අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 389 (සන්තිකේ නිදානය)
ශාක්‍ය වංශිකයින් දමනය කිරීම 04
දෙව්ලොව බඹලොව අවීචිය මිනිසුනට ඇස් ඉදිරිපිට පෙන්වූ ලෝක විවරණය නම් පෙළහර
මේ අසිරිමත් අවස්ථාවේ මනුලොව විතරක් නෙවෙයි, දෙවුලොවත් ප්‍රීතිඝෝසා පවත්වන්නවා. අහස්තලයත් දෙවුන් ඹබුන්ගෙන් පිරි පැවතියා. දෙවියන් ඉහල අහස්තලයෙහි සිට බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් පවත්වනු ලැබූ ඒ අසිරිමත් පෙළහර නරඹමින් සිටියේ. එහෙත් දෙවියන්ට මිනිසුනුත් මිනිසුනට දෙවියන්වත් පෙනුනේ නැහැ. හැමෝගෙම අවධානය යොමුවෙලා තිබුනේ ඒ ආශ්චර්යය දෙසට. මේ අවස්ථාවේ අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ තවත් සුවිශේෂී ප්‍රාතිහාර්යයක් ගෙනහැර පෑවා. එය හඳුන්වන්නේ “ලෝක විවරණය” එසේත් නැතහොත් “ලෝකය විවෘතවීම” යන නමින්.
ලොකයාගේ ප්‍රසාදය ඇතිකරන නිසා මෙය “ලොකප්‍රසාදක ප්‍රාතිහාර්ය” යනුවෙනුත් හඳුන්වනු ලැබුවා. මේ අවස්ථාවේදී අපගේ සම්මා සම්බුදු බුදුපියාණන් වහන්සේ මේ අවස්ථාවේ සුවිශේෂී අලෝකධාරාවක් මගින් උඩින් භවාග්‍රයද, යටින් අවීචිය යන මේ අතරතුර සියලු ලෝක ඒකාලෝක කොට සියලු සතුන්ට එකෙනෙකාව දර්ශනය කරවන ලෙස අධිෂ්ඨාන කරනු ලබනවා.
මෙම පෙළහැර මිනිස් ලොවේ මිනිසුනට විතරක් නෙවෙයි, දෙව් බඹුන්ටත් විරලව කල්ප කාලාන්තරයකට පසු දක්නට ලැබෙන විරළ ප්‍රතිහර්යක්. මෙහිදී “ලෝක විවරණ” නම් සෘද්ධිය දෙයාකාරයෙන් සිදුකරනු ලබනවා. පළමුව ඔවුන් ඉන්නා ඒ ඒ ස්ථානයන්හී සිටින්නට හැර ඔවුන්ගේ ඇස් ඉදිරියේ සජීවීව සිටින්නාක් අයුරින්ම ඔහුට එම දිව්‍යලෝකය බ්‍රහ්මලෝක සතර අපායන් පෙන්වනු ලබනවා. එසේත් නැතිනම් ඔහු හෝ ඇයව එම ස්ථානයට සෘද්ධියෙන් යවමින් හෝ රැගෙන යමින් ඒ ඒ ස්ථානයන්හි දර්ශන සජීවීව පෙන්වන්නට සලස්වනවා. හරියටම ආයුෂ්මත් නන්ද තෙරුන්ව දෙව්ලොවට රැගෙන ගියා වගේ.
බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් එදා මෙලෙස එම පෙළහර පවත්නා විට රැස්වී සිටි රජවරු ප්‍රමුඛ ශාක්‍ය වංශිකයන් සිටි අයුරින්ම ඒ ඒ ස්ථානයන්හි සිටින්නට හැර චාතුම්මහාරාජිකයේ සිට අකනිටා බඹලොව දක්වා ඒ ඒ තැන තම තමන්ගේ විමානයන්හි ක්‍රීඩා කරන්නා වූද, දිව්‍යානුභාවයෙන් බැබලෙන්නා වූද, මහත් වූ දිව්‍ය සම්පත් අනුභව කරන්නා වූද, ශාන්ත වූ සමවත් සුව විඳින්නා වූද, ඔවුනොවුන් ධර්‍ම සාකච්ඡා කරන්නා වූද, සියලු දෙවියන් බුද්ධානුභාවයෙන් තමතමන්ගේ මසැසින්ම දකින්නට සැලැස්සුව. මිනිසුනට විතරක් නෙවෙයි දෙව් බඹුනට පවා මේ දර්ශන පෙනෙන්නට සැලැස්සුවා.
එසේම පොළොව යට අටමහ නරකයන්හිද, සොළොස් ඔසුපත් නරකයන්හි ද, ලෝකන්තර නිරයෙහි ද, යන ඒ ඒ තැන මහ දුක් අනුභව කරන සත්ත්‍වයන් දකින්නටද, එපමණක් නොවෙයි, දස දහසක් ලෝක ධාතූන්හි දෙවියෝ මහත් වූ දේවානුභාවයෙන් තථාගතයන් වහන්සේ වෙත එළඹ ආශ්චර්‍ය්‍ය අද්භූත සිත් ඇතිව ඇඳිලි බැඳ නමස්කාර කරමින් ඇසුරු කරත්ද, , බුදු ගුණ ඇතුලත් ගාථා ගෙනහැර දක්වමින් ස්තුති කරත් ද, අත්පොළසන් දෙත් ද, සිනාසෙත් ද, ප්‍රීතිය හා සොම්නස ප්‍රකාශ කරත් ද ඒ සියල්ලම තම ඇස් ඉදිරිපිටම පෙන්වමින් “ලෝක විවරණ” නම් ඒ මහා ප්‍රාතිහාර්ය ද ප්‍රථම වතාවට පවත්වනු ලැබුවා. බෝසත් වියේ පටන් අන්නතවූ කාල පරිච්චේදයක පාරමී දම් පුරන්නට අනේකවිදී දුක් ගැහැට විඳ උදවු උපකාර කල ඒ ගෞතම ජනපදයට කෘතඥ පූර්වක වුයේද, සදාකාලිකව සංසාර දුකෙන් මිදීමට අවශ්‍ය මාන්නය සිඳ බිඳලනු ලැබුවේද ඒ අයුරින්.
උපකාර වූ මුලාශ්‍ර
නිදාන කථා – කුදුගත් සඟිය අටුවාව චරියාපිටක අටුවාව ග්‍රන්ථාරම්භ කථා
ඛුද‍්දකනිකාය – උදාන පාළි – නන්ද වග්ගය – නන්ද සූත්‍රය
විසුද්ධි මාර්ගය – ඉද්ධිවිධ නිද්දේසය – දසඉද්ධිකථා
රතනචංකමන කාණ්ඩ වර්ණනාව කුදුගත් සඟිය අටුවාව බුද්ධවංශ අටුවාව