අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ (අවිදුරේ නිධානය)240
ෂට් අසාධාරණ ඤාණ 19
අසිරිමත් බුදුගුණ වරුණ 34
අනාවරණ ඤාණය 04
යාවතා දුක්ඛස්ස දුක්ඛට්ඨං තං සබ්බං ජානාතීති
සබ්බඤඤුත ඥාණං තත්ථ ආවරණං නත්ථිති
අනාවරණඤාණං
දුක්ඛය පිළිබඳව යම්තාක් දුක්ඛාර්ථයක් වෙයි නම් පීලන, සංඛත, සංතාප, විපරිණාම, ඒ සියලුම දුක්ඛාර්ථයන් තත්වාකාරයෙන් දක්නා ඥාණය, සර්වඥතා ඤාණයයි.
සමුදය, නිරෝධය, මාර්ගය, අර්ථ ප්‍රතිසම්භිදාව, ධම්ම ප්‍රතිසම්භිදාව, නිරුත්ති ප්‍රතිසම්භිදාව, ප්‍රතිභාන ප්‍රතිසම්භිදාව, ඉන්ද්‍රිය පරෝපරිය ඥාණය, ආසය අනුසය ඥාණය, යමක ප්‍රාතිහාර්යය ඤාණය, මහා කරුණා සමාපත්ති ඥාණය, සර්වඥතාඥාණය, අනාවරණ ඤාණය කියන මේ ධර්මතා සියල්ල පිළිබඳව දන්නා ඤාණය සර්වඥතා ඤාණයයි. එහිලා ආවරණයක් නැති ඤාණය අනාවරණ ඥාණයයි.
ඊළඟට දේශනා කළ සමස්ථයක් වශයෙන් සම්පිණ්ඩනය කරලා,
යාවතා සදේවකස්ස, ලෝකස්ස, සමාරකස්ස, සබ්‍රහ්මකස්ස, සස්සමණබ්‍රාහ්මණියා පරියේසිතං, අනුච්චරිතං, මනසා, සබ්බං, ජානාතීති,
සබ්බඤ්ඤුතඥාණං, තත්ථ ආවරණං නත්ථිතී අනාවරණඥාණං.
දෙවියන් සහිත, මනුෂ්‍යයන් සහිත, බ්‍රහ්මයන් සහිත, ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයන් සහිත, මේ ලෝක සත්වයා කෙරෙහි යම් යම් කෙනෙක් යමක් දකිනවා නම්, යමක් අහනවා නම්, යමක් ආඝ්‍රාහණය කරනවා නම්, යමක් රස විඳිනවා නම්, යමක් ස්පර්ශ කරනවා නම්, යමක් සිත සිතා සිටිනවානම්, තමා වෙත පැමිණි අරමුණක් හරි, තමා සොයාගත්ත අරමුණක් හරි, ඒ කවර විදිහ් අරමුණකින් සිටියත්, මේ ලෝක ධාතුවේ සත්වයෝ අනන්තයි. ඒ අනන්ත සත්වයන් එක එක්කෙනා සිතන, කියන, දකින, අහන, සෑම දෙයක් ම ආවර්ජනා කළ පමණින්, සර්වඥයන් වහන්සේ දන්නවා. එය සර්වඥතා ඤාණයයි. ඒ සම්බන්ධ ආවරණයක් නැති බව අනාවරණ ඥාණයයි.
එනිසාම එම සැරියුත් මහරහතන් වහන්සේ, ගාථාවකින් නැවත එය සනාථ කරනව.
න තස්ස අද්දීට්ඨමිධත්ථි කිඤ්චි
අථෝ අවිඤ්ඤාතමජානිතබ්බං
සබ්බං අභිඤ්ඤාසි යදත්ථි නෙය්‍යං
තථාගතෝ තේන සමන්තචක්ඛු ති.
ඒ තථාගතයන් වහන්සේට අතීතකාලයේ නොපෙනෙන දෙයක් ඇත්තේම නැත. අනාගත කාලයේද අවබෝධ නොවන දෙයක් ඇත්තේම නැත. වර්තමාන කාලයේද නුවණින් නොදක්නා දෙයක් නැත. සියල්ලම ඒ තථාගතයන් වහන්සේ විසින් අවබෝධ කරගත් බැවින් “සමන්තචක්ඛු” නම් වන සේක.
