අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ (අවිදුරේ නිධානය)217
අසිරිමත් බුදුගුණ වරුණ 10
උන්වහන්සේ මෙසේ “ලෝකවිදූ” නම් වූ සේක 04
අවකාශලෝකය
බුදුරජාණන් වහන්සේ ඉහතින් සඳහන් කල සත්ව ලෝක සංස්කාර ලෝක මෙන්ම අවකාශලෝකය ගැනත් හොඳින්ම දැන සිටියා. මා හට ඇති මහත් වූ ගැටලුව නම් ඒ පිළිබඳව වදාරා ඇති එක් සුත්‍ර දේශනාවක් පවා එක් ලිපියක් සදහා කෙටි කර ගැනීමයි. එම නිසා ඉතාම කෙටියෙන් “සහස්ස ලොකධාතු විඤ්ඤාපන සූත්‍රය” පදනම් කොටගෙන මෙම ලිපිය සැකසෙනවා. ඊට අමතරව “අනමතග්ග සංයුක්තයෙන්” ඔබ හට කල්ප පිළිබඳව බුදුරජාණන් වහන්සේගේ අවබෝධයත්, දේවදුත සුත්‍රයෙන් සතර අපා ලෝක පිළිබඳව විස්තරත් මහා සමය සුත්‍රයෙන් දිව්‍ය ලෝක බ්‍රහ්ම ලෝක සහ ඔවුන්ගේ දේව නිකා පිළිබඳවත් දැනගන්නට පුළුවන්.
සහස්ස ලොකධාතු විඤ්ඤාපන සූත්‍රයේ ආනන්ද මහ තෙරුන් අප මහා බුදුපියාණන් වහන්සේගෙන් මෙලෙස අසනු ලබනවා.
“ස්වාමීනි, ‘සිඛී භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ අසිභූ නම් ශ්‍රාවක තෙම බඹලොව සිට චක්‍රවාළ දහසක ශබ්දයෙන් හැඟෙව්වේය. (ඇසෙන සේ ධර්‍ම දේශනා කෙළේය.)’ යන මෙය භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ සමීපයෙන් අසන ලදී. ස්වාමීනි, අරහත් සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වනාහි කෙතෙක් චක්‍රාවාට ශබ්දයෙන් හැඟවීමට සමර්‍ථ වන සේක්ද?”
“ආනන්‍දය, හෙතෙම ශ්‍රාවකයෙකි. තථාගතයන් වහන්සේලා ප්‍රමාණ කළ නොහැක්කාහු වෙති” යි වදාළ සේක.
මෙලෙස ආනන්ද මහා ස්ථවිරයන් වහන්සේ තුන්වරක්ම මෙම ප්‍රශ්නය ඇසීම නිසා සක්වළවල් සම්බන්ධව මෙම විස්තරය භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් දේශනා කරනු ලැබුවා.
චූළනී ලෝක ධාතුව
“එසේ නම් ආනන්‍දය, අසව. කියන්නෙමි. ආනන්‍දය, සඳ, හිරු දෙදෙන යම් තාක් ප්‍රදේශයක ගමන් කරද්ද, බබලමින් සියලු දිශා ආලෝක කරද්ද, එබඳු දහසක් චක්‍රවාළ ලෝක වෙයිද, ඒ දහසක් චක්‍රවාළයන්හි සඳු දහසක් වෙයි. හිරු දහසක් වෙයි. දහසක් මේරු පර්‍වත වෙයි. දහසක් ජම්බුද්වීප වෙයි. දහසක් අපරගොයාන වෙයි. දහසක් උතුරුකුරු දිවයින් වෙයි. දහසක් පූර්‍වවිදෙහ වෙයි. මහා සමුද්‍ර සාර දහසක් ඇත. වරම් රජවරු සාර දහසක් වෙත්. චාතුර්මහාරාජික දෙව්ලෝ දහසකි. තව්තිසා දෙව්ලෝ දහසකි. යාම දෙව්ලෝ දහසකි, තුසිත දෙව්ලෝ දහසකි. නිර්‍මාණරතී දෙව්ලෝ දහසකි. පරනිර්මිත වසවර්ති දෙව්ලෝ දහසකි. ආනන්‍දය, මේ දහසක් සක්වලින් යුත් චූළනී ලෝක ධාතුවයයි කියනු ලැබේ.
ද්විසහශ්‍රී මධ්‍යම ලෝකධාතුව
“ආනන්‍දය, යම්තාක් සහශ්‍රී චූළනී ලෝකධාතුව වෙයිද, ඒ තාක් දහසින් ගුණවූ ලෝකයක් වෙයිද, ආනන්‍දය, මෙය (චක්‍රවාළ දස ලක්‍ෂයක්වූ) ද්විසහශ්‍රී මධ්‍යම ලෝකධාතුවයයි කියනු ලැබේ.
