අපේ බුදුහාමුදුරුවෝ (අවිදුරේ නිධානය) 195
සුජාතාවගේ කිරිපිඩු දානයේ ඔබ නොදත් කරුණු 02
සෙනානි නිගමය
මහාමන්ධාතු රජු ගේ සේනාපති සෙනානී නම් වුනා . එ රජුට මනුලොව සිටියදීම දෙව්ලොව යන්න වාසනාව හිමිවුනා . ඒ ගැන පසුව මෙම ලිපිපෙලෙන් කියවන්නට ලැබේවි. ඔහු දෙව්ලොව ගොස් සක්දෙවිඳු හා එක්ව එහි ද රජකම් කළා. ( මෙය කිවේ කලකට පෙර කියවූ ජාතක කතාවක මතකයෙන්. වැරදි ඇතොත් සමාවන්න.) ඔහු දෙවු ලොව යනවිට ඔහු ගේ සේනාපති ඇතුළු චතුරංග සේනාව නවතා ගිය ස්ථානය උපචාර වශයෙන් සෙනානි නමින් හඳුන්වනවා. එයට සර්වදිශාභාගයෙන් ජනයා එළඹීම නිසා නිගම නම් වුනා. ඒ සෙනානි නම් ගම්හි නායක කුටුම්බික සෙනානී නම් වී යැයි මහාබෝධිවංශ ගැටපදයේ සඳහන්වනවා.
සුජාතාවගේ උපත සහ ප්‍රාර්ථනාව.
පියුමුතුරා බුදුන්ගෙන් ආශීර්වාද ලත් සුජාතා කුමරිය කල්ප ලක්ෂයක් දෙව් මිනිසුන් අතර සැරිසරා අපගේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ උපතට පෙර උරුවේලාහි සේනානි නියම් ගමේ සේනානි නම් සිටුවරයාගේ දියණිය ලෙස උපත ලැබුවා. සිටු දියණියක් වී උපන් සුජාතා දැරිය සුදුසු වියට පත් වූ පසු එකල ඒ නියම ගමේ ගෞරවයට පත් වූද අනුහස් ඇතැයි මිනිසුන් විසින් පිළිගනු ලැබුවා වූද, එක් නුග රුකක් වෙතගොස් ප්‍රාර්ථනාවක් කළා. එය අදද පින්වත් කුල කුමරියන් විසින් නිබදවම කරන ප්‍රාර්ථනාවක්.එය මෙලෙසයි. ඉතිං මම සම ජාතික කුලගෙයක කුමාරයෙක් සමඟ විවාහව පළමුව පුතකු ලබයි නම් වසරක් පාසා ලක්ෂයක් පරිත්‍යාග කොට මෙම නුග රුක පාමුලට විත් මෙහි වැඩ වාසය කරන රුක්ෂ පුජාවක් කරන්නෙමි යන්නයි. ඇගේ ප්‍රාර්ථනාව ඒ පැතූ අයුරින්ම සඵල වුනා. ඇයට ලැබුණ පින්වත් පුත්‍රරත්නය තමයි ඔබ අප කවුරුත් හොඳින් හඳුණන යසකුල පුත්‍රයා. ඔහු ගැන ඉක්මනින් කියවන්නට ලැබේවි. එහෙත් ඇය කල්ප ලක්ෂයක් පුරා පැතු පැතුම එය නොවන බව ඇය දැන සිටියේ නැහැ. එය එලෙස වුනත් ඒ සුවිසේෂ ප්‍රාර්ථනාව මේ මහත් වූ විශ්වයට අමතක වුනෙත් නැහැ. ස්වභාව ධර්මය විසින් ඇයගේ ඒ උතුම් වූ ප්‍රාර්ථනාව සඵල වීමට අවශ්‍ය පසුබිම ඒ වනවිටත් සකසා තිබුණා.
බෝසතාණන් වහන්සේ දුෂ්කර ක්‍රියා කළ සය වස සම්පූර්ණ වූ වෙසක් මස පුන් පොහෝ දිනම දේව පූජාව කරනු කැමති වූ සුජාතාවෝ ඒ සඳහා විශේෂයෙන්ම සැරසුණා. ඒ ඔබ අපි බුදුරජාණන් වහන්සේ වෙනුවෙන් කරන කිරිපිඩු දානය වගේ එකක් නෙවෙයි. ඒ නිසාම ඒ පිළිබඳව මෙම ලිපි පෙලේ ලියන දිනය තෙක් මමත් හිටියේ නොවසිල්ලෙන්.
