අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 394 (සන්තිකේ නිදානය)
සාරිපුත්ත මහරහතන් වහන්සේ විසින් බුදුගුණ පැවසෙන
බුද්ධවංශ දේශනාව සඳහා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ආයාචනා කිරීම. 03
බුදුගුණ අනන්ත බවත් බුදුවරයනට පවා සිතා නිමකළ නොහැකි බවත් යනුවෙන් බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් දේශනා කල ප්‍රථම අවස්ථාව. 02
බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ගුණ නෙවෙයි. සාරිපුත්ත මහරහතන් වහන්සේහට උන්වහන්සේගේ ගුණ පවා සිතා නිමකළ නොහැකි බව බුදුරජාණන් වහන්සේට මේ අවස්ථාවේ පෙනී ගියා. . ඒ සියල්ල සලකා බලා උන්වහන්සේ මෙහෙම අති ගාම්බීර ප්‍රකාශයක් කරනවා. එනම්,
“සාරිපුත්ත, බුදුරජාණන් වහන්සේ ද කල්පයක් මුලුල්ලේ ඉදින් වෙනත් යමක් නොදෙසමින් බුදු කෙනෙකුගේ ගුණයන් පමණක්ම දේශනා කරන්නේද, එහෙත් දීර්‍ඝ කාලයකින් පසු කල්පය ගෙවී අවසන් වනවා. එහෙත් තථාගතයන් වහන්සේගේ ගුණ වර්‍ණනාව අවසන් නොවන්නේය” යනුවෙන්.
ඒ වගේම අකීර්ති චරියා වර්ණනාවේ මෙලෙස සඳහන් වන පාඨයත් මෙහිදී සිහිපත් කරගැනීම වටිනවා යැයි මට සිතෙනවා. එනම්;
“මෙසේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සාරිපුත්ත තෙරුන් වහන්සේට හා දෙවි මිනිසුන් සහිත පිරිසට තමන් වහන්සේගේ පෙර චරිතය ඇසීමෙහි උත්සාහ උපදවා දැන් ඒ භවාන්තරයෙන් වැසුණු පෙර චරිතය අත්ලෙහි ඇති නෙල්ලි ගෙඩියක් මෙන් ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කරමින් ‘යදාඅහං බ්‍රහාරඤ්ඤෙ’ යනාදිය වදාළහ” යනුවෙන්. ඒ කියනා ආකාරයට එනම් මෙයත් බුදුරජාණන් වහන්සේගේම දුරදක්නා නුවනින් භවාන්තරයෙන් වැසීගිය ඒ අතීත කතා වෘතාන්තය දෙවියන් සහ අප වෙනුවෙන්ම ඇසීමට සැලස්විමටම සාරිපුත්ත මහරහතන් වහන්සේව තව තවත් උත්සවන්ත කල බවයි.
මෙසේ බුදුවරුන්ගේ ගුණමහත්‍වය නිසා උපන් බලවත් ප්‍රීති සොම්නස් ඇතිවූ සාරිපුත්ත මහරහතන් වහන්සේ නැවතත් මෙලෙස සිතන්නට වුනා.
“මෙබඳු වූ බුදු ගුණයන්ට හේතු වූ බුද්ධකාරක ධර්‍මයයි කියන ලද පාරමිතාවෝ අහෝ: මහත් ආනුභාව සහිතය. කවර නම් ජාතිවලදී පාරමිතාවෝ මුහුකුරුවන ලද්දාහු ද? නැතහොත් කෙසේ මේරීමට ගියාහු ද? එබැවින් මම මේ කාරණය විමසමින් මෙසේද ආරම්භයේ සිට බුද්ධානුභාවය මේ දෙවියන් සහිත ලෝකයාට අතිශයින් ප්‍රකට කරන්නෙම් නම් මැනවැයි” යනුවෙන් සැරියුත් තෙරුන් වහන්සේ මෙසේ සිතා භාග්‍යවතුන් වහන්සේගෙන් යළිත් මෙලෙස විමසනු ලැබුවා. “ස්වාමීනි කවර නම් ජාතීන්හි මේ බුද්ධකාරක ධර්‍මයෝ මුහුකුරුවන ලද්දාහු ද? කෙසේ මේරීමට ගියාහුද?