ත්‍රිසහශ්‍රී මහාසහශ්‍රී ලොකධාතුව
ආනන්‍දය, යම්තාක් ද්විසහශ්‍රී මධ්‍යම ලෝකධාතුව වෙයිද, ඒ තාක් දහසින් ගුණකළ කෙළ ලක්ෂයක් චක්‍රවාළ වෙයිද, ආනන්‍දය, මෙය ත්‍රිසහශ්‍රී මහාසහශ්‍රී ලොකධාතුව යයි කියනු ලැබේ.
“ආනන්‍දය, තථාගත තෙමේ කැමතිවන්නේ නම් ත්‍රිසහශ්‍රී මහාසහශ්‍රී ලොකධාතුවද ශබ්දයෙන් අඟවන්නේය. ඉන් පිටත් ලෝකධාතූන්ගෙන් හෝ යම් පමණ කැමතිවන්නේනම් ශබ්දයෙන් අඟවන්නේය.
“ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කෙසේ නම් කැමතිවන්නේ නම් ත්‍රිසහශ්‍රී මහාසහශ්‍රී ලොකධාතුව හෝ යම්තාක් කැමති නම් ඒතාක් හෝ ශබ්දයෙන් අඟවන්නේද?”
“ආනන්‍දය, තථාගත තෙමේ ත්‍රිසහශ්‍රී මහාසහශ්‍රී ලොකධාතුව ශරීරාලෝකයෙන් පතුරුවන්නේය. යම් විටක ඒ සත්ත්‍වයෝ ඒ ආලෝකය දැනගන්නාහු නම්, එකල්හි තථාගත තෙම කථා කරන්නේය. ශබ්දය අස්වන්නේය. ආනන්‍දය, මෙසේ තථාගත තෙම ත්‍රිසහශ්‍රී මහාසහශ්‍රී ලොකධාතුව ශබ්දයෙන් හඟවන්නේය. යම්තාක් කැමතිනම් ඒතාක් හඟවන්නේය.
එය තව දුරටත් මෙලෙස විස්තර වෙනවා.
සක්වළ ක විශාලත්වය
සක්වළ ක විශාලත්වය අට්ටකතා අනුසාරයෙන් රේරුකානේ චන්දවිමල මහනායක ස්ථවිරයන් වහන්සේ විසින් “සුවිසි මහා ගුණය” නමැති ග්‍රන්ථයේ මෙසේ සඳහන් වනවා.
එක් ලෝකධාතුවක හෙවත් සක්වළක භූමි එක් තිසක් ඇත්තේය. ඒ මෙසේය:-
- නරකය,
- තිරිසන්යෝනිය,
- ප්‍රේතවිෂය,
- අසුරකාය කියා අපාය භූමි සතරකි.
- මනුෂ්‍ය භූමිය,
- චාතුර්මහාරාජික භූමිය,
- තාවතිංස භූමිය,
- යාම භූමිය,
- තුෂිත භූමිය,
- නිර්මාණරති භුමිය,
- පරනිර්මිත වශවර්ති භූමිය කියා කාම සුගති භුමි සතක් ඇත්තේය.
- බ්‍රහ්මපාරිසජ්ජය,
- බ්‍රහ්මපුරෝහිතය,
- මහාබ්‍රහ්මයයි ප්‍රථමධ්‍යාන භුමි තුනෙකි.
- පරිත්තාහ,
- අප්පමාණහ,
- ආභස්සරය යි ද්වීතිය ධ්‍යාන භූමි තුනෙකි.
- පරිත්තසුභ,
- අප්පමානසුභ,
- සුභකිණ්ණය යි තෘතියධ්‍යාන භූමි තුනෙකි.
- වේහප්ඵලය,
- අසඤ්ඤසත්තය,
- සුද්ධාවාසය.
-
- අවිහ
- අතප්ප
- සුදස්ස
- සුදස්සී
- අකනිට්ඨ කියා සුද්ධාවාස පසෙකි. කියා චතුර්ථධ්‍යාන භුමි සතක් ඇත්තේය.මේ භූමි සොළස රූපාවචර භුමිහු ය.
- අකාසානඤ්චායතනය,
- විඤ්ඤාණඤ්චායතනය,
- ආකිඤ්චඤ්ඤායතනය,
- නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනය යි අරූපාවචර භූමි සතරෙකි.
මෙසේ භූමි එක්තිසක් වේ. සඤ්ජීව කාලසූත්‍රාදි වශයෙන් නරකය අටවැදැරුම් වේ. එක් මහානරකයක් අවට කුඩා නරක සොළොස බැගින් ද ඇත්තේ ය.
