අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ (අවිදුරේ නිධානය)219
අසිරිමත් බුදුගුණ වරුණ 12
උන්වහන්සේ මෙසේ “අනුත්තර පුරිසදම්මසාරථී” නම් වූ සේක.
මීට පෙර ලිපියේ සඳහන් වුනේ ” අනුත්තරෝ පුරිසධම්ම සාරථි” ගුණයේ “අනුත්තර” ගුණය පිළිබඳවයි. උන්වහන්සේට වඩා ගුණයෙන් උසස් කිසිවෙක් මෙන්ම උන්වහන්සේට සමාන කෙනකුත් තුන්ලොවෙහිම නැති හෙයින්, අනුත්තර නම් වන බව දැනගත්තා.
ලෝකයෙහි කායබල ධනබල ඥානබල විද්‍යාබල ස්ථානබල ආදී යම්කිසි බලයකින් මත්ව ගරුකළ යුත්තන්ට ගරු නොකරමින් යටත් විය යුත්තන්ට යටත් නොවෙමින් අන්‍යන්ට කරදර කරමින් ගුණවතුන්ට අවමන් කරමින් හැසිරෙන උඬඟු පුද්ගලයෝ දමනය කළ යුතු පුද්ගලයන් වශයෙන් හැඳින්වෙනවා. එවැනි පුද්ගලයන් ඉතාම ශීලාචාර වන පරිදි, ඉතා ගුණවත් වන පරිදි, ඉතා ශාන්ත වන පරිදි, නැවත වෙනස් වී රෞද්‍ර නොවන පරිදි දමනය කිරිමට සමත් වන බැවින් ද රජුන් විසින් හෝ ශක්‍රාදි දෙවියන් විසින් හෝ බ්‍රාහ්මණයන් විසින් හෝ දමනය කළ නොහැකි අතිචණ්ඩ අතිමානී අතිකෛරාටිකයන් වුවද දමනය කිරිමට සමත් බැවින් ද තථාගතයන් වහන්සේ ලෝකයෙහි දම්‍යයන් දමනය කරන්නවුන් අතුරෙන් අග්‍රවනවා. දමණය කරනවා පමණක් නොව, ඔවුන්ව නිවණ කරා හික්මවමින් මෙහෙයවනවා. එබැවින් උන්වහන්සේ “අනුත්තර පුරිසදම්මසාරථී” යන විශේෂ නාමයෙන් හඳුන්වනවා.
මෙම දමණය කිරීමේ විශේෂත්වයක් තියෙනවා. එනම් එවැනි දරුණු, උඬගු, දෙවියන්, බඹුන්,මිනිසුන්, යක්ෂයින් මෙන්ම තිරසනුන් පවා දමණය කරනු ලැබුවේ කිසිම දඬු මුගුරු හෝ අවිආයුධ භාවිතයකින් නොමැතිව වීමයි. එම නිසාම එවැනි කටයුතු සඳහා සම්මා සම්බුදුවරයෙකු විසින් භාවිතා කරන ලද සුවිශේෂ උපක්‍රම තුනක් වුනා. එය දීඝනිකායේ සීලක්ඛන්ධවග්ගපාළියෙහි කේවට්ට සූත්‍රයේ කේවට්ට ගෘහපතීන් හට මැනවින් විස්තර කරන්නේ මේ අයුරින්.
කේවට්ටය, මා විසින් විශේෂ ඥානයෙන් දැන අවබෝධ කොට ප්‍රකාශ කරන ලද මේ ප්‍රාතිහාර්යයෝ තුන් දෙනෙක් වෙත්. එනම් 1. ඍද්ධි ප්‍රාතිහාර්යය 2. ආදේශනා ප්‍රාතිහාර්යය 3.අනුශාසනා ප්‍රාතිහාර්යය යන මේ තුනයි.
- කේවට්ටය එයින් ඍද්ධි ප්‍රාතිහාර්යය කවරේද?
