අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 395 (සන්තිකේ නිදානය)
පාවා නුවර ගෝධික, සුබාහු, වල්ලිය සහ උත්තිය යන මල්ල රජදරුවන්
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දැක්වූ පෙළහර දැක පැවිදිවීම.
එදා තවත් සුවිශේෂී සිදුවීමක් සිදුවුනා. එනම් මෙයින් කල්ප අනූ හතරකට පෙර සිට එකටම පැමිණි යාළුවො සතර දෙනෙක් එදින කපිලවස්තු පුරයෙහි ශාක්‍යයන් හමුවේ කල ප්‍රාතිහාර්ය දැක පැහැදී සසුන්ගත්විමයි. එයත් අප සැමට කල්‍යාන මිත්‍රත්වයක අගය කියාදෙන ආදර්ශමත් කතාවක්. ඒ නිසා ඔවුන්ගේ නිදාන කතාවද මෙලස දක්වනවා.
ගෝධික, සුබාහු, වල්ලිය හා උත්තිය යන මේ සතර රජදරුවන් පූර්‍ව බුදුවරු හමුවෙහි දී කළ ප්‍රාර්ථනා ඇතිව, ඒ ඒ භවයන්හි දී අපමණ පුණ්‍යසම්පත්තීන් රැස්කරගෙන, මෙයින් කල්ප අනූ හතරකට පෙර සිද්ධත්‍ථ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ලොව පහළ වූ සමයෙහි සිටුගෙවල්වල උපත ලැබුවා. වියපත් ඒ සතර දෙනා ඔවුනොවුන් යහළු මිත්‍රව එය නොබිඳා නිරන්තරයෙන්ම එකට හැසිරුණ. ඔවුන් සියලූම දේ කලේ එක්ව. දැනටත් එවැනිම උතුම් යහළුවෝ කණ්ඩායම් වශයෙන් නොයෙකුත් පින්කම්වලදී අපිට මුණගැසෙනවා. පුරාණ සිද්ධත්‍ථ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිඬුසිගා වඩින එක් දිනයක ඔවුන් සතර දෙනාත් මොනයම් හෝ කාරණයකට එක්ව රැස්වෙලයි හිටියේ. රන්වන් වූ ශරීර ඇති උතුම් ආජානීයයකු වැනි ශ්‍රේෂ්ඨ වූ, ත්‍රිමද ගලිත මාතංග නම් ඇත් කුලයේ උපන් ශ්‍රේෂ්ඨ ඇත් රජෙකු බඳු වූ, මහර්ෂී වූ පුන්සඳ මෙන් සියලු දිශා බබුළුවන ලෝක ජ්‍යෙෂ්ඨ වූ වීථියට පිළිපන්නා වූ සිද්ධාර්ථ බුදුරජාණන් වහන්සේ එදා පිඬුපිණිස වීථි සංචාරය කරමින් සිටිය.
ඉතින් ඔවුන්ගෙන් එක් අයෙක් එනම් මෙදා “ගෝධික” නැමැත්තා සිද්ධත්‍ථ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිඬුපිණිස හැසිරෙනු දැක උන්වහන්සේ හට සැන්දක් පමණ භික්‍ෂාව පිළිගැන්වුවා. එහි විපාක වශයෙන් එදා සිට මේ දක්වා කල්ප අනුහතරක කාලයක් දුගතියෙහි උපන්නේ නැහැ කියලා කියනවා. ඒ වගේම ඒ භික්‍ෂාදානයේ විපාකයක් වශයෙන් මෙයින් කල්ප අසූ හතකට පෙර සත්රුවනින් හෙබි මහාරේණු නම් සක්විති රජවරු සත් දෙනෙක්ව උප්පත්තිය ලැබුවා කියනවා.
දෙවැන්නා එනම් මෙකල “සුබාහු” නැමැත්තා පහන් සිතින් උන්වහන්සේට පසඟ පිහිටුවා වැන්දා. වැඳ ඇඳිලිබැඳගෙනම සිටියා. වෙන ඔහුට කළහැකි කිසිවක් තිබුණේ නැහැ. ඔහු එම පිනෙන්ම මෙයින් කල්ප සැත්තෑ තුනකට පෙර සත් රුවනින් හෙබී, මහත් බල ඇති නරශ්‍රේෂ්ඨ සක්විති රජවරු දාසය දෙනෙක් ව උපන්නා කියා කියනවා.
තෙවැන්නා එනම් මෙකල “වල්ලිය” නැමැත්තා ඒ කාලයේ තිවරා නම් වූ නුවර විසූ මල් කරුවෙක්. ඔහු පහන් වූ සිතින් මහත් වූ ශ්‍රද්ධාවෙන් උපුල් මල් මිටකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිදුව. ඒ කුසල විපාකයේ අනුහසින් ඔහු එතැන් සිට කිසිදා දුගතියක ඉපදුනේ නැහැ කියනවා.ඒ එක්කම කල්ප අනූ හතරකට පෙර සිට ම මේ දක්වාම , නජ්ජූපසම නමින්ම සත්සීයක් රජවරු ලෙස උප්පත්තිය ලබා තිබෙනවා. .