කිරිදෙනුන් දහසකගේ කිරේ සාරයෙන් සැදූ කිරිබත
පළමුකොටම මිහිරි කිරි ඇති කිරි දෙනුන් දහසක් තෝරාගනු ලබනවා. ඉන්පසුව ඔවුන් වැල්මී වනයක් වෙත රැගෙනවිත් එහි හොඳින් පෝෂණය කරනු . ඉන්පසේ ඒ දහසක් දෙනුන්ගෙන් නොඉදුල් කිරි දොවාගනු ලබනවා. ඉන්පස්සේ ඒ කිරි පන්සියයක් දෙනුන්ට පොවනු ලබනවා. ඒ දෙනුන්ගේ කිරි ඉන් අඩකට, ඒ කියන්නේ දෙසිය පනහකට පොවනු ලබනවා. නැවත ඒ දෙනුන්ගේ කිරි ඉන් අඩකට, ආදී වශයෙන් දෙනුන් අටදෙනෙකු දක්වා පොවා කිරෙහි ඝන බව මිහිරි බව ඔදවත් බව ඇතිකරමින් කිරෙහි කිරි මාරු කිරීම නම් ක්‍රියාව කරනු ලබනවා. ඉන්පසු ඇය වෙසක් පුන් පොහෝ දින ඉතා අලුයම නැගිට ඒ දෙනුන් අට දෙනාගෙන් කිරි දෙවීම සඳහා ඔවුන් වෙත ගියේ තමාගේ අතින්ම ඒ කටයුත්ත කරනු රිසියෙන්. එදා හරිම පුදුම දේවල් වුනා. කිසිම වසු පැටියෙක් දෙනුන්ගේ තන මුලට පැමිණියේ නැහැ. ඇය විසින් රැගෙන පැමිණි අලූත්ම භාජන තන මුලට ලංකලා පමණයි. ස්වභාවිකවම කිරි දහර ඒ භාජන වලට විදින්නට වුනා .
දෙවුන් බඹුන් විසින් පිළියෙළ කරනු ලැබූ ලොව දුර්ලභ පිණ්ඩපාත දානය.
මේ අසිරිය දුටු සුජාතාවෝ පුදුමයෙන් පුදුමයට පත්වුනා. සියතින්ම කිරි ගෙන අලුත් බඳුන්වල බහා සියතින් ම ගිනි අවුලුවා ඇය විසින්ම පිසීමත් ඇරඹූවේ මෙහෙකරුවන් සහභාගී නොකරමින්මයි. මේ කිරිබත පැසිගෙන එන විට මහත් මහත් බුබුළු පැන නැගී දකුණට පමණක් කැරකැවෙමින් ඒ මේ අත හැසිරුණා. ඒ කිරි බුබුලු කොතරම් නැටුවත් එයින් එක් බිඳුවක් පමණ දු පිටතටනොවැටුණා. සිදුවෙන හැම දෙයක්ම ආශ්චර්ය ජනකයි. සුජාතාවට අදහාගන්නත් බැහැ. කොතරම් ගිනි ඇවිලුනත් ඒ ලිපෙන් සුළු වූද දුමක් නැගුණේ නැහැ. එකෙණෙහි ලෝකපාලක සතර වරම් දෙවියෝ උදුනට ආරක්ෂාව සපයන්නට සතර කොණින් සිට ගත්තා. මහබඹු සේසත් දැරූවා. සක් දෙවිඳු ගිනි පෙහෙලි පෙරලමින් ගිනි දැල්වූවා. දෙවියෝ දෙදහසක් දිවැසින් පිරිවර වූ සතර මහා ද්වීපයෙහි දෙවි මිනිසුන්ගේ පරිභෝජනයට සුදුසු වූ ඕජාව තම දේවානුභාවයෙන් දඬුවැල් බෑ මී වදයක් මිරිකා මීපැණි ගන්නාක් මෙන් කැටි කොට ගෙන එම කිරි බතට මුසුකලා. අන් දිනවල දෙවියෝ පිඬක්පාසා දිව්‍ය ඕජස බහාලනවා. එහෙත් සම්බුදු බවට පත්වන දිනයෙහි සහ පිරිනිවන්පානා දිනයෙහි දිව්‍ය ඕජස සැලියටම බහාලනු ලබන බව අට්ට කතා ආචාර්යයන් වහන්සේලා දේශණා කරනු ලබනවා.
පුණ්ණා දාසි භාවයෙන් මිදීම.
සුජාතාවෝ එක් දවසක් තුළ තමාට ම ප්‍රකට වූ මේ අසිරිමත් සිදුවීම් දැක පුණ්ණා දාසිය අමතනු ලබනවා.