ශ්‍රාවකයන්ට ද විෂය වූ සක්වළ
මේ සක්වළ හා මෙයට සමීපව පිහිටි සක්වළ නවසිය අනූනවය සහශ්‍රී ලෝකධාතුවය. එය ශ්‍රාවකයනට ද විෂය ය. සෘඬිමත් ශ්‍රාවකයන්ට ඒ සක්වළ දහසට ඇසෙන සේ කථා කළ හැකිය. ඒ සක්වළ දහසෙහි ආලෝක අන්ධකාර පැතිර විය හැකිය.
බුදුවරුන්ගේ ජාතික්ෂේත්‍රය
මේ සක්වළ හා අවට පිහිටි දශලක්ෂයක් සක්වළ ද්විසහශ්‍රී මධ්‍යම ලෝකධාතුවය. එය බුදුවරුන්ගේ ජාතික්ෂේත්‍රයයි ද, මහබෝසතුන්ගේ මවුකුස පිළිසිඳීම, එයින් බිහි වීම, මහාභිනිෂ්ක්‍රමණය, බුදුවීම, දම්සක් පැවැත්වීම, ආයුසංස්කාරය හැරීම, පරිනිර්වාණය යන අවස්ථාවන්හි ඒ මධ්‍යමලෝක ධාතුව කම්පිත වන බවද අංගුත්තර අටුවාවෙහි දක්වා තිබේ. අන් බොහෝ තැන්වල දැක්වෙන්නේ මහබෝසතුන්ගේ පිළිසිඳ ගැනීම් ආදියෙහි සක්වළ දසදහසක් කම්පාවෙන බවය.
බුදුවරුන්ගේ ආඥාක්ෂේත්‍රය
මේ සක්වළත් සමඟ කෝටිලක්ෂයක් සක්වළ ත්‍රිසහශ්‍රී මහාසහශ්‍රී ලෝකධාතුව තථාගතයන් වහන්සේගේ ආඥාක්ෂේත්‍රය ය. එහි ආටානාටිය පරිත්ත, ඉසිගිලි පරිත්ත, ධජග්ග පරිත්ත, බොජ්ඣංග පරිත්ත, ඛන්ධ පරිත්ත, මෝර පරිත්ත, මෙත්තරිත්ත, රතන පරිත්ත යන මේවායේ බලය පිහිටන බව කියා තිබේ. තථාගතයන් වහන්සේ ආඥා බලය ඒ සක්වළ කෝටි ලක්ෂයෙහි පවත්නා බැවින් ත්‍රිසහශ්‍රී ලෝකධාතුව තථාගතයන් වහන්සේගේ ආඥා ක්ෂේත්‍රය වේ.
බුදුවරුන්ගේ විෂය ක්ෂේත්‍රය
ත්‍රිසහශ්‍රී ලෝකධාතුවෙන් ඔබ ඇති සක්වළ සියල්ල තථාගතයන් වහන්සේගේ විෂය ක්ෂේත්‍රයය. එහි ප්‍රමාණයක් නැත්තේ ය. එය අනන්ත ය. ඒ සක්වළ සියල්ලටම තථාගතයන් වහන්සේට ආලෝක අන්ධකාරයන් පැතිරවිය හැකි ය. සැමතැනම වෙසෙන සත්ත්වයනට ඇසෙන සේ කථා කළ හැකි ය. චක්‍රාවාළයන්ගේ බොහෝ බව දැක්වීමට අටුවාවෙහි දක්වා ඇති උපමාවක් මෙසේ ය. ‘කෝටි ලක්ෂයක් සක්වළවල බ්‍රහ්මලෝකය දක්වා පිරවීමට තරම් අබ ඇට ගෙන යම් කිසිවකු හමුවන හමුවන සක්වළට එක අබ ඇටය බැගින් හෙළමින් එක් දිශාවක් බලා ගමන් කළ හොත් අබ ඇට රාශිය ඉවර වෙනවා මිස ඒ දිශාවේ සක්වළ වල් අවසන් නොවේය යනු ඒ උපමාව ය. මෙසේ අතිමහත් වූ අනන්ත වූ ලෝකය දැන වඳාළ බැවින් තථාගතයන් වහන්සේ ලෝකවිදු නම් වන සේක.
උපකාරක ග්‍රන්ථ සහ මුලාශ්‍ර
විශුද්ධි මාර්ගය – ඡ අනුස්සති නිර්දේශය – බුද්ධානුස්මෘතිය
අඞ්ගුත්තරනිකාය » තිකනිපාතපාළි » (8) 3. ආනන්දවග්ගො » සහස්ස ලොකධාතු විඤ්ඤාපන සූත්‍රය