අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ 283 (සන්තිකේ නිධානය)
බුදුන් සරණ ගිය හේමවත සහ සාතාගිරි යක්ෂයෝ 03
මලෙස සාතාගිරි ඇතුළු පිරිස බුදුන් වෙති ඉවත්වුනේ තම හේමවත මිතුරාවත් රැගෙන ධර්මශ්‍රවණය සඳහා පැමිනිමටයි. දෙතිස් පෙරනිමිති බෝසත් කුමරු ඉපදීමේදී, අභිනිශ්ක්‍රමනයේදී සහ බුදුවිමේදී බොහෝ වේලාවක් නොපැවතුනත්, දම්සක් පවත්වනවිටදී ඊට වෙනස්ව ඒ පෙරනිමිති බොහෝ වෙලාවක් පැවතියා. මුළු හිමාලයම නානාප්‍රකාර පුෂ්පයන්ගෙන් වැසිගියා. හිමාලයෙහි ඒ පුදුම අසිරිය දුටු හේමවත යක්ෂ සේනාධිපතියා මෙලෙස සිතන්නට වුනා. ‘මා උපන් කල සිටම කිසිම දිනක මෙබඳු අසිරිමත් සිත්කළු දෑ නොවූවිරූය, මාගේ යහළුවාද සමග අවුත් මේ මල් අසිරිය විඳගනෙමි’ යි හිමාලයෙහි මැද ඔහු වසන පෙදෙසට ඒමට පිටත් වුණා . එහෙත් දෙදෙනාම රජගහනුවර ඉහළ අහසෙහිදී හුමුවුනේ අහඹු ලෙස. එකිනෙකා එකිනෙකාව මුණගැසීම සඳහා පැමිණි බව දැනගත් ඔවුන් “ඒ සඳහා හේතු විමසා සිටියේ මහත් කුතුහලයෙන්.හේමවත මෙලෙස කතාවට මුලපිරුවා.
‘සිරිමතාණනි, මා ඉපදුණු කල පටන්ම, මේ පර්වතයෙහි අකාලයෙහි මල් පිපුණු ගස්වලින් මෙලෙස හැඩ වූ පෙළහරක් නොවූ විරූය. එහෙයින් මේ මල් අසිරිය ඔබ සමග විඳගැනීමට සිතා පැමිණියෙමි”යි හේමවත පවසා සිටියා. එහෙත් එයට හේතු මේවනවිටත් දැනසිටි සාතාගිරි සිරිමතාණනි, මේ අකාලයේ මල් පිපුණු පුදුම පෙළහර සිදුවූයේ කිනම් කරුණක් නිසාදැයි දන්නෙහිදැ’යි ඔබ දන්නහෙද? ‘නොදනිමි, සිරිමතාණනි, මේ පෙළහර සිදුවූයේ හිමාලයෙහි පමණක් නොවේ. දසදහසක් ලෝධාතුවෙහිම පහළවුණා. සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ ලොව උපන්නා. අද දම්සක් පැවැත්වූවා,ඒ තමයි හේතුව, සාතාගිර හේන්මවතට බුදු උපත ගැන කියා, ඔහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත කැඳවාගෙන යනු කැමතිව,
තව තවත් විස්තර කියන්නට වුණා . හේමවත යක්ෂ සේනාධිපතියත් තව තවත් ප්‍රශ්න අසන්න වුනා. එය සාසනයේ ප්‍රථම සෝවාන් ඵලලාභී උපාසිකාව බුදුන් නොදැකම බුදුගුණ අසා ඇති කිරීමට තරම්ම බුදුන් කෙරෙහි ශ්‍රද්ධාව ඇති කරවන ගාම්භීර සාකච්චාවක් වුණා . ඇය ගැන ඊළඟ ලිපියේ පලවනවා.
ඔවුනොවුන් අතර ඇති වූ දෙබස සුත්‍ර දේශණාව තුලින් ගලපා ගැනීමට තිබෙන මහන්සිය මග හරවා ගැනීමට බලංගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රී ලොකු හාමුදුරුවන්ගේ බුද්ධ චරිතය පොතෙන් මෙලෙස උපුටා ගත්තා.
හේමවත : කිමෙක් ද? එ තොප ශාස්තෘහුගේ සිත මනා ව පිහිටියේ ද? හෙතෙම සියලු සතුන් කෙරේ සම සිත්
ඇත්තේ ද? කිමෙක් ද, ඉටු අනිටු අරමුණෙහි රාග ද්වේෂ වශයෙන් පහළ වන සංකල්ප එතුමා විසින් වශඟ කරන ලද ද?
ශාතාගිර: “එ තාදීහු ගේ සිත මනා වැ අචල වැ සියල්ල කෙරේ සම වැ පිහිටියේ ය. ඉටු අනිටු අරමුණු විෂයයෙහි
සංකල්පයෝ උන් වහන්සේ විසින් වශඟ කරන ලදහ.”
හේමවත : “කිමෙක් ද හෝ අන්සතු දෑ සොර සිතින් නො ගනී ද? පණිවායෙන් දුරු වූයේ ද? අබ්රම්සරින් දුරු වී ද?
ධ්‍යානය හිස් නොකෙරේ ද (නො හරී ද?)