දුව පුණ්ණා වෙනි, අද අපගේ දෙවියෝ වඩාත්ම පහන් වූ සේය. මම මෙතෙක් කල් මෙබඳු අසිරියක් නොදුටුවෙමි. වහාම ගොස් දෙවොල පිළිදැගුම් කරව යි කියා සිටියා. පුණ්ණා විසින් දේවියගේ වදන් සතුටින් පිළිගෙන රුක් මුල වෙත වහාම ගියේ පුජාව සඳහා ඒ පෙදෙස පිළියෙළ කිරීමේ අරමුණින්. එදා බෝසතාණන් වහන්සේ ද ඉකුත් රැයෙහි පස් මහා සිහින දැක විමසන්නා හු අද මම බුදුවෙමි යි අධිෂ්ඨානයෙන් යුතුව අලුයම සිරුර පිළිබඳ කටයුතු අවසන් කොට පිණ්ඩපාත කාලය පැමිණෙන තුරු ඒ නුග රුක මුල වැඩ සිටියා. බෝසතාණන් වහන්සේගේ ශරීරාලෝකයෙන් මුළු නුග රුකම ආලෝකමත් වෙලා. නුග රුකමුල වෙත පැමිණි පුණ්ණාට පෙරදිග බලා වැඩ හුන් සිරුරින් නික්මෙන රැස් දහරින් මුළු ගසම රන්වන් කරමින් වැඩ සිටි බෝසතාණන් වහන්සේ දැක ගන්නට ලැබුණා. ඇයට සිතුනේ රුක් දෙවියා ගසින් බැස සියතින්ම පූජාව පිළිගැනීමට බලා සිටිනවා කියලයි. බියට පත් පුණ්ණා වෙවුලමින් ගොස් සුජාතාවන් ට මේ පුවත සැළ කළා. සුජාතා සිටු දේවිය ඇගේ වදන් අසා සතුටට පත්ව අද පටන් පුණ්ණා මගේ දෙටු දියණිය වන්නේ යැයි ඇයට දියණියකට සුදුසු සියලු ආභරණ දෙනු ලැබුවා. හරිම පුදුමයි. ඒ පින්වත් දර්ශණය නිසාම පුණ්ණා වහල් භාවයෙන් නිදහස් වුනා .
බෝසතාණන් වහන්සේ බුදු බවට පත්වන දිනයෙහි ලක්ෂයක් අගනා රන් බඳුනක් ලැබීම තවත් ධර්මතාවයක්. සුජාතාව එබඳු රන් බඳුනක් ගෙන කිරිබත එහි බහාලනු පිණිස පිසූ බදුන යටිකුරු කළා පමණයි. එවිට සියලු කිරිබතින් රන් බඳුනම පිරුණේ ඉබේමයි. එය නැවත වෙනත් රන් බඳුනකින් වසා වස්ත්‍රයක ඔතා තමාද සර්වාභරණයෙන් සැරසී රන්පාත්‍රය හිස මත තබාගෙන මහත් සිරියාවෙන් නුග රුක මුලට පිය නැගුවේ ඉහවහා ගිය ප්‍රීතියෙන්. එහි ගොස් බෝසතාණන් වහන්සේ බලා රුක් දෙවියන් යන හැඟීමෙන් සතුටුව දුටු තැන් සිට නැමි නැමී ගොස් හිසෙන් පාත්‍රය ගෙන පියන විවෘත කොට රන් කෙණ්ඩියෙන් සුවඳ ගැල්වූ දිය ගෙන බෝසතාණන් වහන්සේ ඉදිරියෙහි සිටියා. පැවිදි වන දින ඝටීකාර මහා බඹු විසින් දෙන ලද මැටි පාත්‍රය එතෙක් කලක් අත්නොහැර තිබුනත් ඒ මොහොතෙහි අතුරුදහන් වුනා .
බෝසතාණන් වහන්සේ පාත්‍රය නැති නිසා දකුණු අත දිගුකොට පැන් පිළිගත්තා. සුජාතා දේවිය රන්පත සමගම කිරිබත බෝසතාණන් වහන්සේගේ ශ්‍රී හස්තයෙහි තැබුවා. බෝසතාණන් වහන්සේ සුජාතා දෙස බැලූ ආකාරයෙන්ම කාරණය වටහා ගත් සුජාතා දේවිය උතුමාණෙනි, මා විසින් රන් පාත්‍රය ඔබ වහන්සේට පිරිනැමුණි. කැමති සේ එය රැගෙන යනු මැන වැයි වැඳ මාගේ මනදොළ සපිරුණා ක් මෙන් ඔබවහන්සේගේ පැතුම් සඵල වේවා යැයි පවසා ලක්ෂයක් වටිනා රන්පත දිරාපත් පතක් මෙන් අපේක්ෂා රහිතව යන්නට් ගියා.
උපකාරක ග්‍රන්ථ සහ මුලාශ්‍ර –
ඛුද්දක නිකාය උදාන පාලියේ චුන්ද සූත්‍රය,
මහා පරිනිර්වාණ සූත්‍රය ,
මනොරථපූර්ණී නම් වූ අංගුත්තර නිකායට්ඨකතා 01 හි(299 පිට) උපාසිකා පාළි වර්ණනාවෙහි සුජාතා සේනානි කතා වස්තුව. ජාතකට්ඨ කතා පළමු කාණ්ඩය 80 වෙනි පිටුව.