප්‍රහාර දීමේ මල්ලව පොරය. |
| අත්මිණි | [නා.ප්‍ර.] බලිතොවිල්වල දී ඇදුරා සෙත්කවි කියමින් විටින් විට හඬවන මිණිගෙඩිය; අතෙහි භාවිත කුඩා මිණිගෙඩිය. |
| අත්මිදීම | [නා.] (වරදකින්, කරදරාදියකින්) නිදහස් වීම; ගැලවීම; විමුක්තිය. |
| අත් මුගුර | [නා.] (අතෙහි දැරිය හැකි) පොල්ල, කුඩා මුගුර. |
| අත් මුදල | 1. [නා.] තමාගේ ම ධනය; තමාගේ මුදල.
2. [නා.] අතට ම ගෙවන මුදල; අත්පිට ගෙවන මිල. |
| අත් මෙහෙය | [නා.] අත වෙහෙසා කරන වැඩ පළ; අතින් කරන වැඩ. |
| අත්‍යණුක | [අති+අණුක] (පාරිභා.) [වි.] ඉතා සියුම්; අතිසූක්ෂ්ම; අතිශය ක්ෂුද්‍ර (=infinitesimal). |
| අත්‍යනුරාගය | [අති+අනුරාගය] [වි.] ඉතා අධික රාගය; දැඩි කැමැත්ත. |
| අත්‍යන්ත | [අති+අන්ත]
1. [වි.] කෙළවරක් නැති; නිමක් නැති; සීමාව ඉක්මවා සිටි.
2. [වි.] අප්‍රමාණ; ඉතා අධික; අතිශය. 3. [වි.] සම්පූර්ණ; පරිපූර්ණ ; පරම. |
| අත්‍යන්තයෙන් | [ක්‍රි.වි.] අධික වශයෙන්; අතිශයින්; සම්පූර්ණයෙන්. |
| අත්‍යන්තර | [වි.] ඉතා ඈත් වූ; අතිශය දුර ඇති. |