අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 76
ස්වර්ගයෙහි චිත්‍රලතා වනයෙහි පියුමෙන් පිදුම් ලැබූ
තිස්ස බුදුහාමුදුරුවෝ 01
තිස්ස බුදුරජුන්ගේ ලොව පහළවීම.
ඒ සිද්ධාර්ථ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පස්සේ එක කල්පයක්ම පුරාම බුදුවරු ලොව පහළ වුනේ නැහැ. ඔබ මේ වනවිටත් දැනගත යුතුයි කල්පයක දීර්ඝ බව. යම් කල්පයක බුදුවරු දෙනමක් පහළවේද එවැනි කල්පයට කියනවා මණ්ඩකල්පය කියලා. මේත් එවැනිම කල්පයක්. තිස්ස, ඵුස්ස යනුවෙන් එකම කල්පයේ බුදුවරු දෙනමක් ලොව පහළවුණේ තවත් දීර්ඝ ගණිතයමය වශයෙන් ගණනය කල නොහැකි කාලයකට පස්සේ.
තිස්ස නම් මහා පුරුෂයාණෝ පෙරුම් පුරා තුසීපුර ඉපිද ඉන් චුත වී ඛේම නුවර සච්චසන්ධ නම් රජුගේ අගමෙහෙසිය වූ පියුම් පෙති වන් නුවන් ඇති පදුම නම් දේවියගේ කුසතුළ පිළිසිඳ ගෙන දසමස් ඇවෑමෙන් අනෝම නම් මනහර මල් උයනේ මවුකුසින් මෙළොවට බිහිවුණා. සෑම බෝසත් වරයෙකුගේම පියාණන් විසින් තම ආදරණීය පුතුණුවන් ගිහිගෙයි රඳවා ගැනීමට සෘතු අනුව නිමකළ අති රමණීය ප්‍රසාද තුන මුන්වහන්සේටද නිම වුනා. ඒ ගුහසෙල, නාරිය, නිසභ නමින්. සුභද්දා දේවිය ප්‍රමුඛව තිස් දෙදහසක් ස්ත්‍රීන් උන් වහන්සේට උවැටන් කලේ තව දුරටත් ඒ කටයුත්ත සාර්ථක කර ගැනීමට නොහොත් ගිහිගෙයි හැර නොයාමට වගබලා ගැනීමටයි. එත් ඒ සියල්ලන්ම මග හරවමින් උන්වහන්සේටත් අන් බෝසත්වරයන්හට මෙන්ම සතර පෙරනිමිති පෙන්වීමට දෙවිවරු දක්ෂවුනා පමණක් නොවෙයි ඒ දුටු දිනම සිහිඑළවී ගිහිගෙය අතහැර යන බව ඔවුන් දැන සිටියා.
අබිනික්මන සහ බුද්ධත්වයට පැමිණීම.
ඒ ලෙසම උන්වහන්සේත් සතර පෙර නිමිති දැක ගිහිගෙයින් නික්මීමට සැරසෙන විටම තවත් බන්ධනයක් වන තම කුළුඳුල් පුත් කුමරු මෙළොව එලිය දුටුවා. ඒ සියල්ල පරයා යන සංසාරෙහි වැඩු පාරමිතාවක් ඒ මොහොතේ මෝරමින් තිබුනේ. ඒ වනවිටත් ඔහු වසර හත්දහසක් ගිහිගෙයි ගතකොට තිබුනා. එදින රාත්‍රියේම සෝණුත්තර නම් අසුපිටින් ඒ අනේක වූ සැප සම්පත් අතහැර මහාබිනික්මන් කොට පැවිදි වුනා. ඒ පැවිදි වුනේ තනියෙම නෙවෙයි. කෝටියක් පිරිවර සමගයි. ඉන් අනතුරුව මාස අටක් දුෂ්කරක්‍රියා කොට වෙසක් පොහෝදින වීර නියම්ගමෙහි වීර සිටුදූ දුන් පරම මධුර මී කිරිබත් වළඳා සාල වනෙහි දිවා විහරණය කොට සවස් කාලයෙහි විජිතසංගාම නම් යවපාලකයා දුන් කුස තණ මිටි අට ගෙන පියාබෝධිය වෙත ගොස් තෙවරක් පැදකුණු කොට පෙරදිග බලා බෝරුකට පිට දී හතළිස් රියන් තණ ඇතිරි අතුරා පර්යංකය වැළඳ චතුරංග වීර්ය්‍යාධිෂ්ඨාන කොට මරබල පරදා ත්‍රිවිද්‍යාව උපදවා සර්‍වඥතාඥාන ප්‍රතිවේධයෙන් උතුම් බුදු බවට පැමිණ බෝමුල වැඩ හිඳිමින් උදාන වාක්‍යය ප්‍රකාශ කරනු ලැබුවා.
මංගල ධර්ම දේශණය සහ ප්‍රථම ධර්මාවබෝධය.
ඉන් අනතුරුව සත්සතියක් බෝමුල සමවත් සුවයෙන් කල්ගෙවා අටවන සතියේ බ්‍රහ්ම ආරාධනයෙන් කාහට පළමු ව දහම් දෙසන්නේ දැයි බලන කල හංසවතී නුවර බ්‍රහ්මදේව හා උදයන යන හේතු සම්පත් ඇති දෙරජකුමරුවන් දෙදෙන දැක අහසින් වැඩ හංසවතී නුවර මිගදායෙහි බ්‍රහ්මදේව උයනෙහි බැස උයන්පල්ලන් ලවා රජ කුමරුවරු කැඳවා පිරිවර සහිත ඔවුනට අවිසාරී ව්‍යාපී මධුර බ්‍රහ්මස්වරයෙන් දසදහස්ශ්‍රි ලෝකධාතුවටද හඟවමින් දම්සක් පවත්වන්නට වුනා. එවෙලෙහි සියකෝටියක් දෙනාට ධර්මාවබෝධය වුනා. ඒ ප්‍රථමාභිසමයයි.
දෙවන ධර්මාවබෝධය
පසුකාලෙක තිස්ස ශාස්තෘන් වහන්සේ සමග මහණ වූ භික්ෂුන් කෝටියක් දෙනා මහාපුරුෂයාණන්ගේ ඝනවාසය අතහැර බෝමුලට වඩින සමයේ වෙනත් තැන්වලට ගොසින් සිටි නිසා පසුව තිස්ස බුදුරජාණන් වහන්සේ දම්සක් පවසනු බව අසා පැමිණ උන්වහන්සේට වන්දනා කොට පිරිවරා සිටියා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ උන්වහන්සේලාටත් දම්සක් දේශණා කරනු ලැබුවා. එකල අනුකෝටියකට දෙවන ධර්මාවබෝධය වුනා.
තෙවන ධර්මාවබෝධය
නැවත මහා මංගල සමාගමයෙහි මංගල දේශනාව කෙළවර හැටකෝටියකට ධර්මාවබෝධය වුනා. එය තෙවන ධර්මාවබෝධයයි.