ශාතාගිර: “බුදු රජාණන් වහන්සේ අන් සතු නො දුන් දෑ නො ගන්නා සේක. පණිවායෙන් ද වැළැකී සේක.
අබ්රම්සරින් දුරු වූ සේක. ධ්‍යානය නො හරිනා සේක.”
හේමවත : “කිමෙක් ද, ඒ යුෂ්මත්හුගේ ශාස්තෘ තෙම බොරු නො තෙපලා ද? පරුෂ බස් නො බෙණේ ද? කේලාම්
නො කියා ද? ප්‍රලාප බස් නො දොඩා ද?”
ශාතාගිර : “උන් වහන්සේ බොරු නො තෙපලන සේක. පරුෂ බස් නො බණිනා සේක. කේලාම් නො කියන සේක.
ප්‍රලාප නො දොඩන සේක. නුවණින් පිරිසිඳ වැඩ පිණිස පවත්නා වචන ම වදාරන සේක.
හේමවත : “කිමෙක්ද? හේ කාම වස්තූන් කෙරෙහි නෑ ලේද? ඔහු සිත ව්‍යාපාදයෙන් නො කැළැඹුණේ ද?
මිථ්‍යාදෘෂ්ටියට හේතු වූ මුළාව ඉක්මියේ ද? ඥෙය ධර්ම විෂයයෙහි නො පැකිලැ පවත්නා සමතැස් ඇත්තේ ද?
ශාතාගිර : “ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පංච කාමයන්හි නො ඇලෙන සේකි. උන්වහන්සේ ගේ සිත ව්‍යාපාද
දෝෂයෙන් නො කැළඹුණේ ය. උන් වහන්සේ මෝහය ද ඉක්මි සේකි. ඒ බුදුරජාණන් වහන්සේ සකල ඥෙය ධර්ම විෂයයෙහි නො පැකිළ පවත්නා සමතැස් ඇති සේක.”
හේමවත : “කිමෙක? එ ශාස්තෘහු අෂ්ට විද්‍යායෙන් යුක්ත ද? පිරිසිදු චරණ ධර්ම ඇත්තෝ ද? ඔවුන් විසින්
ආස්‍රවයෝ නසන ලදු ද? ඔවුනට පුනර්භවයෙක් නැද්ද?”
ශාතාගිර: “ඒ ශාස්තෘන් වහන්සේ අෂ්ට විද්‍යායෙන් ද සම්පන්න සේක. පිරිසිදු චරණ ධර්ම ද ඇති සේක.
උන්වහන්සේගේ පුනර්භවයෙක් නැත.
හේමවත : “ඒ මුනීන්ද්‍රයන් වහන්සේන්ගේ සිත සම්පූර්ණද? විද්‍යා චරණ ධර්මයන් ගෙන් යුක්ත වූ උන් වහන්සේට
යුෂ්මත්හු බෝ ගුණ දැන ම ඇති ගුණයෙන්ම ප්‍රශංසා කරවුද?”
ශාතාගිර : “එසේය මිත්‍රය, ඒ මුනීන්ද්‍රයන් වහන්සේගේ සිත ඒ කී පරිදි ම සම්පූර්ණ ය. පිරිසිදු කාය වාක් මනඃ කර්මයෙනුත් සම්පූර්ණය. ඒ යුෂ්මත්හු විසින් මොනවට දැන ගන්නා ලද්දේ ය. එ සේම යැ යි මැනැවින් පිළිගන්නා ලද්දේ ද වේ.”
“ඒ මුනීන්ද්‍රයන් වහන්සේ ගේ සිත සම්පූර්ණය, කාය වාක් මනඃ සුචරිත සම්පන්නය. සැක රහිත ව එය දැන ගන්න. එසේ වූ විද්‍යාචරණ ධර්මයන් ගෙන් යුක්ත උන් වහන්සේ දැකුම්හ.” (මේ තාක් කළ කථාව නුවණින් සැලකූ හේමවතයා එහි දී සෝවාන් විය.) භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පිළිබඳ තවත් තොරතුරු ශාතාගිරයා වෙතින් අසා දත් හේමවත යක් තෙම මෙසේ ද කී ය.
හේමවත : “එව මිත්‍රය, යම්හ, ඒනි මෘගයකුගේ වැනි ක්‍රමයෙන් වට වූ කෙංඩා ඇති ස්ථුල නොවූ සිරුරක් ඇති, වීර වූ, ස්වල්පහාර ඇති ආහාරයෙහි ලොල් නො වූ, මුනි ගුණ ඇති වනයෙහි ධ්‍යාන කරන ඒ ගෞතමයන් වහන්සේ දකුම්හ. සිංහයකු මෙන් එකචාරි වූ, පව් නො කරන, කාමයන්හි අපේක්ෂා රහිත ගෞතමයන් වහන්සේ කරා එළැඹ මරහුගේ මලින් මිදීමට නිමිත්ත වූ නිවන විචාරමු.”
උපකාරක ග්‍රන්ථ
ඛුද්දකනිකාය » සුත්තනිපාතපාළි » උරගවග්ගො » හෙමවත සූත්‍රය සහ එහි අටුවාව
බළන්ගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රෙය මහනායක හිමිපාණන් වහන්සේ විසින් රචිත සිද්ධාර්ථ ගෞතම බුද්ධ චරිතය