මේ ඒ ගාථාවේ තේරුමයි. ඒ සමන්තචක්ඛු කියන වචනය තෝරාගන්නට බුද්ධ ඤාණ 14ක් ඉදිරිපත් කළා. දුක්ඛය, සමුදය, නිරෝධය මාර්ග ඥාණ 4යි. අර්ථ ප්‍රතිසම්භිදා ඤාණය, ධර්ම ප්‍රතිසම්භිදා ඥාණය, නිරුත්ති ප්‍රතිසම්භිදා ඤාණය, ප්‍රතිභාන ප්‍රතිසම්භිදා ඤාණය, ඉන්ද්‍රිය පරෝපරිය ඥාණය, ආසයානුසය ඥාණය, යමකමහා ප්‍රාතිහාරිය ඤාණය, මහා කරුණා සමාපත්ති ඥාණය, සර්වඥතාඥාණය, අනාවරණ ඥාණය යන මේ ඤාණ 14 ඉදිරිපත් කළා. සමන්තචක්ඛු කියන වචනය හදුන්වන්න. සමන්ත කියන්නේ හාත්පසන්නේ. හාත්පස දක්නා ඇස සමන්තචක්ඛු. හාත්පස දක්නා ඇසක් ඇති සර්වඥ තථාගතයන් වහන්සේටයි සමන්තචක්ඛු කිවේ. එතකොට මේ සමන්තචක්ඛු කියන සර්වඥයන් වහන්සේ සියල්ලම දකිනව.
යාවතා දුක්ඛස්ස දුක්ඛයෝ සබ්බෝ
ඥාතෝ අඤ්ඤතෝ දුක්ඛට්ඨෝ නත්ථි ති සබ්බඤ්ඤුත ඤාණං
තත්ථ ආවරණං නත්ථි ති අනාවරණඤාණං
දුක්ඛය පිළිබඳව යම් දුක්ඛ අර්ථයක් තිබෙනවා නම්, ඒ සියල්ලම උන්වහනසේ දන්නවා. නොදන්නා අර්ථයක් නැහැ. එලෙසින් ම සමුදය නිරෝධය, මාර්ගය ගැනත්, අර්ථ ප්‍රතිසම්භිදා ධර්ම ප්‍රතිසම්භිදා, නිරුක්ති ප්‍රතිසම්භිදා, ප්‍රතිභාන ප්‍රතිසභිදා ගැනත් ඉන්ද්‍රිය පරෝපරිය ඥාණය, ආසයානුසය ඤාණය යමක ප්‍රාතිහාර්ය ඥාණය, මහා කරුණා සමාපත්ති ඤාණය ගැනත් යමක් යමක් දතයුතු නම්, එහිලා සියල්ල දක්වා බැවින් සර්වඥතා ඥාණය නම් වෙනවා. ආවරණයක් නැති බව අනාවරණ ඥාණයයි.
නැවතත් සමස්ථයක් වශයෙන් ගෙන, ලෝකවාසී දෙවියන් සහිත, මනුෂ්‍යයන් සහිත, මාරයන් සහිත, ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයන් සහිත, සමස්ථ ලෝක සත්වයා අතරට දක්නා ලද දේ, අසන ලද දේ, ආඝ්‍රාණය කරන ලද දේ, සිතන දේ, සියල්ලම ඒ සර්වඥයන් වහන්සේ දන්නව. උන්වහන්සේ නොදන්නා අරමුණක් ඇත්තෙන්ම නැත කියන එකයි. ඒ සමන්තචක්ඛු කියන වචනයෙන් සවඥතාඥාණය ඉදිරිපත් කොට වදාළේ.
උපකාරක ග්‍රන්ථ සහ මුලාශ්‍ර,
ඛුද්දකනිකාය » පටිසම්භිදාමග්ගපාළි » මහාවග්ගො » ඤාණකථා » සබ්බඤ්ඤුතඤාණ නිද්දේශය