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ එම රුවන් සක්මනෙහිම පලක් බැඳ වැඩ සිටිමින් ඒ යුගන්‍ධර පර්‍වතයෙහි ළහිරු මඬලක් මෙන් බබලමින් මෙලෙස උන්වහන්සේව ඇමතුවා;
“සාරිපුත්තය, මගේ බුද්ධකාරක ධර්‍මයෝ සමාදන් වීමේ පටන් නිරතුරුව සකස් කොට කළ බැවින්ද වීර්‍ය්‍යය උපස්ථම්භ (උපකාර) වූ බැවින් ද සියලු කල්පවල භවයෙන් භවය ජාතියෙන් ජාතිය සම්පූර්‍ණත්‍වයට පත් වූහ. මේ භද්‍රකල්පයෙහි මේ (කියන) ජාතිවලදී ඒවා මේරීමට ගියහ”යි දක්වමින් “කප්පෙ ච සතසහස්සෙ” ආදී වශයෙන් “බුද්ධාපදාන” යයි දෙවන නමකද ඇති චරියා පිටක නම් වූ ධර්‍ම පර්‍ය්‍යාය සම්පුර්ණයෙන්ම දේශනා කරනු .ලැබුවා. ඇතැම් ආචාර්‍ය්‍ය කෙනෙක් මෙන්න මෙලෙසද කියූ බව පෙළෙහි සඳහන් වනවා. එනම්
“දේවාතිදේව වූ බුදුරජාණන් වහන්සේ රුවන් සක්මනෙහි සක්මන් කර අනතුරුව දේවබ්‍රහ්මාදීන්ගේ වන්දනාමාන ලබමින් නිග්‍රෝධාරාමයට බැස විසි දහසක් රහතන් වහන්සේලා විසින් පිරිවරමින් පණවන ලද උතුම් බුද්ධාසනයෙහි වැඩ සිටිමින් මුලින් කියන ලද ක්‍රමයෙන්ම ආයුෂ්මත් සැරියුත් තෙරුන් විසින් විමසන ලැබුවට පසුව චරියා පිටකය දේශනා කළ සේකැයි යනුවෙන්. එදා උන්වහන්සේ විසින් දේශණා කරන ලද ඒ අති ගාම්භීර වූත් ලෝක සත්වයා නිවන් මගට පැමිණිවීමට අවශ්‍ය මූලික පදනම වන ත්‍රිවිධ රත්නය කෙරෙහි ඇතිවන අචල ශ්‍රද්ධාව ද ආකාරවතී ශ්‍රද්ධාවද, තවත් බුද්ධ අංකුරයක් ඇතිවීමට පාදක වියහැකි වීර්ය ඇතුළු දස පාරමී පිරීමට අනුබලයක්වන් බුද්ධවංශ කතාවේ දූරේ නිදානය සහ අවිදුරේ නිදානය මෙලෙස ලෝකයා හමුවේ එළිදක්වනු ලැබුවා. මෙම ලිපි පෙළ ඔබ මුලසිට කියවා තිබෙනවානම් ඔබද දැන් එම දේශනාව “දූරේ නිදානය සහ අවිදුරේ නිදානය” වශයෙන් අකුරක් අකුරක් පාසා කියවා අවසන්.
උපකාර වූ මුලාශ්‍ර –
රතනචඞ‍්කමනකණ‍්ඩො ඛුද‍්දකනිකායොබුද‍්ධවංසපාළි
නිදාන කථා කුදුගත් සඟිය අටුවාව චරියාපිටක අටුවාව ග්‍රන්ථාරම්භ කථා – සූත්‍ර අටුවාව