“කේවට්ටය, මේ ශාසනයෙහි භික්ෂුතෙම නොයෙක් අයුරු ඇති ඍද්ධි විධි වෙන් වෙන් කොට දක්වයි. එකෙක්ව බොහෝසේ වෙයි. බොහෝසේව එකෙක් වෙයි. ප්‍රකට බවට මුවහ බවට, අහසෙහි මෙන් බිත්තිය හරහට, පවුර හරහට, පර්වතය හරහට නොහැපෙමින්යයි. දියෙහි මෙන් පොළොවෙහි කිමිදීම් මතුවීම් කෙරෙයි. පොළොවෙහි මෙන් දියෙහි දිය නොබෙදා ගමන් කෙරෙයි. පක්ෂියෙකු මෙන් අහසෙහිද පර්යංකයෙන් හිඳගෙනම යයි. මේ මහත් ඍද්ධි ඇති, මහත් ආනුභාව ඇති සඳ හිරු දෙදෙන අතගායි, පිරිමදියි, බඹලොව තෙක් ශරීරයෙන් වසඟ බව පවත්වයි. මෙවැනි දේ ඍද්ධි ප්‍රාතිහාර්යය නම් වෙයි.
- කෙවට්ටය, ආදේශනා ප්‍රාතිහාර්යය කවරේද?
“කේවට්ටය, මේ ශාසනයෙහි භික්ෂූතෙම අනුන්ගේ සිත දැන කියයි. සිතේ හටගත් සතුට හෝ අසතුට දැන කියයි. කල්පනා කරන ලද කරුණු දැන කියයි. විමසා බලන ලද කරුණු දැන කියයි. ඔබේ හිත මෙසේ කාම සිතිවිලි වලින් යුක්තවූයේ වෙයි. ඔබේ හිත මේ ආකාරද වෙයි. ඔබේ හිත මේ මේ දෙයක් සිතමින් පවතීයයි කියයි.
- කේවට්ටය, (අනුශාසනී) අනුශාසනාකිරීමේ ප්‍රාතිහාර්යය කවරේද?
කෙවට්ටය, භික්ෂුතෙම මෙසේ අනුශාසනා කෙරෙයි. “මෙසේ කල්පනා කරව්, මෙසේ කල්පනා නොකරව්. මෙසේ මෙනෙහි කරව්, මෙසේ මෙනෙහි නොකරව්. මෙය දුරු කරව්, මීට පැමිණ වාසය කරව් කියයි” මෙයද කේවට්ටය, අනුශාසනා කිරීමේ ප්‍රාතිහාර්යයයි කියනු ලැබේ. මෙයින් බුදුරජාණන් වහන්සේ බොහෝසේ අගය කරනු ලැබුවේ දේශණා ප්‍රාතිහාර්යයි.
මෙලෙස සම්මා සම්බුදුවරයෙකු පමණක් සතුවන ෂට් අසාධාරණ ඤාණ වලට අයත් “ඉන්ද්‍රිය පරොපරියත්ත ඤාණය” සහ “අනාවරණ ඤාණයන්හි අනුභාවයෙන් ලොව කිසිවෙකුට දමණය කල නොහැකි සත්වයන් කෙරෙහි ඇති සුවිශේෂී ලක්ෂණ, ඉන්ද්‍රිය දර්ම, වාසනා ගුණ මහිම, වැනි දෑ මැන බැලීමෙන් දමනය කිරීමේ සුවිශේසී ගුණය නිසා “අනුත්තර පුරිසදම්මසාරථී” නමින් හඳුන්වනවා.
තව දුරටත් කෙසී සුත්‍ර දේශනාවේ කෙසී නම් රජුගේ අශ්වයින් පුහුණු කරන්නා හට වල් අශ්වයින් දමනය කිරීම පුරුෂයින් දමනය කිරීම හා සසඳමින් මෙලෙස විස්තර කරනවා.
“කෙසිය, මම දමනය කළ යුතු පුරුෂයන් මෘදු කමින්ද හික්මවමි. ඵරුෂකමින්ද හික්මවමි. මෘදු ඵරුෂකමින්ද හික්මවමි.
- මෘදු කමින් හික්මවීම.