සිවුවැන්නා මෙකල “උත්තිය” වශයෙන් හැඳින්වූ කුමරා එදා සමන් මලින් බුදුරදුන්ව පිදුව. ඒ එක්කම උන්වහන්සේගේ ශ්‍රී පාදයෙහි මල් සතක් සතුටින් විසුරුවන ලබනවා. ඒ පින්කමේ බලයෙන් ඔහු දෙව් මිනිසුන් අතර අතිශයින් බැබලුවා කියා කියනවා. ඒ එක්කම මෙයින් කල්ප පහකට කලින් සමන්තභද්‍ර නාමයෙන් සිවුමහ දිවයින්ට හා සිවුසාගර සහිත පෘථිවියට ම ප්‍රධාන වූ සක්විති රජවරු දහතුන් දෙනෙක්ව උපත ලැබූ බවද සඳහන්.
මෙසේ ඒ සිවු දෙනම ශාස්තෲන් වහන්සේ කෙරෙහි සිත පහදවා රැස් කරගත් ඒ පුණ්‍යරාශියේ විපාක වශයෙන් දෙව් ලොව උපන්නා. පසුව ඒ ඒ භවයන්හි දී තව තවත් පින්දහම් රැස් කරගත් ඔවුන් දෙව් මිනිසුන් අතර සැරි සරමින් පැමිණ නැවතත් කාශ්‍යප බුදුරදුන්ගේ කාලයෙහි සිටු කුලයකම උප්පතිය ලැබුවා. පිනක සහ කල්‍යාණ මිත්‍රත්වයක මහිම. එසේ ඉපිද, එක්වම ගොස් පැවිදිව මහණදම් පුරන්නට වුණා. තව කොතරම් ආත්මභාවයන් වල එලෙස එන්නට ඇතිද?
ඉන්පස්සේ අපගේ බුදුරජාණන් වහන්සේ පහළ වූ සමයෙහි සිටුවරුන්ගේ පුතුන්ලෙස නෙවෙයි මල්ල රජවරු සිවුදෙනෙකුගේ පුතුන් ලෙස නැවතත් ඔවුන් උප්පත්තිය ලැබුවා. ඒ ඔවුන්ගේ අවසාන ආත්මභාවය නිසා සියලුම ඉතිරිව ඇති පින් එකවරම ඵලදෙන්නට හෝ සසරෙහි තවතවත් රඳවාගැනීමට උපක්‍රමයක් ලෙසත් කියලා මට හිතෙනවා. එහෙත් සසරෙහි බොහෝකල් පාරමිදම් පිරූ පිරිස් එවැනි මාර උපක්‍රම වලට අසුවන්නේ නැහැ.
කෙසේ වෙතත් ඔවුන් ගෝධික, සුබාහු, වල්ලිය හා උත්තිය නාමයෙන් ප්‍රසිද්ධියට පත්වුණා. සංසාරයේ පැමිණි පුරුද්දටම වගේ ඔවුනොවුන් දැඩිසේ මිත්‍රව වාසයකලේ. එක් දිනක් ඔවුන් සතර දෙනා කිසියම් කටයුත්තකට කපිලවස්තුවට පැමිණියා. . එදින තමයි අපගේ ශාස්තෲන් වහන්සේ කපිලවස්තුවට වැඩමවා නිග්‍රෝධාරාමයේ වැඩ වසමින්, යමක මහා ප්‍රාතිහාර්ය දක්වා සුදොවුන් ප්‍රමුඛ ශාක්‍ය රාජ කුල රජදරුවෝ දමනය කළ දිනය. එ දින ඒ මල්ල රජදරුවෝ සතර දෙනත් ඔවුන්ගේ පිනටම එම ස්ථානයට අහඹුලෙස පැමිණ සිටියා. එදා එම ප්‍රාතිහාර්ය දැකීමෙන් ලැබූ ශ්‍රද්ධාවෙන් සසුනේ පැවිදි ව විදසුන් කර්මස්ථාන වඩමින් නොබෝ කලකින් ම සිවුපිළිසිඹියාපත් මහරහත් භාවය ලබාගත්තා.
උපකාර වූ මුලාශ්‍ර –
ගෝධික ස්ථවිරගාථා වර්ණනාව කුදුගත් සඟිය අටුවාව ථේරගාථා අටුවාව – ඒකකනිපාතය – ෂෂ්ඨ වර්‍ගය
නිදාන කථා කුදුගත් සඟිය අටුවාව චරියාපිටක අටුවාව ග්‍රන්ථාරම්භ කථා – සූත්‍ර අටුවාව