“කාය සුචරිතය මෙසේය, කාය සුචරිතයාගේ විපාකය මෙසේය, වචී සුචරිතය මෙසේය, වචී සුචරිතයාගේ විපාකය මෙසේය, මනො සුචරිතය මෙසේය, මනො සුචරිතයාගේ විපාකය මෙසේය,“දෙවියෝ මෙසේය, මනුෂ්‍යයෝ මෙසේය, කෙසිය, මෙය මෘදු කමින් හික්මිමය.
- ඵරුෂ කමින් හික්මවීම.
කාය දුෂ්චරිතය මෙසේය. කාය දුශ්චරිතයාගේ විපාකය මෙසේයි. වාග් දුෂ්චරිතය මෙසේයි. වාග් දුශ්චරිතයාගේ විපාකය මෙසේයි. මනො දුෂ්චරිතය මෙසේයි. මනො දුශ්චරිතයාගේ විපාකය මෙසේයි. නිරය මෙසේයි. තිරිසන් යොනිය මෙසේය. ප්‍රේත නිකාය මෙසේය. කෙසීය, මෙය ඵරුෂ කමින් හික්මවීමය.
- මෘදු ඵරුෂකමින්ද හික්මවමි.
“කාය සුචරිතය මෙසේය.කාය සුචරිතයාගේ විපාකය මෙසේය. කාය දුෂ්චරිතය මෙසේය. කාය දුශ්චරිතයාගේ විපාකය මෙසේය. වාග් සුචරිතය මෙසේය. වාග් සුචරිතයා ගේ විපාකය මෙසේය. වාග් දුෂ්චරිතය මෙසේය. වාග් දුශ්චරිතයාගේ විපාකය මෙසේය. මනො සුචරිතය මෙසේය. මනො සුචරිතයාගේ විපාකය මෙසේය. මනො දුෂ්චරිතය මෙසේය. මනො දුශ්චරිතයාගේ විපාකය මෙසේය.
“දෙවියෝ මෙසේය, මනුෂ්‍යයෝ මෙසේය, නරකය මෙසේය, තිරිසන් යෝනිය මෙසේය, ප්‍රෙත යෝනිය මෙසේය.” මෙය මෘදු මෙන්ම ඵරුෂකමින්ද හික්මවීමය.
අනුත්තර පුරිසදම්මසාරථී ගුණය විස්තර කිරිමේ දී පණ්ඩිතමානයෙන් මත්ව සිටි සච්චකාදීන් දමනය කළ සැටි ද, කුලමානයෙන් මත්ව සිටි ශාක්‍යාදීන් දමනය කළ දැටි ද, ජාතිමානයෙන් මත්ව සිටි ඇතැම් බ්‍රාහ්මණයන් දමනය කළ සැටි ද, මුළාව මිසදිටු ගෙන සිටි ඇතැම් තීර්ථකයන් හා ඔවුන්ගේ ශ්‍රාවකයන් දමනය කළ සැටි ද, අංගුලිමාල – නාලාගිරි – ආලවක අති චණ්ඩයන් දමනය කළ සැටි ද, අතිසම්මූළ්හව සිටි බකබ්‍රහ්මාදීන් දමනය කළ සැටි ද, අදින්නපුබ්බක මච්ඡරියකෝසියාදී මහ මසුරන් දමනය කළ සැටි ද, තවත් දමනයට දුෂ්කර පුද්ගලයන් දමනය කළ සැටි ද විස්තර කළ යුතු වුවත් මෙවැනි ලිපියකින් එවැන්නක් කල නොහැකිය. මෙසේ බෙහෝ සත්ත්වයන් විවිධ ආකාරයනට දමනය කළ බැවින් තථාගතයන් වහන්සේ “අනුත්තර පුරිසදම්මසාරථී” නම් වනවා.
උපකාරක ග්‍රන්ථ සහ මුලාශ්‍ර
දීඝනිකාය » සීලක්ඛන්ධවග්ගපාළි » කේවට්ට සූත්‍රය
අඞ්ගුත්තරනිකාය » චතුක්කනිපාතපාළි » කෙසිවග්ගය » කෙසි සුත්‍රය